บทความนี้ได้รับแจ้งให้ปรับปรุงหลายข้อ กรุณาช่วยปรับปรุงบทความ หรืออภิปรายปัญหาที่
|
มณฑลนครศรีธรรมราชตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2439 จากการรวมหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออกของภาคใต้ ตั้งแต่เมือง นครศรีธรรมราช ลงไป ที่ว่าการของมณฑลตั้งอยู่ที่เมืองสงขลา หัวเมืองที่รวมอยู่ในมณฑลนี้ในระยะแรก คือก่อน พ.ศ. 2449 มี 10 เมือง คือ นครศรีธรรมราช สงขลา พัทลุง และบริเวณ 7 หัวเมือง คือ ปัตตานี หนองจิก ยะหริ่ง รามัน สายบุรี ระแงะ และยะลา แต่ครั้นถึงปี พ.ศ. 2449 ได้แยกบริเวณ 7 หัวเมืองออกไปจัดเป็น มณฑลปัตตานี มณฑลนี้จึงเหลือหัวเมืองในสังกัดเพียง 3 หัวเมือง ซึ่งในที่นี้จะกล่าวเน้นเฉพาะบริเวณ 3 หัวเมืองเท่านั้น
มณฑลนครศรีธรรมราช | |
---|---|
มณฑลเทศาภิบาล | |
พ.ศ. 2439 – 2476 | |
ธง | |
แผนที่มณฑลนครศรีธรรมราช | |
เมืองหลวง | นครศรีธรรมราช |
การปกครอง | |
• ประเภท | สมุหเทศาภิบาลต่างพระเนตรพระกรรณ |
สมุหเทศาภิบาล | |
• พ.ศ. 2439–2449 | พระยาสุขุมนัยวินิต (ปั้น สุขุม) (คนแรก) |
• พ.ศ. 2449–2453 | |
• พ.ศ. 2453–2468 | สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมขุนลพบุรีราเมศวร์ |
• พ.ศ. 2468–2469 | พระยาสุรินทราชา (นกยูง วิเศษกุล) |
• พ.ศ. 2469–2476 | พระยาศรีธรรมราช (ทองคำ กาญจนโชติ) (คนสุดท้าย) |
ยุคทางประวัติศาสตร์ | รัตนโกสินทร์ |
• จัดตั้ง | พ.ศ. 2439 |
• เป็นส่วนหนึ่งของ | 21 มีนาคม พ.ศ. 2459 – 31 มีนาคม พ.ศ. 2469 |
• รวมมณฑลสุราษฎร์ไว้ในการปกครอง | 31 มีนาคม พ.ศ. 2469 |
• รับจังหวัดสตูลจากมณฑลภูเก็ตไว้ในการปกครอง | 31 มีนาคม พ.ศ. 2469 |
• รวมมณฑลปัตตานีไว้ในการปกครอง | 1 เมษายน พ.ศ. 2475 |
• ยุบเลิก | 9 ธันวาคม พ.ศ. 2476 |
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ | ไทย |
ก่อนที่จะจัดตั้งมณฑลเทศาภิบาลทางภาคใต้ รัฐบาลกลางมีแผนการที่จะจัดการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลทางหัวเทืองภาคใต้ไว้แตกต่างกัน 2 แผนการ คือ
แผนการที่ 1 ส่งข้าหลวงใหญ่ที่มีอำนาจบารมีมาก มีความสามารถทางการปกครองสูงและเป็นที่ไว้วางพระราชกฤทัยไปประจำเป็นผู้อำนวยการอยู่ที่เมืองนครศรีธรรมราช แล้วมี ข้าหลวง ระดับรองลงไปประจำที่สงขลา ภูเก็ต และชุมพรแห่งละคน
แผนการที่ 2 ส่งข้าหลวงออกไป 3 คน ประจำอยู่ที่ภูเก็ต ปกครองดูแลหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันตก คนหนึ่งประจำอยู่ที่สงขลา ปกครองดูแลหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออกตั้งแต่เมืองนครศรีธรรมราชลงไป จนถึงบริเวณ 7 หัวเมือง และอีกคนหนึ่งประจำอยู่ที่ชุมพร ปกครองดูแลตั้งแต่ชุมพรลงไปถึง ข้าหลวงทั้ง 3 คนมีฐานะเทียบเท่ากันโดยฟังคำสั่งจากกระทรวงมหาไทย
