หุยสิว

หุยสิว, โปยสิว หรือ โปยซิว (ค.ศ. 224–3 เมษายน ค.ศ. 271) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า เผย์ ซิ่ว (จีน: 裴秀; พินอิน: Péi Xiù) ชื่อรอง จี้เยี่ยน (จีน: 季彥; พินอิน: Jìyàn) เป็นนักทำแผนที่ นักภูมิศาสตร์ ขุนนาง และนักเขียนของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊กตอนปลายและยุคราชวงศ์จิ้นของจีน หุยสิวได้รับความไว้วางใจจากสุมาเจียวอย่างมาก และมีส่วนร่วมในการปราบปรามกบฏของจูกัดเอี๋ยน หลังสุมาเอี๋ยนขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิและก่อตั้งราชวงศ์จิ้น หุยสิวและกาอุ้นทำการถอดถอนโจฮวนจักรพรรดิแห่งวุยก๊กลงจากตำแหน่งตามเจตจำนงแห่งสวรรค์ ในปี ค.ศ. 267 หุยสิวได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง) ในราชสำนักราชวงศ์จิ้น

หุยสิว (เผย์ ซิ่ว)
裴秀
เสนาบดีโยธาธิการ (司空 ซือคง)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 268 (268) – 3 เมษายน ค.ศ. 271 (271)
กษัตริย์	สุมาเอี๋ยน
หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 265 (265) – ค.ศ. 268 (268)
กษัตริย์	สุมาเอี๋ยน
รองราชเลขาธิการ (尚書僕射 ช่างชูผูเย่)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 260 (260) – ค.ศ. 265 (265)
กษัตริย์	โจฮวน
ที่ปรึกษาการทหาร (參謀 ชานโหมว)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 257 (257) – ค.ศ. 260 (260)
กษัตริย์	โจมอ
นายกองพัน (司馬 ซือหม่า) (ภายใต้สุมาเจียว)
ดำรงตำแหน่ง ป. คริสต์ทศวรรษ 250 – ค.ศ. 257 (257)
กษัตริย์	โจฮอง / โจมอ
เจ้าพนักงานสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. ? (?) – ป. คริสต์ทศวรรษ 250
กษัตริย์	โจฮอง
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ค.ศ. 224 มณฑลชานซี
เสียชีวิต	ค.ศ. 271 (47 ปี)
คู่สมรส	บุตรสาวของกัว เพ่ย์ (郭配)
บุตร	เผย์ จวิ้น (裴浚) (裴頠)
บุพการี	เผย์ เฉียน (裴潜) (บิดา)
ญาติ	เผย์ เม่า (裴茂; ปู่) เผย์ ฮุย (裴徽; อา)
อาชีพ	นักทำแผนที่, นักภูมิศาสตร์, ขุนนาง, นักเขียน
ชื่อรอง	จี้เยี่ยน (季彥)
บรรดาศักดิ์	จฺวี้ลู่กง (鉅鹿公)

หุยสิว
ภาษาจีน	裴秀
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Péi Xiù เวด-ไจลส์ P'ei^2 Hsiu^4 IPA [pʰěi ɕjôu]
จี้เยี่ยน (ชื่อรอง)
ภาษาจีน	季彥
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Jìyàn เวด-ไจลส์ Chi^4-yen^4 IPA [ʈʂʰɻ̩̂jɛ̂n]

หุยสิวสรุปและวิเคราะห์ความก้าวหน้าของการทำแผนที่ และคณิตศาสตร์จนถึงสมัยของตน หุยสิววิจารณ์แผนที่ในยุคราชวงศ์ฮั่นว่าขาดความแม่นยำและคุณภาพเมื่อแสดงมาตราส่วนและระยะทางที่วัดได้ แม้ว่าการขุดค้นทางโบราณคดีในศตวรรษที่ 20 และการค้นพบแผนที่ก่อนศตวรรษที่ 3 จะพิสูจน์ว่าผลเป็นไปในทางอื่นก็ตาม นอกจากนี้ยังมีหลักฐานว่าจาง เหิง (ค.ศ. 78–139) เป็นคนแรกที่สร้างระบบพิกัดกริดในการทำแผนที่ของจีน

