พระเจ้าตนหลวง เป็นพระประธานอยู่ในวิหารวัดศรีโคมคำ จังหวัดพะเยา สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2034 ตรงกับรัชสมัยของพญายอดเชียงราย กษัตริย์ล้านนาแห่งราชวงศ์มังราย และสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิ พระมหากษัตริย์ของกรุงศรีอยุธยา พระเจ้าตนหลวงเป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปิดทอง ปางมารวิชัย ศิลปะสกุลช่างเชียงแสน เป็นพระพุทธรูปที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในดินแดนล้านนา
พระเจ้าตนหลวง | |
---|---|
ชื่อเต็ม | พระเจ้าตนหลวงทุ่งเอี้ยงเมืองพะเยา |
ชื่อสามัญ | พระเจ้าตนหลวง |
พระพุทธรูป | |
ศิลปะ | ปางมารวิชัย ศิลปะเชียงแสน |
ความกว้าง | 14 เมตร |
ความสูง | 16 เมตร |
วัสดุ | ปูนปั้น ปิดทอง |
สถานที่ประดิษฐาน | พระวิหาร วัดศรีโคมคำ จังหวัดพะเยา |
ความสำคัญ | พระพุทธรูปสำคัญ ของจังหวัดพะเยา |
หมายเหตุ | พระพุทธรูปขนาดใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ |
ส่วนหนึ่งของ |
พระเจ้าตนหลวงเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองพะเยา เดิมชื่อ พระเจ้าตนหลวงทุ่งเอี้ยงเมืองพะเยา เนื่องจากสร้างขึ้นบริเวณริมหนองเอี้ยง ต่อมาในปี พ.ศ. 2482 กรมประมงได้มีการก่อสร้างประตูกั้นน้ำ ทำให้น้ำแม่อิงและลำห้วยต่าง ๆ เอ่อล้นท่วมหนองเอี้ยงเป็นบริเวณกว้าง จนเกิดเป็นบึงขนาดใหญ่ ซึ่งภายหลังเรียกว่ากว๊านพะเยา ทำให้พระเจ้าตนหลวงประดิษฐานอยู่ริมกว๊านพะเยามาจนถึงทุกวันนี้
ตำนานพระเจ้าตนหลวง
เมื่อพระพุทธเจ้าได้เสด็จเดินทางออกโปรดสัตว์ในดินแดนสุวรรณภูมิตามตำนานพระเจ้าเลียบโลก ได้เสด็จมาเมืองพะเยา ขณะนั้นมียักษ์ตนหนึ่งไม่ได้กินอะไรมา 7 วัน เห็นพระพุทธเจ้าจึงไล่เลยไปจนเหนื่อย พระพุทธเจ้าจึงประทับรอยพระบาทบนแผ่นหิน ยักษ์คิดในใจว่าชายผู้นี้มีแรงมากแท้ สามารถเหยียบหินให้มีรอยเท้าได้ พระพุทธเจ้าจึงโปรดและให้ยักษ์รับศีลห้าไว้ และตรัสกับพระอานนท์ว่า ยักษ์วิ่งไล่เลย ภายหลังโจรจะมาอยู่ที่นี่และเรียกว่าเวียงเลย และได้พบกับตายายสองผัวเมีย ตายายสองผัวเมียไม่มีข้าวจึงถวายพลูและครกหินตำหมากพลู พระพุทธเจ้าจึงตรัสกับพระอานนท์ว่า ตายายสองผัวเมียได้ถวายพลูและครกหินตำหมากพลู ภายหน้าที่นี่จะเรียกว่าพลูปอ และเมืองนี้จะมีหินมากนัก พระพุทธเจ้าได้เสด็จขึ้นสู่จอมดอยและได้พบกับนายช่างทอง นายช่างทองได้ถวายข้าวปลาอาหารแด่พระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าฉันเสร็จแล้วได้ลูบพระเศียรประทานพระเกศาให้แก่นายช่างทอง นายช่างทองรับใส่กระบอกไม้รวก ภายหลังคือพระธาตุจอมทอง (ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านต๋อม อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา) พระพุทธเจ้าทรงกระหายน้ำ รับสั่งให้พระอานนท์ไปตักน้ำตรงหนองตีนดอยมาถวาย พระอานนท์จะตักน้ำแต่พญานาคชื่อธุมมสิกขีขัดขวางและเนรมิตหงอนให้เป็นควันปิดหนองไว้ พระพุทธเจ้าจึงเสด็จไปประทับยืนข้างหนองน้ำ พญานาคจะพ่นควันแผ่พังพอนใส่ แต่ก็เห็นพระวรกายของพระพุทธเจ้าเต็มไปด้วยฉัพพรรณรังสี จึงทูลถามว่าเป็นใคร พระพุทธเจ้าได้แนะนำตัวและแสดงอภินิหารเนรมิตพระวรกายให้ใหญ่เท่ากับพระกกุสันธพุทธเจ้า พระโกนาคมนพุทธเจ้า พระกัสสปพุทธเจ้า ประทับนั่ง พระวรกายสูง32ศอก และเหยียบพญานาคธุมมสิขีจมลงไปในหนอง พญานาคธุมมสิกขีจึงรีบไปนำก้อนหินที่พระกกุสันธพุทธเจ้า พระโกนาคมนพุทธเจ้า พระกัสสปพุทธเจ้าเคยประทับนั่งฉันภัตตาหาร มาให้พระพุทธเจ้าประทับนั่งฉันน้ำ พระพุทธเจ้ามีพุทธทำนายว่า ภายหลัง ตายายสองผัวเมียที่ถวายหมากพลูจะได้สร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่เท่าพระกกุสันธพุทธเจ้าและสั่งให้พญานาคธุมมสิกขีนำคำ (ภาษาเหนือเรียกทองคำว่า คำ) มามอบให้ตายายสองผัวเมีย
ภายหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพานไปแล้ว พญายอดเชียงรายเป็นกษัตริย์เมืองเชียงใหม่ เป็นเจ้าเมืองพะเยา ตายายสองผัวเมียที่เคยถวายหมากพลูได้มาเกิดเป็น ตายายสองผัวเมีย ทำอาชีพเลี้ยงเป็ดเลี้ยงห่านขาย พญานาคธุมมสิกขีจึงเนรมิตกายเป็นชายนุ่งขาวห่มขาวนำคำ 420,500 บาท มามอบและบอกให้ตายายสองผัวเมียสร้างสร้างพระพุทธรูปองค์ใหญ่เท่าพระกกุสันธพุทธเจ้า และเนรมิตกายตนให้เป็นพระพุทธรูปองค์ใหญ่เท่ากับพระกกุสันธพุทธเจ้า พระโกนาคมนพุทธเจ้า พระกัสสปพุทธเจ้า ประทับนั่ง พระวรกายสูง 32 ศอก และหนีหายไป พ.ศ. ๒๐๓๔ ตายายสองผัวเมียจึงเริ่มถมสระหนองเอี้ยงและทำการปั้นอิฐ ใช้เวลาถึง ๓๓ ปีจึงทำการปั้นองค์พระ ทาปูน ทารัก ปิดทอง สำเร็จใน พ.ศ. ๒๐๖๗ ในรัชสมัยพญาแก้วเป็นกษัตริย์เมืองเชียงใหม่ เป็นเจ้าเมืองพะเยา พญาแก้วมีศรัทธาสร้างพระวิหารหลวงครอบพระเจ้าตนหลวง กำหนดเขตแดนของวัด และพญาแก้ว พระเมืองตู้ ได้กัลปนาถวายข้าพระ 20 ครัวเรือน ให้เป็นข้าพระเจ้าตนหลวง ตั้งชื่อวัดว่า วัดศรีโคมคำ (เพราะเมื่อแรกสร้างพระเจ้าตนหลวง ตายายสองผัวเมียได้นำทองคำไปผูกกับปลายไม้แล้วปักลงกลางหนองเอี้ยง และประกาศให้คนนำดินมาปาทั้งกลางวันกลางคืน จนดินเต็มหนอง ตอนกลางคืนก็จุด "ผางกม"(ผางประทีบ) เพื่อให้คนได้เห็นคำ จนเป็นที่มาของคำว่า "กมคำ" (จุดกมขว้างคำ)และเป็น สะหรีกมคำ-เพี้ยนเป็น ศรีโคมคำ และ วัดศรีโคมคำในที่สุด)
เทศกาลแปดเป็ง
จังหวัดพะเยาจัดงานนมัสการพระเจ้าตนหลวงขึ้นทุกปี ในเดือนหก หรือเดือนพฤษภาคม ช่วงสัปดาห์วิสาขบูชา เรียกว่าเทศกาลแปดเป็ง แปดเป็งหมายถึงคืนวันเพ็ญในเดือนแปด (นับตามปฏิทินจันทรคติแบบล้านนา) ตรงกับเดือนพฤษภาคม แปดเป็งมีความสำคัญ เกี่ยวเนื่องกับพระเจ้าตนหลวง 5 ประการ ได้แก่
- เป็นวันที่เริ่มโยนหินก้อนแรกลงถมหนองเอี้ยง (กว๊านพะเยาในปัจจุบัน) เพื่อปรับปรุงพื้นที่ใช้สำหรับก่อปูนขึ้นเป็นองค์พระ
- เป็นวันเริ่มก่อสร้างองค์พระเจ้าตนหลวง
- เป็นวันที่สร้างองค์พระเสร็จสมบูรณ์
- เป็นวันเฉลิมฉลององค์พระครั้งแรก
- เป็นประเพณีที่ชาวบ้านถือปฏิบัติเป็นประจำทุกปี ในช่วงวันวิสาขบูชาหรือวันแปดเป็ง
เทศกาลแปดเป็ง จัดขึ้นภายในวัดศรีโคมคำ ช่วงกลางวันมีการทำบุญฉลององค์พระเจ้าตนหลวง พระประธานในวิหาร ช่วงกลางคืนมีการออกร้านขายของและมหรสพต่าง ๆ นอกจากงานเทศกาลแปดเป็งภายในวัดศรีโคมคำแล้ว สัปดาห์วันวิสาขบูชาของจังหวัดพะเยา นอกจากทางวัดศรีโคมคำจะมีงานนมัสการพระเจ้าตนหลวงในช่วงดังกล่าวแล้ว วัดติโลกอาราม ซึ่งเป็นวัดที่จมอยู่ใต้กว๊านพะเยา ยังมีในช่วงวันวิสาขบูชา ถือเป็นงานเทศกาลที่จัดขึ้นใกล้กัน นักท่องเที่ยวสามารถชมความงามของวัดศรีโคมคำ พระเจ้าตนหลวง กว๊านพะเยาและพิธีเวียนเทียนกลางน้ำของวัดติโลกอารามได้ในช่วงเวลาเดียวกัน
ตราสัญลักษณ์จังหวัดพะเยา
พระเจ้าตนหลวง ถือเป็นพระพุทธรูปสำคัญประจำเมือง จึงมีการอัญเชิญไว้ในตราสัญลักษณ์ประจำจังหวัด
อ้างอิง
- จังหวัดพะเยาเปิดงานประเพณีแปดเป็งพระเจ้าตนหลวง กระดานสนทนา[]
- ข้อมูลจังหวัด/พะเยา/กิจกรรมและงานประเพณี 2013-07-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- “แปดเป็ง” ประเพณีวันเพ็ญเดือนแปดภาคเหนือ
- วิถีชีวิตของชาวล้านนาใน 12 เดือน 2016-08-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phraecatnhlwng epnphraprathanxyuinwiharwdsriokhmkha cnghwdphaeya srangkhuninpi ph s 2034 trngkbrchsmykhxngphyayxdechiyngray kstriylannaaehngrachwngsmngray aelasmedcphraramathibdithi 2 aehngrachwngssuphrrnphumi phramhakstriykhxngkrungsrixyuthya phraecatnhlwngepnphraphuththruppunpnpidthxng pangmarwichy silpaskulchangechiyngaesn epnphraphuththrupthimikhnadihythisudindinaednlannaphraecatnhlwngchuxetmphraecatnhlwngthungexiyngemuxngphaeyachuxsamyphraecatnhlwngphraphuththrupsilpapangmarwichy silpaechiyngaesnkhwamkwang14 emtrkhwamsung16 emtrwsdupunpn pidthxngsthanthipradisthanphrawihar wdsriokhmkha cnghwdphaeyakhwamsakhyphraphuththrupsakhy khxngcnghwdphaeyahmayehtuphraphuththrupkhnadihythisudinphakhehnuxswnhnungkhxngsaranukrmphraphuththsasna phraecatnhlwngepnphraphuththrupkhubankhuemuxngphaeya edimchux phraecatnhlwngthungexiyngemuxngphaeya enuxngcaksrangkhunbriewnrimhnxngexiyng txmainpi ph s 2482 krmpramngidmikarkxsrangpratuknna thaihnaaemxingaelalahwytang exxlnthwmhnxngexiyngepnbriewnkwang cnekidepnbungkhnadihy sungphayhlngeriykwakwanphaeya thaihphraecatnhlwngpradisthanxyurimkwanphaeyamacnthungthukwnnitananphraecatnhlwngemuxphraphuththecaidesdcedinthangxxkoprdstwindinaednsuwrrnphumitamtananphraecaeliybolk idesdcmaemuxngphaeya khnannmiykstnhnungimidkinxairma 7 wn ehnphraphuththecacungilelyipcnehnuxy phraphuththecacungprathbrxyphrabathbnaephnhin ykskhidinicwachayphunimiaerngmakaeth samarthehyiybhinihmirxyethaid phraphuththecacungoprdaelaihyksrbsilhaiw aelatrskbphraxannthwa ykswingilely phayhlngocrcamaxyuthiniaelaeriykwaewiyngely aelaidphbkbtayaysxngphwemiy tayaysxngphwemiyimmikhawcungthwayphluaelakhrkhintahmakphlu phraphuththecacungtrskbphraxannthwa tayaysxngphwemiyidthwayphluaelakhrkhintahmakphlu phayhnathinicaeriykwaphlupx aelaemuxngnicamihinmaknk phraphuththecaidesdckhunsucxmdxyaelaidphbkbnaychangthxng naychangthxngidthwaykhawplaxaharaedphraphuththeca phraphuththecachnesrcaelwidlubphraesiyrprathanphraeksaihaeknaychangthxng naychangthxngrbiskrabxkimrwk phayhlngkhuxphrathatucxmthxng tngxyuthitablbantxm xaephxemuxngphaeya cnghwdphaeya phraphuththecathrngkrahayna rbsngihphraxannthiptknatrnghnxngtindxymathway phraxannthcatknaaetphyanakhchuxthummsikkhikhdkhwangaelaenrmithngxnihepnkhwnpidhnxngiw phraphuththecacungesdcipprathbyunkhanghnxngna phyanakhcaphnkhwnaephphngphxnis aetkehnphrawrkaykhxngphraphuththecaetmipdwychphphrrnrngsi cungthulthamwaepnikhr phraphuththecaidaenanatwaelaaesdngxphiniharenrmitphrawrkayihihyethakbphrakkusnthphuththeca phraoknakhmnphuththeca phraksspphuththeca prathbnng phrawrkaysung32sxk aelaehyiybphyanakhthummsikhicmlngipinhnxng phyanakhthummsikkhicungribipnakxnhinthiphrakkusnthphuththeca phraoknakhmnphuththeca phraksspphuththecaekhyprathbnngchnphttahar maihphraphuththecaprathbnngchnna phraphuththecamiphuthththanaywa phayhlng tayaysxngphwemiythithwayhmakphlucaidsrangphraphuththrupxngkhihyethaphrakkusnthphuththecaaelasngihphyanakhthummsikkhinakha phasaehnuxeriykthxngkhawa kha mamxbihtayaysxngphwemiy phayhlngphraphuththecaesdcpriniphphanipaelw phyayxdechiyngrayepnkstriyemuxngechiyngihm epnecaemuxngphaeya tayaysxngphwemiythiekhythwayhmakphluidmaekidepn tayaysxngphwemiy thaxachipheliyngepdeliynghankhay phyanakhthummsikkhicungenrmitkayepnchaynungkhawhmkhawnakha 420 500 bath mamxbaelabxkihtayaysxngphwemiysrangsrangphraphuththrupxngkhihyethaphrakkusnthphuththeca aelaenrmitkaytnihepnphraphuththrupxngkhihyethakbphrakkusnthphuththeca phraoknakhmnphuththeca phraksspphuththeca prathbnng phrawrkaysung 32 sxk aelahnihayip ph s 2034 tayaysxngphwemiycungerimthmsrahnxngexiyngaelathakarpnxith ichewlathung 33 picungthakarpnxngkhphra thapun thark pidthxng saercin ph s 2067 inrchsmyphyaaekwepnkstriyemuxngechiyngihm epnecaemuxngphaeya phyaaekwmisrththasrangphrawiharhlwngkhrxbphraecatnhlwng kahndekhtaednkhxngwd aelaphyaaekw phraemuxngtu idklpnathwaykhaphra 20 khrweruxn ihepnkhaphraecatnhlwng tngchuxwdwa wdsriokhmkha ephraaemuxaerksrangphraecatnhlwng tayaysxngphwemiyidnathxngkhaipphukkbplayimaelwpklngklanghnxngexiyng aelaprakasihkhnnadinmapathngklangwnklangkhun cndinetmhnxng txnklangkhunkcud phangkm phangprathib ephuxihkhnidehnkha cnepnthimakhxngkhawa kmkha cudkmkhwangkha aelaepn sahrikmkha ephiynepn sriokhmkha aela wdsriokhmkhainthisud ethskalaepdepngcnghwdphaeyacdngannmskarphraecatnhlwngkhunthukpi ineduxnhk hruxeduxnphvsphakhm chwngspdahwisakhbucha eriykwaethskalaepdepng aepdepnghmaythungkhunwnephyineduxnaepd nbtamptithincnthrkhtiaebblanna trngkbeduxnphvsphakhm aepdepngmikhwamsakhy ekiywenuxngkbphraecatnhlwng 5 prakar idaek epnwnthierimoynhinkxnaerklngthmhnxngexiyng kwanphaeyainpccubn ephuxprbprungphunthiichsahrbkxpunkhunepnxngkhphra epnwnerimkxsrangxngkhphraecatnhlwng epnwnthisrangxngkhphraesrcsmburn epnwnechlimchlxngxngkhphrakhrngaerk epnpraephnithichawbanthuxptibtiepnpracathukpi inchwngwnwisakhbuchahruxwnaepdepng ethskalaepdepng cdkhunphayinwdsriokhmkha chwngklangwnmikarthabuychlxngxngkhphraecatnhlwng phraprathaninwihar chwngklangkhunmikarxxkrankhaykhxngaelamhrsphtang nxkcaknganethskalaepdepngphayinwdsriokhmkhaaelw spdahwnwisakhbuchakhxngcnghwdphaeya nxkcakthangwdsriokhmkhacamingannmskarphraecatnhlwnginchwngdngklawaelw wdtiolkxaram sungepnwdthicmxyuitkwanphaeya yngmiinchwngwnwisakhbucha thuxepnnganethskalthicdkhuniklkn nkthxngethiywsamarthchmkhwamngamkhxngwdsriokhmkha phraecatnhlwng kwanphaeyaaelaphithiewiynethiynklangnakhxngwdtiolkxaramidinchwngewlaediywkntrasylksncnghwdphaeyaphraecatnhlwng thuxepnphraphuththrupsakhypracaemuxng cungmikarxyechiyiwintrasylksnpracacnghwd trasylksncnghwdphaeyaxangxingcnghwdphaeyaepidnganpraephniaepdepngphraecatnhlwng kradansnthna lingkesiy khxmulcnghwd phaeya kickrrmaelanganpraephni 2013 07 23 thi ewyaebkaemchchin aepdepng praephniwnephyeduxnaepdphakhehnux withichiwitkhxngchawlannain 12 eduxn 2016 08 09 thi ewyaebkaemchchin