กรมพระพิทักษ์เทเวศร์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์ (18 เมษายน พ.ศ. 2341 – 16 เมษายน พ.ศ. 2406) มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้ากุญชร เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาศิลา เมื่อวันพุธ เดือน 6 ขึ้น 4 ค่ำ ปีมะเมีย สัมฤทธิศก จุลศักราช 1160 ตรงกับวันที่ 18 เมษายน พ.ศ. 2341 เป็นต้นราชสกุลกุญชร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 2 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	18 เมษายน พ.ศ. 2341
สิ้นพระชนม์	16 เมษายน พ.ศ. 2406 (64 ปี)
ราชสกุล	กุญชร
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาศิลา

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็น กรมหมื่นพิทักษเทเวศร์ และโปรดให้ทรงว่ากรมม้า

ในวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2394 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรมขึ้นเป็น กรมพระพิทักษเทเวศร์ นเรศรราชรวิวงศ์ อิศวรพงศพิพัฒนศักดิ อุดมอรรควรยศ วงศประนตนาถนเรนทร์ พาหเนนทรบพิตร และโปรดเกล้าฯ ให้กำกับกรมคชบาลเพิ่มอีกกรมหนึ่ง

พระองค์สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 5 แรม 13 ค่ำ ปีกุน เบญจศก จุลศักราช 1225 ตรงกับวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2406 สิริพระชันษา 65 ปี

พระโอรส-พระธิดา

• หม่อมเจ้าหญิงลม้าย
• หม่อมเจ้าหญิงลมุน (สิ้นชีพิตักษัย 26 มิถุนายน พ.ศ. 2430)
• หม่อมเจ้าหญิงกลาง
• หม่อมเจ้าหญิงเล็ก
• หม่อมเจ้าชาย(ไม่ปรากฏพระนาม)
• หม่อมเจ้าชาย(ไม่ปรากฏพระนาม)
• หม่อมเจ้าหญิง(ไม่ปรากฏพระนาม)
• หม่อมเจ้าชาย(ไม่ปรากฏพระนาม)
• หม่อมเจ้าชาย(ไม่ปรากฏพระนาม)
• หม่อมเจ้าสิงหนาถ ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้รับสถาปนาขึ้นเป็นพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิงหนาทราชดุรงค์ฤทธิ์ (28 กรกฎาคม พ.ศ. 2369 – 6 มกราคม พ.ศ. 2423)
• หม่อมเจ้าหญิงลไม (พ.ศ. 2372 – 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2401)
• หม่อมเจ้าหญิงสถิตย์ (สิ้นชีพิตักษัย 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2452; พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2457)
• หม่อมเจ้าหญิงฉวี (สิ้นชีพิตักษัย 8 มกราคม พ.ศ. 2450; พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2457)
• หม่อมเจ้าหญิงนารี
• หม่อมเจ้าหญิงละไม
• หม่อมเจ้าหญิงละมุล
• หม่อมเจ้าหญิงพริ้ง
• ท.จ.,ต.ม. (พ.ศ. 2384 – 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2432; ได้รับพระราชทานโกศไม้สิบสอง พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441) สมรสกับหม่อมกลิ่น (สกุลเดิม คชเสนี)
• หม่อมเจ้าทรงทัด (พ.ศ. 2392 – 7 ธันวาคม พ.ศ. 2432; พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2435)
• หม่อมเจ้าหญิงเฉลิม กุญชร (พ.ศ. 2399 – 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2465; พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2466)
• หม่อมเจ้าหญิง(ไม่ปรากฏพระนาม; ประสูติ 3 มีนาคม พ.ศ. 2400)
• หม่อมเจ้าศรีโสภณ กุญชร (ประสูติ พ.ศ. 2400)
• หม่อมเจ้าจุ้ย กุญชร
• หม่อมเจ้าสวัสดิ (สิ้นชีพิตักษัย พ.ศ. 2425)
• หม่อมเจ้าจิต กุญชร

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระอิสริยยศ

• หม่อมเจ้ากุญชร (18 เมษายน พ.ศ. 2341 - พ.ศ. 2349)
• พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้ากุญชร (พ.ศ. 2349 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
• พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ากุญชร (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
• พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้ากุญชร (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
• พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นพิทักษเทเวศร์ (พ.ศ. 2367 - 2 เมษายน พ.ศ. 2394)
• พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นพิทักษเทเวศร์ (2 เมษายน พ.ศ. 2394 - 25 สิงหาคม พ.ศ. 2394)
• พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์ (25 สิงหาคม พ.ศ. 2394 - 16 เมษายน พ.ศ. 2406)

ภายหลังสิ้นพระชนม์

• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์ (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์

16. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)               8. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                       4. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                             9. พระอัครชายา (หยก)                       2. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                                   10. ทอง ณ บางช้าง                       5. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                             11. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี                       1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิทักษเทเวศร์                                         3. เจ้าจอมมารดาศิลา ในรัชกาลที่ 2                                   14. ขุนสนิทภิรมย์                       29. เจ้ามุก               7. ฟักทอง                             30. เจ้าแทน               15. เชียง

อ้างอิง

• ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 
• บรรเจิด อินทุจันทร์ยง. ราชสกุลพระบรมราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : องค์การค้าของคุรุสภา, พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2539. หน้า หน้าที่. ISBN  ข้อผิดพลาดพารามิเตอร์ใน {{}}: checksum