อำเภอบางกอกน้อย

บางกอกน้อย เป็นหนึ่งในห้าสิบเขตของกรุงเทพมหานคร ถือเป็นเขตอนุรักษ์เมืองเก่า แหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมทางฝั่งธนบุรี โดยมีคำขวัญประจำเขตว่า "สมเด็จโตวัดระฆัง วังหลังตั้งอยู่ อู่เรือพระราชพิธี สถานีรถไฟ คลองใหญ่มีชื่อ เลื่องลือ นามระบิล งามลออวัดวา"

เขตบางกอกน้อย
เขต
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Khet Bangkok Noi
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: โรงพยาบาลศิริราช วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน วัดอมรินทรารามวรวิหาร พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี
คำขวัญ:  สมเด็จโตวัดระฆัง วังหลังตั้งอยู่ อู่เรือพระราชพิธี สถานีรถไฟ คลองใหญ่มีชื่อ เลื่องลือเครื่องลงหิน นามระบิลช่างหล่อ งามลออวัดวา
แผนที่กรุงเทพมหานคร เน้นเขตบางกอกน้อย
พิกัด: 13°46′15.12″N 100°28′04.56″E / 13.7708667°N 100.4679333°E / 13.7708667; 100.4679333
ประเทศ	ไทย
เขตปกครองพิเศษ	กรุงเทพมหานคร
พื้นที่
• ทั้งหมด	11.944 ตร.กม. (4.612 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	98,028 คน
• ความหนาแน่น	8,207.30 คน/ตร.กม. (21,256.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	10700
รหัสภูมิศาสตร์	1020
ที่อยู่ สำนักงาน	เลขที่ 9/99 ถนนบางขุนนนท์ แขวงบางขุนนนท์ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร 10700
เว็บไซต์	www.bangkok.go.th/bangkoknoi
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตบางกอกน้อยตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา มีอาณาเขตติดต่อกับเขตต่าง ๆ เรียงตามเข็มนาฬิกา ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตบางพลัด มีถนนบรมราชชนนีและเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตพระนคร มีแนวกึ่งกลางแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับเขตบางกอกใหญ่ มีคลองมอญเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตตลิ่งชัน มีคลองบางขุนศรี คลองชักพระ และคลองบางกอกน้อยเป็นเส้นแบ่งเขต

ประวัติศาสตร์

เขตบางกอกน้อยเดิมมีชื่อเรียกว่า อำเภออมรินทร์ เป็นอำเภอที่ 21 ใน 25 อำเภอชั้นในของพระนครตามประกาศกระทรวงนครบาลใน พ.ศ. 2458

จากนั้นใน พ.ศ. 2459 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่ออำเภออมรินทร์เป็น อำเภอบางกอกน้อย (พร้อมกับเปลี่ยนชื่ออำเภอหงสารามเป็นอำเภอบางกอกใหญ่ เปลี่ยนชื่ออำเภอราชคฤห์เป็นอำเภอบางยี่เรือ และเปลี่ยนชื่ออำเภอบุปผารามเป็นอำเภอคลองสาน) เนื่องจากชื่อเดิมยังไม่เหมาะสมกับตำบลที่ตั้งอันเป็นหลักฐานโบราณ ในขณะนั้นอำเภอบางกอกน้อยมีเขตปกครอง 8 ตำบล คือ ตำบลบางอ้อ ตำบลบางพลัด ตำบลบางบำหรุ ตำบลบางยี่ขัน ตำบลบางขุนนนท์ ตำบลบางขุนศรี ตำบลศิริราช และตำบลบ้านช่างหล่อ

ต่อมามีประกาศคณะปฏิวัติให้รวมจังหวัดธนบุรีกับจังหวัดพระนครเข้าด้วยกันเป็นนครหลวงกรุงเทพธนบุรีใน พ.ศ. 2514 และเปลี่ยนรูปแบบเป็นกรุงเทพมหานครใน พ.ศ. 2515 ซึ่งได้เปลี่ยนคำว่าอำเภอเป็น "เขต" และตำบลเป็น "แขวง" ดังนั้น อำเภอบางกอกน้อยจึงได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็น เขตบางกอกน้อย

