ตำบลสระ

สระ เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา เป็นที่ตั้งของวัดท่าฟ้าใต้ ซึ่งสร้างตามรูปแบบศิลปะไทลื้อที่มีความงดงามเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทลื้อที่อพยพมาจากแคว้นสิบสองปันนา มณฑลยูนาน ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน

ตำบลสระ
ตำบล
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Tambon Sa
วัดท่าฟ้าใต้ อยู่ที่บ้านฟ้าสีทอง ตำบลสระ จังหวัดพะเยา บนเส้นทางสายปง-เชียงม่วน สร้างเมื่อ พ.ศ. 2311 โดยครูธรรมเสนา และพ่อเฒ่าแสนอัฐิ ผู้นำชาวไทลื้อซึ่งอพยพมาจากสิบสองปันนา
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พะเยา
อำเภอ	เชียงม่วน
พื้นที่
• ทั้งหมด	354.00 ตร.กม. (136.68 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	6,042 คน
• ความหนาแน่น	17.06 คน/ตร.กม. (44.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	56160
รหัสภูมิศาสตร์	560403
ส่วนหนึ่งของ

องค์การบริหารส่วนตำบลสระ
องค์การบริหารส่วนตำบล
อบต.สระ ที่ตั้งที่ทำการองค์การบริหารส่วนตำบลสระ
พิกัด: 18°55′38.8″N 100°13′24.0″E / 18.927444°N 100.223333°E / 18.927444; 100.223333
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พะเยา
อำเภอ	เชียงม่วน
พื้นที่
• ทั้งหมด	354.00 ตร.กม. (136.68 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	6,042 คน
• ความหนาแน่น	17.06 คน/ตร.กม. (44.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัส อปท.	06560403
ที่อยู่ที่ทำการ	เลขที่ 161 หมู่ที่ 4 ถนนเชียงม่วน-พะเยา ตำบลสระ อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา 56160
เว็บไซต์	www.sralocal.go.th
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

ตำบลสระ มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลปง และตำบลขุนควร อำเภอปง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับสะเนียน อำเภอเมืองน่าน และตำบลบ้านพี้ อำเภอบ้านหลวง (จังหวัดน่าน)
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลบ้านพี้ อำเภอบ้านหลวง (จังหวัดน่าน) และตำบลเชียงม่วน ตำบลบ้านมาง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้

อช.ดอยภูนาง เป็นอุทยานแห่งชาติ ลำดับที่ 127 ของประเทศไทย ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 129 ตอนที่ 51 ก ลงวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2555 ซึ่งมีนกยูงบริเวณใกล้สำนักงาน เป็นแหล่งอาศัยของนกยูงพันธุ์ไทยฝูงสุดท้าย โดยนกยูงที่พบนั้นเป็นนกยูงเขียว หรือนกยูงไทย ชนิดพันธุ์ย่อยอินโดจีน ทั้งนี้ ฤดูผสมพันธุ์ของนกยูงจะอยู่ในเดือนมกราคม-มีนาคม

ประวัติ

ตำบลสระ เป็นตำบลที่มีตำนานว่า เมื่อปี พ.ศ. 2343 (ประมาณ 70–80 ปีก่อน พ.ศ. 2427) คือ ประมาณ 135 ปีมาแล้ว (2552) มีเรื่องเล่าว่าเจ้าเมืองน่านและเจ้าเมืองพะเยา มีการติดต่อค้าขายกัน โดยใช้เส้นทางจากจังหวัดน่าน-บ้านสวด ถึงเชียงม่วนและต่อไปอำเภอดอกคำใต้ โดยเมื่อเดินทางสมัยนั้นในบริเวณเขตอำเภอเชียงม่วนจะต้องข้ามแม่น้ำยมและหยุดพักอีก 1 คืน และได้สำรวจพบว่าด้านตะวันตกของแม่น้ำยมสามารถสร้างที่พักอาศัยและเพาะปลูกได้จึงขออนุญาตจากเจ้าเมืองน่านมาตั้งบ้านสร้างเมือง เริ่มแรกมีประมาณกว่าสิบหลังคาเรือน

เดิมพื้นที่ตำบลสระ มีชื่อว่า "ตำบลเมืองสระ" เป็นส่วนหนึ่งของอำเภอบ้านม่วง (อำเภอปง) จังหวัดน่าน ต่อมาในปี พ.ศ. 2483 กระทรวงมหาดไทยได้ยุบรวมพื้นที่ตำบลเนื่องจากมีตำบลมากเกินไป โดยยุบรวมพื้นที่ตำบลเมืองสระเข้ากับตำบลเชียงม่วน และในอีก 7 ปีต่อมา ทางราชการได้แบ่งพื้นที่การปกครองหมู่ที่ 5-7 ของตำบลเชียงม่วน ออกมาตั้งเป็นตำบลสระ อีกครั้ง ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2490 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 10 มิถุนายน ปีเดียวกัน ตำบลสระมีฐานะเป็นตำบลสระ อำเภอปง จังหวัดน่าน

