Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
พระเจ้ารามประเดิด (พม่า: ခွန်လော, ออกเสียง: [kʰʊ̀ɰ̃ lɔ́]; ค.ศ. 1254–1311) เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 2 แห่งเมืองเมาะตะมะ ครองราชย์ระหว่าง ค.ศ. 1307–1311 พระองค์ขึ้นสืบราชบัลลังก์จากพระเจ้าฟ้ารั่วปฐมกษัตริย์ผู้เป็นพระเชษฐาซึ่งสวรรคตโดยไร้รัชทายาท รัชสมัยของพระองค์ต้องเผชิญหน้ากับการรุกรานจากอาณาจักรล้านนา
| พระเจ้ารามประเดิด | |
|---|---|
| พระเจ้าเมาะตะมะ | |
| ครองราชย์ | 28 มกราคม ค.ศ. 1307 – มีนาคม ค.ศ. 1311 |
| ก่อนหน้า | พระเจ้าฟ้ารั่ว |
| รัชกาลถัดไป | พระเจ้าแสนเมือง |
| ประสูติ | 27 มีนาคม ค.ศ. 1254 อาณาจักรพุกาม |
| สวรรคต | มีนาคม ค.ศ. 1311 (56 พรรษา) ใกล้เมาะตะมะ อาณาจักรหงสาวดี |
| พระราชบุตร | พระยาอายลาว พระนางจันทะมังคะละ พระนางตะละชินซอบุต |
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์หงสาวดี (ราชวงศ์ฟ้ารั่ว) |
| ศาสนา | พุทธศาสนานิกายเถรวาท |
พระเจ้ารามประเดิดประสูติเมื่อวันที่ 27 มีนาคม ค.ศ. 1254 มีพระนามเดิมว่ามะกะตา โดยพระองค์มีพระเชษฐา 1 พระองค์คือพระเจ้าฟ้ารั่ว และมีพระขนิษฐา 1 พระองค์คือนางอุ่นเรือน เมื่อมะกะโทสถาปนาตนเองขึ้นเป็นพระเจ้าเมาะตะมะใน ค.ศ. 1287 ก็ได้สถาปนาพระราชอนุชาพระองค์เดียวคือมะกะตาเป็นรัชทายาทเนื่องจากพระองค์มีพระราชธิดาพระองค์เดียว
เมื่อพระเจ้าฟ้ารั่วถูกปลงพระชนม์ในวันที่ 14 มกราคม ค.ศ. 1307 พระองค์จึงได้ขึ้นสืบราชบัลลังก์ต่อมา แต่พระองค์ต้องใช้เวลาปราบปรามผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการสวรรคตของพระเจ้าฟ้ารั่วนานถึง 2 สัปดาห์ จึงได้ประกอบพระราชพิธีราชาภิเษกเมื่อวันที่ 28 มกราคม ปีเดียวกัน
ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1311 นางอุ่นเรือนและสมิงมังละ พระสวามีได้ก่อกบฏเข้ายึดราชบัลลังก์ ระหว่างที่พระเจ้ารามประเดิดเสด็จออกไปคล้องช้างป่าที่เมาะลำเลิง เมื่อพระองค์ทราบข่าวจึงรีบเสด็จกลับแต่ได้พบว่าประตูเมืองถูกปิด พระองค์จึงรีบเสด็จหนีไปยังป่าข้างเมืองแต่ก็ถูกทหารของมินบาละสังหารจนสวรรคต ทำให้ราชบัลลังก์ว่างลงกว่า 2 สัปดาห์ จากนั้นจึงได้มีการอัญเชิญเจ้าอาวพระโอรสของเจ้านางอุ่นเรือนและสมิงมังละขึ้นเป็นพระเจ้าแสนเมือง เมื่อวันที่ 10 เมษายน ปีเดียวกัน
หมายเหตุ
- The Razadarit Ayedawbon chronicle (Pan Hla 2005: 37) says he was born on Friday, 7th waxing of Late Tagu 635 (Thursday, 15 March 1274). But 635 ME was likely a typographical error. The chronicle (Pan Hla 2005: 16) says he had an elder brother Ma Gadu and a younger sister Hnin U Yaing. The chronicle's later narrative (Pan Hla 2005: 37) again mentions twice that Gada was U Yaing's older brother. Since Gadu was born in 1253 per (Pan Hla 2005: 36), and since Hnin U Yaing was already in her marriage age in 1281/82 per (Pan Hla 2005: 21–23), it was highly unlikely that Gada would have been born 21 years later in 1274, and Hnin U Yaing even later. Instead, the birth date was more likely Friday, 7th waxing of Late Tagu 615 ME (Friday, 27 March 1254), date translated per (Eade 1989: 100).
- The chronicle Razadarit Ayedawbon (Pan Hla 2005: 37, 39) says Hkun Law died in 672 ME, and soon after Saw O ascended the throne on Saturday, 6th waning of Tagu 673 ME (10 April 1311). It means Law most probably died in the last weeks of 672 ME (March 1311).
- Since Law was 56 (in his 57th year), he must have died by 6th waxing of Late Tagu 672 ME (26 March 1311). Per (Pan Hla 2005: 39), Saw O became king on Saturday, 6th waxing of Tagu 673 ME (10 April 1311).
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2, หน้า 24
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2, หน้า 24
- Pan Hla 2005: 16
- Harvey 1925: 110
- Phayre 1967: 65
- Pan Hla 2005: 36
- Pan Hla 2005: 37
- Phayre 1967: 66
- Pan Hla 2005: 39
- บรรณานุกรม
- เจ้าพระยาพระคลัง (หน). วรรณกรรมสมัยรัตนโกสินทร์ หมวดบันเทิงคดี เรื่อง ราชาธิราช. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2546. 500 หน้า. หน้า 17-47.
- ประชุมพงศาวดารเล่ม 2 (ประชุมพงศาวดารภาค 1 ตอนปลาย และภาค 2). กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2506. 336 หน้า. หน้า 21-24.
- Aung-Thwin, Michael A.; Maitrii Aung-Thwin (2012). A History of Myanmar Since Ancient Times (illustrated ed.). Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN .
- Eade, J.C. (1989). Southeast Asian Ephemeris: Solar and Planetary Positions, A.D. 638–2000. Ithaca: Cornell University. ISBN .
- Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
- Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press.
- Mon Yazawin (ภาษาพม่า) (1922 ed.). Yangon: Burma Publishing Workers Association Press. 1785.
- Pan Hla, Nai (1968). Razadarit Ayedawbon (ภาษาพม่า) (8th printing, 2004 ed.). Yangon: Armanthit Sarpay.
- Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phraecarampraedid phma ခ န လ xxkesiyng kʰʊ ɰ lɔ kh s 1254 1311 epnphramhakstriyrchkalthi 2 aehngemuxngemaatama khrxngrachyrahwang kh s 1307 1311 phraxngkhkhunsubrachbllngkcakphraecafarwpthmkstriyphuepnphraechsthasungswrrkhtodyirrchthayath rchsmykhxngphraxngkhtxngephchiyhnakbkarrukrancakxanackrlannaphraecarampraedidphraecaemaatamakhrxngrachy28 mkrakhm kh s 1307 minakhm kh s 1311kxnhnaphraecafarwrchkalthdipphraecaaesnemuxngprasuti27 minakhm kh s 1254 xanackrphukamswrrkhtminakhm kh s 1311 56 phrrsa iklemaatama xanackrhngsawdiphrarachbutrphrayaxaylaw phranangcnthamngkhala phranangtalachinsxbutrachwngsrachwngshngsawdi rachwngsfarw sasnaphuththsasnanikayethrwathbthkhwamnimixksrphma hakxupkrnkhxngkhunimsamarthernedxrxksrniid khunxacehnekhruxnghmaykhatham xksrphiess klxng hruxsylksnxun aethnthixksrphma phraecarampraedidprasutiemuxwnthi 27 minakhm kh s 1254 miphranamedimwamakata odyphraxngkhmiphraechstha 1 phraxngkhkhuxphraecafarw aelamiphrakhnistha 1 phraxngkhkhuxnangxuneruxn emuxmakaothsthapnatnexngkhunepnphraecaemaatamain kh s 1287 kidsthapnaphrarachxnuchaphraxngkhediywkhuxmakataepnrchthayathenuxngcakphraxngkhmiphrarachthidaphraxngkhediyw emuxphraecafarwthukplngphrachnminwnthi 14 mkrakhm kh s 1307 phraxngkhcungidkhunsubrachbllngktxma aetphraxngkhtxngichewlaprabpramphumiswnekiywkhxngkbkarswrrkhtkhxngphraecafarwnanthung 2 spdah cungidprakxbphrarachphithirachaphieskemuxwnthi 28 mkrakhm piediywkn ineduxnminakhm kh s 1311 nangxuneruxnaelasmingmngla phraswamiidkxkbtekhayudrachbllngk rahwangthiphraecarampraedidesdcxxkipkhlxngchangpathiemaalaeling emuxphraxngkhthrabkhawcungribesdcklbaetidphbwapratuemuxngthukpid phraxngkhcungribesdchniipyngpakhangemuxngaetkthukthharkhxngminbalasngharcnswrrkht thaihrachbllngkwanglngkwa 2 spdah caknncungidmikarxyechiyecaxawphraoxrskhxngecanangxuneruxnaelasmingmnglakhunepnphraecaaesnemuxng emuxwnthi 10 emsayn piediywknhmayehtuThe Razadarit Ayedawbon chronicle Pan Hla 2005 37 says he was born on Friday 7th waxing of Late Tagu 635 Thursday 15 March 1274 But 635 ME was likely a typographical error The chronicle Pan Hla 2005 16 says he had an elder brother Ma Gadu and a younger sister Hnin U Yaing The chronicle s later narrative Pan Hla 2005 37 again mentions twice that Gada was U Yaing s older brother Since Gadu was born in 1253 per Pan Hla 2005 36 and since Hnin U Yaing was already in her marriage age in 1281 82 per Pan Hla 2005 21 23 it was highly unlikely that Gada would have been born 21 years later in 1274 and Hnin U Yaing even later Instead the birth date was more likely Friday 7th waxing of Late Tagu 615 ME Friday 27 March 1254 date translated per Eade 1989 100 The chronicle Razadarit Ayedawbon Pan Hla 2005 37 39 says Hkun Law died in 672 ME and soon after Saw O ascended the throne on Saturday 6th waning of Tagu 673 ME 10 April 1311 It means Law most probably died in the last weeks of 672 ME March 1311 Since Law was 56 in his 57th year he must have died by 6th waxing of Late Tagu 672 ME 26 March 1311 Per Pan Hla 2005 39 Saw O became king on Saturday 6th waxing of Tagu 673 ME 10 April 1311 xangxingechingxrrthprachumphngsawdarelm 2 hna 24 prachumphngsawdarelm 2 hna 24 Pan Hla 2005 16 Harvey 1925 110 Phayre 1967 65 Pan Hla 2005 36 Pan Hla 2005 37 Phayre 1967 66 Pan Hla 2005 39 brrnanukrmecaphrayaphrakhlng hn wrrnkrrmsmyrtnoksinthr hmwdbnethingkhdi eruxng rachathirach krungethph sankwrrnkrrmaelaprawtisastr 2546 500 hna hna 17 47 prachumphngsawdarelm 2 prachumphngsawdarphakh 1 txnplay aelaphakh 2 krungethph xngkhkarkhakhxngkhuruspha 2506 336 hna hna 21 24 Aung Thwin Michael A Maitrii Aung Thwin 2012 A History of Myanmar Since Ancient Times illustrated ed Honolulu University of Hawai i Press ISBN 978 1 86189 901 9 Eade J C 1989 Southeast Asian Ephemeris Solar and Planetary Positions A D 638 2000 Ithaca Cornell University ISBN 0 87727 704 4 Harvey G E 1925 History of Burma From the Earliest Times to 10 March 1824 London Frank Cass amp Co Ltd Htin Aung Maung 1967 A History of Burma New York and London Cambridge University Press Mon Yazawin phasaphma 1922 ed Yangon Burma Publishing Workers Association Press 1785 Pan Hla Nai 1968 Razadarit Ayedawbon phasaphma 8th printing 2004 ed Yangon Armanthit Sarpay Phayre Lt Gen Sir Arthur P 1883 History of Burma 1967 ed London Susil Gupta