แผนการที่ 1 ติดขัดที่ตัวบุคคลซึ่งจะไปเป็นข้าหลวงใหญ่จึงต้องดำเนินการตามแผนการที่ 2 และในขณะนั้นรัฐบาลได้ส่ง ไปประจำอยู่ที่ภูเก็ต และส่งพระวิจิตรวรสาสน์ (ปั้น สุขุม) ไปประจำอยู่ที่เมืองสงขลา แล้วคิดจะให้ ผู้ว่าราชการเมืองระนอง บุตรคนที่ 2 ของพระยาดำรงสุจริตกุล (คอซู้เจียง) ต้นตระกูล ณ ระนอง ไปประจำอยู่ที่ชุมพร
พระยาวิจิตรวรสาสน์ (ปั้น สุขุม) ได้รับการแต่งตั้งเป็นข้าหลวงพิเศษลงไปเริ่มจัดราชการในเมืองสงขลา นครศรีธรรมราช และพัทลุงในปี พ.ศ. 2437 ก่อนจัดตั้งเป็นมณฑลนครศรีธรรมราชในอีก 2 ปีต่อมา
การจัดราชการเมืองสงขลาเริ่มจากการตั้งศาลยุติธรรมแบบใหม่และการแบ่งท้องที่ในเมืองสงขลาออกเป็น 3 แขวง เพื่อป้องกันและปราบปรามโจรผู้ร้าย คือแขวงกลางหรืออำเภอเมือง แขวงฝ่ายเหนือซึ่งต่อมาคืออำเภอหาดใหญ่ และแขวงปละท่าหรืออำเภอสทิงพระ ตั้งกรมการเมืองออกไปประจำและเริ่มสร้างถนนภายในเมืองสงขลา โดยการรื้อกำแพงเมือง มีการสร้างตลาดของหลวงซึ่งต่อมาคือตลาดทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ในปัจจุบัน ปรับปรุงโรงภาษีและจัดระบบไปรษณีย์ติดต่อระหว่างสงขลากับไทรบุรี พัทลุง และนครศรีธรรมราช
เมืองพัทลุง แต่งตั้งข้าหลวงผู้ช่วยไปชำระคดีที่คั่งค้างพร้อมทั้งจัดแบ่งท้องที่ใหม่เป็นแขวงนายร้อยและนายสิบ ลดจำนวนบ่อนเบี้ย บ่อนไก่ชนลง ยกเลิกการใช้ และนำเอาสูตรนารายณ์ไปใช้ปราบปรามโจรผู้ร้ายบริเวณรอยต่อระหว่างเมืองต่าง ๆ มีการยุบรวมศาลต่าง ๆ ให้เหลือเพียง 3 ศาล คือ ศาลเพ่ง อาญา และอุทธรณ์ จัดตั้งกรรมการขึ้นมาคณะหนึ่งสำหรับสะสางความเก่า ชำระความใหม่และแบ่งแขวงต่าง ๆ
นอกเหนือไปจากการจัดราชการต่าง ๆ มีการติดตามความเคลื่อนไหวของเจ้าเมืองและกรรมการเมืองอย่างใกล้ชิด มีการทำบัญชีผลประโยชน์เมืองสงขลาแจ้งให้รัฐบาลกลางทราบ ชั่วระยะเวลาเพียงปีกว่าๆ พระวิจิตรวรสาสน์ (ปั้น สุขุม) สามารถจัดราชการเมืองต่าง ๆ ได้ดีเป็นที่พอพระทัยเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ซึ่งได้เสด็จไปตรวจราชการมณฑลนครศรีธรรมราชใช่วงกลางปี พ.ศ. 2439 หลังจากนั้นไม่นานก็โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งมณฑลนครศรีธรรมราช โดยเลื่อนพระวิจิตรวรสาสน์ (ปั้น สุขุม) เป็นพระยาสุขุมนัยวินิต ข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนครศรีธรรมราชคนแรก ซึ่งดำรงตำแหน่งระหว่างปี พ.ศ. 2439 - 2449 ต่อจากนั้นก็มีข้าหลวงอีก 2 คน คือ พ.ศ. 2449 - 2452 และสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีราเมศร์ พ.ศ. 2453 - 2468 งานปฏิรูปมณฑลนครศรีธรรมราชส่วนใหญ่ ดำเนินการแล้วเสร็จในสมัยพระยาสุขุมนัยวินิจ (ปั้น สุขุม) ส่วนสมัยหลัง ๆ เป็นเพียงการทำนุบำรุงรักษาสิ่งที่ได้ก่อสร้างขึ้นในระยะแรก ๆ ซึ่งจากนี้ไปจะกล่าวถึงงานปฏิรูปมณฑลนครศรีธรรมราชในด้านต่างๆ ต่อไป
ด้านการปกครอง
