Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
เมืองอุบลราชธานี เป็นหัวเมืองฝั่งขวาแม่น้ำโขงภายใต้ปริมณฑลแห่งอำนาจของอาณาจักรรัตนโกสินทร์ และได้รับการยกฐานะเป็นประเทศราชในบางช่วงเวลา เมืองอุบลราชธานีได้รับการสันนิษฐานว่าถูกยกฐานะเป็นเมืองเพื่อแบ่งแยกเขตอิทธิพลของอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ ภายหลังถูกผนวกเป็นส่วนหนึ่งของของสยาม
| อุบลราชธานีศรีวะนาไลประเทษราช | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| พ.ศ. 2335 – พ.ศ. 2442 | |||||||||
| เมืองหลวง | ดอนมดแดง (พ.ศ. 2314–2320) บ้านดู่บ้านแก (พ.ศ. 2320–2329) บ้านห้วยแจะระแม (พ.ศ. 2329–2335) เมืองอุบลราชธานี (พ.ศ. 2335–2442) | ||||||||
| การปกครอง | |||||||||
| • ประเภท | อาญาสี่ | ||||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||||
• การอพยพของกลุ่มเจ้าพระวอ | พ.ศ. 2314 | ||||||||
• ยกฐานะเป็นเมือง | พ.ศ. 2335 | ||||||||
• ยกเลิกตำแหน่งอาญาสี่ | พ.ศ. 2442 | ||||||||
| |||||||||
ประวัติศาสตร์
การอพยพของกลุ่มเจ้าพระวอ
พ.ศ. 2310 เกิดสงครามระหว่างอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์และนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน จากการที่พระเจ้าสิริบุญสารทรงเกิดความขัดแย้งกับเจ้าพระตาและเจ้าพระวอ สงครามกินเวลายาวนาน 3 ปี ไม่มีผลแพ้ชนะกัน ในการสู้รบในครั้งสุดท้าย เจ้าพระตาถึงแก่ความตายในสนามรบ เจ้าพระวอพร้อมด้วยเครือญาติคือ นางอุสา นางแพงแสน ท้าวคำผง ท้าวทิตพรหม และนางเหมือนตา ได้หลบหนีออกจากเมืองมารับเสบียงอาหารจากบ้านสิงห์โคก สิงห์ท่า แล้วผ่านลงไปตั้งเมืองที่ดอนมดแดง พร้อมขอพึ่ง แห่งอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์
การเข้าสู่ปริมณฑลแห่งอำนาจของสยาม
เมื่อพระเจ้าสิริบุญสารทรงทราบข่าวการตั้งเมืองใหม่ขึ้นกับอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ของกลุ่มเจ้าพระวอ จึงให้อัคร์ฮาด (หำทอง) ยกกองทัพมาตีกลุ่มเจ้าพระวอ พระเจ้าองค์หลวงไชยกุมารทรงส่งศุภอักษรถึงพระเจ้าสิริบุญสารขอโทษเจ้าพระวอกับพวกไว้ กองทัพเวียงจันทน์จึงถอยกลับไป
ต่อมาเจ้าพระวอเกิดความขัดแย้งกับพระเจ้าองค์หลวงไชยกุมาร จึงแต่งท้าวเพี้ยถือศุภอักษรและเครื่องบรรณาการไปยังเมืองนครราชสีมาเพื่อสวามิภักดิ์ต่ออาณาจักรธนบุรี ในปี พ.ศ. 2320 พระเจ้าสิริบุญสารทรงทราบข่าวความขัดแย้งระหว่างเจ้าพระวอและอาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ จึงทรงให้พญาสุโพยกกองทัพมาตีกลุ่มเจ้าพระวอ เจ้าพระวอสู้ไม่ได้จึงล่าถอยไปที่บ้านดู่บ้านแก ต่อมาถูกกองทัพเวียงจันทน์ล้อมจับได้และถูกประหารชีวิต ท้าวคำผงจึงขึ้นเป็นหัวหน้ากลุ่ม พร้อมมีใบบอกลงไปที่เมืองนครราชสีมาและกรุงธนบุรี
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดให้สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกและเจ้าพระยาสุรสีห์ (บุญมา) ยกกองทัพมาช่วยท้าวคำผงในปี พ.ศ. 2321 ด้านพญาสุโพรู้ข่าวศึกของกรุงธนบุรี จึงสั่งถอยทัพกลับเวียงจันทน์ แต่สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกและเจ้าพระยาสุรสีห์ ได้เดินทัพติดตามทัพเวียงจันทน์ จนสามารถเข้ายึดเมืองได้สำเร็จ ส่วนบุตรของเจ้าพระตาได้แก่ท้าวคำผงและท้าวฝ่ายหน้าได้เข้าร่วมรบกับฝ่ายสยาม ต่อมาพระเจ้าองค์หลวงไชยกุมารทรงเเต่งตั้งให้ท้าวคำผงเป็นพระปทุมสุรราช นายกองคุมไพร่พลอยู่ที่บ้านดู่บ้านแก ขึ้นตรงต่อนครจำปาศักดิ์ ต่อมาพระปทุมสุรราชอพยพไพร่พลไปอยู่ที่บ้านห้วยเเจะระเเม และทำราชการกับเมืองเวียงจันทน์
การตั้งเมืองอุบลราชธานี
ในปี พ.ศ. 2334 เกิดกบฏอ้ายเชียงแก้วยกกำลังมาตีเมืองนครจำปาศักดิ์ พระปทุมสุรราชและท้าวฝ่ายหน้าได้ยกกำลังไปรบ สามารถจับอ้ายเชียงแก้วได้ และทำการประหารชีวิตที่บริเวณแก่งตะนะ และในวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2335 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกฐานะบ้านห้วยเเจะระเเมขึ้นเป็นเมืองอุบลราชธานี ขึ้นตรงต่อกรุงเทพฯ แต่งตั้งให้พระประทุมสุรราชเป็นพระประทุมวรราชสุริยวงศ์ ซึ่งนับเป็นเจ้าเมืองคนแรก
ภายใต้การปกครองของสยาม
ต่อมาในปี พ.ศ. 2338 พระปทุมวรราชสุริยวงศ์ ถึงเเก่พิราลัย รัชกาลที่ 1 ทรงโปรดเกล้าพระราชทานสัญญาบัตร[] เเต่งตั้งให้ พระพรหมวรราชสุริยวงศ์ (ทิดพรหม) น้องชายพระประทุม เป็นเจ้าเมืองอุบลราชธานีคนต่อมา รวมมีเจ้าเมืองอุบลราชธานี ที่พระมหากษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งทั้งสิ้น 4 ท่าน โดยเป็นเชื้อสายของพระวอพระตา 3 ท่านเเรก เเละเชื้อสายของเจ้าอนุวงศ์เเห่งนครเวียงจันทน์ 1 ท่าน
สาเหตุที่ส่วนกลางส่งลูกหลานพระเจ้าสิริบุญสารให้มาปกครองเมืองอุบลราชธานีเเทนกลุ่มพระวอพระตาซึ่งเป็นสายกรมการเมืองเดิม เพราะว่า ทางเมืองอุบลราชธานีในช่วงสงครามกบฎเจ้าอนุวงศ์ได้มีการให้ความร่วมมือเเละเข้าร่วมกับฝ่ายกบฎเจ้าอนุวงศ์ ต่อมาจึงส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ไว้วางพระทัยในกรมการเมืองเก่าของเมืองอุบลที่เคยเข้าร่วมกับฝ่ายกบฎมาก่อน เพื่อเป็นการลดทอนอำนาจกลุ่มเจ้านายสายเดิมหรือสายพระวอพระตา จึงได้ส่งเจ้าหน่อคำ พระโอรสในเจ้าเสือกับเจ้านางท่อนแก้ว เจ้าเสือผู้เป็นพระบิดานั้นเป็นพระราชโอรสในเจ้าอนุวงศ์ ทั้งนี้สาเหตุที่ส่งเจ้าหน่อคำมาปกครองเเละให้อำนาจเเก่เจ้าหน่อคำก็เนื่องจากเจ้าหน่อคำได้รับความดีความชอบจากการที่เป็นฝ่ายที่เห็นต่างเเละไม่เข้าร่วมกับกลุ่มกบฎเจ้าอนุวงศ์ เเม้ท่านจะเป็นหลานของเจ้าอนุวงศ์ก็ตาม จึงเป็นที่ไว้วางใจ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานหิรัญญบัฎ (เเผ่นเงิน)[] ให้พระนามว่า เจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงษ์ ดำรงรัฐสีมา อุบลราชธานีบาล เป็นเจ้าเมืองอุบลราชธานี เพื่อให้คล้องกันกับพระนามของ เจ้าเมืองมุกดาหาร ผู้เป็นพระญาติใกล้ชิด เจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงษ์จึงปกครองเมืองอุบลราชธานี ในฐานะเจ้าประเทศราชเช่นเดียวกับเจ้าจันทรเทพสุริยวงศ์ เเทนกลุ่มเจ้านายสายสายพระวอพระตา ที่มีพระยศนิยมออกคำนำนามพระยศในจารึกว่า พระ เช่น พระประทุมฯ พระพรหมฯ เป็นต้น
