ณ ลำปาง

มหาอำมาตย์โท นายพลตรี เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต (ไทยถิ่นเหนือ: ) (6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 - 5 ตุลาคม พ.ศ. 2465) ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 13 แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร (ครองราชย์ พ.ศ. 2441 - 2465) ตลอดรัชสมัย เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิตดำรงความมั่นคงสุจริตและความจงรักภักดีต่อราชวงศ์จักรี พระองค์ได้ทรงพัฒนานครลำปางและเมืองบริวารในด้านต่าง ๆ ให้ทันกับการพัฒนาในส่วนกลาง ได้ทรงประทานที่ดินและทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ เพื่อจัดสร้างถาวรวัตถุในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และการก่อสร้างสถานศึกษา ตลอดจนสถานที่ราชการต่าง ๆ เพื่อความผาสุกแก่ประชาชนลำปางอย่างแท้จริง

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต
เจ้าผู้ครองนครลำปาง
ครองราชย์	3 มกราคม พ.ศ. 2441 - 5 ตุลาคม พ.ศ. 2465
รัชสมัย	24 ปี
ก่อนหน้า	เจ้านรนันทไชยชวลิต
ถัดไป	เจ้าราชบุตร (ผู้รั้งตำแหน่ง)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
อุปราช	เจ้าอุปราชทิพจักร
เจ้าอุปราชนครลำปาง
ดำรงพระยศ	พ.ศ. 2438 - 3 มกราคม พ.ศ. 2441
ก่อนหน้า	เจ้าอุปราชธนัญไชย
ถัดไป	เจ้าอุปราชทิพจักร
เจ้าหลวง	เจ้านรนันทไชยชวลิต
ประสูติ	6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 เจ้าหนานบุญทวงศ์ ณ ลำปาง
พิราลัย	5 ตุลาคม พ.ศ. 2465 (64 ปี)
พระราชทานเพลิง	19 พฤษภาคม พ.ศ. 2470 เมรุชั่วคราวสนามเสือป่า
ราชเทวี	แม่เจ้าเมืองชื่น
สนม	13 ท่าน
พระนามเต็ม เจ้าบุญวาทยวงษ์มานิต ลามันตวิชิตประเทศราช บริสัษยนารถทิพยจักราธิวงษ์ ดำรงโยนวิไศย อภัยรัษฎารักษ์ อุดมศักดิสัตยาธิวรางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง
พระบุตร	15 องค์
ราชสกุล	ณ ลำปาง
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
พระบิดา	เจ้านรนันทไชยชวลิต
พระมารดา	แม่เจ้าฟองแก้ว
ศาสนา	เถรวาท
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	สยาม
แผนก/สังกัด	กองทัพบกสยาม
ชั้นยศ	พลตรี

พระประวัติ

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต มีนามเดิมว่า เจ้าบุญทวงศ์ ณ ลำปาง ประสูติเมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2400 เป็นเจ้าราชโอรสในเจ้านรนันทไชยชวลิต เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 12 กับแม่เจ้าฟองแก้ว ต่อมาได้รับบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าอุปราช ในปี พ.ศ. 2438

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิตมีราชเชษฐา ราชภคินี ราชอนุชา และราชขนิษฐา ร่วมพระราชบิดา 23 พระองค์ มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