ใน พ.ศ. 2532 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศเปลี่ยนแปลงพื้นที่เขตบางกอกน้อย โดยแบ่งพื้นที่แขวงบางพลัด แขวงบางอ้อ แขวงบางยี่ขัน และแขวงบางบำหรุ ไปจัดตั้งเป็นเขตบางพลัด เพื่อให้หน่วยงานราชการดูแลปกครองพื้นที่ได้สะดวกขึ้น

ใน พ.ศ. 2534 ได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยโอนพื้นที่เขตบางพลัดเฉพาะฝั่งใต้ของถนนบรมราชชนนีและกลับมาเป็นพื้นที่ของเขตบางกอกน้อย โดยพื้นที่ดังกล่าวได้รับการจัดตั้งเป็นแขวงอรุณอมรินทร์

การแบ่งเขตการปกครอง

แผนที่เขต

เขตบางกอกน้อยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 แขวง ได้แก่

หมาย เลข	อักษรไทย	อักษรโรมัน	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2566)	ความหนาแน่น (ธันวาคม 2566)	แผนที่
4.	ศิริราช	Siri Rat	1.258	12,162	9,667.73
5.	บ้านช่างหล่อ	Ban Chang Lo	2.076	26,830	12,923.89
6.	บางขุนนนท์	Bang Khun Non	1.492	10,340	6,930.30
7.	บางขุนศรี	Bang Khun Si	4.360	30,149	6,914.91
9.	อรุณอมรินทร์	Arun Ammarin	2.758	18,547	6,724.80
ทั้งหมด			11.944	98,028	8,207.30

หมายเลขที่หายไปปัจจุบันคือแขวงในเขตบางพลัด

ประชากร

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎร เขตบางกอกน้อย
ปี (พ.ศ.)	ประชากร	การเพิ่มและการลด
2535	196,198	ไม่ทราบ
2536	177,387	-18,811
2537	173,523	-3,864
2538	171,012	-2,511
2539	170,494	-518
2540	169,378	-1,116
2541	167,171	-2,207
2542	162,502	-4,669
2543	160,035	-2,467
2544	157,170	-2,865
2545	155,251	-1,919
2546	152,867	-2,384
2547	135,799	-17,068
2548	133,669	-2,130
2549	132,394	-1,275
2550	130,540	-1,854
2551	129,401	-1,139
2552	126,823	-2,578
2553	124,352	-2,471
2554	120,032	-4,320
2555	117,950	-2,082
2556	117,503	-447
2557	116,653	-850
2558	115,202	-1,451
2559	112,581	-2,621
2560	112,046	-535
2561	110,417	-1,629
2562	107,732	-2,685
2563	103,791	-3,941
2564	101,511	-2,280
2565	99,729	-1,782
2566	98,028	-1,701

การคมนาคม

ถนนสายหลักในพื้นที่เขตบางกอกน้อย ได้แก่

• ถนนบรมราชชนนี
• ถนนจรัญสนิทวงศ์
• ถนนพรานนก
• ถนนวังหลัง
• ถนนอิสรภาพ
• ถนนอรุณอมรินทร์
• ถนนบางขุนนนท์
• ถนนพรานนก-พุทธมณฑล สาย 4

ส่วนทางสายรองและทางลัด ได้แก่

• ถนนสุทธาวาส
• ถนนรถไฟ
• (ราษฎร์ศรัทธา) และ
• (วัดดงมูลเหล็ก)
• (วัดมะลิ)
• (แสงศึกษา)

สะพาน

• สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า เชื่อมระหว่างเขตบางกอกน้อยกับเขตพระนคร

ทางน้ำ

• แม่น้ำเจ้าพระยา
• คลองบางกอกน้อย
• คลองชักพระ
• คลองมอญ

สถานที่สำคัญ

โรงพยาบาลศิริราช

พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน (สถานีรถไฟธนบุรีในอดีต))

วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

ศาสนสถาน

• วัดระฆังโฆสิตาราม
• วัดอมรินทราราม
• วัดสุวรรณาราม
• วัดชิโนรสารามวรวิหาร

สถานศึกษา

ประถมศึกษา

มัธยมศึกษา

• โรงเรียนชิโนรสวิทยาลัย

อาชีวศึกษา

• วิทยาลัยเทคโนโลยีจรัลสนิทวงศ์

อุดมศึกษา

• มหาวิทยาลัยมหิดล (บางกอกน้อย)
  • คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
  • คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
  • คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยมหิดล
• วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง (ศูนย์กรุงเทพฯ)

สถานพยาบาล

• โรงพยาบาลศิริราช
• โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์
• โรงพยาบาลธนบุรี

สถานที่สำคัญอื่น ๆ

• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี
• (ท่าน้ำศิริราช)
• สามแยกไฟฉาย
• สี่แยกศิริราช
• สถานีรถไฟธนบุรี
• ฐานทัพเรือกรุงเทพ
• กรมอู่ทหารเรือ
• กองดุริยางค์ทหารเรือ
• ภัทราวดีเธียเตอร์

เหตุการณ์สำคัญ

เช้าวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2538 ผู้โดยสารหลายร้อยคนยืนรอเรือด่วนบนโป๊ะเทียบเรือที่ท่าพรานนก ซึ่งเป็นโป๊ะที่ใช้แทงก์ขนาดใหญ่ทำเป็นทุ่นลอยน้ำ มีแผ่นเหล็กเป็นพื้นรองรับ แต่เมื่อผู้โดยสารแย่งกันขึ้นเรือจนผู้โดยสารบางคนตกน้ำและเกิดการมุง ประกอบกับเรือได้กระแทกที่โป๊ะ ทำให้ตัวโป๊ะจมลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา ประมาณ 10 นาทีหลังเกิดเหตุ เจ้าหน้าที่กู้ภัยและทีมแพทย์ได้เข้าช่วยเหลือ และค้นหาผู้ประสบเหตุ พบผู้เสียชีวิตที่ส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงและเด็กนักเรียนติดอยู่ใต้ตัวโป๊ะที่มีหลังคาคลุม บางส่วนถูกกระแสไฟฟ้าที่รั่วจากหลังคาโป๊ะดูด จากเหตุการณ์ในครั้งนี้ทำให้มีผู้เสียชีวิต 29 ราย

หลังเกิดเหตุการณ์ ได้มีการปรับปรุงโป๊ะตามท่าเรือเจ้าพระยาต่าง ๆ และมีการเพิ่มมาตรการรักษาความปลอดภัยมากขึ้น ทางด้านญาติผู้เสียชีวิตได้ยื่นฟ้องบริษัท สุภัทรา จำกัด, บริษัทเรือด่วนเจ้าพระยา, กรุงเทพมหานครและกรมเจ้าท่า โดยบริษัทเอกชนได้ชดใช้ค่าเสียหายจำนวนหนึ่งจนมีการถอนฟ้อง ในศาลชั้นต้นมีคำพิพากษายกฟ้องกรมเจ้าท่า ต่อมาในวันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558 ศาลฎีกามีคำพิพากษาให้กรุงเทพมหานครต้องชดใช้เงินแก่ผู้เสียหาย 12 คน รวมเป็นเงินทั้งสิ้น 12,616,241 บาท พร้อมดอกเบี้ยร้อยละ 7.5 ต่อปี นับแต่วันที่ฟ้องเมื่อ พ.ศ. 2539 ซึ่งเมื่อรวมดอกเบี้ยแล้วเป็นเงินกว่า 30 ล้านบาท โดยศาลวินิจฉัยว่ากรุงเทพมหานครกระทำการโดยประมาทจนทำให้เกิดอุบัติเหตุดังกล่าว

อ้างอิง

1. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age.php 2020-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้น 26 มกราคม 2567.
2. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 88 (พิเศษ 144 ก): 816–824. 21 ธันวาคม 2514. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-04-25. สืบค้นเมื่อ 2021-06-19.
3. "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 335" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (พิเศษ 190 ก): 187–201. 13 ธันวาคม 2515.
4. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "จำนวนประชากรและบ้าน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/xstat/popyear.html 2556. สืบค้น 16 พฤศจิกายน 2559.

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์สำนักงานเขตบางกอกน้อย
• แผนที่เขตบางกอกน้อย 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน