พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา หรือ พระองค์เจ้าบุพภาวดี หรือออกพระนามว่า เจ้าครอกบุปผา (พ.ศ. 2334 - พ.ศ. 2364) พระราชธิดาพระองค์ที่ 9 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาสี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 2
ประสูติ	พ.ศ. 2334
สิ้นพระชนม์	พ.ศ. 2364
ราชวงศ์	จักรี
พระราชบิดา	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาสี

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา ประสูติเมื่อพ.ศ. 2334 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาสี ธิดาเจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (บุญรอด บุณยรัตพันธุ์) มีพระเชษฐภคินีร่วมเจ้าจอมมารดา 1 พระองค์คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรจั่น พระองค์ประสูติในขณะที่พระราชบิดายังดำรงพระยศเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร เมื่อแรกประสูติจึงดำรงพระยศเป็น หม่อมเจ้าบุบผา หลังจากพระราชบิดาได้รับพระราชทานอุปราชาภิเษกเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแล้วจึงเลื่อนเป็น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าบุบผา เมื่อพระราชบิดาครองราชย์จึงได้เลื่อนเป็น พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าบุบผา

ในสมัยรัชกาลที่ 2 เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โปรดเกล้าฯ ให้สร้างสวนขวา โดยมีพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ เป็นแม่กองจัดการสร้าง โปรดฯ ให้ขยายสระที่สร้างตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ออกไป และโปรดให้สร้างเก๋งแพขึ้นในสระ พระราชทานให้เจ้านายฝ่ายในตกแต่งประกวดประขันกันถึง 27 หลัง ในครั้งนั้นพระองค์เจ้าบุบผาทรงได้รับพระราชทานด้วย ปรากฏใน พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 2 เรื่องสร้างสวนขวา ว่า

"...การสร้างสวนขวาครั้งนั้น สร้างพระมหามณเฑียรที่ประทับในสวน... แลให้ขุดสระใหญ่ในสวนนั้นยาว ๓ เส้น ๔ วา กว้าง ๒ เส้น ๘ วา... ทำเก๋งแลก่อภูเขาไว้ริมเกาะ ๆ ละ ๒ เก๋งบ้าง ๓ เก๋งบ้าง ขอบสระใหญ่นั้นให้ก่อภูเขาทำเก๋งลงที่ลาด ๆ ท่วงทีเหมือนอย่างแพจอดไว้รอบสระ เรียกว่าแพ หลังเก๋งแพให้ปลูกต้นไม้ใหญ่ ๆ มีผลต่าง ๆ... แล้วมอบให้พระราชวงษานุวงษ์ฝ่ายน่าฝ่ายใน แลท้าวนางผู้ใหญ่ในพระราชวังที่สมควรจะแต่งเก๋งแต่งแพได้ ให้เปนเจ้าของแต่งแพพระองค์ละแพ... พระองค์เจ้าบุบผา ๑... รวมพระองค์เจ้ายี่สิบเจ็ดหลัง..."

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 2 เมื่อพ.ศ. 2364 พระชันษา 31 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดระฆังโฆสิตาราม วันพุธที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2364 พระอัฐิบรรจุไว้ที่หอพระนาก ที่วิมานพระอัฐิ บนพระเบญจาชั้นที่ 3

พระอิสริยยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• หม่อมเจ้าบุบผา (พ.ศ. 2334 - พ.ศ. 2349)
• พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าบุบผา (พ.ศ. 2349 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
• พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าบุบผา (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - พ.ศ. 2364)
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา (พระนามหลังการสิ้นพระชนม์)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา

16. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)               8. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                       4. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก                             18. คหบดีชาวจีนฮกเกี้ยน               9. พระอัครชายา (หยก)                       19. ธิดาเจ้าพระยาอภัยราชา               2. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                                   20. พร               10. ทอง ณ บางช้าง                       21. ชี               5. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                             11. สมเด็จพระรูปศิริโสภาค มหานาคนารี                       23. ถี               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุบผา                                         6. เจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (บุญรอด บุณยรัตพันธุ์)                             3. เจ้าจอมมารดาสี

อ้างอิง

1. จดหมายเหตุรัชกาลที่ 2 เล่ม 3 จุลศักราช 1171-1174. กรุงเทพฯ : อมรินทร์การพิมพ์, 2528, หน้า 125
2. กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 22. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2013-12-19.
3. พระราชพงษาวดาร-กรุงรัตนโกสินทร-รัชกาลที่-๒/๕๖-เรื่องสร้างสวนขวา