ประวัติช่วงต้น

หุยสิวเป็นชาวอำเภอเหวินสี่ (聞喜縣 เหวินสี่เซี่ยน) เมือง (河東 เหอตง) หุยสิวเกิดในตระกูลขุนนาง ปู่ของหุยสิวคือเผย์ เม่า (裴茂) เป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ในยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก บิดาของหุยสิวคือเผย์ เฉียน (裴潛) เป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊ก พ่อตาของหุยสิวคือกัว เพ่ย์ (郭配) น้องชายของกุยห้วย (郭淮 กัว หฺวาย) ขุนพลผู้มีชื่อเสียงของวุยก๊ก

หุยสิวเป็นคนฉลาดและเรียนดีตั้งแต่วัยเด็ก เผย์ ฮุย (裴徽) อาของหุยสิวก็มีชื่อเสียงมากเช่นกัน มักมีแขกมาเยี่ยมบ้านอยู่บ่อย ๆ หลังเหล่าแขกได้พบเผย์ ฮุยแล้ว ต่างต้องการพบและสนทนากับหุยสิวซึ่งมีอายุเพียงสิบกว่าปี ผู้คนในเวลานั้นกล่าวขานว่า "ผู้นำของคนรุ่นหลังคือหุยสิว"

การรับราชการกับวุยก๊ก

ในรัชสมัยจักรพรรดิโจฮองแห่งรัฐวุยก๊ก บู๊ขิวเขียมขุนพลวุยก๊กเสนอชื่อหุยสิวกับโจซองผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งวุยก๊ก โจซองจึงแต่งตั้งให้หุยสิวเป็นเจ้าพนักงานสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง) และให้สืบทอดบรรดาศักดิ์ชิงหยางถิงโหว (清陽亭侯) ของบิดา

หลังโจซองถูกสุมาอี้สั่งประหารชีิวิตในปี ค.ศ. 249 เวลานั้นสุมาเจียวบุตรชายของสุมาอี้่ดำรงตำแหน่งขุนศึกสงบภาคตะวันตก (安東將軍 อานตงเจียงจฺวิน) และขุนพลพิทักษ์ (衛將軍 เว่ย์เจียงจฺวิน) และทำศึกป้องกันรัฐจ๊กก๊กและง่อก๊ก หุยสิวได้ทำหน้าที่ในตำแหน่งนายกองพัน (司馬 ซือหม่า) ในสังกัดของสุมาเจียว มีส่วนร่วมในการวางกลยุทธ์และได้รับความไว้วางใจอย่างสูง

ในปี ค.ศ. 257 จูกัดเอี๋ยนขุนพลวุยก๊กก่อกบฏต่อต้านสุมาเจียว หุยสิวเข้าร่วมติดตามสุมาเจียวในการปราบปรามกบฏในฐานะที่ปรึกษาการทหาร (參謀 ชานโหมว) ร่วมกับต้านท่ายและจงโฮย หลังปราบปรามกบฏได้สำเร็จในปีถัดมา หุยสิวได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นหลู่หยางเซียงโหว (魯陽鄉侯) จากการมีส่วนร่วมในการศึก

ในปี ค.ศ. 260 โจมอจักรพรรดิแห่งวุยก๊กถูกพระชนม์ระหว่างทรงพยายามจะก่อรัฐประหารโค่นล้มสุมาเจียว หุยสิวเสนอกับสุมาเจียวให้เชิญโจฮวนผู้เป็นฉางเต้าเซียงกง (常道鄉公) มาขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิ หลังจากโจฮวนขึ้นครองราชย์ หุยสิวได้รับการเลื่อนบรรดาศักดิ์จากโหวระดับตำบล (鄉侯 เซียงโหว) เป็นโหวระดับอำเภอ (縣侯 เซี่ยนโหว) และได้รับการแต่งตั้งเป็นรองราชเลขาธิการ (尚書僕射 ช่างชูผูเย่)

