พ อข นบานเม อง สวรรคตราว พ ศ 1822 เป นพระมหากษ ตร ย แห งอาณาจ กรส โขท ย อาณาจ กรโบราณในประเทศไทยป จจ บ น พระองค ทรงอย ใน

พ่อขุนบานเมือง (สวรรคตราว พ.ศ. 1822) เป็นพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย อาณาจักรโบราณในประเทศไทยปัจจุบัน พระองค์ทรงอยู่ในราชวงศ์พระร่วง

พ่อขุนบานเมือง
พระรูปพ่อขุนบานเมือง ไม่ปรากฏที่ตั้ง
(พระมหากษัตริย์สุโขทัย)
ครองราชย์	ราว พ.ศ.1811 – พ.ศ. 1822
ก่อนหน้า	พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
ถัดไป	พ่อขุนรามคำแหงมหาราช

สวรรคต	ราว พ.ศ. 1822
พระราชบุตร	พระยางั่วนำถุม
ราชวงศ์	พระร่วง
พระราชบิดา	พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
พระราชมารดา	นางเสือง

พระนาม

คำนำพระนามว่า "พ่อขุน" นั้นปรากฏแต่ในจารึกสองหลัก คือ จารึกพ่อขุนรามคำแหง (ราว พ.ศ. 1835) และจารึกวัดศรีชุม (ราว พ.ศ. 1884–1910) ส่วนจารึกสมัยหลัง เช่น (พ.ศ. 1935) ใช้คำนำพระนามแบบมอญว่า "พรญา" (พระยา) ขณะที่คำว่า "พ่อขุน" ถูกลดฐานะเป็นคำนำหน้านามขุนนางหรือเจ้าเมือง

พระนาม "บานเมือง" ปรากฏในจารึกพ่อขุนรามคำแหง ส่วนจารึกปู่ขุนจิตขุนจอดเรียกพระองค์แต่ว่า "บาน"

พระนาม "บานเมือง" แปลว่า เบิกบานเมือง (ทำให้เมืองเบิกบาน)

เอกสารภาษาบาลีมักแปลงคำว่า "บาน" เป็น "บาล" (บาลี: ปาล) ทำให้คนทั่วไปเข้าใจผิดว่า พระนามคือ "บาลเมือง" ที่แปลว่า "คุ้มครองเมือง"

พระชนมชีพ

พระมหากษัตริย์ราชวงศ์พระร่วง
	พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
	พ่อขุนบานเมือง
	พ่อขุนรามคำแหงมหาราช
	พระยาเลอไทย
	พระยางั่วนำถุม
	พระมหาธรรมราชาที่ 1
	พระมหาธรรมราชาที่ 2
	พระมหาธรรมราชาที่ 3
	พระมหาธรรมราชาที่ 4

พระองค์เป็นพระโอรสพระองค์ที่สองของพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย กับนางเสือง พระมเหสี พระองค์ทรงสืบราชสมบัติต่อจากพระบิดา โดยไม่ปรากฏปีที่เสด็จขึ้นครองราชย์ และทรงอยู่ในราชสมบัติไปจนเสด็จสวรรคาลัยในราว พ.ศ. 1822

จารึกพ่อขุนรามคำแหงพรรณนาอัตชีวประวัติพ่อขุนรามคำแหงมหาราช พระอนุชาของพระองค์ ไว้ว่า

"พ่อกูชื่อศรีอินทราทิตย์ แม่กูชื่อนางเสือง พี่กูชื่อบานเมือง ตูพี่น้องท้องเดียวห้าคน ผู้ชายสาม ผู้หญิงโสง พี่เผือผู้อ้ายตายจากเผือเตียมแต่ยังเล็ก...เมื่อชั่วพ่อกู กูบำเรอแก่พ่อกู กูบำเรอแก่แม่กู กูได้ตัวเนื้อตัวปลา กูเอามาแก่พ่อกู กูได้หมากส้มหมากหวานอันใดกินอร่อยดี กูเอามาแก่พ่อกู กูไปตีหนังวังช้างได้ กูเอามาแก่พ่อกู กูไปท่อบ้านท่อเมือง ได้ช้างได้งวง ได้ปั่วได้นาง ได้เงือนได้ทอง กูเอามาเวนแก่พ่อกู พ่อกูตาย ยังพี่กู กูพร่ำบำเรอแก่พี่กูดั่งบำเรอแก่พ่อกู พี่กูตาย จึงได้เมืองแก่กูทังกลม"

