ต้าถัง

ราชวงศ์ถัง (จีน: 唐朝) หรือ จักรวรรดิถัง เป็นราชวงศ์ของจีนที่ปกครองตั้งแต่ ค.ศ. 618 ถึง ค.ศ. 907 โดยในช่วงสั้น ๆ ระหว่าง ค.ศ. 690 ถึง ค.ศ. 705 ราชวงศ์อู่โจวได้เข้ามาแทนที่การปกครองของราชวงศ์ถัง ราชวงศ์ถังสืบเนื่องต่อจากราชวงศ์สุยและสิ้นสุดลงเป็นยุคห้าราชวงศ์และสิบอาณาจักร นักประวัติศาสตร์มักมองว่าราชวงศ์ถังเป็นจุดสูงสุดของอารยธรรมจีน และเป็นของวัฒนธรรมสากล ดินแดนของราชวงศ์ถังที่ได้มาจากการต่อสู้ทางทหารในช่วงต้น เทียบได้กับดินแดนของราชวงศ์ฮั่น

ถัง 唐
ค.ศ. 618–690, ค.ศ. 705–907 (ค.ศ. 690–705: ราชวงศ์อู่โจว)
อาณาเขตของจักรวรรดิในช่วงแผ่ไพศาลที่สุดเมื่อ ค.ศ. 661   การปกครองฝ่ายพลเรือน   การปกครองฝ่ายทหาร   พื้นที่ที่เคยควบคุมในช่วงสั้น ๆ
สถานะ	จักรวรรดิ
เมืองหลวง	ฉางอาน (ค.ศ. 618–904) ลั่วหยาง (ค.ศ. 904–907)
ภาษาทั่วไป	จีนตอนกลาง
ศาสนา	พุทธแบบจีน เต๋า ชาวบ้านจีน มาณีกีแบบจีน โซโรอัสเตอร์ อิสลาม
การปกครอง	สมบูรณาญาสิทธิราชย์
จักรพรรดิ
• ค.ศ. 618–626 (พระองค์แรก)	จักรพรรดิถังเกาจู่
• ค.ศ. 626–649	จักรพรรดิถังไท่จง
• ค.ศ. 712–756	จักรพรรดิถังเสฺวียนจง
• ค.ศ. 904–907 (พระองค์สุดท้าย)	จักรพรรดิถังไอ
ยุคประวัติศาสตร์	เอเชียตะวันออกสมัยกลาง
•	18 มิถุนายน ค.ศ. 618
• แทรกโดยราชวงศ์อู่โจว	ค.ศ. 690–705
•	ค.ศ. 755–763
• การสละราชสมบัติให้แก่ราชวงศ์เหลียง ยุคหลัง	1 มิถุนายน ค.ศ. 907
พื้นที่
ค.ศ. 715	5,400,000 ตารางกิโลเมตร (2,100,000 ตารางไมล์)
ประชากร
• คริสต์ศตวรรษที่ 7	50 ล้านคน
• คริสต์ศตวรรษที่ 9	80 ล้านคน
สกุลเงิน
ก่อนหน้า ถัดไป ราชวงศ์สุย ราชวงศ์เหลียง ยุคหลัง ราชวงศ์เหลียว

ราชวงศ์ถัง
"ราชวงศ์ถัง" ในอักษรฮั่น
ภาษาจีน	唐朝
ฮั่นยฺหวี่พินอิน	Tángcháo
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Tángcháo จู้อิน ㄊㄤˊ   ㄔㄠˊ กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ Tarngchaur เวด-ไจลส์ Tʻang^2-chʻao^2 ทงย่งพินอิน Táng-cháo อักษรโรมันแบบเยล Tángcháu IPA [tʰǎŋ.ʈʂʰǎu] ภาษาอู๋ อักษรโรมัน Daon zau ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Tòhngchìuh IPA [tʰɔ̏ːŋ.tsʰȉːu] ยฺหวิดเพ็ง tong4 ciu4 ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน Tông-tiâu Tông-tiâu dang djew

ได้ก่อตั้งราชวงศ์ขึ้นภายหลังราชวงศ์สุยเริ่มเสื่อมลงและล่มสลาย โดยในช่วงครึ่งแรกของราชวงศ์ถังเป็นสมัยแห่งความก้าวหน้าและความมั่นคงเป็นอย่างยิ่ง แต่การปกครองภายใต้ราชวงศ์ถังถูกขัดจังหวะในระหว่าง ค.ศ. 690–705 เมื่อจักรพรรดินีบูเช็กเทียนแย่งชิงราชบัลลังก์ พร้อมทั้งสถาปนาราชวงศ์อู่โจว ทำให้พระองค์กลายเป็นจักรพรรดินีพระองค์เดียวในประวัติศาสตร์จีน ต่อมาในช่วงครึ่งหลังภายใต้ราชวงศ์ถัง ได้เกิด (ค.ศ. 755–763) ซึ่งนำไปสู่การเสื่อมลงของอำนาจราชสำนัก ราชวงศ์ถังยังคงใช้ระบบราชการเช่นเดียวกับราชวงศ์สุย โดยการคัดเลือกผ่านการสอบที่เป็นมาตรฐานและการรับรองการขึ้นตำแหน่ง แต่จากการเติบโตขึ้นของแม่ทัพทหารตามภูมิภาคต่าง ๆ หรือ "" (節度使) ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 9 เริ่มบ่อนทําลายระบบราชการนี้ ราชสำนักและรัฐบาลกลางเข้าสู่ช่วงเสื่อมอำนาจลงในช่วงครึ่งหลังคริสต์ศตวรรษที่ 9 จากการเกิดกบฏชาวนาที่ส่งผลให้เกิดการสูญเสียและการพลัดถิ่นของประชากรจํานวนมาก ความยากจนที่แพร่กระจายมากขึ้น กอปรกับความขัดแย้งภายในรัฐบาลที่นำไปสู่การสิ้นสุดของราชวงศ์ถังใน ค.ศ. 907

ราชธานีของราชวงศ์ถังอยู่ที่ฉางอาน (ปัจจุบันคือซีอาน) ซึ่งเป็นเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในโลก โดยจากการสำรวจสำมะโนประชากรสองครั้งในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 7 และ 8 สามารถประมาณการได้ว่าจักรวรรดิอาจมีประชากรอยู่ราว 50 ล้านคน และเพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 80 ล้านคนในช่วงปลายราชวงศ์ ราชวงศ์ถังได้ยกระดับกองทัพมืออาชีพและเกณฑ์ทหารหลายแสนนายเพื่อต่อสู้กับอนารยชน ด้วยความต้องการที่จะควบคุมเอเชียส่วนในและเส้นทางสายไหม ซึ่งเป็นเส้นทางการค้าที่สำคัญ อาณาจักรหรือรัฐห่างไกลจำเป็นต้องถวายเครื่องราชบรรณาการให้แก่ราชสำนักถัง ในขณะที่ราชวงศ์ถังจะเข้าควบคุมทางอ้อมไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ผ่านระบบรัฐบรรณาการ นอกเหนือจากการใช้อำนาจครอบงำทางการเมืองแล้ว ราชวงศ์ถังยังมีอิทธิพลทางวัฒนธรรมต่ออาณาจักรเพื่อนบ้านในเอเชียตะวันออก เช่น (ญี่ปุ่น) และเกาหลี เป็นต้น

เจริญรุ่งเรืองและและเติบโตอย่างถึงขีดสุดในยุคราชวงศ์ถัง โดยถือเป็นยุคทองของกวีนิพนธ์จีน ซึ่งสองกวีที่โดดเด่นที่สุดของจีนอย่าง หลี่ ไป๋ และตู้ ฝู่ ก็ร่วมสมัยกับยุคนี้เช่นกัน ส่วนจิตรกรที่มีชื่อเสียง ได้แก่ , , และ รวมถึงดนตรีราชสำนักจีนก็เฟื่องฟูด้วยเครื่องดนตรีเช่นผีผาที่เป็นที่นิยม นักปราชญ์ในสมัยราชวงศ์ถังได้รวบรวมวรรณคดีประวัติศาสตร์จำนวนมาก เช่นเดียวกับสารานุกรมและผลงานทางภูมิศาสตร์ นวัตกรรมที่โดดเด่นในสมัยนี้ คือ การพัฒนา พระพุทธศาสนาเริ่มมีอิทธิพลอย่างมากในวัฒนธรรมจีน โดยพุทธนิกายพื้นเมืองจีนได้รับความนิยมอย่างโดดเด่น อย่างไรก็ตาม ในทศวรรษ 840 จักรพรรดิถังอู่จงได้ทรงประกาศนโยบาย ซึ่งนำไปสู่การลดอิทธิพลลงของศาสนาพุทธในเวลาต่อมา

ประวัติศาสตร์

หลี่หยวนตั้งราชวงศ์

ในรัชกาลของจักรพรรดิสุยหยางตี้ (隋煬帝) เป็นรัชสมัยแห่งการกดขี่ราษฎรและความพ่ายแพ้ต่ออาณาจักรโคกูรยอของเกาหลีถึงสามครั้งทำให้ผู้คนพากันไม่พอใจรัฐบาลมากขึ้น ในค.ศ. 617 ผู้ว่ามณฑลไท่หยวน (太原) หลี่ยวน (李淵) ซึ่งมีบรรดาศักดิ์เป็น ถังกว๋อกง (唐國公) ได้ยกทัพเข้าบุกยึดเมืองต้าเหิง (大興城) ราชธานีของราชวงศ์สุย ปลดจักรพรรดิหยางตี้ลงจากบัลลังก์เป็นไท่ซ่างหวง (太上皇) แล้วตั้งหยางหยู (楊侑) พระราชนัดดาเป็นจักรพรรดิองค์ต่อไปแทน พระนามว่า จักรพรรดิ (隋恭帝) แต่ก็ทรงเป็นเพียงแค่จักรพรรดิหุ่นเชิดอำนาจที่แท้จริงนั้นอยู่ที่หลี่หยวน ซึ่งได้รับพระราชทานเลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นถังอ๋อง(唐王)

มารดาของหลี่ยวนนั้น เป็นพระเชษฐภคินีของพระจักรพรรดินีตูกู จักรพรรดินีของจักรพรรดิสุยเหวินตี้ ในค.ศ. 618 หลี่หยวนพระเจ้าถังได้ล้มเลิกราชวงศ์สุยและตั้งราชวงศ์ถัง ขึ้นครองราชสมบัติเป็นปฐมจักรพรรดิแห่งราชวงศ์ถัง ภายหลังได้รับพระนามที่พระสุสานว่าจักรพรรดิถังเกาจู่ (唐高祖) คงราชธานีไว้ที่เดิมกับราชวงศ์สุยโดยเปลี่ยนชื่อเป็นเมืองฉางอัน (長安) รวมทั้งตั้งพระโอรสองค์โตหลี่เจี้ยนเฉิง (李建成) เป็นองค์ชายรัชทายาท และพระโอรสองค์รองหลี่ซื่อหมิน (李世民) เป็นฉินอ๋อง (秦王) พระโอรสองค์ที่สาม หลี่หยวนจี๋ (李元吉) เป็นฉีอ๋อง (齊王) จักรพรรดิถังเกาจู พระโอรสทั้งสองพระองค์และพระธิดา (平陽公主) ได้ทำการสู้รบปราบชุมนุมต่าง ๆ ที่ตั้งตนเป็นใหญ่จนสามารถรวมจักรวรรดิจีนได้

พระเจ้าไท่หลี่ซื่อหมินมีพระปรีชาปราบปรามเจ้าท้องถิ่นต่าง ๆ ได้สร้างผลงานไว้มาก เมื่อสิ้นสุดสงครามแล้วจึงเกิดการแย่งราชสมบัติระหว่างหลี่ซื่อหมินกับองค์ชายรัชทายาทหลี่เจี้ยนเฉิง ในค.ศ. 626 ในเหตุการณ์ประตูเสฺวียนอู่ (玄武門) หลี่ซื่อหมินปลงพระชนม์องค์ชายรัชทายาทพระเชษฐาและพระเจ้าพระอนุชา จักรพรรดิเกาจู่พระบิดาจึงทรงไม่อาจทนได้ที่เห็นพระโอรสเข่นฆ่ากันเองจึงทรงสละราชสมบัติเป็นไท่ซ่างหว่าง ให้พระโอรสหลี่ซื่อหมิน เป็นจักรพรรดิถังไท่จง (唐太宗)

การขยายอำนาจของอาณาจักรถัง

"เขตแดนยุคจักรพรรดิถังไท่จง" 616-649
การขยายอำนาจของจักรวรรดิถัง:

   (617 : his father is governor, Taizong encouraged him to revolt.)

   Sui's China by 622-626.(618). Tang dynasty 618. Controlled all of Sui's China by 622-626.

   Submit the Oriental Turks territories (630-682)

   Tibetan's King recognizes China as their emperor(641-670)

   Submit the Occidental Turks territories (642-665)

(idem) add the Oasis (640-648 : northern Oasis ; 648 : southern Oasis)

   [Not shown in the map : Conquest of Goguryeo by his son (661-668)]

The two darkest area are truly the Chinese empire, the 3 lightest area are temporaly vasalised. Borders are not factual, they are indicatives.

ทิศเหนือ รบชนะพวกมีเหนือมองโกเลีย

ทิศตะวันออก มีเหนือคาบสมุทรเกาหลี

ทิศใต้ มีเหนือเวียดนาม

ทิศตะวันตก รบชนะพวกอุยกูร์(อุ้ยเก้อ)มีอำนาจเหนือซินเจียง,ทุ่งหญ้าสเตปป์,ทะเลสาบแคสเปียน

สถาปัตยกรรม

เจดีย์ห่านใหญ่สถาปัตยกรรมในสมัยราชวงศ์ถัง

สมัยราชวงศ์ถัง เป็นช่วงที่เศรษฐกิจและวัฒนธรรมในสังคมศักดินาพัฒนาเร็วที่สุด ลักษณะพิเศษของสถาปัตยกรรมสมัยราชวงศ์ถังคือมีขนาดใหญ่โต มีระบบระเบียบ ใช้สีไม่ค่อยมากแต่มีลายชัดเจน ในเมืองฉางอันเมืองหลวงสมัยราชวงศ์ถัง (เมืองซีอานในปัจจุบัน) และเมืองลั่วหยางเมืองหลวงทางตะวันออกของราชวงศ์ถังต่างก็เคยสร้างวังหลวงอุทยานและที่ทำการเป็นจำนวนมาก เมืองฉางอันเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดของโลกในสมัยนั้น วังต้าหมิงในเมืองฉางอันใหญ่มาก เขตซากของวังนี้กว้างกว่ายอดจำนวนพื้นที่วังต้องห้ามสมัยหมิงและชิงในกรุงปักกิ่ง 3 เท่ากว่า ๆ สถาปัตยกรรมที่สร้างด้วยไม้ในสมัยราชวงศ์ถังสวยมาก วิหารประธานในวัดโฝกวางเขต อู่ไถซาน มณฑลซานซี ก็คือสถาปัตยกรรมสมัยราชวงศ์ถังที่เป็นแบบฉบับ นอกจากนี้สถาปัตยกรรมที่สร้างด้วยอิฐและก้อนหินในสมัยราชวงศ์ถังก็ได้รับ การพัฒนาอีกขั้นหนึ่ง ในเมืองซีอานและเจดีย์เชียนสุน ในเมืองต้าหลี่ต่างก็เป็นเจดีย์ที่สร้างด้วยอิฐและก้อนหิน

วัฒนธรรม

บันเทิงคดี

• มังกรคู่สู้สิบทิศ
• ลำนำรักแห่งฉางอัน
• ตำนานอู่เม่ยเนียง
• สตรีหาญฉางเกอ
• ศึกชิงบัลลังก์ราชวงศ์ถัง
• ศึกบุปผาวังมังกร 1-2
• ฉางอัน 12 ชั่วยาม
• ลำนำรักเคียง​บัลลังก์​

หนังสือการ์ตูน

• ฉางเกอสิง

วรรณกรรม

• ไซอิ๋ว

ศาสนาและปรัชญา

ในสมัยราชวงศ์ถัง พระภิกษุเสวียนจ้าง ได้เดินทางไปยังชมพูทวีป (อินเดียในปัจจุบัน) โดยใช้เส้นทางสายไหม ไปศึกษาพระพุทธศาสนาที่มหาวิทยาลัยนาลันทา เป็นเวลา 14 ปี ซึ่งหลังจากเดินทางกลับมาประเทศจีนแล้วได้จำพรรษาอยู่ที่วัดห่านป่าใหญ่（大雁塔）ที่เมืองฉางอาน ท่านได้แปลพระไตรปิฎกจากภาษาบาลีมาเป็นภาษาจีน ซึ่งเรื่องราวการเดินทางไปชมพูทวีปของพระภิกษุเสวียนจ้าง ต่อมาในสมัยราชวงศ์หมิง หวู เฉิง เอิน กวีผู้เลื่องชื่อ ได้นำเรื่องราวนี้มาเขียนเป็นนิยายเรื่อง "ไซอิ๋ว" ในเวลาต่อมา ซึ่งถึอเป็น1ใน4สุดยอดนวนิยายอมตะของจีน โดยตัวละครในเรื่องไซอิ๋วนั้น เสวียนจ้างก็คือ "พระถังซัมจั๋ง" นั่นเอง

สิ่งประดิษฐ์

ดูเพิ่ม

• รายพระนามจักรพรรดิราชวงศ์ถัง

หมายเหตุ

1. บางแหล่งข้อมูลได้ใช้ชื่อ ต้าถัง (大唐, แปลว่า จักรวรรดิถัง) เพื่อกล่าวถึงราชวงศ์ถัง เช่นในชื่อของหนังสือหลายเล่มในสมัยนั้น
2. ในช่วงการปกครองของราชวงศ์ถัง ประชากรโลกเพิ่มขึ้นจากประมาณ 190 ล้านคน เป็นราว 240 ล้านคน

อ้างอิง

1. Blunden & Elvin (1983), pp. 26, 92–93. harv error: no target: CITEREFBlundenElvin1983 ()
2. Twitchett & Wechsler (1979), p. 281. harv error: no target: CITEREFTwitchettWechsler1979 ()
3. Shin (2014), pp. 39, 47. harv error: no target: CITEREFShin2014 ()
4. Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of World-Systems Research. 12 (2): 222. ISSN 1076-156X.
5. (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". . 41 (3): 492. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793.
6. Wilkinson 2013, p. 6. sfn error: no target: CITEREFWilkinson2013 ()
7. Lewis 2012, p. 1. sfn error: no target: CITEREFLewis2012 ()
8. Ebrey, Walthall & Palais 2006, p. 91. sfn error: no target: CITEREFEbreyWalthallPalais2006 ()
9. Ebrey 1999, pp. 111, 141. sfn error: no target: CITEREFEbrey1999 ()
10. Du 1998, p. 37. sfn error: no target: CITEREFDu1998 ()
11. Fairbank & Goldman 2006, p. 106. sfn error: no target: CITEREFFairbankGoldman2006 ()
12. Yu 1998, pp. 73–87. sfn error: no target: CITEREFYu1998 ()
13. Ebrey, Walthall & Palais 2006, pp. 90–91. sfn error: no target: CITEREFEbreyWalthallPalais2006 ()
14. Adshead 2004, pp. 40–41. sfn error: no target: CITEREFAdshead2004 ()
15. Adshead 2004, p. 40. sfn error: no target: CITEREFAdshead2004 ()
16. Graff 2000, p. 78. sfn error: no target: CITEREFGraff2000 ()

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ราชวงศ์ถัง

• ราชวงศ์ถัง 2010-06-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน พิพิธภัณฑ์ออนไลน์ที่มหาวิทยาลัยมินเนโซตาสเตท (อังกฤษ)
• ราชวงศ์ถัง (ค.ศ. 618–907) 2012-12-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ก่อนหน้า		ราชวงศ์ถัง		ถัดไป
ราชวงศ์สุย		ราชวงศ์ในประวัติศาสตร์จีน (ค.ศ. 618–907)		ยุคห้าวงศ์สิบรัฐ