ในเวลานั้น สฺวิน อี่ (荀顗) มีหน้าที่กำหนดธรรมเนียมและพิธีการ กาอุ้นเป็นหัวหน้าในการแก้ไขกฎหมาย และหุยสิวมีหน้าที่ในการกำหนดตำแหน่งขุนนางและบรรดาศักดิ์ใหม่ หุยสิวเสนอให้ฟื้นฟูระบบบรรดาศักดิ์ห้าขั้นของราชวงศ์จิวตะวันตก เป็นผลทำให้ผู้สนับสนุนของตระกูลสุมาจำนวนมากได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ

ต่อมาหุยสิวพูดกับสุมาเจียวที่กำลังตัดสินใจว่าจะตั้งให้บุตรชายคนใดเป็นทายาทว่า "ผู้สงบทัพกลาง (中撫軍 จงฟู่จฺวิน; หมายถึงสุมาเอี๋ยนบุตรชายคนโตของสุมาเจียว) เป็นผู้ได้รับความนิยมจากปวงชนทั้งยังมีความสามารถ รูปการณ์แห่งฟ้าเป็นเช่นนี้ เขาจะไม่เป็นเพียงแค่เสนาบดีอย่างแน่นอน" ทำให้สุมาเจียวตัดสินใจแน่วแน่ในการตั้งให้สุมาเอี๋ยนเป็นทายาท

ในปี ค.ศ. 265 สุมาเจียวเสียชีวิต สุมาเอี๋ยนสืบทอดฐานันดรศักดิ์จีนอ๋อง (晉王 จิ้นหวาง) สุมาเอี๋ยนตั้งให้หุยสิวมีตำแหน่งเป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง)

การรับราชการกับราชวงศ์จิ้น

ในปี ค.ศ. 266 สุมาเจียวโค่นล้มวุยก๊กและสถาปนาตนเป็นจักรพรรดิ ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นตะวันตก ทรงตั้งให้หุยสิวมีตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาผู้ใหญ่ราชสำนักฝ่ายซ้าย (左光祿大夫 จั่วกวางลู่ต้าฟู) และให้มีบรรดาศักดิ์เป็นจฺวี้ลู่กง (鉅鹿公)

ในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 268 หุยสิวได้รับการแต่งตั้งเป็น (司空 ซือคง)

เนื่องจากตำแหน่งเสนาบดีโยธาธิการเป็นตำแหน่งระดับสูงและรับผิดชอบงานวิศวกรรมโยธาและที่ดิน ทำให้หุยสิวมีเวลาว่างจากราชการต่างจากช่วงที่ดำรงตำแหน่งหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ และสามารถเข้าถึงหนังสือและข้อมูลเกี่ยวกับสภาพภูมิศาสตร์ของสถานที่ต่าง ๆ หุยสิวนั้นเป็นผู้มีความสามารถและเคยทำหน้าทีเ่ป็นที่ปรึกษาการทหารมาโดยตลอด จึงให้ความสนใจในเรื่องภูมิประเทศของสถานที่ต่าง ๆ หุยสิวเริ่มคิดจะแก้ไขข้อผิดพลาดของบท (禹貢) ในคัมภีร์ (書經) โดยใช้ภาพและคำอธิบายประกอบ หุยสิวจึงเขียนตำรา (禹貢地域圖; "แผนที่ภูมิประเทศในยฺหวี่ก้ง") 18 บท และเขียนเรื่อง "การเขียนแผนที่หกประเภท" เป็นคำนำ

ในปี ค.ศ. 271 หุยสิวซึ่งได้รับฉายาว่า "ท่านผู้มีชื่อเสียงแห่งยุค" (當世名公 ตางชื่อหมิงกง) รับประทานผงยา (寒食散; "ผงอาหารธาตุเย็น") หลังรับประทานยานี้ต้องรับประทานอาหารที่เย็นและดื่มสุราที่ร้อนเพื่อช่วยในการกระจายยา แต่หุยสิวทำผิดพลาดโดยไปดื่มสุราที่เย็น จึงเสียชีวิตในวันที่ 3 เมษายน ค.ศ. 271 ขณะอายุ 48 ปี (ตาม) หุยสิวได้รับสมัญญานามว่า "ยฺเหวียนกง" (元公)

