บันเติน

บันเติน (อินโดนีเซีย: Banten) เป็นจังหวัดหนึ่งของประเทศอินโดนีเซีย ตั้งอยู่ที่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเกาะชวา มีพื้นที่ 9,160.7 ตารางกิโลเมตร มีประชากร 9,083,114 คน (พ.ศ. 2548) จังหวัดบันเตินก่อตั้งขึ้นเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2543 โดยแยกออกจากจังหวัดชวาตะวันตก มีเมืองหลักคือเซรัง

จังหวัดบันเติน Provinsi Banten (อินโดนีเซีย)
จังหวัด
ธง ตรา
คำขวัญ:  Iman Taqwa (Faith and Piety)
ที่ตั้งจังหวัดบันเตินในประเทศอินโดนีเซีย
พิกัด: 6°30′S 106°15′E / 6.500°S 106.250°E / -6.500; 106.250
ประเทศ	อินโดนีเซีย
เมืองหลัก	เซรัง
การปกครอง
• ผู้ว่าการ	วาฮีดิน ฮาลิม
พื้นที่
• ทั้งหมด	9,163 ตร.กม. (3,538 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2010)
• ทั้งหมด	10,644,030 คน
• ความหนาแน่น	1,200 คน/ตร.กม. (3,000 คน/ตร.ไมล์)
Demographics
• ชาติพันธุ์	(47%), ชาวซุนดา (23%), ชาวชวา (12%), (10%), (1%)
• ศาสนา	อิสลาม (96.6%), โปรเตสแตนต์ (1.2%), โรมันคาทอลิก (1%), พุทธ (0.7%), ฮินดู (0.4%)^[]
• ภาษา	ภาษาซุนดา, ภาษาชวา, ภาษาอินโดนีเซีย, ภาษาเบอตาวี
เขตเวลา	()
เว็บไซต์	bantenprov.go.id

ประวัติศาสตร์

เมืองบันเตินเมื่อ พ.ศ. 2267

บันเติน หรือบันตัมเป็นเมืองเก่าแก่ของอินโดนีเซีย เคยเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรบันเตินที่มีอำนาจในระหว่าง พ.ศ. 2067–2294 เป็นหนึ่งในบรรดารัฐมุสลิมที่ก่อตั้งขึ้นตามแนวชายฝั่งของเกาะชวา มีความรุ่งเรืองและเป็นเอกราชระหว่างพุทธศตวรรษที่ 21–23 โดยรุ่งเรืองที่สุดในสมัยของสุลต่านผู้ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2194–2225 สุลต่านแห่งบันเตินนั้นได้ขยายอำนาจไปสู่ชวาตะวันตก จาการ์ตา และชายฝั่งตะวันตกเฉียงใต้ของกาลีมันตัน เมื่อขยายอำนาจไปถึงที่ใดก็บังคับให้ดินแดนนั้นยอมรับศาสนาอิสลาม ในสมัยเดียวกันนั้น มีอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ในเกาะชวาอีกแห่งหนึ่งคือซึ่งต่างฝ่ายต่างคานอำนาจกันอยู่ได้

เมื่อชาวตะวันตกเข้ามาในบันเติน ในช่วงแรกสุลต่านแห่งบันเตินสามารถรักษาผลประโยชน์ของบันเตินไว้ได้ จนกระทั่งเนเธอร์แลนด์เข้ามาและพยายามบีบบังคับการค้าของชนพื้นเมืองอย่างหนัก จนเกิดการกระทบกระทั่งกับบันเตินใน พ.ศ. 2161 และเข้ายึดเมืองจาการ์ตาหรือเมืองปัตตาเวียไว้ได้ และใช้เป็นสถานีการค้า ความขัดแย้งระหว่างบันเตินกับเนเธอร์แลนด์จึงรุนแรงยิ่งขึ้น เนเธอร์แลนด์ยังบังคับให้พ่อค้าชาวอังกฤษและฝรั่งเศสออกไปจากปัตตาเวียด้วย

ต่อมาเกิดกรณีพิพาทแย่งชิงราชสมบัติในบันเตินระหว่างสุลต่านอากุง อับดุลฟาตะห์กับโอรสองค์ใหญ่คือเจ้าชายหะยีอับดุลกาฮาร์ เนเธอร์แลนด์เข้ามาแทรกแซงและสนับสนุนให้เจ้าชายหะยีอับดุลกาฮาร์ได้ขึ้นครองราชย์และต้องลงนามเป็นไมตรีกับเนเธอร์แลนด์ ทำให้ชาวบันเตินไม่พอใจและสนับสนุนสุลต่านพระองค์เดิมให้กลับมาครองราชย์อีก จึงเกิดสงครามกลางเมืองขึ้นใน พ.ศ. 2196 อับดุลกาฮาร์เป็นฝ่ายชนะและคุมขังพระบิดาไว้ในคุกจนสิ้นพระชนม์