ดำเนินการเหมือนมณฑลอื่นๆ คือจัดตั้งกองมณฑล ขึ้นเป็นคณะผู้ปกครองมณฑลออกเป็นเมือง อำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน เมืองนครศรีธรรมราชแบ่งออกเป็น 9 อำเภอ คืออำเภอกลางเมือง เบี้ยซัด ร่อนพิบูลย์ กลาย สิชล ลำพูน ฉวาง ทุ่งสง และเขาพังไกร เมืองสงขลาแบ่งออกเป็น 5 อำเภอ คืออำเภอกลางเมือง ปละท่า ฝ่ายเหนือ จะนะ และเทพา เมืองพัทลุงแบ่งออกเป็น 3 อำเภอ คือ อำเภอกลางเมือง อุดร ทักษิณ รวม 3 เมือง มี 17 อำเภอ การแบ่งพื้นที่ดำเนินการเสร็จสิ้นในปี พ.ศ. 2440 ภายหลังมีการเปลี่ยนชื่อบางอำเภอตามที่ราษฎรนิยมเรียกกัน เป็นต้นว่า อำเภอเบี้ยซัด เป็นอำเภอปากพนัง อำเภออุดรเป็นอำเภอปากกระ อำเภอทักษิณเป็นอำเภอปากพะยูน อำเภอปละท่าเป็นอำเภอสทิงพระ อำเภอฝ่ายเหนือเป็นอำเภอหาดใหญ่ และในปี พ.ศ. 2449 มีการโอนท้องที่พระแสงและพนมในอำเภอลำพูนไปขึ้นกับเมืองไชยา ในขณะเดียวกันได้มีการทำสัมมะโนครัวด้วย ปรากฏว่าในปี พ.ศ. 2442 มณฑลนครศรีธรรมราชมีนายอำเภอ 17 คน กำนัน 232 คน ผู้ใหญ่บ้าน 2,669 คน มีจำนวนครัวเรือน 72,343 ครัวเรือน และราษฎรทั้งหมด 326,266 คน อาศัยอยู่ในเมืองนครศรีธรรมราชร้อยละ 60 สงขลาร้อลละ 29 และพัทลุงร้อยละ 11
ด้านการรักษาความสงบเรียบร้อย
มีการจัดตั้งกองพลตระเวรหรือตำรวจภูธรขึ้นในบริเวณชุมชนที่ราษฎรอาศัยอยู่หนาแน่น เป็นต้นว่ากลางเมืองนครศรีธรรมราช สงขลา พัทลุง และที่อำเภอปากพนัง เป็นผลให้โจรผู้ร้ายที่เคยชุกชุมลดน้อยลง เกิดความสงบขึ้นในบ้านเมืองระดับหนึ่ง
ด้านตุลากร
มีการจัดตั้งศาลมณฑลขึ้นที่สงขลา ศาลเมืองนครศรีธรรมราช ปากพนังและพัทลุง และศาลอำเภอในอำเภอต่างๆ ทุกอำเภอ ข้าหลวงเทศาภิบาลให้อำนาจแก้กรรมการอำเภอมีสิทธิ์ที่จะพิจารณาคดีเพ่งที่มีทุนทรัพย์ไม่เกิน 40 บาท และมีอำนาจเปรียบความได้โดยไม่มีกำหนดสุดแต่คู่ความจะตกลง ในปี พ.ศ. 2440 มีการสร้างเรือนจำขึ้นเพื่อคุมขังนักโทษรวมกันที่นครศรีธรรมราช แทนที่จะแยกคุมตามบ้านเจ้าเมืองหรือกรรมการเมืองอย่างแต่ก่อน
ด้านเศรษฐกิจ
การค้าทางเรือเจริญขึ้น ทำให้ท่าเรือต่าง ๆ คึกคักไปด้วยการค้า สินค้าส่วนใหญ่เป็นของพื้นเมืองที่มีการแปรรูปโดยกรรมวิธีเก่า ๆ เป็นต้นว่า รังนก กุ้งแห้ง ผ้าพื้น สุกร ดีบุก หนัง เขาสัตว์ เครื่องปั้นดินเผา ส้มตรังกานูจากสงขลา ข้าวเปลือก ข้าวสาร ไต้ ชัน ยาสูล คราม เรือมาดจากนครศรีธรรมราช ข้าวเปลือกและข้าวสารจากพัทลุง การค้าทางเรือเจริฐขึ้นจากการเปิดการค้าเสรี มีการนำเรือกลไฟ มาใช้มากขึ้น มีการติดต่อกับสิงคโปร์ กรุงเทพฯ และตอนใต้ของจีนเป็นประจำ
การเก็บภาษีสามารถเปลี่ยนจากวิธีปณะมูลโดยเจ้าภาษีนายอากร มาเก็บเป็นของหลวงทั้งหมด ในปี พ.ศ. 2439 - 2440 ภาษีที่สำคัญมร 10 กว่าชนิด คือ อากรฝิ่น อากรสุรา อากรบ่อนเบี้ย อากรค่าน้ำเมืองนครศรีธรรมราชและเมืองพัทลุง ภาษีจันอับ ภาษีผลประโยชน์เมืองสงขลา นครศรีธรรมราช และพัทลุง ภาษีดีบุกเมืองนครศรีธรรมราชและเมืองสงขลา ข้าหลวงเทศาภิบาลจะควบคุมการเก็บภาษีเหล่านี้โดยตรง สามารถเก็บได้มากกว่าวิธีประมูลหลายเท่าตัว ค่าธรรมเนียมต่าง ๆ ที่เคยเป็นผลประโยชน์ของเจ้าเมืองและกรรมการเมืองก็ยกเลิกให้ไปเป็นของหลวงทั้งหมด เช่นเดียวกับเงินส่วนรายเฉลี่ยที่เก็บจากไพร่หัวเมือง เงินค่านาข้าหลวใหญ่ข้าหลวงใหญ่จะเข้าไปควบคุมการเก็บโดยตรงแทนที่จมอบให้เจ้าเมือง กรรมการเมือง กำนันไปเก็บอย่างแต่ก่อน อย่างไรก็ตามแม้ภาษีเงินได้ที่เก็บจากราษฎรชาวเมืองนครศรีธรรมราชจะสูงขึ้นอีกหลายเท่าตัวก็ตามแต่ผู้ที่เสวยสุขจากผลผลิตส่วนเกินที่เพิ่มขึ้นนั้น ไม่ใช่ชาวพื้นเมืองแต่กลับเป็นกลุ่มคณาธิปไตยส่วนน้อยในเมืองหลวง เพราะเงินภาษีรายได้เหล่านี้ต้องส่งเป็นเงินรายได้ของรัฐบาลกลาง 2 ส่วน ใน 3 ส่วน ไม่กลับมาเอื้อประโยชน์ต่อมณฑลนครศรีธรรมราชเลย
ด้านการคมนาคมขนส่ง
มีการสร้างถนนในเมืองสงขลาและนครศรีธรรมราช โดยรื้อกำแพงเมืองลงมาถมถนน ขณะเดียวกันก็สร้างถนนเชื่อมต่อระหว่างนครศรีธรรมราชกับตรัง และถนนเชื่อมระหว่างตรังและพัทลุง ทางด้านการไปรษณีย์โทรเลขมีการปักเสาพาดสายลงไปถึงสงขลา จากสงขลาต่อไปถึงไทรบุรี มีสำนักงานไปรษณีย์อยู่ที่สงขลา มีพนักงานส่งหนังสือราชการและจดหมายระหว่างเมืองต่าง ๆ 7 วันครั้ง โดยแบ่งออกเป็น 3 สายคือ จากสงขลาไปปัตตานีและกลันตันสายหนึ่ง ไปพัทลุง ตรัง กระบี่ และพังงาสายหนึ่ง และอีกสานหนึ่งไปไทรบุรี ปะลิส และสตูล
ด้านชลประทาน
มีการขุดลอกคลองกันอย่างกว้างขวางในเขตนครศรีธรรมราช ได้แก่ คลองสุขุม นครพญา ม่าแพ และติดต่อระหว่างนครศรีธรรมราชกับสงขลา ในเขตพัทลุงได้แก่ คลองคอกช้าง ในเขตสงขลาได้แก่ คลองแกะใหญ่ คลองเหล่านี้ใช้ประโยชน์ทั้งทางด้านการชลประทานและการคมนาคมขนส่ง
ด้านศาสนา
มีการปฏิรูปการปกครองคณะสงฆ์เมืองนครศรีธรรมราช สงขลา และพัทลุงเสียใหม่เป็นคณะใหญ่ คณะรอง และคณะแขวง มีการบูรณาซ่อมแซมวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหารนครศรีธรรมราชครั้งใหญ่
ด้านการศึกษา
มีการจัดตั้งโรงเรียนแบบสมัยใหม่ขึ้นในเมืองต่าง ๆ ระยะแรกเพียงเมืองละ 1 แห่งก่อนแล้วค่อยขยายออกไป โรงเรียนแห่งแรกที่ตั้งขึ้น คือ และ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2441 รัฐบาลมีนโยบายที่จะจัดตั้งโรงเรียนหลวงขึ้นในวัดและพึ่งพาวัดให้เป็นผู้อบรมให้การศึกษาแก่เยาวชนแทนที่จะรับผิดชอบเองโดยตรง การปฏิรูปประเทศครั้งนั้นรัฐบาลได้ละเลยต่อการพัฒนาคน ซึ่งถือเป็นหัวใจของการพัฒนาประเทศที่สำคัญที่สุด
อ้างอิง
1 มูลนิธิสารนุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพานิช. (2542). สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคใต้ เล่ม 8. สยามเพรส แมเนจเม้นท์ จำกัด. หน้า 3630 - 3638.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
bthkhwamniidrbaecngihprbprunghlaykhx krunachwyprbprungbthkhwam hruxxphipraypyhathihnaxphipray bthkhwamnitxngkarekbkwad odykartrwcsxbhruxprbprungkhwamthuktxng tlxdcnaekikhrupaebbhruxphasathiich bthkhwamnitxngkaraehlngxangxingephimephuxphisucnkhxethccring mnthlnkhrsrithrrmrachtngkhuninpi ph s 2439 cakkarrwmhwemuxngchayfngthaeltawnxxkkhxngphakhit tngaetemuxng nkhrsrithrrmrach lngip thiwakarkhxngmnthltngxyuthiemuxngsngkhla hwemuxngthirwmxyuinmnthlniinrayaaerk khuxkxn ph s 2449 mi 10 emuxng khux nkhrsrithrrmrach sngkhla phthlung aelabriewn 7 hwemuxng khux pttani hnxngcik yahring ramn sayburi raaenga aelayala aetkhrnthungpi ph s 2449 idaeykbriewn 7 hwemuxngxxkipcdepn mnthlpttani mnthlnicungehluxhwemuxnginsngkdephiyng 3 hwemuxng sunginthinicaklawennechphaabriewn 3 hwemuxngethannmnthlnkhrsrithrrmrachmnthlethsaphibalph s 2439 2476thngaephnthimnthlnkhrsrithrrmrachemuxnghlwngnkhrsrithrrmrachkarpkkhrxng praephthsmuhethsaphibaltangphraentrphrakrrnsmuhethsaphibal ph s 2439 2449phrayasukhumnywinit pn sukhum khnaerk ph s 2449 2453 ph s 2453 2468smedcphraecanxngyaethx ecafayukhlthikhmphr krmkhunlphburiraemswr ph s 2468 2469phrayasurinthracha nkyung wiesskul ph s 2469 2476phrayasrithrrmrach thxngkha kaycnochti khnsudthay yukhthangprawtisastrrtnoksinthr cdtngph s 2439 epnswnhnungkhxng21 minakhm ph s 2459 31 minakhm ph s 2469 rwmmnthlsurasdriwinkarpkkhrxng31 minakhm ph s 2469 rbcnghwdstulcakmnthlphuektiwinkarpkkhrxng31 minakhm ph s 2469 rwmmnthlpttaniiwinkarpkkhrxng1 emsayn ph s 2475 yubelik9 thnwakhm ph s 2476kxnhna thdipemuxngnkhrsrithrrmrachemuxngphthlungemuxngsngkhlamnthlsurasdrmnthlpttani cnghwdnkhrsrithrrmrachcnghwdphthlungcnghwdsngkhlacnghwdsurasdrthanicnghwdpttanicnghwdchumphrcnghwdyalacnghwdnrathiwascnghwdstulpccubnepnswnhnungkhxng ithy kxnthicacdtngmnthlethsaphibalthangphakhit rthbalklangmiaephnkarthicacdkarpkkhrxngaebbmnthlethsaphibalthanghwethuxngphakhitiwaetktangkn 2 aephnkar khux aephnkarthi 1 sngkhahlwngihythimixanacbarmimak mikhwamsamarththangkarpkkhrxngsungaelaepnthiiwwangphrarachkvthyippracaepnphuxanwykarxyuthiemuxngnkhrsrithrrmrach aelwmi khahlwng radbrxnglngippracathisngkhla phuekt aelachumphraehnglakhn aephnkarthi 2 sngkhahlwngxxkip 3 khn pracaxyuthiphuekt pkkhrxngduaelhwemuxngchayfngthaeltawntk khnhnungpracaxyuthisngkhla pkkhrxngduaelhwemuxngchayfngthaeltawnxxktngaetemuxngnkhrsrithrrmrachlngip cnthungbriewn 7 hwemuxng aelaxikkhnhnungpracaxyuthichumphr pkkhrxngduaeltngaetchumphrlngipthung khahlwngthng 3 khnmithanaethiybethaknodyfngkhasngcakkrathrwngmhaithy aephnkarthi 1 tidkhdthitwbukhkhlsungcaipepnkhahlwngihycungtxngdaeninkartamaephnkarthi 2 aelainkhnannrthbalidsng ippracaxyuthiphuekt aelasngphrawicitrwrsasn pn sukhum ippracaxyuthiemuxngsngkhla aelwkhidcaih phuwarachkaremuxngranxng butrkhnthi 2 khxngphrayadarngsucritkul khxsueciyng tntrakul n ranxng ippracaxyuthichumphr phrayawicitrwrsasn pn sukhum idrbkaraetngtngepnkhahlwngphiesslngiperimcdrachkarinemuxngsngkhla nkhrsrithrrmrach aelaphthlunginpi ph s 2437 kxncdtngepnmnthlnkhrsrithrrmrachinxik 2 pitxma karcdrachkaremuxngsngkhlaerimcakkartngsalyutithrrmaebbihmaelakaraebngthxngthiinemuxngsngkhlaxxkepn 3 aekhwng ephuxpxngknaelaprabpramocrphuray khuxaekhwngklanghruxxaephxemuxng aekhwngfayehnuxsungtxmakhuxxaephxhadihy aelaaekhwngplathahruxxaephxsthingphra tngkrmkaremuxngxxkippracaaelaerimsrangthnnphayinemuxngsngkhla odykarruxkaaephngemuxng mikarsrangtladkhxnghlwngsungtxmakhuxtladthrphysinswnphramhakstriyinpccubn prbprungorngphasiaelacdrabbiprsniytidtxrahwangsngkhlakbithrburi phthlung aelankhrsrithrrmrach emuxngphthlung aetngtngkhahlwngphuchwyipcharakhdithikhngkhangphrxmthngcdaebngthxngthiihmepnaekhwngnayrxyaelanaysib ldcanwnbxnebiy bxnikchnlng ykelikkarich aelanaexasutrnaraynipichprabpramocrphuraybriewnrxytxrahwangemuxngtang mikaryubrwmsaltang ihehluxephiyng 3 sal khux salephng xaya aelaxuththrn cdtngkrrmkarkhunmakhnahnungsahrbsasangkhwameka charakhwamihmaelaaebngaekhwngtang nxkehnuxipcakkarcdrachkartang mikartidtamkhwamekhluxnihwkhxngecaemuxngaelakrrmkaremuxngxyangiklchid mikarthabychiphlpraoychnemuxngsngkhlaaecngihrthbalklangthrab chwrayaewlaephiyngpikwa phrawicitrwrsasn pn sukhum samarthcdrachkaremuxngtang iddiepnthiphxphrathyesnabdikrathrwngmhadithy sungidesdciptrwcrachkarmnthlnkhrsrithrrmrachichwngklangpi ph s 2439 hlngcaknnimnankoprdekla ihcdtngmnthlnkhrsrithrrmrach odyeluxnphrawicitrwrsasn pn sukhum epnphrayasukhumnywinit khahlwngethsaphibalmnthlnkhrsrithrrmrachkhnaerk sungdarngtaaehnngrahwangpi ph s 2439 2449 txcaknnkmikhahlwngxik 2 khn khux ph s 2449 2452 aelasmedc ecafakrmhlwnglphburiraemsr ph s 2453 2468 nganptirupmnthlnkhrsrithrrmrachswnihy daeninkaraelwesrcinsmyphrayasukhumnywinic pn sukhum swnsmyhlng epnephiyngkarthanubarungrksasingthiidkxsrangkhuninrayaaerk sungcakniipcaklawthungnganptirupmnthlnkhrsrithrrmrachindantang txipdankarpkkhrxngdaeninkarehmuxnmnthlxun khuxcdtngkxngmnthl khunepnkhnaphupkkhrxngmnthlxxkepnemuxng xaephx tabl aelahmuban emuxngnkhrsrithrrmrachaebngxxkepn 9 xaephx khuxxaephxklangemuxng ebiysd rxnphibuly klay sichl laphun chwang thungsng aelaekhaphngikr emuxngsngkhlaaebngxxkepn 5 xaephx khuxxaephxklangemuxng platha fayehnux cana aelaethpha emuxngphthlungaebngxxkepn 3 xaephx khux xaephxklangemuxng xudr thksin rwm 3 emuxng mi 17 xaephx karaebngphunthidaeninkaresrcsininpi ph s 2440 phayhlngmikarepliynchuxbangxaephxtamthirasdrniymeriykkn epntnwa xaephxebiysd epnxaephxpakphnng xaephxxudrepnxaephxpakkra xaephxthksinepnxaephxpakphayun xaephxplathaepnxaephxsthingphra xaephxfayehnuxepnxaephxhadihy aelainpi ph s 2449 mikaroxnthxngthiphraaesngaelaphnminxaephxlaphunipkhunkbemuxngichya inkhnaediywknidmikarthasmmaonkhrwdwy praktwainpi ph s 2442 mnthlnkhrsrithrrmrachminayxaephx 17 khn kann 232 khn phuihyban 2 669 khn micanwnkhrweruxn 72 343 khrweruxn aelarasdrthnghmd 326 266 khn xasyxyuinemuxngnkhrsrithrrmrachrxyla 60 sngkhlarxlla 29 aelaphthlungrxyla 11dankarrksakhwamsngberiybrxymikarcdtngkxngphltraewrhruxtarwcphuthrkhuninbriewnchumchnthirasdrxasyxyuhnaaenn epntnwaklangemuxngnkhrsrithrrmrach sngkhla phthlung aelathixaephxpakphnng epnphlihocrphuraythiekhychukchumldnxylng ekidkhwamsngbkhuninbanemuxngradbhnungdantulakrmikarcdtngsalmnthlkhunthisngkhla salemuxngnkhrsrithrrmrach pakphnngaelaphthlung aelasalxaephxinxaephxtang thukxaephx khahlwngethsaphibalihxanacaekkrrmkarxaephxmisiththithicaphicarnakhdiephngthimithunthrphyimekin 40 bath aelamixanacepriybkhwamidodyimmikahndsudaetkhukhwamcatklng inpi ph s 2440 mikarsrangeruxncakhunephuxkhumkhngnkothsrwmknthinkhrsrithrrmrach aethnthicaaeykkhumtambanecaemuxnghruxkrrmkaremuxngxyangaetkxndanesrsthkickarkhathangeruxecriykhun thaihthaeruxtang khukkhkipdwykarkha sinkhaswnihyepnkhxngphunemuxngthimikaraeprrupodykrrmwithieka epntnwa rngnk kungaehng phaphun sukr dibuk hnng ekhastw ekhruxngpndinepha smtrngkanucaksngkhla khawepluxk khawsar it chn yasul khram eruxmadcaknkhrsrithrrmrach khawepluxkaelakhawsarcakphthlung karkhathangeruxecrithkhuncakkarepidkarkhaesri mikarnaeruxklif maichmakkhun mikartidtxkbsingkhopr krungethph aelatxnitkhxngcinepnpraca karekbphasisamarthepliyncakwithipnamulodyecaphasinayxakr maekbepnkhxnghlwngthnghmd inpi ph s 2439 2440 phasithisakhymr 10 kwachnid khux xakrfin xakrsura xakrbxnebiy xakrkhanaemuxngnkhrsrithrrmrachaelaemuxngphthlung phasicnxb phasiphlpraoychnemuxngsngkhla nkhrsrithrrmrach aelaphthlung phasidibukemuxngnkhrsrithrrmrachaelaemuxngsngkhla khahlwngethsaphibalcakhwbkhumkarekbphasiehlaniodytrng samarthekbidmakkwawithipramulhlayethatw khathrrmeniymtang thiekhyepnphlpraoychnkhxngecaemuxngaelakrrmkaremuxngkykelikihipepnkhxnghlwngthnghmd echnediywkbenginswnrayechliythiekbcakiphrhwemuxng enginkhanakhahlwihykhahlwngihycaekhaipkhwbkhumkarekbodytrngaethnthicmxbihecaemuxng krrmkaremuxng kannipekbxyangaetkxn xyangirktamaemphasienginidthiekbcakrasdrchawemuxngnkhrsrithrrmrachcasungkhunxikhlayethatwktamaetphuthieswysukhcakphlphlitswnekinthiephimkhunnn imichchawphunemuxngaetklbepnklumkhnathipityswnnxyinemuxnghlwng ephraaenginphasirayidehlanitxngsngepnenginrayidkhxngrthbalklang 2 swn in 3 swn imklbmaexuxpraoychntxmnthlnkhrsrithrrmrachelydankarkhmnakhmkhnsngmikarsrangthnninemuxngsngkhlaaelankhrsrithrrmrach odyruxkaaephngemuxnglngmathmthnn khnaediywknksrangthnnechuxmtxrahwangnkhrsrithrrmrachkbtrng aelathnnechuxmrahwangtrngaelaphthlung thangdankariprsniyothrelkhmikarpkesaphadsaylngipthungsngkhla caksngkhlatxipthungithrburi misanknganiprsniyxyuthisngkhla miphnkngansnghnngsuxrachkaraelacdhmayrahwangemuxngtang 7 wnkhrng odyaebngxxkepn 3 saykhux caksngkhlaippttaniaelaklntnsayhnung ipphthlung trng krabi aelaphngngasayhnung aelaxiksanhnungipithrburi palis aelastuldanchlprathanmikarkhudlxkkhlxngknxyangkwangkhwanginekhtnkhrsrithrrmrach idaek khlxngsukhum nkhrphya maaeph aelatidtxrahwangnkhrsrithrrmrachkbsngkhla inekhtphthlungidaek khlxngkhxkchang inekhtsngkhlaidaek khlxngaekaihy khlxngehlaniichpraoychnthngthangdankarchlprathanaelakarkhmnakhmkhnsngdansasnamikarptirupkarpkkhrxngkhnasngkhemuxngnkhrsrithrrmrach sngkhla aelaphthlungesiyihmepnkhnaihy khnarxng aelakhnaaekhwng mikarburnasxmaesmwdphramhathatuwrmhawiharnkhrsrithrrmrachkhrngihydankarsuksamikarcdtngorngeriynaebbsmyihmkhuninemuxngtang rayaaerkephiyngemuxngla 1 aehngkxnaelwkhxykhyayxxkip orngeriynaehngaerkthitngkhun khux aela srangkhuninpi ph s 2441 rthbalminoybaythicacdtngorngeriynhlwngkhuninwdaelaphungphawdihepnphuxbrmihkarsuksaaekeyawchnaethnthicarbphidchxbexngodytrng karptiruppraethskhrngnnrthbalidlaelytxkarphthnakhn sungthuxepnhwickhxngkarphthnapraethsthisakhythisudxangxing1 mulnithisarnukrmwthnthrrmithy thnakharithyphanich 2542 saranukrmwthnthrrmithy phakhit elm 8 syamephrs aemencemnth cakd hna 3630 3638