ประสพ รัตนากร

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ รัตนากร (24 เมษายน พ.ศ. 2463 – 5 มิถุนายน พ.ศ. 2555) เป็นประธานคณะที่ปรึกษามูลนิธิรัฐบุรุษ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นผู้ริเริ่มการก่อตั้งโรงพยาบาลประสาททั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคของประเทศไทย เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และก่อตั้งสมาคมวิชาชีพทางสุขภาพจิต

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ ประสพ รัตนากร ม.ป.ช., ม.ว.ม., ป.ภ., ท.จ., ภ.ป.ร.3
เกิด	24 เมษายน พ.ศ. 2463 กรุงเทพมหานคร
เสียชีวิต	5 มิถุนายน พ.ศ. 2555 (92 ปี) กรุงเทพมหานคร
สัญชาติ	ไทย
มีชื่อเสียงจาก	จิตแพทย์คนแรกของไทย
คู่สมรส	จันทร์ปรุง รัตนากร
บิดามารดา	ขุนรัตนากร (ปล้อง รัตนากร) (บิดา) เจิม รัตนากร (มารดา)

ประวัติ

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ รัตนากรเป็นบุตรของขุนรัตนากร (ปล้อง รัตนากร)และนางเจิม รัตนากร สำเร็จการศึกษาแพทยศาสตร์บัณฑิต คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ปริญญาโทจิตเวชศาสตร์และประสาทวิทยา มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย สหรัฐ ศึกษาด้านจิตวิทยา ประสาทวิทยา เพิ่มเติมจากมหาวิทยาลัยอีกหลายแห่ง ได้รับประกาศนียบัตรแพทย์เฉพาะทางประสาทวิทยาและจิตวิทยาคนแรกของไทย และยังเป็นผู้ริเริ่มการก่อตั้งโรงพยาบาลประสาททั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคของประเทศไทย เผยแพร่ความรู้ด้านจิตวิทยาสู่สาธารณชนด้วยรายการใจเขาใจเรา ทางวิทยุและโทรทัศน์ ต่อเนื่องกันกว่า 50 ปี เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รวมทั้งก่อตั้งสมาคมวิชาชีพทางสุขภาพจิต ประสาทวิทยา จิตเวชศาสตร์ และสังคมวิทยา เป็นผู้ริเริ่มงานด้านสุขภาพผู้สูงอายุและชมรมผู้สูงอายุทั่วประเทศ รวมทั้งเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิวิจัยประสาทในพระบรมราชูปถัมภ์ และมูลนิธิรัฐบุรุษพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นอกจากนี้ได้รับการสดุดีจากองค์การอนามัยโลก ให้เป็นนักสุขภาพจิตชุมชนในรอบ 50 ปี

ด้านชีวิตครอบครัว

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ รัตนากร สมรสกับนางจันทร์ปรุง รัตนากรสกุลเดิมจารุจินดา ธิดาของมหาอำมาตย์ตรี  พระยาสุเรนทรราชเสนา( เจิม จารุจินดา ) กับ หม่อมราชวงศ์หญิงปรุง  (ทินกร) มีบุตรธิดาคือ รองศาสตราจารย์ น.สพ. อดีตคณบดี คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. นาวาอากาศเอกปุณย วิทย์ รัตนากรและ ศาตราจารย์แพทย์หญิงดิษยา รัตนากร ศาสตราจารย์ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

การศึกษา

• พ.ศ. 2480 โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย (จบมัธยม 8)
• พ.ศ. 2486 แพทยศาสตร์บัณฑิต จากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล (เตรียมแพทย์ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)
• พ.ศ. 2487 รับราชการที่โรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา จังหวัดธนบุรี (โรงพยาบาลโรคจิต จังหวัดธนบุรี)
• พ.ศ. 2488 ก่อสร้างโรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์ จังหวัดอุบลราชธานี
• พ.ศ. 2492 สถาบันจิตเวชศาสตร์ โรงพยาบาลมาดสเลย์ ลอนดอน ประเทศอังกฤษ กับศาสตราจารย์ออเบรย์ ลูวิส สถาบันประสาทวิทยา ควีนสแควร์ ลอนดอน และราชวิทยาลัยแพทย์แห่งเอดินบะระ ประเทศสกอตแลนด์ กับเดวิด เฮนเดอร์สัน
• ศึกษาเพิ่มเติมที่สหรัฐทางคลินิกป้องกันติดเหล้าติดยาที่มหาวิทยาลัยเยล กับเจลิเนค และวิชามนุษยสัมพันธ์ กับเร็ดลิค
• ศึกษาระดับสูงกับศาสตราจารย์เอ็ดเวิร์ด สเตร็กเกอร์ ทางจิตเวชศาสตรด้านประสาทวิทยากับโยเซฟ แยสกิน และซีมัวร์ เอส. เคตี้ ได้รับปริญญาอายุรศาสตร์ สาขาจิตเวชศาสตร์ จากสถาบันการแพทย์ ของมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย
• ฝึกงานที่บัณฑิตวิทยาลัยทางแพทยศาสตร์ ที่เมืองฟิลาเดลเฟีย วิชาสุขภาพจิตจอห์น ฮอบกินส์ และทางจิตวิทยาที่มหาวิทยาลัยวอชิงตัน
• พ.ศ. 2497 ได้รับประกาศนียบัตรแพทย์เฉพาะทางประสาทวิทยาและจิตวิทยาเป็นคนแรกของไทย
• พ.ศ. 2503 อบรมทางวิชาการด้านสงครามจิตวิทยา รุ่นที่ 5
• พ.ศ. 2509 สำเร็จการศึกษาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร รุ่นที่ 9

การทำงาน

• ผู้ก่อตั้งโรงพยาบาลประสาท พญาไท (สถาบันประสาทวิทยา ในปัจจุบัน)
• ผู้อำนวยการกองสุขภาพจิต
• ผู้อำนวยการสำนักงานสาธารณสุขเฉพาะกิจ
• ผู้อำนวยการสำนักงานศึกษาป้องกันการติดยา
• รองเลขาธิการอาหารและยา
• ที่ปรึกษากระทรวงสาธารณสุขทางเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ
• ผู้ก่อตั้งและเป็นประธานมูลนิธิวิจัยประสาทในพระบรมราชูปถัมภ์ ตามพระราชดำริ
• ผู้ก่อตั้งมูลนิธิรัฐบุรุษ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ และเป็นประธานมูลนิธิ (พ.ศ. 2527)

ความรู้ความสามารถ

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ นับเป็นบุคคลพิเศษที่มีความรู้ความสามารถรอบด้าน มีผลงานที่ทรงคุณประโยชน์เอนกอนันต์ต่อวงการวิชาการและต่อสังคมมนุษย์ โดยเฉพาะด้านจิตวิทยา และประสาทวิทยาศาสตร์ และเป็นผู้หยิบยื่นความสุขทั้งทางกายและทางใจให้แก่ผู้อื่นตลอดมา

จุดเริ่มต้นของคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ รัตนากร เป็นผู้ริเริ่มการก่อตั้งสถาบันประสาทวิทยาและเป็นผู้ก่อตั้งโรงพยาบาลประสาทขึ้นเป็นแห่งแรกในประเทศไทย ก่อนจะขยายไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ทั่วประเทศ เขาเป็นหนึ่งในผู้ให้การสนับสนุนการก่อตั้งคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล มาตั้งแต่แรกเริ่มเมื่อกว่าครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา กระทั่งปี พ.ศ. 2547 จึงได้มีการจัดตั้ง “กองทุนศาสตราจารย์เกียรติยศ ประสพ รัตนากร” ขึ้นเพื่อสนับสนุนการศึกษาวิจัยด้านประสาทวิทยาศาสตร์ โดยมีศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์เกษม วัฒนชัย องคมนตรี เป็นประธานกองทุน โดยนับตั้งแต่จัดตั้งกองทุน ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพได้ช่วยเหลือระดมเงินเข้าสู่กองทุนเสมอมา ประกอบกับที่คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้จัดตั้งหน่วยวิจัยประสาทวิทยาศาสตร์ขึ้นและใช้เงินจากกองทุนนี้สนับสนุนการเชิญนักวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงมาแสดงปาฐกถาทางวิชาการอยู่บ่อยครั้ง

ถึงแก่อนิจกรรม

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นายแพทย์ประสพ รัตนากร เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลรามาธิบดีตั้งแต่วันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 จนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน ปีเดียวกัน ด้วยอาการติดเชื้อในกระแสเลือด และโรคไตวายเรื้อรัง สิริอายุ 92 ปี เวลา 13.00 น. ของวันเดียวกันได้มีการเคลื่อนศพออกจากโรงพยาบาลไปยังวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร ศาลา 7 และมีพิธีพระราชทานน้ำหลวงอาบศพเวลา 17.30 น. ของวันถัดมา โดยพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นประธานในพิธี ทั้งนี้พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ พระพิธีธรรม เป็นเวลา 7 วัน และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร เมื่อเวลา 17.00 นาฬิกา ของวันที่ 16 ธันวาคม ปีเดียวกัน

ปริญญากิตติมศักดิ์ที่ได้รับ

• พ.ศ. 2515 - ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2543 - ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
• พ.ศ. 2544 - ปริญญาดุษฎีบัณฑิต กิตติมศักดิ์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• พ.ศ. 2546 - ปริญญาดุษฎีบัณฑิต กิตติมศักดิ์ คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2528 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2526 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2548 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ (ป.ภ.)
• พ.ศ. 2513 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2504 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2512 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2506 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2513 – เหรียญกาชาดสรรเสริญ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  นอร์เวย์ :

พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญโอลาฟ ชั้นที่ 1

•  ญี่ปุ่น :

พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนมงกุฎ ชั้นที่ 1

อ้างอิง

1. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่อราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๐๓ ตอนที่ ๑๒ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒, ๒๗ มกราคม ๒๕๒๙
2. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ 2015-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๐ ตอนที่ ๒๐๗ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔๗, ๓๑ ธันวาคม ๒๕๒๖
3. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์, เล่ม ๑๒๒ ตอนที่ ๒๒ ข หน้า ๒, ๓ ธันวาคม ๒๕๔๘
4. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๘๗ ตอนที่ ๔๕ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔๓, ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๑๓
5. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา 2018-02-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๗๘ ตอนที่ ๘๔ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๕, ๑๔ ตุลาคม ๒๕๐๔
6. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญจักรมาลาและเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๘๖ ตอนที่ ๑๑๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๐๘๐, ๓๑ ธันวาคม ๒๕๑๒
7. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๘๐ ตอนที่ ๑๒๓ ง หน้า ๒๘๒๐, ๓๑ ธันวาคม ๒๕๐๖