ต่อมาเจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงษ์มีปัญหาวิวาทกับกรมการเมืองอุบล จนถึงขั้นขึ้นโรงขึ้นศาลกลายเป็นคดีความกันอยู่หลายครา จนสูญเสียทรัพย์สินเเทบจะหมดสิ้นเพื่อใช้ในการต่อสู้คดีกันทั้ง 2 ฝ่าย จนเมื่อเจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงษ์ถึงเเก่พิราลัย ในปี พ.ศ. 2429 เป็นต้นมา จึงไม่มีการเเต่งตั้งเจ้าเมืองอุบลราชธานีอีกเลย มีเเต่เพียงผู้รักษาราชการเมืองเเทนเท่านั้น จนกระทั่งปี พ.ศ. 2442 พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค์ ข้าหลวงใหญ่ต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลลาวกาวทรงให้ยกเลิกตำแหน่งเจ้าเมืองในระบบอาญาสี่ และแทนที่ด้วยตำแหน่งผู้ว่าราชการเมือง
ภายหลังการก่อตั้งเมืองอุบลราชธานีแล้ว ก็ได้มีการตั้งเมืองสำคัญในเขตปกครองของจังหวัดอุบลราชธานีขึ้นอีกหลายเมือง ดังนี้
- พ.ศ. 2357 โปรดเกล้าฯ ตั้งบ้านโคกพเนียง เป็นเมืองเขมราษฎร์ธานี ตั้ง อุปฮาดก่ำ (เมืองอุบล) เป็น พระเทพวงศา เจ้าเมือง และ ตั้ง บ้านสิงห์ท่า เป็นเมืองยโสธร ตั้ง ราชวงศ์สิงห์ (เมืองโขง) เป็น พระสุนทรราชวงศา เจ้าเมือง
- พ.ศ. 2364 ยกบ้านนาคอขึ้นเป็นเมืองโขงเจียง (โขงเจียม) โดยขึ้นกับนครจำปาศักดิ์
- พ.ศ. 2388 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกบ้านช่องนางให้เป็นเมืองเสนางคนิคม และต่อมา หลวงธิเบศร์ หลวงมหาดไทย และหลวงอภัย กรมการ เมืองศีร์ษะเกษ เกิดความขัดแย้งกับเจ้าเมืองศีร์ษะเกษ ภายหลังได้ขอแยกตัวออกมาจากเมืองศีร์ษะเกษ และอพยพนำไพร่พลออกมาตั้งเป็นเมืองใหม่ ขอพระราชทานยกบ้านน้ำโดมใหญ่ขึ้นเป็นเมืองเดชอุดม ให้หลวงวิเศษ (สาร) เป็นราชบุตร หลวงอภัยเป็นราชวงศ์ หลวงมหาดไทยเป็นอุปฮาด ตั้งหลวงธิเบศร์เป็นพระศรีสุระ เป็นเจ้าเมือง รักษาราชการแขวงเมืองเดชอุดม แรกเริ่มอำเภอเดชอุดมขึ้นตรงต่อ จังหวัดขุขันธ์ ต่อมาภายหลังจึงได้ถูกโอนมาขึ้นกับจังหวัดอุบลราชธานี และ ตั้ง บ้านคำแก้ว เป็น เมืองคำเขื่อนแก้ว (ปัจจุบัน ตำบลคำเขื่อนแก้ว อำเภอชานุมาน จังหวัดอำนาจเจริญ) ขึ้นสังกัด เมืองเขมราษฎร์ธานี
- พ.ศ. 2390 ตั้งบ้านดงกระชุหรือบ้านไร่ ขึ้นเป็นเมืองบัวกัน ต่อมาได้เปลี่ยนมาเป็นเมืองบัวบุณฑริก หรืออำเภอบุณฑริกในปัจจุบัน แรกเริ่มเป็นกิ่งอำเภอขึ้นกับอำเภอเดชอุดม จังหวัดขุขันธ์ ต่อมาถูกโอนย้ายมาขึ้นกับจังหวัดอุบลราชธานีพร้อมกับอำเภอเดชอุดม ภายหลังถูกยกฐานะจากกิ่งอำเภอเป็นอำเภอบุณฑริก
- พ.ศ. 2401 ตั้งบ้านค้อใหญ่ให้เป็นเมือง ขอแต่งตั้งท้าวจันทบรมเป็นพระอมรอำนาจและเป็นเจ้าเมือง ตั้งท้าวบุตตะเป็นอุปฮาด และให้ท้าวสิงหราชเป็นราชวงศ์ นอกจากนี้ยังให้ท้าวสุริโยซึ่งเป็นราชบุตรรักษาราชการเมืองอำนาจเจริญขึ้นกับเมืองเขมราฐ
- พ.ศ. 2406 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านกว้างลำชะโด เป็นเมืองพิบูลมังสาหาร โดยตั้งท้าวธรรมกิติกา (จูมมณี)เป็นพระบำรุงราษฎร์และเป็นเจ้าเมือง และให้ตั้งบ้านสะพือเป็นเมืองตระการพืชผล โดยตั้งท้าวสุริยวงษ์ เป็นพระอมรดลใจและเป็นเจ้าเมือง
- พ.ศ. 2422 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านท่ายักขุเป็นเมืองชานุมานมณฑล และให้ตั้งบ้านเผลา (บ้านพระเหลา) เป็นเมืองพนานิคม
- พ.ศ. 2423 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านนากอนจอ เป็นเมืองวารินชำราบ
- พ.ศ. 2424 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านจันลานาโดม เป็นเมืองโดมประดิษฐ์ (ปัจจุบันเป็นหมู่บ้านที่อำเภอน้ำยืน)
- พ.ศ. 2425 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านทีเป็นเมืองเกษมสีมา ซึ่งต่อมาเปลี่ยนเป็นอำเภอม่วงสามสิบ
รายพระนามและรายนามเจ้าเมืองและผู้รักษาราชการเมือง
| ลำดับ | รายพระนาม/รายนาม | ตำแหน่ง | เริ่มต้น (พ.ศ.) | สิ้นสุด (พ.ศ.) | หมายเหตุ |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | พระปทุมวรราชสุริยวงศ์ (เจ้าคำผง ณ อุบล) | เจ้าเมืองอุบลราชธานี | 2335 | 2338 | |
| 2 | พระพรหมวรราชสุริยวงศ์ (ท้าวทิดพรหม พรหมวงศานนท์) | เจ้าเมืองอุบลราชธานี | 2338 | 2383 | |
| ว่างตำแหน่ง 2383–2388 | |||||
| - | ราชบุตร (สุ่ย) | ราชบุตรเมืองอุบลราชธานี | 2388 | 2388 | ถึงแก่อนิจกรรมที่กรุงเทพฯ ก่อนมาดำรงตำแหน่ง |
| 3 | พระพรหมราชวงศา (กุทอง สุวรรณกูฏ) | เจ้าเมืองอุบลราชธานี | 2388 | 2406 | |
| ว่างตำแหน่ง 2406–2409 | |||||
| 4 | เจ้าพรหมเทวานุเคราะห์วงศ์ (เจ้าหน่อคำ) | เจ้าเมืองอุบลราชธานี | 2409 | 2429 | |
| ว่างตำแหน่ง 2429–2434 | |||||
| - | เจ้าราชบุตร (คำ) | เจ้าราชบุตรเมืองอุบลราชธานี | 2434 | 2434 | ถึงแก่อนิจกรรมก่อนลงไปรับสุพรรณบัฏที่กรุงเทพฯ |
| - | ท้าวสุคำทัด | ผู้รักษาราชการเมืองอุบลราชธานี | 2434 | ไม่ปรากฏ | |
| ยกเลิกตำแหน่งอาญาสี่ (2442) | |||||
อ้างอิง
- สำนักนายกรัฐมนตรี (1971), เรื่องทรงตั้งเจ้าประเทศราชกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ [Regarding the Royal Investiture of Vassal Lords in the Kingdom of Rattanakosin During the Reign of Rama I] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, p. 6, สืบค้นเมื่อ 2024-08-27
- จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระฯ (1934), "เดือน ๗ จุลศักราช ๑๒๔๐", จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ภาค ๗, พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-08-27
- สายสงวนวงศ์, ประวิทย์ (2020). "การขยายอิทธิพลและการสนับสนุนตั้งเมืองของสยามใน "พื้นที่อีสาน" ต้นพุทธศตวรรษที่ 24" [Siam’s expansion of influence and policy on city establishment in “Isanarea” at the beginning of the 24th Buddhist century]. วารสารประวัติศาสตร์. 45 (1): 8–10. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-09-10. สืบค้นเมื่อ 2024-11-08 – โดยทาง SWU e-Journals System.