พระองค์ยังได้รับการเอ่ยถึงในจารึกปู่ขุนจิตขุนจอดที่พรรณนาลำดับกษัตริย์ราชวงศ์พระร่วง

ตามที่ระบุในจารึกทั้งสองหลัก เมื่อสิ้นพระองค์แล้ว พ่อขุนรามคำแหง พระอนุชาของพระองค์ ทรงสืบราชบัลลังก์ต่อเป็นพระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรสุโขทัย

เอกสาร ชินกาลมาลีปกรณ์ ระบุว่า พระองค์มีพระโอรสพระองค์หนึ่งพระนามว่า พระยางั่วนำถุม ซึ่งภายหลังได้ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรสุโขทัยเช่นกัน

ด้วยประเพณีการตั้งชื่อบุตรหลานตามนามบรรพบุรุษ พระนามของพระองค์จึงได้รับการตั้งเป็นชื่อเหลนของพระองค์ คือ พระยาบานเมืองผู้ซึ่งภายหลังขึ้นครองราชย์เป็นพระมหาธรรมราชาที่ 4 พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรสุโขทัย

ดูเพิ่ม

รายพระนามพระมหากษัตริย์ไทย

อ้างอิง

มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 24)
มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 19)
มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 31)
มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 22)
วินัย พงศ์ศรีเพียร (2552, p. 9)
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรฯ (2565)
ราชบัณฑิตยสถาน (2556, pp. 17–18)
สุจิตต์ วงษ์เทศ (2526, p. 174)
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2539, p. 266)
ประเสริฐ ณ นคร (2543, pp. 26–27)

บรรณานุกรม

ประเสริฐ ณ นคร (2543). ประวัติศาสตร์เบ็ดเตล็ด. กรุงเทพฯ: มติชน. ISBN .{{}}: CS1 maint: ref duplicates default ()
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, โครงการศูนย์สุโขทัยศึกษา (2539). สารานุกรมสุโขทัยศึกษา (เล่ม 2 ฝ–ฮ). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. ISBN .
มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554). นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. ISBN .{{}}: CS1 maint: ref duplicates default ()
ราชบัณฑิตยสถาน (2556). ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ 1 ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (3 ed.). กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน. ISBN .{{}}: CS1 maint: ref duplicates default ()
วินัย พงศ์ศรีเพียร (2552). 100 เอกสารสำคัญ: สรรพสาระประวัติศาสตร์ไทย ลำดับที่ 1. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. ISBN .{{}}: CS1 maint: ref duplicates default ()
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) (2565-05-19). "จารึกปู่ขุนจิดขุนจอด". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). สืบค้นเมื่อ 2565-08-06. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
สุจิตต์ วงษ์เทศ (2526). สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย. กรุงเทพฯ: มติชน. ISBN .{{}}: CS1 maint: ref duplicates default ()

ก่อนหน้า		พ่อขุนบานเมือง		ถัดไป
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ราชวงศ์พระร่วง		พระมหากษัตริย์แห่ง อาณาจักรสุโขทัย (? – ราว พ.ศ. 1822)		พ่อขุนรามคำแหง ราชวงศ์พระร่วง

[:0-1] มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 24)

[:1-2] มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 19)

[:3-3] มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 31)

[:2-4] มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2554, p. 22)

[:7-5] วินัย พงศ์ศรีเพียร (2552, p. 9)

[:4-6] ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรฯ (2565)

[:6-7] ราชบัณฑิตยสถาน (2556, pp. 17–18)

[:5-8] สุจิตต์ วงษ์เทศ (2526, p. 174)

[9] มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2539, p. 266)

[10] ประเสริฐ ณ นคร (2543, pp. 26–27)