ท าว งผา ไทยถ นเหน อ เป นอำเภอท ต งอย ทางท ศเหน อของจ งหว ดน าน เป นอำเภอท รองร บการขยายต วเศรษฐก จแห งท 1 ของจ งหว ดน า

ท่าวังผา (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอที่ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดน่าน เป็นอำเภอที่รองรับการขยายตัวเศรษฐกิจแห่งที่ 1 ของจังหวัดน่านตอนเหนือ

อำเภอท่าวังผา
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Tha Wang Pha
วัดหนองบัว
คำขวัญ: ธรรมชาติงดงาม ข้าวหลามชวนลอง ส้มสีทองเลิศล้ำ จิตรกรรมสูงค่า ผ้าลายน้ำไหล ยิ่งใหญ่แข่งเรือ
แผนที่จังหวัดน่าน เน้นอำเภอท่าวังผา
พิกัด: 19°7′11″N 100°48′35″E / 19.11972°N 100.80972°E / 19.11972; 100.80972
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	น่าน
พื้นที่
• ทั้งหมด	702.204 ตร.กม. (271.122 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	50,495 คน
• ความหนาแน่น	71.91 คน/ตร.กม. (186.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	55140
รหัสภูมิศาสตร์	5506
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอท่าวังผา หมู่ที่ 4 ถนนน่าน-ทุ่งช้าง ตำบลท่าวังผา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน 55140
ส่วนหนึ่งของ

วิหารวัดหนองบัว สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 2405 โดยการนำของครูบาหลวงสุนันต๊ะร่วมกับชาวบ้านหนองบัวช่วยกันสร้างขึ้น เป็นสถาปัตยกรรมรูปแบบไทลื้อ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอท่าวังผามีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสองแคว
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเชียงกลางและอำเภอปัว
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสันติสุขและอำเภอเมืองน่าน
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปง (จังหวัดพะเยา)

ประวัติ

ความเป็นมาของนามท่าวังผานั้นคือ ลักษณะของเกาะแก่งในแม่น้ำน่าน ซึ่งมีแต่หินผาและเป็นวังน้ำอยู่มากมาย ซึ่งเป็นเส้นทางคมนาคมระหว่างเมืองปัวกับเมืองน่านในอดีต หากมุมมองด้านโบราณคดีแล้ว พบชุมชนโบราณต้นกำเนิดเมืองน่านซึ่งมีอายุกว่า 800 ปี สร้างในสมัยพญาภูคา ปฐมกษัตริย์น่านแห่งราชวงค์ภูคา อยู่ในท้องที่ตำบลยม (รวมจอมพระด้วย) ซึ่งในปัจจุบันยังคงสภาพสมบูรณ์อยู่ในท้องที่บ้านเสี้ยว บ้านลอมกลาง บ้านทุ่งฆ้อง บ้านนานิคม บ้านถ่อน จากสภาพชุมชนนั้นเป็นชุมชนเมืองขนาดใหญ่ เพราะมีการค้นพบกำแพงเมือง วัดร้าง และพระพุทธรูปเป็นจำนวนมากในบริเวณลุ่มแม่น้ำย่าง ฉะนั้นท่าวังผาในอดีตเป็นส่วนหนึ่งของเมืองปัว จึงเป็นเมืองเก่าแก่ ยุคเดียวกับสุโขทัย

ท้องที่อำเภอท่าวังผาเดิมอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอปัว ต่อมาเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2505 ได้มีประกาศกระทรวงมหาไทยให้แบ่งตำบลริม ตำบลป่าคา ตำบลตาลชุม และตำบลยม ออกจากการปกครองของอำเภอปัวรวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอท่าวังผา และต่อมาได้มีพระราชกฤษฎีกาฯ ยกฐานะเป็น อำเภอท่าวังผา เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2508 ตั้งที่ว่าการอำเภอ ณ บ้านสบยาว หมู่ที่ 4 ตำบลท่าวังผา อำเภอท่าวังผา

วันที่ 27 มีนาคม 2481 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในตอนนั้น) จากตำบลตาลชุม อำเภอเมืองน่าน ไปขึ้นกับตำบลบ่อ อำเภอเมืองน่าน และโอนพื้นที่ตำบลดอนมูล ตำบลตาลชุม อำเภอเมืองน่าน มาขึ้นกับอำเภอปัว
วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลตาลชุม แยกออกจากตำบลป่าคา ตั้งตำบลศิลาเพชร แยกออกจากตำบลยม
วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลริม ในท้องที่บางส่วนของตำบลริม
วันที่ 2 ตุลาคม 2505 แยกพื้นที่ตำบลริม ตำบลป่าคา ตำบลตาลชุม และตำบลยม อำเภอปัว มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอท่าวังผา และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอปัว
วันที่ 18 มิถุนายน 2506 ตั้งตำบลผาตอ แยกออกจากตำบลริม
วันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอท่าวังผา อำเภอปัว เป็น อำเภอท่าวังผา
วันที่ 2 พฤษภาคม 2515 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดเชียงรายกับจังหวัดน่าน โดยโอนพื้นที่หมู่ 10 (ในขณะนั้น) ของตำบลควร อำเภอปง จังหวัดเชียงราย มาขึ้นกับตำบลป่าคา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน
วันที่ 16 เมษายน 2517 ตั้งตำบลศรีภูมิ แยกออกจากตำบลตาลชุม
วันที่ 24 กรกฎาคม 2522 ตั้งตำบลแสนทอง แยกออกจากตำบลผาตอ ตั้งตำบลจอมพระ แยกออกจากตำบลยม
วันที่ 23 กันยายน 2523 ตั้งตำบลท่าวังผา แยกออกจากตำบลริม
วันที่ 28 เมษายน 2524 เปลี่ยนแปลงชื่อสุขาภิบาลริม อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน เป็นสุขาภิบาลท่าวังผา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน
วันที่ 29 กรกฎาคม 2534 ตั้งตำบลผาทอง แยกออกจากตำบลผาตอ
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลท่าวังผา เป็นเทศบาลตำบลท่าวังผา ด้วยผลของกฎหมาย
วันที่ 3 เมษายน 2551 เปลี่ยนแปลงชื่อหมู่ที่ 5 บ้านนาไฮ ตำบลศรีภูมิ เป็น หมู่ที่ 5 บ้านนาอุดม

ภายในวิหารมีภาพจิตรกรรมที่แสดงเรื่องราวทางพุทธชาดก โดยช่างฝีมือสกุลไทลื้อที่ปัจจุบันเหลืออยู่เพียงสองแห่งคือที่วัดภูมินทร์กับที่วัดหนองบัว ภาพเขียนจิตรกรรมในวิหารวัดหนองบัวเขียนโดย ทิดบัวผัน ซึ่งเป็นช่างชาวลาวพวนที่นายเทพได้นำตัวมาจากเมืองพวนในแคว้นหลวงพระบาง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอท่าวังผาแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 10 ตำบล 91 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	ริม	Rim	7	3,936
2.	ป่าคา	Pa Kha	7	4,823
3.	ผาตอ	Pha To	7	5,556
4.	ยม	Yom	10	4,520
5.	ตาลชุม	Tan Chum	14	6,316
6.		Si Phum	12	6,654
7.		Chom Phra	11	5,261
8.		Saen Thong	8	3,798
9.		Tha Wang Pha	7	5,230
10.		Pha Thong	8	4,193

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอท่าวังผาประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลท่าวังผา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าวังผาทั้งตำบล (สุขาภิบาลท่าวังผาเดิม)
องค์การบริหารส่วนตำบลริม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลริมทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลป่าคา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าคาทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลผาตอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาตอทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลยม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยมทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลตาลชุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาลชุมทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลศรีภูมิ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีภูมิทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลจอมพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจอมพระทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลแสนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแสนทองทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลผาทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาทองทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

อุทยานแห่งชาตินันทบุรี
วัดหนองบัว
วัดดอนมูล
วัดศรีมงคล (วัดบ้านก๋ง)
พระมหาเจดีย์พระพุทธเจ้า 5 พระองค์
บ่อน้ำร้อนโป่งกิ
น้ำออกรู
ดอยสวนยาหลวง
ไร่กาแฟสวนยาหลวง บ้านสันเจริญ
สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงบ้านสบขุ่น
น้ำตกสันติสุข
น้ำตกห้วยมืด

แม่น้ำสำคัญของอำเภอท่าวังผา

แม่น้ำน่าน

ลำน้ำย่าง

ลำน้ำยาว

ลำน้ำสาย

ลำน้ำริม

อ้างอิง

(PDF). Royal Gazette. 79 (90 ง): 2097–2098. October 2, 1962. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-04. สืบค้นเมื่อ 2011-06-21.
(PDF). Royal Gazette. 81 (49 ก): 565–569. July 27, 1965. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-10-01. สืบค้นเมื่อ 2011-06-21.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 4313. March 27, 1938.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. June 10, 1947. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2020-12-09.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลริม อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (83 ง): (ฉบับพิเศษ) 49-50. วันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2499
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (62 ง): 1562–1566. June 18, 1963.
"ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๑๓๗" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (70 ก): (ฉบับพิเศษ) 8-9. May 2, 1972.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (66 ง): 885–887. April 16, 1974.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (122 ง): 2664–2667. July 24, 1979.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (147 ง): 3289–3290. September 23, 1980.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลริม อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน เป็นสุขาภิบาลท่าวังผา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (63 ง): 1193. วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2524
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา อำเภอเวียงสา และกิ่งอำเภอบ่อเกลือ อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (131 ง): (ฉบับพิเศษ) 95-105. July 29, 1991.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-12-09 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542
"ประกาศจังหวัดน่าน เรื่อง การเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่บ้าน (อำเภอท่าวังผา)" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 125 (39 ง): 238. April 3, 2008.
"ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 121 (ตอนพิเศษ 75 ง): 19–21. 9 กรกฎาคม 2004. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2022-06-11.

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์ฮักวังผาดอตคอม 2012-08-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[:0-1] (PDF). Royal Gazette. 79 (90 ง): 2097–2098. October 2, 1962. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-04. สืบค้นเมื่อ 2011-06-21.

[:1-2] (PDF). Royal Gazette. 81 (49 ก): 565–569. July 27, 1965. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-10-01. สืบค้นเมื่อ 2011-06-21.

[3] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 4313. March 27, 1938.

[4] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. June 10, 1947. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2020-12-09.

[:2-5] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลริม อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (83 ง): (ฉบับพิเศษ) 49-50. วันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2499

[6] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (62 ง): 1562–1566. June 18, 1963.

[7] "ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๑๓๗" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (70 ก): (ฉบับพิเศษ) 8-9. May 2, 1972.

[8] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (66 ง): 885–887. April 16, 1974.

[9] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (122 ง): 2664–2667. July 24, 1979.

[10] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (147 ง): 3289–3290. September 23, 1980.

[:3-11] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลริม อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน เป็นสุขาภิบาลท่าวังผา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 98 (63 ง): 1193. วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2524

[12] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าวังผา อำเภอเวียงสา และกิ่งอำเภอบ่อเกลือ อำเภอปัว จังหวัดน่าน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (131 ง): (ฉบับพิเศษ) 95-105. July 29, 1991.

[:4-13] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-12-09 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542

[14] "ประกาศจังหวัดน่าน เรื่อง การเปลี่ยนแปลงชื่อหมู่บ้าน (อำเภอท่าวังผา)" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 125 (39 ง): 238. April 3, 2008.

[15] "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

[16] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 121 (ตอนพิเศษ 75 ง): 19–21. 9 กรกฎาคม 2004. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2022-06-11.