อับดุลกาฮาร์ได้ตอบแทนเนเธอร์แลนด์ที่สนับสนุนพระองค์โดยยกเลิกสิทธิของบันเตินเหนือรัฐเชรีบอนใน และยอมรับอำนาจของเนเธอร์แลนด์ ต่อมาใน พ.ศ. 2291 เกิดสงครามชิงราชสมบัติอีกครั้งระหว่างฝ่ายที่เนเธอร์แลนด์หนุนหลังกับฝ่ายที่ต่อต้านเนเธอร์แลนด์ เหตุการณ์วุ่นวายสงบลงใน พ.ศ. 2296 โดยปะแงรัน กุสตีที่เนเธอร์แลนด์เช่นกันได้ขึ้นครองราชย์ และได้ลงนามในสนธิสัญญายอมเป็นประเทศราชของเนเธอร์แลนด์ เมื่อเนเธอร์แลนด์ประสบปัญหา ล้มละลายใน พ.ศ. 2322 และต้องขูดรีดภาษีจากชนพื้นเมืองมากขึ้น ชาวบันเตินจึงลุกฮือขึ้นต่อต้านเนเธอร์แลนด์ นอกจากนั้น อังกฤษยังได้ยกพลขึ้นบกที่เซอมารังและปิดล้อมปัตตาเวียไว้ ในที่สุด เนเธอร์แลนด์จึงเสียบันเตินให้อังกฤษเมื่อ 17 กันยายน พ.ศ. 2354

ในสมัยของอังกฤษ เกิดสงครามชิงราชสมบัติในบันเตินอีกครั้ง ระหว่าง พ.ศ. 2354–2358 อังกฤษจึงแก้ปัญหาโดยการลดสิทธิและอำนาจสูงสุดของสุลต่านลง อังกฤษคืนบันเตินให้เนเธอร์แลนด์ใน พ.ศ. 2359 หลังจากนั้น เนเธอร์แลนด์ได้นำระบบเพาะปลูกมาใช้ ทำให้ชาวบันเตินต้องทำงานหนัก จึงเกิดกบฏบันเตินใน พ.ศ. 2431 ต่อมา บันเตินได้กลายเป็นศูนย์กลางที่สำคัญของพรรคคอมมิวนิสต์อินโดนีเซียที่ก่อกบฏใน พ.ศ. 2469 และหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ชาวบันเตินได้เข้าร่วมในขบวนการกู้ชาติเพื่อขับไล่เนเธอร์แลนด์ออกไปจากอินโดนีเซีย

หน่วยการบริหาร

พื้นที่จังหวัดบันเตินแบ่งออกเป็น 4 อำเภอหรือกาบูปาเต็น 4 นครหรือโกตา และ 155 ตำบลหรือเกอจามาตัน

อำเภอ

• (Kabupaten Serang)
• (Kabupaten Tangerang)
• (Kabupaten Pandeglang)
• (Kabupaten Lebak)

นคร

• เซรัง (Serang; เมืองหลัก)
• (Cilegon)
• (Tangerang)
• (Tangerang Selatan)

ภาษา

ภาษาที่ใช้กันมากที่สุดคือ ภาษาซุนดา ชนพื้นเมืองที่อาศัยในจังหวัดบันเตินจะพูดภาษาถิ่นซุนดา ซึ่งเปลี่ยนแปลงมากจากภาษาซุนดาโบราณ ภาษาถิ่นนี้จัดเป็นภาษาไม่เป็นทางการ หรือชั้นหยาบในภาษาซุนดาสมัยใหม่ ซึ่งมีหลายชั้นเช่นเดียวกับภาษาชวา

อย่างไรก็ตาม ในเมืองเซรัง และจีเลอกน กลุ่มชาติพันธุ์ชวาได้ใช้ภาษาชวาถิ่นบันเตินด้วย และในทางตอนเหนือของตาเงอรัง ยังมีการใช้ภาษาอินโดนีเซียถิ่นเบอตาวี ในหมู่ผู้อพยพชาวเบอตาวี และใช้ภาษาอินโดนีเซียพูดกันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในหมู่กลุ่มชาติพันธุ์ผู้อพยพอื่น ๆ จากส่วนอื่น ๆ ของอินโดนีเซีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากใจกลางเมือง

อ้างอิง

1. Indonesia's Population: Ethnicity and Religion in a Changing Political Landscape. Institute of Southeast Asian Studies. 2003.
2. Statistik Indonesia 2021 (ภาษาอินโดนีเซีย). สำนักงานสถิติแห่งประเทศอินโดนีเซีย. 2021-02-26. pp. 45–47. สืบค้นเมื่อ 2021-12-05.
3. "Peraturan Kepala Badan Pusat Statistik Nomor 120 Tahun 2020 Tentang Klasifikasi Desa Perkotaan dan Perdesaan di Indonesia Tahun 2020" (PDF) (ภาษาอินโดนีเซีย). สำนักงานสถิติแห่งประเทศอินโดนีเซีย. สืบค้นเมื่อ 2021-12-05.
4. Language maps of Indonesia (Java and Bali)
5. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-02-22. สืบค้นเมื่อ 2009-05-13.
6. Purwo, Bambang K. (1993). "Factors influencing comparison of Sundanese, Javanese, Madurese, and Balinese".

แหล่งค้นคว้าเพิ่มเติม

• สุพรรณี กาญจนัษฐิติ. (2539). บันเติน. ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. น. 380-383. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน.
• Dinar Boontharm. (2003). The Sultanate of Banten AD 1750-1808: A Social and Cultural History (Ph.D. thesis). Hull: University of Hull.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Official website 2006-08-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (อินโดนีเซีย)