พระเพชรคีรี (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง)

พันเอก พระเพชรคีรีศรีราชสงคราม (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง) อดีตผู้นำสกุล ณ ลำปาง อดีตเจ้าเมืองสงขลา อดีตผู้บังคับการพิเศษกรมทหารบกจังหวัดนครลำปาง และเป็นเจ้านายที่ข้าราชการเคารพนับถือเป็นอย่างมาก เป็นราชบุตรองค์โตของพลตำรวจตรี เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) ท.จ. กับเจ้าทิพยอด ณ ลำปาง (ธิดาในเจ้าพรหมาภิพงษธาดา เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 11)

พระเพชรคีรีศรีราชสงคราม
เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง
ผู้สืบสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง
ระยะเวลา	1 มีนาคม พ.ศ. 2468 — พ.ศ. 2482
ก่อนหน้า	เจ้าราชวงศ์
ถัดไป	เจ้าเดชา
ผู้ว่าราชการจังหวัดสงขลา
ดำรงตำแหน่ง	พ.ศ. 2470 — พ.ศ. 2476
ก่อนหน้า	พระยาตรังคภูมาภิบาล
ถัดไป	พระสาครบุรานุรักษ์
สมุหเทศาภิบาล	พระยาศรีธรรมราช
สมาชิกวุฒิสภา
ดำรงตำแหน่ง	18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 — 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2494
ประสูติ	พ.ศ. 2434
พิราลัย	พ.ศ. 2513 (79 ปี) กรุงเทพมหานคร
พระราชทานเพลิง	1 มีนาคม พ.ศ. 2513 เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส
ชายา	เจ้าวรรณรา ณ ลำปาง
หม่อม	แช่ม น้อม ณ สงขลา จำรัสศรี ณ สงขลา
พระบุตร	เจ้าเชิดกาวิละ ณ ลำปาง เจ้าเดชา ณ ลำปาง เจ้าจันทร ณ ลำปาง เจ้าไชยแก้ว ณ ลำปาง เจ้าศรีรัตน์ ณ ลำปาง เจ้าญาณรังษี ณ ลำปาง
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ ลำปาง
พระบิดา	เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง)
พระมารดา	เจ้าทิพยอด ณ ลำปาง
ศาสนา	เถรวาท
อาชีพ	ข้าราชการ, ทหาร, นักการเมือง
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
แผนก/สังกัด	กองทัพบกไทย
ชั้นยศ	พันเอก
บังคับบัญชา	กรมทหารบกจังหวัดนครลำปาง

ประวัติ

เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง สูติเมื่อ พ.ศ. 2434 เป็นราชบุตรองค์โตของพลตำรวจตรี เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) (เป็นราชบุตรใน และเป็นราชนัดดาในพระยาอุปราชหมูล่า) กับเจ้าทิพยอด พระธิดาในพระเจ้าพรหมาภิพงษ์ธาดา เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 10 ได้รับการศึกษาที่คุ้มของเจ้าราชวงศ์แก้วปราบเมรุ จนอายุได้ 13 ปี ได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย และเข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนราชวิทยาลัย (ปัจจุบันคือโรงเรียน ภ.ป.ร. ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์)

หากนับตามการสืบตระกูลวงศ์ของราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์และธรรมเนียมล้านนา ครอบครัวที่เป็นผู้นำราชตระกูล ณ ลำปางและประธานราชตระกูล ณ ลำปาง คือ สายสกุลของพันเอก พระเพชรคีรีศรีราชสงคราม (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง) ท.จ.

โอรส-ธิดา

เจ้าวรรณรา ณ ลำปาง

สมรสกับเจ้าวรรณรา ณ ลำปาง (สกุลเดิม ณ ลำพูน) ธิดาในเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ 10

แช่ม ณ ลำปาง

สมรสกับนางแช่ม ธิดาของพระยาวิเชียรคีรี (ชม) มีบุตร 2 คน คือ

• สมรสกับนางอาบคำ ณ ลำปาง
• เจ้าเดชา ณ ลำปาง (พ.ศ. 2471 - 2558) สมรสกับนางจันทร์คำ (พรหมวงศ์) ผู้สืบตระกูลเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า จากเจ้าบิดา

น้อม ณ สงขลา

เจ้าแก้วเมืองไท มีธิดากับนางน้อม ณ สงขลา ธิดาหลวงอุดมภักดี (ทับ) อีก 1 คน คือ เจ้าจันทร ณ ลำปาง

เจ้าจำรัสศรี ณ ลำปาง

สมรสกับเจ้าจำรัสศรี ณ ลำปาง หลานสาวของเจ้าพระยาวิเชียรคีรี (เม่น ณ สงขลา) และมีบุตร 3 คน ได้แก่

• สมรสกับนางสุนันทา
• เจ้าศรีรัตน์ ณ ลำปาง (? - ปัจจุบัน)
• (? - พ.ศ. 2554) สมรสกับนางอารีย์ ณ ลำปาง

การทำงาน

หลังสำเร็จการศึกษา เจ้าแก้วเมืองไท ได้เข้ารับราชการในสำนักราชเลขาธิการ ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 โดยได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “นายวรการบัญชา” ต่อมาได้ตามเสด็จไปถวายงาน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ ที่จังหวัดสงขลา ในตำแหน่งนายอำเภอสะเดา และปฏิบัติหน้าที่ราชการในพื้นที่จังหวัดสงขลาจนกระทั่งได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดสงขลา คนที่ 14 รวมระยะเวลาที่รับราชการในจังหวัดสงขลากว่า 18 ปี

ในปี พ.ศ. 2475 เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี พร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ ได้เสด็จแปรพระราชฐานโดยทางเรือไปประทับที่พระตำหนักเขาน้อย จังหวัดสงขลา รัฐบาลในขณะนั้น ได้สั่งการให้ผู้ว่าราชการจังหวัดระเบิดทำลายทางรถไฟ แต่พระเพชรคีรีฯ ก็มิได้ปฏิบัติตามคำสั่ง จึงถูกปลดออกจากตำแหน่ง

พระเพชรคีรีฯ ยังพักอาศัยอยู่ในในจังหวัดสงขลา จนถึงปี พ.ศ. 2485 เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ 2 กองทัพญี่ปุ่นได้เข้ายึดครองบ้านของท่าน และต่อมามีถนนตัดผ่านหน้าบ้านเดิมไปทะลุออกถนนนางงาม จึงมีการตั้งชื่อว่า “” เพื่อเป็นอนุสรณ์ ภายหลังถูกยึดครองบ้านพักจึงย้ายครอบครัวไปอาศัยที่จังหวัดลำปาง

ต่อมาได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกวุฒิสภา ได้รับพระราชทานตราทุติยจุลจอมเกล้า และได้รับพระราชทานยศนายทหารพิเศษเป็นนายพันเอก

สืบราชสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง

เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง ได้รับพระราชทานพระราชวโรกาสให้เข้าร่วมในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ในฐานะผู้สืบราชสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง (เจ้าเมืองประเทศราช)

ในปี พ.ศ. 2496 เจ้าแก้วเมืองไท และนายวิเชียร ณ ลำปาง ได้ร่วมกันบริจาคที่ดินสร้าง เพื่ออุทิศให้เจ้าผู้ครองนครลำปาง และขออนุญาตให้ใช้นามว่า "เขลางค์รัตน์อนุสรณ์" เป็นชื่อโรงเรียนอีกชื่อหนึ่งด้วย

พิราลัย

พระเพชรคีรีศรีราชสงคราม (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง) ถึงพิราลัย ด้วยโรคชราที่กรุงเทพฯ สิริอายุได้ 80 ปี และได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 เสด็จพระราชดำเนินในการพระราชทานเพลิงศพที่วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2513

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2500 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2497 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)
• พ.ศ. 2493 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2476 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 4 (ป.ป.ร.4)

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของพระเพชรคีรี (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง)

16. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว               8. พระยาอุปราชหมูล่า                       17. แม่เจ้าจันทาราชเทวี               4. เจ้าบุรีรัตน์ (บุญเลิศ ณ ลำปาง)                             2. เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง)                                   20. พระยาคำโสม               10. เจ้าวรญาณรังษี                       5. เจ้าคำปลิว ณ ลำปาง                             1. พระเพชรคีรี (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง)                                         24. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว               12. พระเจ้าดวงทิพย์                       25. แม่เจ้าจันทาราชเทวี               6. เจ้าพรหมาภิพงษธาดา                             3. เจ้าทิพยอด ณ ลำปาง

อ้างอิง

1. ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. เชียงใหม่: ผู้จัดการ, พิมพ์ครั้งที่ 2. 2538, หน้า 48
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-05-14. สืบค้นเมื่อ 2014-03-31.
3. คติแนวคิดและพัฒนาการของการก่อกู่อัฐิในล้านนา^[]
4. แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า
5. "สายเจ้าพระยาวิเชียรคีรี (เม่น) เจ้าเมืองสงขลาลำดับที่ 6" (PDF). ชมรมสายสกุล ณ สงขลา. สืบค้นเมื่อ 21 ธันวาคม 2556. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
6. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 2012-08-21.
7. พิธีประกาศการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และเจริญพระพุทธมนต์^[]
8. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-11-29. สืบค้นเมื่อ 2012-10-03.
9. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ประจำปี ๒๕๐๐, ตอนที่ ๗๔ เล่ม ๔๗ ง หน้า ๑๒๑๑, ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๐๐
10. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นต่ำกว่าสายสะพาย ประจำปี ๒๔๙๖, ตอนที่ ๗๑ เล่ม ๓ ง หน้า ๗๑, ๕ มกราคม ๒๔๙๗
11. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, ตอนที่ ๖๗ เล่ม ๖๗ หน้า ๖๓๕๑, ๑๒ ธันวาคม ๒๔๙๓
12. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, ตอนที่ ๕๐ หน้า ๒๓๖๙, ๒๖ พฤศจิกายน ๒๔๗๖

ก่อนหน้า		พระเพชรคีรี (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง)		ถัดไป
เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง)		ผู้สืบสายสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง (พ.ศ. 2482-พ.ศ. 2513)		เจ้าเดชา ณ ลำปาง