ดูเพิ่ม

• รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

หมายเหตุ

1. บทพระราชประวัติสุมาเอี๋ยน (จักรพรรดิจิ้นอู่ตี้) ในจิ้นชูระบุว่าหุยสิวเสียชีวิตในวันปิ่งซฺวี (丙戌) ในเดือน 3 ของศักราช (泰始) ปีที่ 7 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน วันที่นี้เทียบได้กับวันที่ 3 เมษายน ค.ศ. 271 ในปฏิทินกริกอเรียน
2. วันซินเว่ย์ (辛未) ในเดือน 1 ของศักราช (泰始) ปีที่ 4 ในรัชสมัยของสุมาเอี๋ยน

อ้างอิง

1. [（泰始七年）三月......丙戌，司空、鉅鹿公裴秀薨。] จิ้นชู เล่มที่ 3
2. ("ครั้นรุ่งขึ้นเช้าวันหนึ่งจีนอ๋องจึงให้หากาอุ้นกับหุยสิวเข้ามาถามว่า โจโฉกับบิดาของเราข้างไหนจะดีกว่ากัน กาอุ้นกับหุยสิวจึงว่า อันโจโฉนั้นทำการทั้งปวงมีความชอบมากก็จริง แต่ทว่าอาณาประชาราษฎรหารักใคร่สนิธไม่ ถึงมาทว่าทำสมบัติไว้ให้แก่โจผีผู้บุตรนั้นเล่าก็ยังมิราบคาบสิ้น ทิศเหนือทิศใต้ก็เปนเสี้ยนหนามอยู่ อันพระไอยกาของท่านได้ทำการมาก็หนักหนา ปรากฎชื่อเสียงเลื่องลือเปนอันมาก แลอาณาประชาราษฎรก็รักใคร่สนิธ พระบิดาของท่านเล่าก็ซ้ำได้เมืองเสฉวน ครั้งนี้มีเกียรตยศเปนที่ยำเกรงก็มาก ซึ่งจะเอาโจโฉมาเปรียบด้วยนั้นเห็นไกลกันนัก") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
3. ("กาอุ้นหุยสิวจงว่าท่านว่านี้ชอบ ซึ่งจะชิงเอาราชสมบัติของพระเจ้าโจฮวนนั้น ก็เหมือนกับช่วยแก้แค้นพระเจ้าเหี้ยนเต้ ท่านคิดฉนี้ก็ต้องด้วยประเพณีแผ่นดินอยู่แล้ว จีนอ๋องได้ฟังกาอุ้นหุยสิวว่าก็กำเริบนํ้าใจ ครั้นเวลารุ่งเช้าก็ถือกระบี่เข้าไปในวัง") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
4. ("ขณะนั้นพระเจ้าโจฮวนจึงปรึกษากาอุ้นหุยสิวว่า การเกิดกำเริบฉนี้แล้วท่านจะคิดประการใด กาอุ้นหุยสิวจึงว่า ทุกวันนี้ข้าพเจ้าพิเคราะห์ดูเห็นแผ่นดินก็จะร่วงโรยลงแล้ว ซึ่งพระองค์จะขัดแขงอยู่นั้นมิได้ การจวนตัวถึงเพียงนี้ ควรหรือพระองค์จะไม่ผ่อนผันนั้นก็จะมีภัยมาถึงตัว ขอพระองค์จงยกสมบัติให้แก่จีนอ๋องเสียเถิด ก็จะมีความสุขสืบไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๗". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
5. ("ฝ่ายสุมาเจียวรู้ว่าทัพจูกัดเอี๋ยนยกมาบัญจบทัพกังตั๋งแล้ว จึงให้หาขุนนางผู้ใหญ่สองคน ชื่อว่าโปยสิวคนหนึ่งจงโฮยคนหนึ่งมาปรึกษาราชการสงคราม") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
6. ("โปยซิวจึงว่าแก่สุมาเจียวว่า ซึ่งทหารเมืองกังตั๋งมาสมัคเข้าด้วยเรานี้ สมัคพรรคพวกพี่น้องอยู่ในเมืองกังตั๋งเปนอันมากจะไว้ใจไม่ได้ เกลือกนานไปจะกลับเปนใส้ศึกขึ้น ขอให้ท่านฆ่าเสียให้สิ้นจึงจะชอบ") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ August 20, 2024.
7. Needham, Volume 3, 538.
8. Hsu, 96.
9. (裴秀，字季彥，河東聞喜人也。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
10. (祖茂，漢尚書令。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
11. (父潛，魏尚書令。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
12. (淮弟配，字仲南，有重名，位至城陽太守。裴秀、賈充皆配女壻。) อรรถาธิบายจากจิ้นจูกงจ้านในสามก๊กจี่ เล่มที่ 26.
13. (秀少好學，有風操，八歲能屬文。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
14. (叔父徽有盛名，賓客甚眾。秀年十餘歲，有詣徽者，出則過秀。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
15. (時人為之語曰：「後進領袖有裴秀。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.
16. (渡遼將軍毌丘儉嘗薦秀于大將軍曹爽，曰：「生而岐嶷，長蹈自然，玄靜守真，性入道奧；博學強記，無文不該；孝友著于鄉党，高聲聞於遠近。誠宜弼佐謨明，助和鼎味，毗贊大府，光昭盛化。非徒子奇、甘羅之儔，兼包顏、冉、游、夏之美。」爽乃辟為掾，襲父爵清陽亭侯，遷黃門侍郎。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
17. (爽誅，以故吏免。頃之，為廷尉正，曆文帝安東及衛將軍司馬，軍國之政，多見信納。遷散騎常侍。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
18. (帝之討諸葛誕也，秀與尚書僕射陳泰、黃門侍郎鍾會以行台從，豫參謀略。及誕平，轉尚書，進封魯陽鄉侯，增邑千戶。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
19. (常道鄉公立，以豫議定策，進爵縣侯，增邑七百戶，遷尚書僕射。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
20. (魏咸熙初，厘革憲司。時荀顗定禮儀，賈充正法律，而秀改官制焉。秀議五等之爵，自騎督已上六百餘人皆封。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
21. (初，文帝未定嗣，而屬意舞陽侯攸。武帝懼不得立，問秀曰：「人有相否？」因以奇表示之。秀後言于文帝曰：「中撫軍人望既茂，天表如此，固非人臣之相也。」由是世子乃定) จิ้นชู เล่มที่ 35.
22. (武帝既即王位，拜尚書令、右光祿大夫，與御史大夫王沈、衛將軍賈充俱開府，加給事中。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
23. (及帝受禪，加左光祿大夫，封钜鹿郡公，邑三千戶。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
24. (四年春正月辛未，以尚書令裴秀爲司空。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
25. (久之，詔曰：「夫三司之任，以翼宣皇極，弼成王事者也。故經國論道，賴之明喆，苟非其人，官不虛備。尚書令、左光祿大夫裴秀，雅量弘博，思心通遠，先帝登庸，贊事前朝。朕受明命，光佐大業，勳德茂著，配蹤元凱。宜正位居體，以康庶績。其以秀為司空。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.
26. (以《禹貢》山川地名，從來久遠，多有變易。後世說者或強牽引，漸以暗昧。於是甄摘舊文，疑者則闕，古有名而今無者，皆隨事注列，作《禹貢地域圖》十八篇，奏之，藏于秘府。) จิ้นชู เล่มที่ 35.
27. (在位四載，為當世名公。服寒食散，當飲熱酒而飲冷酒，泰始七年薨，時年四十八) จิ้นชู เล่มที่ 35.
28. (詔曰：「司空經德履哲，體蹈儒雅，佐命翼世，勳業弘茂。方將宣獻敷制，為世宗範，不幸薨殂，朕甚痛之。其賜秘器、朝服一具、衣一襲、錢三十萬、布百匹。諡曰元。」) จิ้นชู เล่มที่ 35.

บรรณานุกรม

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). สามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายสามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อจู้).
• (648). จิ้นชู.
• Hsu, Mei-ling (1993). "The Qin Maps: A Clue to Later Chinese Cartographic Development". Imago Mundi. 45: 90–100. doi:10.1080/03085699308592766.
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China. Vol. 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Taipei: Caves Books Ltd.
• Nelson, Howard (1974). "Chinese Maps: An Exhibition at the British Library". The China Quarterly. 58 (58): 357–362. doi:10.1017/S0305741000011346. S2CID 154338508.
• Temple, Robert (1986). The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. New York: Simon and Schuster, Inc. ISBN .