ในวันที่ 30 ธันวาคม 2495 ทางกระทรวงมหาดไทยได้มีเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดน่าน จังหวัดเชียงราย จังหวัดแพร่ โดยโอนพื้นที่อำเภอปง (ยกเว้นตำบลสะเอียบและตำบลสวด) จังหวัดน่าน มาขึ้นการปกครองกับจังหวัดเชียงราย ตำบลสระจึงย้ายการปกครองจากจังหวัดน่านเดิม มาขึ้นกับจังหวัดเชียงราย

ต่อมาทางราชการได้แยกพื้นที่ตำบลสระ และตำบลเชียงม่วน ออกจากการปกครองของอำเภอปง ในวันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอเชียงม่วน และยกฐานะเป็นอำเภอเชียงม่วนในปี พ.ศ. 2517 ตำบลสระจึงมีฐานะเป็นตำบลสระ อำเภอเชียงม่วน จังหวัดเชียงราย ในวันที่ 28 กรกฎาคม 2520 ทางราชการได้แยกพื้นที่อำเภอพะเยา อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอดอกคำใต้ อำเภอปง และอำเภอแม่ใจ ออกจากการปกครองจังหวัดเชียงราย รวมตั้งขึ้นเป็น จังหวัดพะเยา จึงมีฐานะเป็นตำบลสระ อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา

"สระ" คือกิริยาที่มนุษย์ใช้คนข้าว ชุมชนในท้องถิ่นนิยมบริโภคข้าวเหนียวเมื่อข้าวสุกแล้วนำมาใส่ภาชนะที่เรียกว่ากั๊วะ แล้วคนเพื่อให้ข้าวเย็นลง มีเรื่องเล่าว่าเมื่อปู่ฟ้าโง้มหนึ้งข้าวแล้วปลดปง ลง ณ เมืองปง แล้วจึงนำข้าวมา สระ ลงบนภาชนะสำหรับคนข้าวของชนในท้องถิ่น ณ ตำบลบ้านสระ แล้วนำมา สวด คือกิริยาที่นำข้าวมาใส่กระติบจนเต็มแล้วเอามือปาดให้เสมอกัน ณ บ้านสวด เป็นต้น

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

ตำบลสระแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 13 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ 1		บ้านท่าฟ้าเหนือ		(Ban Tha Fa Nuea)		หมู่ 5 (เดิม) โอนมาจากตำบลเชียงม่วน
หมู่ 2		บ้านท่าฟ้าใต้		(Ban Tha Fa Tai)		หมู่ 6 (เดิม) โอนมาจากตำบลเชียงม่วน0
หมู่ 3		บ้านสระ		(Ban Sa)		หมู่ 7 (เดิม) โอนมาจากตำบลเชียงม่วน
หมู่ 4		บ้านสระใต้		(Ban Sa Tai)		-
หมู่ 5		บ้านทุ่งหนอง		(Ban Thung Nong)		-
หมู่ 6		บ้านท่าฟ้าหล่าย**		(Ban Tha Fa Lai)		-
หมู่ 7		บ้านฟ้าใหม่		(Ban Fa Mai)		-
หมู่ 8		บ้านราษฎร์พัฒนา		(Ban Rat Phatthana)		-
หมู่ 9		บ้านนาบัว		(Ban Na Bua)		-
หมู่ 10		บ้านเหล่าพัฒนา		(Ban Lao Phatthana)		-
หมู่ 11		บ้านฟ้าสีทอง		(Ban Fa Si Thong)		-
หมู่ 12		บ้านสระกลาง		(Ban Sa Klang)		-
หมู่ 13		บ้านห้วยก้างปลา		(Ban Huai Kang Pla)		-

**ในวันที่ 17 กันยายน 2558 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่ 6 บ้านหล่าย ตำบลสระ เป็น หมู่ 6 บ้านท่าฟ้าหล่าย

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่ตำบลสระ มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพียงแห่งเดียว คือ องค์การบริหารส่วนตำบลสระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระทั้งหมด ซึ่งเป็นสภาตำบลสระ ที่จัดตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2516 และยกฐานะขึ้นเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลสระในวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2539 จนถึงปัจจุบัน

อ้างอิง

1. ประชากรในเขตท้องถิ่นตำบลสระ อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา เดือนธันวาคม พ.ศ. 2564 โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย.
2. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๔๖๔ ในท้องที่มณฑลมหาราษฎร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 39 (0 ก): 336–341. วันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465
3. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490
4. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 69 (77 ก): 1440–1441. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2595
5. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (54 ง): (ฉบับพิเศษ) 30-33. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-18. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2517
6. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (54 ง): (ฉบับพิเศษ) 30-33. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-18. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2517
7. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (69 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2520
8. "ประกาศจังหวัดพะเยา เรื่อง เปลี่ยนแปลงชื่อหมู่บ้าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 132 (98 ง): 141. วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2558
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งสภาตำบลตามประกาศคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๒๖ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๑๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (108 ง): (ฉบับพิเศษ) 1–72. วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2516
10. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (9 ง): 164–165. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2022-03-19. วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2539