พญายอดเช ยงราย ไทยถ นเหน อ หร อ ท าวยอดเม อง ไทยถ นเหน อ หร อ พระเจ ายอดเช ยงราย ครองราชย ระหว าง พ ศ 2030 2038 เป นกษ ต

พญายอดเชียงราย (ไทยถิ่นเหนือ: ) หรือ ท้าวยอดเมือง (ไทยถิ่นเหนือ: ) หรือ พระเจ้ายอดเชียงราย ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2030 - 2038 เป็นกษัตริย์ล้านนาพระองค์ที่ 10 แห่งราชวงศ์มังราย พระโอรสในท้าวบุญเรืองซึ่งเป็นพระโอรสในพระเจ้าติโลกราช

พญายอดเชียงราย
พระบรมรูปประดิษฐานบนประตูทางเข้าวัดร่ำเปิง (ตโปทาราม) จังหวัดเชียงใหม่
พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา
ครองราชย์	พ.ศ. 2030-2038
ก่อนหน้า	พระเจ้าติโลกราช
ถัดไป	พญาแก้วภูตาธิปติราชาเจ้า

พระมเหสี	อะตะปาเทวี สิริยศวดีเทวี
พระราชบุตร	พญาแก้วภูตาธิปติราชาเจ้า
ราชวงศ์	มังราย
พระราชบิดา	ท้าวบุญเรือง
พระราชมารดา	ไม่ปรากฏพระนาม

พระราชประวัติ

พญายอดเชียงรายเสด็จพระราชสมภพที่เมืองน้อย ปัจจุบันอยู่ในเขตอำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นพระโอรสในท้าวบุญเรือง และเป็นพระราชนัดดาในพระเจ้าติโลกราช ท้าวยอดเมืองเคยร่วมทำสงครามกับท้าวบุญเรือง และพระเจ้าติโลกราชหลายครั้ง ท้าวยอดเมืองเคยครองเมืองแช่สัก ขณะที่ท้าวบุญเรืองผู้เป็นบิดาครองเมืองเชียงรายในฐานะเจ้าราชบุตรซึ่งเป็นอุปราช ต่อมาในปี พ.ศ. 2005 ท้าวยอดเมืองได้รับคำสั่งให้ขยายอำนาจไปสู่ดินแดนไทใหญ่ โดยเฉพาะเมืองนายและเมืองใกล้เคียง และท้าวยอดเมืองก็มีบทบาทร่วมรบกับท้าวบุญเรืองผู้เป็นบิดาเสมอมา

ในปลายรัชสมัยของพระเจ้าติโลกราชได้การประหารชีวิตบุคคลสำคัญหลายคนที่เคยร่วมศึกกันมา ซึ่งหนึ่งในนั้นคือท้าวบุญเรืองที่ถูกประหารชีวิตโดยมีความผิด โทษฐานคิดการก่อกบฏกับพระบิดา โดยถูกมเหสีองค์หนึ่งในพระเจ้าติโลกราชใส่ความ ผู้ที่เสียใจมากที่สุดคือท้าวยอดเมือง ด้วยเหตุนั้นพระองค์จึงได้สร้างวัดบริเวณตำแหน่งกาลกิณีเมือง ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเมืองเชียงใหม่

ครองราชย์

หลังการสวรรคตของพระเจ้าติโลกราช ท้าวยอดเมืองจึงสืบราชสมบัติต่อมา ในช่วงดังกล่าวได้เกิดความขัดแย้งระหว่างกษัตริย์กับขุนนาง โดยหลักฐานของจีนทำให้สันนิษฐานได้ว่าพญายอดเมืองทรงตอบสนองความต้องการของจีนหรือกรมการเมืองของยูนนานมาก จนไม่สนใจความต้องการของท้องถิ่น ซึ่งเรื่องราวดังกล่าวสอดคล้องกับหลักฐานท้องถิ่นคือ ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ และตำนานพื้นเมืองลำพูน ที่กล่าวถึงท้าวยอดเมืองไม่รักเจ้าแก้ว ราชบุตรของพระองค์ที่เกิดจากนางโป่งน้อย แต่กลับเอาใจใส่ลูกฮ่อ ซึ่งเลี้ยงเป็นลูกและให้ไปครองเมืองพร้าว ทั้งยังมีการกล่าวถึงเจ้าแก้วที่ถูกบังคับให้ไหว้ลูกฮ่ออีกด้วย ด้วยการที่พระองค์สนิทสนมกับฮ่อมากเกินไป จึงสร้างความไม่พอใจแก่เหล่าขุนนางเนื่องจากพระองค์ไม่ทรงรับฟังขุนนาง ท้ายที่สุดพระองค์ก็ถูกขุนนางปลดออก หลังจากครองราชย์ได้ 8 ปี โดยพระองค์ให้ไปครองเมืองซะมาดในเขตแม่ฮ่องสอน พร้อมกับยกเจ้าแก้วขึ้นครองราชย์สืบมา

ขณะที่มีการยกเจ้าแก้วขึ้นครองราชย์ ก็พบว่านางโป่งน้อย มีอำนาจสูงมาก เนื่องจากมีบทบาทในการปกครองร่วมกับพระโอรส โดยในหลักฐานมีการเรียกมหาเทวีและกษัตริย์ว่า"พระเป็นเจ้าสองพระองค์" และ "พระเป็นเจ้าแม่ลูกทั้งสอง" ขณะเดียวกันบทบาทของขุนนางได้เพิ่มพูนมากขึ้นตามลำดับ ส่วนกษัตริย์กลับถูกลิดรอนอำนาจ

ราชตระกูล

พงศาวลีของพญายอดเชียงราย

16. พญาแสนเมืองมา

8. พญาสามฝั่งแกน

17. พระนางติโลกจุฑาเทวี

4. พระเจ้าติโลกราช

9. แม่พระพิลก

2. ท้าวบุญเรือง

1. พญายอดเชียงราย

อ้างอิง

"จารึกวัดตโปทาราม". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์มหาชน). สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]
สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ : อมรินทร์, 2552. หน้า 168
"จารึกวัดพวกชอด". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์มหาชน). สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]
"พบหม้อใส่แหวนรัตนชาติใน "เมืองน้อย" ที่คุมขังโอรสพระเจ้าติโลกราชผู้ถูกใส่ร้ายจนโดนประหาร". มติชนออนไลน์. 29 มกราคม 2560. สืบค้นเมื่อ 30 มกราคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่, หน้า 78
เฉลิมวุฒิ ต๊ะคำมี. ความสัมพันธ์ระหว่างชนชั้นปกครองของล้านนาและสุโขทัย : ข้อคิดใหม่และข้อสังเกตบางประการ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2559, หน้า 132-133
สมโชติ อ๋องสกุล และสรัสวดี อ๋องสกุล. วัดในทักษาเมือง, หน้า 42
วินัย พงศ์ศรีเพียร. ปาไป่สีฟู-ปาไป่ต้าเตี้ยน, หน้า 149
ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่, หน้า 83
ตำนานเมืองลำพูน (สังเขป), หน้า 78-79
สรัสวดี อ๋องสกุล. พื้นเมืองเชียงแสน, หน้า 157
ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3, หน้า 195
ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3, หน้า 198
ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4, หน้า 112
ประชุมศิลาจารึกเมืองพะเยา, หน้า 263

ก่อนหน้า		พญายอดเชียงราย		ถัดไป
พระเจ้าติโลกราช		กษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา (พ.ศ. 2030 - พ.ศ. 2038)		พญาแก้วภูตาธิปติราชาเจ้า

[1] "จารึกวัดตโปทาราม". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์มหาชน). สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]

[ประวัติ-2] สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ : อมรินทร์, 2552. หน้า 168

[3] "จารึกวัดพวกชอด". ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์มหาชน). สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2559. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]

[4] "พบหม้อใส่แหวนรัตนชาติใน "เมืองน้อย" ที่คุมขังโอรสพระเจ้าติโลกราชผู้ถูกใส่ร้ายจนโดนประหาร". มติชนออนไลน์. 29 มกราคม 2560. สืบค้นเมื่อ 30 มกราคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[5] ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่, หน้า 78

[6] เฉลิมวุฒิ ต๊ะคำมี. ความสัมพันธ์ระหว่างชนชั้นปกครองของล้านนาและสุโขทัย : ข้อคิดใหม่และข้อสังเกตบางประการ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2559, หน้า 132-133

[7] สมโชติ อ๋องสกุล และสรัสวดี อ๋องสกุล. วัดในทักษาเมือง, หน้า 42

[8] วินัย พงศ์ศรีเพียร. ปาไป่สีฟู-ปาไป่ต้าเตี้ยน, หน้า 149

[9] ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่, หน้า 83

[10] ตำนานเมืองลำพูน (สังเขป), หน้า 78-79

[11] สรัสวดี อ๋องสกุล. พื้นเมืองเชียงแสน, หน้า 157

[12] ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3, หน้า 195

[13] ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 3, หน้า 198

[14] ประชุมศิลาจารึก ภาคที่ 4, หน้า 112

[15] ประชุมศิลาจารึกเมืองพะเยา, หน้า 263