พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ พระนามเดิม พระองค์เจ้าวิลาส (5 ธันวาคม พ.ศ. 2354 — 21 สิงหาคม พ.ศ. 2388) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาบาง พระองค์เป็นพระปิตุจฉาในสมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี พระอัครมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นอกจากนี้พระองค์ยังเป็น "นางแก้ว" หนึ่งในเจ็ดรัตนะประจำรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวอีกด้วย
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
ประสูติ | 5 ธันวาคม พ.ศ. 2354 |
สิ้นพระชนม์ | 21 สิงหาคม พ.ศ. 2388 (33 ปี) |
ราชวงศ์ | จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาบาง ในรัชกาลที่ 3 |
ศาสนา | พุทธ |
ในอดีตผู้คนเรียกสาคูเม็ดเล็กว่า สาคูวิลาด สันนิษฐานว่าอาจนำมาจากต่างประเทศ ในสมัยนั้นมักเรียกสิ่งที่มาจากต่างประเทศโดยเฉพาะอังกฤษว่า "วิลาด" แต่ถึงสมัยรัชกาลที่ 3 คำว่า วิลาด ได้ไปพ้องจองกับพระนามของพระองค์ ผู้คนจึงเลี่ยงชื่อดังกล่าวไปเรียกว่า สาคูเม็ดเล็ก แทน พระองค์ทรงมีพระพุทธรูปปางห้ามสมุทรประจำพระองค์
พระประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ประสูติเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2354 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาบาง พระองค์มีพระอนุชาร่วมมารดาคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลักขณานุคุณ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าสถาปนาให้ พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าวิลาส ขึ้นเป็น พระเจ้าลูกเธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ เมื่อ พ.ศ. 2381
กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพเป็นผู้รักษากุญแจพระคลังข้างใน และว่าการพนักงานต่าง ๆ เช่น พระสุคนธ์และพระภูษา ทั้งยังเป็นผู้ทรงกำกับแจกเบี้ยหวัดฝ่ายใน ถือเป็นพระธิดาพระองค์โปรดของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยเป็นพระราชธิดาพระองค์ใหญ่ มีพระสิริโฉมงดงาม มีพระทัยโอบอ้อมอารีดุจเทพธิดา และมักปฏิบัติพระกรณียกิจร่วมกับพระราชบิดา กล่าวกันว่าหากพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดพระราชธิดาพระองค์ใดก็มักจะสร้างวัดพระราชทานกุศลให้ ซึ่งวัดที่สร้างพระราชทานแก่กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ คือ วัดเทพธิดารามวรวิหาร บางแห่งก็ว่าสุนทรภู่ชื่นชมในพระสิริโฉมของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ด้วยแต่ง รำพันพิลาป เกี้ยวพระองค์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ เริ่มประชวรกระเสาะกระแสะด้วยพระอาการตรีสัณทฆาฏ ซึ่งเป็นโรคชนิดหนึ่ง จะเกิดเม็ดขึ้นในดี, หัวใจ, ตับ และลำไส้ ทรงพระบังคนเป็นพระโลหิต และจุกเสียดพระนาภี พระนาภีพองคล้ายท้องมาน และที่สุดจะมีพระโลหิตออกทางทวารทั้งเก้าเรื่อยมาตั้งแต่ พ.ศ. 2386 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรวบรวมหมอหลวงมารักษาแต่พระโรคก็มิหายขาด พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเอาพระทัยใส่ ติดตามพระอาการประชวรของปิยราชธิดาพระองค์นี้ไม่เคยขาด กระทั่งสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2388 สิริพระชันษา 33 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง เมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2388
ความสนพระทัย
กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพมีพระสติปัญญาเฉลียวฉลาด โปรดหนังสือ และการกวี ทรงชุบเลี้ยงกวี เช่น คุณสุวรรณ และสุนทรภู่ ที่ประทับของพระองค์เรียกว่าพระตำหนักใหญ่ กลายเป็นแหล่งรวมศิลปินและกวีในราชสำนัก โดยเฉพาะพระสุนทรโวหาร (ภู่) ยามตกทุกข์ได้ยากก็ได้รับการอุปการะจากพระองค์ โปรดให้แต่งกลอนถวาย และประทานรางวัลให้เลี้ยงชีพพักหนึ่งจนกระทั่งพระองค์สิ้นพระชนม์ เพราะในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงให้ความสำคัญกับเหล่ากวีค่อนข้างน้อยกว่าแต่ก่อน
กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพนอกจากจะทรงมีพระเมตตาแล้ว ยังมีพระอารมณ์ขัน เช่น ทรงตั้งสมญานางข้าหลวงในพระองค์คือ หม่อมขำ ทรงเรียกว่า หม่อมเป็ด เพราะ "เดินเหินโยกย้าย ส่ายกิริยา จึงชื่อว่าหม่อมเป็ดเสด็จประทาน" และอีกท่านหนึ่งคือ หม่อมสุด ทรงเรียกว่า คุณโม่ง เพราะ "เอาเพลาะหอมกรอมหุ้มกัน คลุมโปง จึงตรัสเรียกว่าคุณโม่งแต่นั้นมา" นางข้าหลวงทั้งสองคบหากันและมักทะเลาะเบาะแว้งเป็นประจำ แต่เมื่อทั้งสองรับผิด พระองค์ก็จะยกโทษให้เสมอ เรื่องราวของนางข้าหลวงทั้งสองถูกถ่ายทอดเป็นเพลงยาวเรื่อง หม่อมเป็ดสวรรค์ เป็นเรื่องราวสนุกสนานไป
พระอิสริยยศ
ธรรมเนียมพระยศของ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ | |
---|---|
การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
- หม่อมเจ้าวิลาส (5 ธันวาคม พ.ศ. 2354 - สมัยรัชกาลที่ 3)
- พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าวิลาส (สมัยรัชกาลที่ 3 - 1 สิงหาคม พ.ศ. 2381)
- พระเจ้าลูกเธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ (1 สิงหาคม พ.ศ. 2381 - 21 สิงหาคม พ.ศ. 2388)
- พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ (ในสมัยรัชกาลที่ 4)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ (ในสมัยรัชกาลที่ 6)
พงศาวลี
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
เชิงอรรถ
- บางแห่งสะกดว่า พระองค์เจ้าวิลาศ กรมหมื่นอับศรสุดาเทพ, อับษรสุดาเทพ,อัปษรสุดาเทพ
อ้างอิง
- กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 37. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2013-09-17.
- "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 6 (2): 11. 14 เมษายน พ.ศ. 2432.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=
((help)) - จุลลดา ภักดีภูมินทร์. เลาะวัง. กรุงเทพฯ : โชคชัยเทเวศร์, 2535. หน้า 95
- จุลลดา ภักดีภูมินทร์. เลาะวัง. กรุงเทพฯ : โชคชัยเทเวศร์, 2535. หน้า 94
- "ท่อง 6 วัด ในประวัติศาสตร์ไทย". มติชนอคาเดมี่. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ (2554). (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. p. 38-39. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-02. สืบค้นเมื่อ 2013-09-17.
- ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย (15 พฤษภาคม 2563). "กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ เทพธิดาแห่งราชสำนัก ทำไมกล้าอุปการะสุนทรภู่ แม้ร.3ไม่ทรงโปรด". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - "วัดเทพธิดาราม" ธิดาแห่งเทพ[]
- ทองใบ แท่นมณี (18 พฤษภาคม 2563). "เมื่อสุนทรภู่แต่งรำพันพิลาป "เกี้ยว" กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ พระราชธิดาในรัชกาลที่ 3". มติชนอคาเดมี่. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 3. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊คส์ (2006), 2560, หน้า 288
- พร่างพนานต์ ช่วงพิทักษ์ (13 มิถุนายน 2561). "พระมะเหลเถไถไม่เหลวไหลอย่างที่คิด". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help)) - ""เล่นเพื่อน" หรือ "เลสเบี้ยน" ว่าด้วยเรื่องเล่าสาวชาววัง". ศิลปวัฒนธรรม. 31 พฤษภาคม 2563. สืบค้นเมื่อ 5 มิถุนายน 2563.
{{}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
((help))
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph phranamedim phraxngkhecawilas 5 thnwakhm ph s 2354 21 singhakhm ph s 2388 epnphrarachthidainphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw prasutiaetecacxmmardabang phraxngkhepnphrapitucchainsmedcphranangecaosmnswthnawdi phraxkhrmehsiinphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw nxkcakniphraxngkhyngepn nangaekw hnunginecdrtnapracarchkalkhxngphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwxikdwyphraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethphphraecabrmwngsethx chn 3 phraxngkhecachnexkprasuti5 thnwakhm ph s 2354sinphrachnm21 singhakhm ph s 2388 33 pi rachwngsckriphrabidaphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwphramardaecacxmmardabang inrchkalthi 3sasnaphuthth inxditphukhneriyksakhuemdelkwa sakhuwilad snnisthanwaxacnamacaktangpraeths insmynnmkeriyksingthimacaktangpraethsodyechphaaxngkvswa wilad aetthungsmyrchkalthi 3 khawa wilad idipphxngcxngkbphranamkhxngphraxngkh phukhncungeliyngchuxdngklawiperiykwa sakhuemdelk aethn phraxngkhthrngmiphraphuththruppanghamsmuthrpracaphraxngkhphraprawtiphraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph prasutiemuxwnthi 5 thnwakhm ph s 2354 epnphrarachthidainphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw prasutiaetecacxmmardabang phraxngkhmiphraxnucharwmmardakhux phraecabrmwngsethx phraxngkhecalkkhnanukhun txmaphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwoprdeklasthapnaih phraecalukethx phraxngkhecawilas khunepn phraecalukethx krmhmunxpsrsudaethph emux ph s 2381 krmhmunxpsrsudaethphepnphurksakuyaecphrakhlngkhangin aelawakarphnkngantang echn phrasukhnthaelaphraphusa thngyngepnphuthrngkakbaeckebiyhwdfayin thuxepnphrathidaphraxngkhoprdkhxngphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw dwyepnphrarachthidaphraxngkhihy miphrasiriochmngdngam miphrathyoxbxxmxariducethphthida aelamkptibtiphrakrniykicrwmkbphrarachbida klawknwahakphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwoprdphrarachthidaphraxngkhidkmkcasrangwdphrarachthankuslih sungwdthisrangphrarachthanaekkrmhmunxpsrsudaethph khux wdethphthidaramwrwihar bangaehngkwasunthrphuchunchminphrasiriochmkhxngkrmhmunxpsrsudaethph dwyaetng raphnphilap ekiywphraxngkh phraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph erimprachwrkraesaakraaesadwyphraxakartrisnthkhat sungepnorkhchnidhnung caekidemdkhunindi hwic tb aelalais thrngphrabngkhnepnphraolhit aelacukesiydphranaphi phranaphiphxngkhlaythxngman aelathisudcamiphraolhitxxkthangthwarthngekaeruxymatngaet ph s 2386 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngrwbrwmhmxhlwngmarksaaetphraorkhkmihaykhad phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngexaphrathyis tidtamphraxakarprachwrkhxngpiyrachthidaphraxngkhniimekhykhad krathngsinphrachnmemuxwnthi 21 singhakhm ph s 2388 siriphrachnsa 33 pi phrarachthanephlingphrasph n phraemru thxngsnamhlwng emuxwnthi 15 minakhm ph s 2388khwamsnphrathykrmhmunxpsrsudaethphmiphrastipyyaechliywchlad oprdhnngsux aelakarkwi thrngchubeliyngkwi echn khunsuwrrn aelasunthrphu thiprathbkhxngphraxngkheriykwaphratahnkihy klayepnaehlngrwmsilpinaelakwiinrachsank odyechphaaphrasunthrowhar phu yamtkthukkhidyakkidrbkarxupkaracakphraxngkh oprdihaetngklxnthway aelaprathanrangwliheliyngchiphphkhnungcnkrathngphraxngkhsinphrachnm ephraainrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwthrngihkhwamsakhykbehlakwikhxnkhangnxykwaaetkxn krmhmunxpsrsudaethphnxkcakcathrngmiphraemttaaelw yngmiphraxarmnkhn echn thrngtngsmyanangkhahlwnginphraxngkhkhux hmxmkha thrngeriykwa hmxmepd ephraa edinehinoykyay saykiriya cungchuxwahmxmepdesdcprathan aelaxikthanhnungkhux hmxmsud thrngeriykwa khunomng ephraa exaephlaahxmkrxmhumkn khlumopng cungtrseriykwakhunomngaetnnma nangkhahlwngthngsxngkhbhaknaelamkthaelaaebaaaewngepnpraca aetemuxthngsxngrbphid phraxngkhkcaykothsihesmx eruxngrawkhxngnangkhahlwngthngsxngthukthaythxdepnephlngyaweruxng hmxmepdswrrkh epneruxngrawsnuksnanipphraxisriyysthrrmeniymphrayskhxng krmhmunxpsrsudaethphkarthulitfaphrabathkaraethntnkhaphraphuththecakarkhanrbphayakha ephkhahmxmecawilas 5 thnwakhm ph s 2354 smyrchkalthi 3 phraecalukethx phraxngkhecawilas smyrchkalthi 3 1 singhakhm ph s 2381 phraecalukethx krmhmunxpsrsudaethph 1 singhakhm ph s 2381 21 singhakhm ph s 2388 phraecarachwrwngsethx krmhmunxpsrsudaethph insmyrchkalthi 4 phraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph insmyrchkalthi 6 phngsawliphngsawlikhxngphraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph 16 smedcphrapthmbrmmhachnk 8 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 17 phraxkhrchaya hyk 4 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 18 thxng n bangchang 9 smedcphraxmrinthrabrmrachini 19 smedcphrarupsiriosphakhymhanakhnari 2 phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 10 phrayannthburisrimhaxuthyan buycn 5 smedcphrasrisulaly 22 phrayarachwngsn hwng 11 khunhyingephng nnthburisrimhaxuthyan 23 chu 1 phraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph 3 ecacxmmardabang inrchkalthi 3 echingxrrthbangaehngsakdwa phraxngkhecawilas krmhmunxbsrsudaethph xbsrsudaethph xpsrsudaethphxangxingkrmsilpakr sankwrrnkrrmaelaprawtisastr 2554 PDF krungethph sankwrrnkrrmaelaprawtisastr krmsilpakr p 37 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2017 02 02 subkhnemux 2013 09 17 khawtay PDF rachkiccanuebksa 6 2 11 14 emsayn ph s 2432 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trwcsxbkhawnthiin date help cullda phkdiphuminthr elaawng krungethph ochkhchyethewsr 2535 hna 95 cullda phkdiphuminthr elaawng krungethph ochkhchyethewsr 2535 hna 94 thxng 6 wd inprawtisastrithy mtichnxkhaedmi subkhnemux 5 mithunayn 2563 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help krmsilpakr sankwrrnkrrmaelaprawtisastr 2554 PDF krungethph sankwrrnkrrmaelaprawtisastr krmsilpakr p 38 39 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2017 02 02 subkhnemux 2013 09 17 snsniy wirasilpchy 15 phvsphakhm 2563 krmhmunxpsrsudaethph ethphthidaaehngrachsank thaimklaxupkarasunthrphu aemr 3imthrngoprd silpwthnthrrm subkhnemux 5 mithunayn 2563 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help wdethphthidaram thidaaehngethph lingkesiy thxngib aethnmni 18 phvsphakhm 2563 emuxsunthrphuaetngraphnphilap ekiyw krmhmunxpsrsudaethph phrarachthidainrchkalthi 3 mtichnxkhaedmi subkhnemux 5 mithunayn 2563 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help thiphakrwngsmhaoksathibdi kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdarkrungrtnoksinthr rchkalthi 3 krungethph ithykhwxlitibukhs 2006 2560 hna 288 phrangphnant chwngphithks 13 mithunayn 2561 phramaehlethithimehlwihlxyangthikhid silpwthnthrrm subkhnemux 5 mithunayn 2563 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help elnephuxn hrux elsebiyn wadwyeruxngelasawchawwng silpwthnthrrm 31 phvsphakhm 2563 subkhnemux 5 mithunayn 2563 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help