- วิภาคย์พจนกิจ, เติม (2003), ประวัติศาสตร์อีสาน (PDF) (4th ed.), กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ร่วมกับ มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, pp. 91–128, ISBN , คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-06-09, สืบค้นเมื่อ 2024-11-10
- กรมศิลปากร (ผู้รวบรวม) (1941), "ตำนานเมืองนครจำปาศักดิ์" [Tamnan Mueang Nakhon Champasak], ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๗๐ [Collection of Historical Archives] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์, pp. 23–36, สืบค้นเมื่อ 2024-11-10
- โบราณคดีสโมสร (ผู้รวบรวม) (1916), "พงศาวดารหัวเมืองมณฑลอีสาน" [Phongsawadan Hua-mueang Monthon Isan], ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๔ [A Collection of Chronicles] (PDF), กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-11-10
- "๓๓", พระราชพงษาวดารกรุงเก่า (ฉบับหมอบรัดเล), กรุงเทพฯ: แดน บีช แบรดลีย์, 1864, สืบค้นเมื่อ 2024-11-10
- สำนักหอสมุดแห่งชาติ, สำเนาศุภอักษรเมืองเวียงจันมีมาว่าด้วยการเมืองเวียงจัน จ.ศ. 1144, ห.จ.ช.1/12 เลขที่ 7/ก อ้างใน เว้าพื้นประวัติศาสตร์ (19 April 2024). "รัฐประหารพระเจ้าตากสิน : กับปฏิกิริยาหัวเมืองลาวฝ่ายเวียงจันทน์". Facebook. สืบค้นเมื่อ 2024-11-10.
{{}}: CS1 maint: url-status () - สุนทรราชเดช (แข้ ประทุมชาติ), พระ (2021), พงศาวดารเมืองยโสธร ฉบับ พระสุนทรราชเดช (แข้ ประทุมชาติ) (PDF), สกลนคร: หน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่น จังหวัดยโสธร โรงเรียนยโสธรพิทยาคม จังหวัดยโสธร, p. 13, สืบค้นเมื่อ 2024-11-10
- ตันเลิศ, สุธิดา (2015). "บทวิจารณ์หนังสือ "เล่าเรื่องเมืองอุบลราชธานี"" (PDF). วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 6 (1): 36–37. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-07-20. สืบค้นเมื่อ 2024-11-10.
- สิถิรบุตร, อุราลักษณ์ (1983). "บทที่ ๓" (PDF). มณฑลอีสานและความสำคัญในทางประวัติศาสตร์ [Monthon Isan and its historical significance] (วิทยานิพนธ์). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. pp. 129–131. สืบค้นเมื่อ 2024-11-10.
- คำงาม, ชัชวาลย์. "สายเลือด สายสกุลเจ้าเมืองศรีสะเกษเท่าที่สืบได้ (1)". ลูกหลานเจ้าเมืองศรีสะเกษ. สืบค้นเมื่อ 2024-11-10.
{{}}: CS1 maint: url-status ()
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
emuxngxublrachthani epnhwemuxngfngkhwaaemnaokhngphayitprimnthlaehngxanackhxngxanackrrtnoksinthr aelaidrbkarykthanaepnpraethsrachinbangchwngewla emuxngxublrachthaniidrbkarsnnisthanwathukykthanaepnemuxngephuxaebngaeykekhtxiththiphlkhxngxanackrlanchangcapaskdi phayhlngthukphnwkepnswnhnungkhxngkhxngsyamxublrachthanisriwanailpraethsrachph s 2335 ph s 2442emuxnghlwngdxnmdaedng ph s 2314 2320 bandubanaek ph s 2320 2329 banhwyaecaraaem ph s 2329 2335 emuxngxublrachthani ph s 2335 2442 karpkkhrxng praephthxayasiprawtisastr karxphyphkhxngklumecaphrawxph s 2314 ykthanaepnemuxngph s 2335 ykeliktaaehnngxayasiph s 2442kxnhna thdipxanackrlanchangcapaskdiprawtisastrkarxphyphkhxngklumecaphrawx xnusawriyphraprathumwrrachsuriywngs ecakhaphng phukxtngemuxngxublrachthani ph s 2310 ekidsngkhramrahwangxanackrlanchangewiyngcnthnaelankhrekhuxnkhnthkabaekwbwban cakkarthiphraecasiribuysarthrngekidkhwamkhdaeyngkbecaphrataaelaecaphrawx sngkhramkinewlayawnan 3 pi immiphlaephchnakn inkarsurbinkhrngsudthay ecaphratathungaekkhwamtayinsnamrb ecaphrawxphrxmdwyekhruxyatikhux nangxusa nangaephngaesn thawkhaphng thawthitphrhm aelanangehmuxnta idhlbhnixxkcakemuxngmarbesbiyngxaharcakbansinghokhk singhtha aelwphanlngiptngemuxngthidxnmdaedng phrxmkhxphung en aehngxanackrlanchangcapaskdi karekhasuprimnthlaehngxanackhxngsyam