1. เจ้าหญิงหอม ณ ลำปาง
2. เจ้าน้อยคำแสน ณ ลำปาง
3. มหาอำมาตย์โท พลตรี เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต, เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 13
4. เจ้าน้อยกิ ณ ลำปาง
5. เจ้าชวลิตวงศ์วรวุฒิ (น้อยแก้วเมืองมูล เป็นเจ้าราชภาคินัยแล้วเลื่อนเป็นเจ้าราชบุตรนครลำปาง เลื่อนเป็นเจ้าชวลิต วงศ์วรวุฒิ เมื่อ 27 เมษายน 2455) ตำแหน่งที่ปฤกษาราชการเมืองนครลำปาง - พระบิดาใน "เจ้าราชสัมพันธวงศ์ คำผาย สุยะราช, เจ้าราชสัมพันธ์วงศ์นครลำปาง" ซึ่งสมรสกับ "เจ้าหญิงอุษาวดี ศีติสาร" ราชธิดาองค์ใหญ่ในเจ้าหลวงอินต๊ะชมภู พระญาประเทศอุดรทิศ เจ้าเมืองพะเยา องค์ที่ 4 เจ้านายราชวงศ์เชียงแสนเก่า
6. เจ้าน้อยพึ่ง ณ ลำปาง
7. เจ้าน้อยเมือง ณ ลำปาง
8. เจ้าน้อยหม่อม ณ ลำปาง
9. เจ้าหญิงนวล ณ ลำปาง
10. เจ้าหญิงซุ่ย ณ ลำปาง
11. เจ้าหญิงหวัน ณ ลำปาง
12. เจ้าน้อยแก้ว ณ ลำปาง
13. เจ้าหญิงหยิ่น ณ ลำปาง
14. เจ้าไชยสงคราม น้อยโท่น ณ ลำปาง, เจ้าไชยสงครามนครลำปาง
15. เจ้าหญิงบัวเกษร ณ ลำปาง
16. เจ้าหญิงบัวเทพ ณ ลำปาง - พระอัยยิกา (เจ้ายาย) ใน "เจ้าอินทเดชสุวรรณบท ณ ลำพูน"
17. เจ้าหญิงแก้วมาลา ณ ลำปาง
18. เจ้าน้อยปั๋นแก้ว ณ ลำปาง
19. เจ้าหญิงฟอง ณ ลำปาง
20. เจ้าน้อยอ้น ณ ลำปาง
21. เจ้าอุปราช ทิพจักร ณ ลำปาง, เจ้าอุปราชนครลำปาง - พระบิดาใน "เจ้าเทพธำรงค์ ณ ลำปาง", "เจ้าหญิงอัตถ์ ณ ลำปาง", "เจ้าหญิงต่วน ณ ลำปาง"
22. เจ้าน้อยหมวก ณ ลำปาง
23. เจ้าหญิงบัวทิพย์ ณ ลำปาง

เมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2440 (นับแบบปัจจุบันเป็นปี พ.ศ. 2441) เจ้าอุปราช (บุญทวงษ์) ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น เจ้าบุญวาทยวงษ์มานิต ลามันตวิชิตประเทศราช บริสัษยนารถทิพยจักราธิวงษ์ ดำรงโยนวิไศย อภัยรัษฎารักษ์ อุดมศักดิสัตยาธิวรางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง

ถึงแก่พิราลัย

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ถึงแก่พิราลัยด้วยโรควัณโรคภายในเมื่อวันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2465 สิริชันษา 65 ปี รวมระยะเวลาที่ทรงครองนคร 25 ปี และมีพิธีพระราชทานเพลิงศพ เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2470 ณ เมรุชั่วคราวสนามเสือป่า (ปัจจุบันคือ โรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานประกอบศพ มีฐานตั้ง 1 ชั้น พร้อมด้วยเครื่องอิสริยยศ ฉัตรเบญจาตั้ง 4 คัน เมื่อพระราชทานเพลิงมีเครื่องประโคมจ่าปี่ 1 กลองเป็นของสำหรับเมืองลำปาง เหตุที่มีการพระราชทานเพลิงศพหลังจากถึงแก่พิราลัยไปแล้วกว่า 5 ปี เนื่องจากในขณะนั้นไม่มีทายาทองค์ใด ที่มีทรัพย์มากเพียงพอที่จะจัดการถวายเพลิงพระศพ จนความทราบถึงสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ จนกระทั่งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชหัตถเลขาไปยังเจ้าดารารัศมี พระราชชายา ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในฐานะเจ้านายฝ่ายเหนือ ขอให้เสด็จมาเป็นองค์ประธานในการจัดการพระศพ และถวายเพลิงพระศพอย่างสมเกียรติ พร้อมกับขอให้เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ลำพูน และน่าน ร่วมเป็นกรรมการด้วย

ราชโอรส ราชธิดา

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต มีราชโอรสและราชธิดา รวม 13 องค์ อยู่ในราชตระกูล ณ ลำปาง มีพระนามตามลำดับ ดังนี้

• ใน แม่ - ราชธิดาในเจ้าวรญาณรังษี เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 6 (มีราชธิดา 5) ถึงแก่กรรมปีพ.ศ. 2447
  • - สมรสกับ เจ้าอุปราช (ทิพจักร ณ ลำปาง), เจ้าอุปราชนครลำปาง
  • เจ้าหญิงศรีนวล (สำเภาคำ) ณ ลำปาง - สมรสกับเจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) เจ้าราชบุตรนครลำปาง ผู้รั้งตำแหน่งเจ้านครลำปางที่ 11
  • - สมรสกับ เจ้าไชยสงคราม (น้อยเบี้ย ณ ลำปาง), เจ้าไชยสงครามนครลำปาง พระมารดาใน แม่เจ้าทิพวรรณ (ณ ลำปาง) ณ เชียงตุง ชายาในเจ้าฟ้าสิริสุวรรณราชยสสรพรหมลือ เจ้าฟ้านครเชียงตุง องค์ที่ 10
  • - สมรสกับ "เจ้าคำลือ ณ ลำปาง"
  • เจ้าหญิงอ้ม ณ ลำปาง - สมรสกับ "พันตรี หลวงไกรเทพสงคราม (แถม จารุจินดา) "
• ใน หม่อมวาทย์ (มีราชธิดา 2)
  • เจ้าหญิงบุษบา ณ ลำปาง (พ.ศ. 2444 - ?) สมรสกับเจ้าดรุณดารา ณ ลำพูน
• ใน หม่อมจิ๋น (มีราชธิดา 1)
  • เจ้าหญิงจ๋อม ณ ลำปาง
• ใน หม่อมน้อย (มีราชธิดา 1)
• ใน หม่อมใย (มีราชธิดา 1)
• ใน หม่อมเล็ก (มีราชธิดา 1)
  • เจ้าบุษบง ณ ลำปาง (พ.ศ. 2456 - พ.ศ. 2546)
• ใน หม่อมเจียกน้อย (มีราชโอรส 1)
  • เจ้าบุญส่ง ณ ลำปาง (พ.ศ. 2464 - ?) - รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) สืบตระกูลเจ้าบิดา
• ใน หม่อมเมฆ (มีราชโอรส 1)
  • เจ้าบุญสารเสวตร์ ณ ลำปาง (พ.ศ. 2449 - ?) - ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับไว้ในพระบรมราชูปถัมป์
• ใน หม่อมช้อย (มีราชธิดา 1)
  • เจ้าหญิงเนียม ณ ลำปาง
• ใน หม่อมโถ (มีราชธิดา 1)
  • เจ้าหญิงจันทร์หอม ณ ลำปาง
• หม่อมจ้อน ไม่มีโอรส-ธิดา
• หม่อมผัน ไม่มีโอรส-ธิดา
• หม่อมชื่น บุตรตายตั้งแต่เกิด

พระกรณียกิจสำคัญ

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ได้ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจอันทรงคุณูปการต่อนครลำปางและประเทศชาติเป็นอเนกประการ มีรายละเอียดพอสังเขป ดังนี้

ด้านงานราชการ

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ได้อุทิศที่ดินซึ่งเป็นที่ตั้งของคุ้มหลวงให้ทางราชการเพื่อก่อสร้างศาลากลางจังหวัดลำปาง

ด้านการทหารและการป้องกันนคร

พระองค์ทรงเป็นผู้ริเริ่มและวางรากฐานด้านการทหารให้แก่นครลำปาง ได้ทรงระดมชาวเมืองต่อสู้ป้องกันนครจากพวกเงี้ยวที่ก่อการจลาจล ยกกำลังเข้าตีนครลำปางเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2445 และสามารถปราบปรามเงี้ยวราบคาบ การที่ทรงระดมพลเมืองเป็นทหารเพื่อรบพุ่งทำสงครามดังกล่าว ทำให้เกิดมีกองทหารนครลำปางขึ้น และเพื่อความเป็นปึกแผ่นมั่นคงของกิจการทหาร พระองค์ได้ประทานที่ดินส่วนพระองค์สร้างโรงทหาร โรงพยาบาลทหาร และค่ายทหาร

เจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้เป็น เมื่อปี พ.ศ. 2458

ด้านการศึกษา

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ทรงได้รับการศึกษาหนังสือไทยเหนือในสำนักอภิไชย วัดเชียงมั่น นครลำปาง และหนังสือไทยกลางที่คุ้มหลวง เนื่องจากขณะนั้นยังไม่มีโรงเรียน พระองค์ทรงตระหนักดีว่าการศึกษาของประชาชนลำปางที่มีอยู่ในวัดนั้นไม่เพียงพอต่อการพัฒนานคร เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ทรงสนพระทัยติดตามความเคลื่อนไหวด้านการจัดการศึกษาของส่วนกลาง แล้วทรงนำมาปรับปรุงเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษาของนครลำปาง ทรงนำการศึกษาแบบสอนภายในโรงเรียนเข้ามาแทนการศึกษาในวัดเป็นครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2447 ณ สถานที่ตั้งโรงเรียนเทศบาล 3 (บุญทวงศ์อนุกูล) ในปัจจุบัน

พระองค์ทรงเล็งเห็นความสำคัญของการศึกษาว่าจำเป็นยิ่งต่อการพัฒนานครลำปาง พระองค์ได้สนับสนุนส่งเจ้านายบุตรหลานและประชาชนลำปาง ที่ทรงคัดเลือกว่ามีสติปัญญาความสามารถไปศึกษาต่อที่กรุงเทพมหานคร โดยให้อยู่ในความดูแลของกระทรวงมหาดไทย ซึ่งบุคคลเหล่านั้นก็ได้กลับมาทำงานสร้างคุณประโยชน์ให้แก่นครลำปางและประเทศชาติหลายท่าน นอกจากนั้น พระองค์ยั่งได้ทรงสละราชทรัพย์ส่วนพระองค์ซื้อที่ดินและอาคารของห้างเซ่งหลี สร้างโรงเรียนขึ้นอีกแห่งหนึ่งแล้วประทานให้เป็นของรัฐ ซึ่งในปี พ.ศ. 2448 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะดำรงอิสริยยศเป็นสยามมกุฎราชกุมารได้เสด็จประพาสหัวเมืองฝ่ายเหนือ และทรงพระกรุณาเสด็จทรงเปิดโรงเรียนใหม่แห่งนี้เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน และพระราชทานนามว่า "โรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย" เพื่อถวายเป็นพระอนุสรณ์แด่ เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต

ด้านการศาสนา

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ทรงเคยเข้ารับการอุปสมบท ณ สำนักพระปัญญา พระองค์ทรงมีราชศรัทธาอย่างแรงกล้าในทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ได้ทรงพระราชทานพระอุปถัมภ์แก่วัดต่าง ๆ โดยในนครลำปางและเมืองบริวารอย่างทั่วถึง ทรงสละราชทรัพย์ส่วนพระองค์ในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาด้วยความศรัทธาเลื่อมใสอย่างแท้จริง อนึ่ง เพื่อให้พระสงฆ์ในจังหวัดลำปาง ได้มีความรู้ความเข้าใจ ในเรื่องพระศาสนาดียิ่งขึ้น พระองค์ยังได้ทรงสนับสนุนส่งพระสงฆ์ให้เข้ารับศึกษาพระปริวัติธรรม ณ วัดมหาธาตุ กรุงเทพมหานคร อีกด้วย

ด้านการอุตสาหกรรมและการคมนาคม

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ทรงมีสายพระเนตรยาวไกล ทรงเล็งเห็นว่าการอุตสาหกรรมต่อไปจักเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งในการพัฒนาเศรษฐกิจของบ้านเมือง ได้ทรงจัดตั้งโรงงานทอผ้าและโรงงานฟอกหนังขึ้นในนครลำปาง ซึ่งนับเป็น โรงงานฟอกหนังแห่งแรกของประเทศไทย นอกจากนั้น พระองค์ยังทรงส่งเสริมกิจการด้านการคมนาคม ทรงมีราชดำริให้มีการก่อสร้างปรับปรุงถนนต่างๆ เพื่อเชื่อมโยงนครลำปางและเมืองบริวารใกล้เคียง รวมทั้ง ได้ประทานที่ดินส่วนพระองค์เพื่อก่อตั้งที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข เพื่อเป็นศูนย์กลางในการติดต่อสื่อสารของประชาชน

การขอพระราชทานนามสกุล

เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ได้รับพระราชทานนามสกุล ณ ลำปาง (อักษรโรมัน: na Lampang) ซึ่งเป็นนามสกุลพระราชทาน ลำดับที่ 1,166 จากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2457 โดยพระราชทานให้แก่ผู้สืบเชื้อสายจากบรรพบุรุษที่มีนิวาสถานตั้งอยู่ในที่แห่งนั้นเป็นเวลานานมาก มีผู้คนรู้จัก และนับถือโดยมาก โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการห้ามไม่ให้ผู้ที่ไม่ได้รับพระบรมราชานุญาตใช้คำว่า "ณ" นำหน้าสกุลเป็นอันขาด ต่อมาภายหลังตระกูล ณ ลำปาง เป็นหนึ่งในสิบตระกูลที่ได้เข้าเฝ้าในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

สถานที่สำคัญ

• อนุสาวรีย์เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2521
• กู่เจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต เป็นสถานที่บรรจุอัฐิของเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าวัดพระบาท ตำบลพระบาท อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง

สถานที่อันเนื่องมาจากพระนาม

• โรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย โรงเรียนประจำจังหวัดลำปาง
• วัดบุญวาทย์วิหาร

พระยศ

พระยศทหาร

• นายพลตรี

พระยศพลเรือน

• มหาอำมาตย์โท

พระยศเสือป่า

• – นายหมู่เอก
• 13 ตุลาคม 2456 – นายกองตรี

ตำแหน่ง

• 2 มกราคม 2458 – ราชองครักษ์พิเศษ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2449 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2446 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2442 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
• พ.ศ. 2463 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2436 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• 29 พฤษภาคม 2463 – เข็มข้าหลวงเดิม

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต
16. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว               8. พระยาคำโสม                       17. แม่เจ้าจันทา               4. เจ้าวรญาณรังษี                             2. เจ้านรนันทไชยชวลิต                                   5. เจ้าสุวันไล                             1. เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต                                         3. เจ้าฟองแก้ว

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-01-08. สืบค้นเมื่อ 2009-02-02.
2. พระราชทานสัญญาบัตร
3. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานหิรัญบัตรแลสัญญาบัตร, เล่ม ๑๔, ตอน ๔๑, ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๔๔๐, หน้า๗๐๑
4. ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม ๓๙, ตอน ง, ๒๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๕, หน้า ๒๐๐๓
5. วรชาติ มีชูบท, เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 119
6. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเพลิงศพ, เล่ม ๔๔, ตอน ง, ๕ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๐, หน้า ๗๑๔
7. ไพโรจน์ ไชยเมืองชื่น (บรรณาธิการ), 2 ฟากแม่น้ำวัง 2 ฝั่งนครลำปาง, ลำปาง : เทศบาลนครลำปาง, 2551
8. ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. เชียงใหม่: ผู้จัดการ, พิมพ์ครั้งที่ 2. 2538, หน้า 48
9. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงกลาโหม ตั้งราชองครักษ์พิเศษ
10. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งคณะกรรมการป้องกันการค้ากำไรเกินควร ประจำจังหวัดลำปาง
11. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๑๔ (ลำดับที่ ๑๑๕๖ ถึงลำดับที่ ๑๑๘๒), เล่ม 31 วันที่ 5 เมษายน 2457 หน้า 10
12. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศ ห้ามมิให้ผู้ที่ไม่ได้รับพระราชทานนามสกุลใช้ "ณ" นำหน้านามสกุล, เล่ม ๓๒, ตอน ๐ ก, ๑๙ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๘, หน้า ๓๙๕
13. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-12-04. สืบค้นเมื่อ 2013-02-07.
14. ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งนายทหารบก 2022-10-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๖๘๖, ๒๓ มิถุนายน ๑๓๑
15. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการกระทรวงมหาดไทย 2022-10-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๐๐๐, ๒๐ สิงหาคม ๑๓๐
16. ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
17. แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง ตั้งราชองครักษ์พิเศษ
18. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์, เล่ม ๒๓ ตอนที่ ๕๑ หน้า ๑๒๙๕, ๑๗ มีนาคม ๑๒๕
19. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์, เล่ม ๒๐ ตอนที่ ๔๑ หน้า ๗๑๐, ๑๐ มกราคม ๑๒๒
20. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๗ ตอนที่ ๔๓ หน้า ๖๑๘, ๒๐ มกราคม ๑๑๙
21. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเหรียญดุษฎีมาลาไปพระราชทาน, เล่ม ๑๖ ตอนที่ ๔๔ หน้า ๖๒๙, ๒๘ มกราคม ๒๔๔๒
22. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเหรียญจักรพรรดิมาลาไปพระราชทาน, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๙๔๐, ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๓
23. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๓๕ หน้า ๑๐๑๒, ๒๙ พฤศจิกายน ๑๒๗
24. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบัน, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๙๕๕, ๓ ธันวาคม ๑๓๐
25. พระราชทานเข็มข้าหลวงเดิม

แหล่งข้อมูลอื่น

• ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
• ศักดิ์ รัตนชัย. พงศาวดารสุวรรณหอคำนครลำปาง (ตำนานเจ้าเจ็ดพระองค์กับหอคำมงคล ฉบับสอบทานกับเอกสารสืบค้น สรสว.ลำปาง) .
• คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์, นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1] 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ก่อนหน้า		เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต		ถัดไป
เจ้านรนันทไชยชวลิต		เจ้าผู้ครองนครลำปาง (3 มกราคม พ.ศ. 2440 - 5 ตุลาคม พ.ศ. 2465)		เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง)