พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน

พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน หรือเดิมคือ สถานีรถไฟธนบุรี (หรือ บางกอกน้อย) ตั้งอยู่ในแขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร มีความสำคัญในฐานะเคยเป็นสถานีต้นทางแห่งแรกของรถไฟสายใต้ ตัวสถานีรถไฟได้รับการออกแบบโดยหม่อมเจ้าโวฒยากร วรวรรณ ซึ่งสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2493

พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน
ข้อมูลทั่วไป
ที่ตั้ง	แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย (อดีต)
สาย	สายใต้ – สายธนบุรี
ประวัติ
เริ่มเปิดให้บริการ	19 มิถุนายน พ.ศ. 2446
ปิดให้บริการ	4 ตุลาคม พ.ศ. 2546
สร้างใหม่	พ.ศ. 2493
พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน
ชื่อเดิม	สถานีรถไฟธนบุรี
พิกัดภูมิศาสตร์	13°45′35″N 100°29′10″E / 13.75984°N 100.48606°E / 13.75984; 100.48606
ประเภท	ประวัติศาสตร์, การแพทย์
เจ้าของ	คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
ขนส่งมวลชน	เรือด่วนเจ้าพระยา  ท่ารถไฟ
เว็บไซต์	www.sirirajmuseum.com

เมื่อแรกนั้น ขบวนรถไฟสายใต้ทุกขบวน จะมีต้นทางปลายทางที่สถานีธนบุรีแห่งนี้ จนกระทั่งการก่อสร้างสะพานพระราม 6 ซึ่งถือเป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาแห่งแรก สำเร็จ เป็นการเชื่อมทางรถไฟสายเหนือ/สายอีสาน และสายใต้เข้าด้วยกัน รถไฟสายใต้จึงได้มีการเปลี่ยนต้นทาง-ปลายทางไปยังสถานีกรุงเทพบ้าง แต่กระนั้น ก็ยังมีขบวนรถไฟสายใต้อีกหลายขบวน ที่มีต้นทางและปลายทางที่สถานีธนบุรี ซึ่งในปัจจุบัน ขบวนรถที่มีต้นทางและปลายทางที่สถานีธนบุรี ประกอบด้วยขบวนรถธรรมดา 8 ขบวน ขบวนรถชานเมือง 2 ขบวน และรถเร็ว 2 ขบวน

เดิมทีเดียวอาคารสถานีบางกอกน้อย (ชื่อเมื่อแรกตั้ง) มิใช่ตัวอาคารที่เห็นในปัจจุบัน ซึ่งอาคารดั้งเดิมของสถานีบางกอกน้อยนั้นเป็นอาคารชั้นเดียวตั้งอยู่ริมทางรถไฟ (ทางประธาน) ด้านทิศใต้ ไม่ได้อยู่ปลายรางอย่างเมื่อมีการก่อสร้างขึ้นมาใหม่ เมื่อครั้งสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้ตั้งกองบัญชาการขึ้นที่สถานีรถไฟบางกอกน้อย จากนั้นไม่นาน ฝ่ายสัมพันธมิตรได้ส่งเครื่องบินเข้ามาทิ้งระเบิดสถานีรถไฟบางกอกน้อยอย่างหนัก ตัวอาคารสถานีรถไฟบางกอกน้อยได้รับความเสียหายบางส่วน แต่ที่ทำการรับส่งสินค้าที่ตั้งอยู่บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาและคลังเก็บสินค้าริมคลองบางกอกน้อยถูกทิ้งระเบิดเสียหายทั้งหมด ต่อมาได้มีการก่อสร้างสถานีรถไฟบางกอกน้อยขึ้นมาใหม่ โดยรื้ออาคารสถานีเดิมออกไปพร้อมกับปรับปรุงและขยายย่านสถานีเดิม ตัวอาคารสถานีเป็นลักษณะอาคารสถาปัตยกรรมแบบใหม่ ซึ่งมีความโดดเด่น และสวยงามอย่างยิ่ง ตัวอาคารก่อสร้างจากอิฐสีแดง มีหอนาฬิกาตั้งตระหง่าน เห็นได้ชัดเจน และตั้งชื่ออย่างเป็นทางการว่า สถานีธนบุรี

ปัจจุบัน การรถไฟแห่งประเทศไทยได้มอบที่ดินบริเวณสถานีธนบุรี ให้แก่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จำนวน 33 ไร่ เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของโรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ ทำให้ไม่มีการเดินรถไฟสายใต้จากสถานีธนบุรี ตั้งแต่วันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2546 โดยมีการเปลี่ยนต้นทาง-ปลายทางไปยัง "สถานีบางกอกน้อย" เป็นสถานีแห่งใหม่ ถัดออกไปราว 800 เมตร ซึ่งการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้เคยจัดตั้งขึ้นไว้ก่อนหน้านี้ ถือเป็นสถานีชั้น 4 ต่อมาเมื่อเดือนมกราคม 2547 การรถไฟแห่งประเทศไทย ได้มีการเปลี่ยนชื่อสถานี "บางกอกน้อย" เป็น "ธนบุรี" ส่งผลให้สถานีรถไฟธนบุรี (ริมแม่น้ำเจ้าพระยา) กับสถานีรถไฟบางกอกน้อย (บริเวณบ้านเนิน) กลายเป็น สถานีรถไฟธนบุรี (เดิม) (ริมแม่น้ำเจ้าพระยา) และ สถานีรถไฟธนบุรี (บริเวณบ้านเนิน) ตามลำดับ

สถานีรถไฟธนบุรีเป็นสถานที่อ้างอิงถึงในวรรณกรรมเรื่อง คู่กรรม ประพันธ์โดยทมยันตี ด้วยเป็นฉากจบและสถานที่เสียชีวิตของโกโบริ พระเอกในเรื่อง

ระเบียงภาพ

• ป้ายชื่อพิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถานและหอนาฬิกา (ด้านขวามือในรูป)
• ตึกสูงทางด้านหลังเป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์
• สถานีรถไฟธนบุรี เดิมใน พ.ศ. 2549

อ้างอิง

1. Zoom (20 March 2011). "จากสถานีบางกอกน้อย สู่...โรงพยาบาลศิริราช" [From Bangkok Noi Station to Siriraj Hospital]. Thai Rath.
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-03-13. สืบค้นเมื่อ 2013-04-17.

แหล่งข้อมูลอื่น

• พิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน - พิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุ ณ มหาวิทยาลัยมหิดล