emuxphraecasiribuysarthrngthrabkhawkartngemuxngihmkhunkbxanackrlanchangcapaskdikhxngklumecaphrawx cungihxkhrhad hathxng ykkxngthphmatiklumecaphrawx phraecaxngkhhlwngichykumarthrngsngsuphxksrthungphraecasiribuysarkhxothsecaphrawxkbphwkiw kxngthphewiyngcnthncungthxyklbip txmaecaphrawxekidkhwamkhdaeyngkbphraecaxngkhhlwngichykumar cungaetngthawephiythuxsuphxksraelaekhruxngbrrnakaripyngemuxngnkhrrachsimaephuxswamiphkditxxanackrthnburi inpi ph s 2320 phraecasiribuysarthrngthrabkhawkhwamkhdaeyngrahwangecaphrawxaelaxanackrlanchangcapaskdi cungthrngihphyasuophykkxngthphmatiklumecaphrawx ecaphrawxsuimidcunglathxyipthibandubanaek txmathukkxngthphewiyngcnthnlxmcbidaelathukpraharchiwit thawkhaphngcungkhunepnhwhnaklum phrxmmiibbxklngipthiemuxngnkhrrachsimaaelakrungthnburi smedcphraecakrungthnburioprdihsmedcecaphrayamhakstriysukaelaecaphrayasursih buyma ykkxngthphmachwythawkhaphnginpi ph s 2321 danphyasuophrukhawsukkhxngkrungthnburi cungsngthxythphklbewiyngcnthn aetsmedcecaphrayamhakstriysukaelaecaphrayasursih idedinthphtidtamthphewiyngcnthn cnsamarthekhayudemuxngidsaerc swnbutrkhxngecaphrataidaekthawkhaphngaelathawfayhnaidekharwmrbkbfaysyam txmaphraecaxngkhhlwngichykumarthrngeetngtngihthawkhaphngepnphrapthumsurrach naykxngkhumiphrphlxyuthibandubanaek khuntrngtxnkhrcapaskdi txmaphrapthumsurrachxphyphiphrphlipxyuthibanhwyeecaraeem aelatharachkarkbemuxngewiyngcnthn kartngemuxngxublrachthani inpi ph s 2334 ekidkbtxayechiyngaekwykkalngmatiemuxngnkhrcapaskdi phrapthumsurrachaelathawfayhnaidykkalngiprb samarthcbxayechiyngaekwid aelathakarpraharchiwitthibriewnaekngtana aelainwnthi 16 krkdakhm ph s 2335 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkthrngphramhakrunaoprdekla ihykthanabanhwyeecaraeemkhunepnemuxngxublrachthani khuntrngtxkrungethph aetngtngihphraprathumsurrachepnphraprathumwrrachsuriywngs sungnbepnecaemuxngkhnaerk phayitkarpkkhrxngkhxngsyam txmainpi ph s 2338 phrapthumwrrachsuriywngs thungeekphiraly rchkalthi 1 thrngoprdeklaphrarachthansyyabtr txngkarxangxing eetngtngih phraphrhmwrrachsuriywngs thidphrhm nxngchayphraprathum epnecaemuxngxublrachthanikhntxma rwmmiecaemuxngxublrachthani thiphramhakstriyaehngkrungrtnoksinthr thrngphramhakrunaoprdekla aetngtngthngsin 4 than odyepnechuxsaykhxngphrawxphrata 3 thaneerk eelaechuxsaykhxngecaxnuwngseehngnkhrewiyngcnthn 1 than saehtuthiswnklangsnglukhlanphraecasiribuysarihmapkkhrxngemuxngxublrachthanieethnklumphrawxphratasungepnsaykrmkaremuxngedim ephraawa thangemuxngxublrachthaniinchwngsngkhramkbdecaxnuwngsidmikarihkhwamrwmmuxeelaekharwmkbfaykbdecaxnuwngs txmacungsngphlihphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwimiwwangphrathyinkrmkaremuxngekakhxngemuxngxublthiekhyekharwmkbfaykbdmakxn ephuxepnkarldthxnxanacklumecanaysayedimhruxsayphrawxphrata cungidsngecahnxkha phraoxrsinecaesuxkbecanangthxnaekw ecaesuxphuepnphrabidannepnphrarachoxrsinecaxnuwngs thngnisaehtuthisngecahnxkhamapkkhrxngeelaihxanaceekecahnxkhakenuxngcakecahnxkhaidrbkhwamdikhwamchxbcakkarthiepnfaythiehntangeelaimekharwmkbklumkbdecaxnuwngs eemthancaepnhlankhxngecaxnuwngsktam cungepnthiiwwangic phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwthrngphrakrunaoprdekla phrarachthanhiryybd eephnengin txngkarxangxing ihphranamwa ecaphrhmethwanuekhraahwngs darngrthsima xublrachthanibal epnecaemuxngxublrachthani ephuxihkhlxngknkbphranamkhxng ecaemuxngmukdahar phuepnphrayatiiklchid ecaphrhmethwanuekhraahwngscungpkkhrxngemuxngxublrachthani inthanaecapraethsrachechnediywkbecacnthrethphsuriywngs eethnklumecanaysaysayphrawxphrata thimiphraysniymxxkkhananamphraysincarukwa phra echn phraprathum phraphrhm epntn txmaecaphrhmethwanuekhraahwngsmipyhawiwathkbkrmkaremuxngxubl cnthungkhnkhunorngkhunsalklayepnkhdikhwamknxyuhlaykhra cnsuyesiythrphysineethbcahmdsinephuxichinkartxsukhdiknthng 2 fay cnemuxecaphrhmethwanuekhraahwngsthungeekphiraly inpi ph s 2429 epntnma cungimmikareetngtngecaemuxngxublrachthanixikely mieetephiyngphurksarachkaremuxngeethnethann cnkrathngpi ph s 2442 phraecanxngyaethx krmhmunsrrphsiththiprasngkh khahlwngihytangphraxngkhsaercrachkarmnthllawkawthrngihykeliktaaehnngecaemuxnginrabbxayasi aelaaethnthidwytaaehnngphuwarachkaremuxng phayhlngkarkxtngemuxngxublrachthaniaelw kidmikartngemuxngsakhyinekhtpkkhrxngkhxngcnghwdxublrachthanikhunxikhlayemuxng dngni ph s 2357 oprdekla tngbanokhkpheniyng epnemuxngekhmrasdrthani tng xuphadka emuxngxubl epn phraethphwngsa ecaemuxng aela tng bansinghtha epnemuxngyosthr tng rachwngssingh emuxngokhng epn phrasunthrrachwngsa ecaemuxng ph s 2364 ykbannakhxkhunepnemuxngokhngeciyng okhngeciym odykhunkbnkhrcapaskdi ph s 2388 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngphrakrunaoprdekla ykbanchxngnangihepnemuxngesnangkhnikhm aelatxma hlwngthiebsr hlwngmhadithy aelahlwngxphy krmkar emuxngsirsaeks ekidkhwamkhdaeyngkbecaemuxngsirsaeks phayhlngidkhxaeyktwxxkmacakemuxngsirsaeks aelaxphyphnaiphrphlxxkmatngepnemuxngihm khxphrarachthanykbannaodmihykhunepnemuxngedchxudm ihhlwngwiess sar epnrachbutr hlwngxphyepnrachwngs hlwngmhadithyepnxuphad tnghlwngthiebsrepnphrasrisura epnecaemuxng rksarachkaraekhwngemuxngedchxudm aerkerimxaephxedchxudmkhuntrngtx cnghwdkhukhnth txmaphayhlngcungidthukoxnmakhunkbcnghwdxublrachthani aela tng bankhaaekw epn emuxngkhaekhuxnaekw pccubn tablkhaekhuxnaekw xaephxchanuman cnghwdxanacecriy khunsngkd emuxngekhmrasdrthani ph s 2390 tngbandngkrachuhruxbanir khunepnemuxngbwkn txmaidepliynmaepnemuxngbwbunthrik hruxxaephxbunthrikinpccubn aerkerimepnkingxaephxkhunkbxaephxedchxudm cnghwdkhukhnth txmathukoxnyaymakhunkbcnghwdxublrachthaniphrxmkbxaephxedchxudm phayhlngthukykthanacakkingxaephxepnxaephxbunthrik ph s 2401 tngbankhxihyihepnemuxng khxaetngtngthawcnthbrmepnphraxmrxanacaelaepnecaemuxng tngthawbuttaepnxuphad aelaihthawsinghrachepnrachwngs nxkcakniyngihthawsurioysungepnrachbutrrksarachkaremuxngxanacecriykhunkbemuxngekhmrath ph s 2406 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwthrngphrakrunaoprdekla ihtngbankwanglachaod epnemuxngphibulmngsahar odytngthawthrrmkitika cummni epnphrabarungrasdraelaepnecaemuxng aelaihtngbansaphuxepnemuxngtrakarphuchphl odytngthawsuriywngs epnphraxmrdlicaelaepnecaemuxng ph s 2422 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla ihtngbanthaykkhuepnemuxngchanumanmnthl aelaihtngbanephla banphraehla epnemuxngphnanikhm ph s 2423 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla ihtngbannakxncx epnemuxngwarincharab ph s 2424 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla ihtngbancnlanaodm epnemuxngodmpradisth pccubnepnhmubanthixaephxnayun ph s 2425 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdekla ihtngbanthiepnemuxngeksmsima sungtxmaepliynepnxaephxmwngsamsibrayphranamaelaraynamecaemuxngaelaphurksarachkaremuxngladb rayphranam raynam taaehnng erimtn ph s sinsud ph s hmayehtu1 phrapthumwrrachsuriywngs ecakhaphng n xubl ecaemuxngxublrachthani 2335 23382 phraphrhmwrrachsuriywngs thawthidphrhm phrhmwngsannth ecaemuxngxublrachthani 2338 2383wangtaaehnng 2383 2388 rachbutr suy rachbutremuxngxublrachthani 2388 2388 thungaekxnickrrmthikrungethph kxnmadarngtaaehnng3 phraphrhmrachwngsa kuthxng suwrrnkut ecaemuxngxublrachthani 2388 2406wangtaaehnng 2406 24094 ecaphrhmethwanuekhraahwngs ecahnxkha ecaemuxngxublrachthani 2409 2429wangtaaehnng 2429 2434 ecarachbutr kha ecarachbutremuxngxublrachthani 2434 2434 thungaekxnickrrmkxnlngiprbsuphrrnbtthikrungethph thawsukhathd phurksarachkaremuxngxublrachthani 2434 impraktykeliktaaehnngxayasi 2442 xangxingwikisxrs mingantnchbbekiywkb phngsawdarnkhrcapaskdi chabbhmxmxmrwngswicitr m r w pthm khencr wikisxrs mingantnchbbekiywkb phngsawdarhwemuxngmnthlxisan sanknaykrthmntri 1971 eruxngthrngtngecapraethsrachkrungrtnoksinthr rchkalthi 1 Regarding the Royal Investiture of Vassal Lords in the Kingdom of Rattanakosin During the Reign of Rama I PDF phrankhr orngphimphsankthaeniybnaykrthmntri p 6 subkhnemux 2024 08 27 culcxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphra 1934 eduxn 7 culskrach 1240 cdhmayehtuphrarachkicraywn phrarachniphnthinphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw phakh 7 phrankhr orngphimphosphnphiphrrththnakr subkhnemux 2024 08 27 saysngwnwngs prawithy 2020 karkhyayxiththiphlaelakarsnbsnuntngemuxngkhxngsyamin phunthixisan tnphuththstwrrsthi 24 Siam s expansion of influence and policy on city establishment in Isanarea at the beginning of the 24th Buddhist century warsarprawtisastr 45 1 8 10 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2024 09 10 subkhnemux 2024 11 08 odythang SWU e Journals System wiphakhyphcnkic etim 2003 prawtisastrxisan PDF 4th ed krungethph sankphimphmhawithyalythrrmsastr rwmkb mulnithiokhrngkartarasngkhmsastraelamnusysastr pp 91 128 ISBN 974 571 854 8 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2024 06 09 subkhnemux 2024 11 10 krmsilpakr phurwbrwm 1941 tananemuxngnkhrcapaskdi Tamnan Mueang Nakhon Champasak prachumphngsawdar phakhthi 70 Collection of Historical Archives PDF phrankhr orngphimphphracnthr pp 23 36 subkhnemux 2024 11 10 obrankhdisomsr phurwbrwm 1916 phngsawdarhwemuxngmnthlxisan Phongsawadan Hua mueang Monthon Isan prachumphngsawdar phakhthi 4 A Collection of Chronicles PDF krungethph orngphimphosphnphiphrrththnakr subkhnemux 2024 11 10 33 phrarachphngsawdarkrungeka chbbhmxbrdel krungethph aedn bich aebrdliy 1864 subkhnemux 2024 11 10 sankhxsmudaehngchati saenasuphxksremuxngewiyngcnmimawadwykaremuxngewiyngcn c s 1144 h c ch 1 12 elkhthi 7 k xangin ewaphunprawtisastr 19 April 2024 rthpraharphraecataksin kbptikiriyahwemuxnglawfayewiyngcnthn Facebook subkhnemux 2024 11 10 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk sunthrrachedch aekh prathumchati phra 2021 phngsawdaremuxngyosthr chbb phrasunthrrachedch aekh prathumchati PDF sklnkhr hnwyxnurkssingaewdlxmthrrmchatiaelasilpkrrmthxngthin cnghwdyosthr orngeriynyosthrphithyakhm cnghwdyosthr p 13 subkhnemux 2024 11 10 tnelis suthida 2015 bthwicarnhnngsux elaeruxngemuxngxublrachthani PDF warsarmnusysastraelasngkhmsastr khnasilpsastr mhawithyalyxublrachthani 6 1 36 37 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2024 07 20 subkhnemux 2024 11 10 sithirbutr xuralksn 1983 bththi 3 PDF mnthlxisanaelakhwamsakhyinthangprawtisastr Monthon Isan and its historical significance withyaniphnth culalngkrnmhawithyaly pp 129 131 subkhnemux 2024 11 10 khangam chchwaly sayeluxd sayskulecaemuxngsrisaeksethathisubid 1 lukhlanecaemuxngsrisaeks subkhnemux 2024 11 10 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk