พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ (18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 – 22 มีนาคม พ.ศ. 2426) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเอม ในรัชกาลที่ 4

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400
สิ้นพระชนม์	22 มีนาคม พ.ศ. 2426 (25 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเอม ในรัชกาลที่ 4

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ ประสูติเมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเอม ในรัชกาลที่ 4 ธิดาของหลวงปราณีประชาชน (แมลงทับ นาครทรรพ) ยกกระบัตรกรุงเก่า กับภริยาชื่อเอี่ยม

ในสมัยรัชกาลที่ 4 พ.ศ. 2410 พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณได้โสกันต์ พร้อมกับ พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร พระองค์เจ้าเสมอสมัยหรรษา พระองค์เจ้าวาณีรัตนกัญญา และพระองค์เจ้าวิลัยทรงกัลยาพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยพระราชพิธีมีพระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์บนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท 30 รูป เวลาบ่ายตั้งกระบวนแห่ไปฟังพระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ทั้ง 3 วัน รุ่งขึ้นแห่มาโสกันต์แล้วแห่สมโภชวัน 1 กระบวนแห่และเครื่องเล่นรายทางคล้ายกันกับโสกันต์ใหญ่ แต่มีนางเชิญเครื่องมยุรฉัตรสำรับเดียวแต่ราชยานหน้า

ในหนังสือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงโต้ตอบกับพระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ) ได้ปรากฎ คำกลอนล้อเจ้านายสมัยรัชกาลที่ 4 สันนิษฐานว่าแต่งปลายรัชกาลที 4 และเจ้านายองค์ใดองค์หนึ่งทรงแต่งล้อกันเอง กล่าวถึงพระอัธยาสัยของ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ ว่า

"ทำอะไรงกงัน องค์อนงค์"

20 มีนาคม พ.ศ. 2426 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ เป็นพระโรคปัจจุบัน แพทย์หลวงประกอบพระโอสถถวาย พระอาการไม่คลายมาจนถึงเช้าวัน 22 มีนาคม พ.ศ. 2426 เสด็จสิ้นพระชนม์พระชันษา 25 ปี พระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายหน้าฝ่ายในพร้อมกันสรงน้ำพระศพแล้ว เชิญลงพระโกศ​แห่มาไว้ที่หอธรรมสังเวช พระสงฆ์สวดพระอภิธรรมทั้งกลางวันกลางคืน

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ

16. (=22.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. (=23.) พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. เศรษฐีจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน               10. เงิน แซ่ตัน                       21. น้องสาวของท่านผู้หญิงน้อย ภรรยาของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)               5. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                             22. (=16.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               11. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์                       23. (=17.) พระอัครชายา (หยก)               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ                                         6. หลวงปราณีประชาชน (แมลงทับ นาครทรรพ)                             3. เจ้าจอมมารดาเอม ในรัชกาลที่ 4                                   7. เอี่ยม ปราณีประชาชน

อ้างอิง

1. ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ฐานบุ๊คส์, 2554, หน้า 309-310
2. กัลยา เกื้อตระกูล. พระอัครมเหสี พระบรมราชินี พระชายานารี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม ในรัชกาลที่ ๑-๗ กรุงเทพฯ : ยิปซี. 2552, หน้า 128
3. โสกันต์พระเจ้าลูกเธอและพระเจ้าหลานเธอ ๕ องค์
4. จุลลดา ภักดีภูมินทร์. เลาะวัง 3. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ โชคชัยเทเวศร์, พ.ศ. 2535. 416 หน้า. หน้า หน้าที่ 104. ISBN 
5. กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2011). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 76. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2021-08-04.
6. จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน-พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว-ภาค-๑๖/เดือน-๔-จุลศักราช-๑๒๔๕