เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน)

รองอำมาตย์เอก ร้อยตำรวจเอก เจ้าราชดนัย (น้อยยอดฟ้า ณ น่าน) หรือ เจ้าน้อยยอดฟ้า ณ น่าน เจ้าราชดนัยแห่งนครน่าน อดีตพระยาราชบุตรแห่งนครแพร่ และเป็นราชโอรสในพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 63 กับแม่เจ้ายอดหล้า

เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน)
เจ้าน้อยยอดฟ้า ณ น่าน
พระยาราชบุตรแห่งนครแพร่ (พ.ศ. 2440 - พ.ศ. 2446) เจ้าราชดนัยแห่งนครน่าน (พ.ศ. 2446 - พ.ศ. 2460)
ประสูติ	พ.ศ. 2413
พิราลัย	2 มีนาคม พ.ศ. 2460
พระชายา	เจ้าหญิงสุพรรณวดี เทพวงศ์
พระบุตร	เจ้าสร้อยฟ้า โลหะพจน์พิลาศ เจ้าวิลาวัณย์ ณ น่าน
ราชวงศ์	ติ๋นมหาวงศ์
ราชสกุล	ณ น่าน
พระบิดา	พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช
พระมารดา	แม่เจ้ายอดหล้าอัครชายา

พระประวัติ

เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน) หรือ เจ้าน้อยยอดฟ้า ณ น่าน เป็นราชโอรสในพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 63 กับแม่เจ้ายอดหล้า มีเชษฐา-เชษฐภิคินี ร่วมเจ้ามารดารวม 13 องค์ คือ

1. เจ้าคำบุ ณ น่าน
2. พระยาวังขวา (เจ้าคำเครื่อง ณ น่าน)
3. เจ้านางอัมรา ณ น่าน
4. เจ้าน้อยบริยศ ณ น่าน
5. เจ้านางบัวเขียว ณ น่าน เสกสมรสกับ
6. อำมาตย์ตรี เจ้าราชวงศ์ (เจ้าสุทธิสาร ณ น่าน)
7. เจ้าราชดนัย (เจ้าน้อยยอดฟ้า ณ น่าน)
8. เจ้านางสมุท ณ น่าน

เจ้าน้อยยอดฟ้า เสกสมรสกับเจ้าหญิงสุพรรณวดี เทพวงศ์ ราชธิดาในเจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย กับแม่เจ้าบัวไหล เจ้าน้อยยอดฟ้า มีตำแหน่งเดิมเป็น พระยาราชบุตร พระยาราชบุตรนครแพร่ และรับราชการเป็นนายตำรวจอยู่ในเมืองนครแพร่ มียศเป็น ร้อยตำรวจเอกพระยาราชบุตร ต่อมาปีพ.ศ. 2446 ภายหลังจากกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน เจ้าบิดาได้ขอย้ายพระยาราชบุตรไปรับราชการที่เมืองนครน่าน และขอรับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น เจ้าราชดนัย เจ้าราชดนัยแห่งนครน่าน ท่านจึงได้พาครอบครัวไปพำนักอยู่นครน่าน จึงกระทั่งถึงวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2460 เจ้าราชดนัยป่วยเป็นโรคฝีในปอด ถึงแก่กรรมเมื่อชนมายุได้ 47 ปี

พระยศ

เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน) ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ ดังนี้

1. เมื่อวันที่ 26 มกราคม พ.ศ. 2440 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็น "พระยาราชบุตร เมืองแพร่"
2. เมื่อปี พ.ศ. 2446 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็น "เจ้าราชดนัย นครเมืองน่าน"

เหตุการณ์กบฎเงี้ยวปล้นเมืองแพร่

ในปี พ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวที่ได้เข้ามาอยู่อาศัยในเมืองนครแพร่ และทำมาหากินในการขุดพลอย ประเภทพลอยไพลินที่ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ในปัจจุบัน ได้ทำการก่อจลาจลในเมืองแพร่เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 จากเหตุการณ์ครั้งนี้ เจ้าหลวงนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว เจ้าพิริยเทพวงษ์จึงต้องเสด็จหรีภัยการเมืองไปประทับเมืองหลวงพระบาง ประเทศลาว และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 ส่วนเจ้านายองค์อื่น ๆ ถูกถอดยศศักดิ์ ถูกควบคุมลงไปกักตัวไว้ที่กรุงเทพฯ และให้ชดใช้ค่าเสียหายต่าง ๆ ร่วมถึงพระยาราชบุตร (เจ้าน้อยยอดฟ้า ณ น่าน) ก็ถูกถอดยศศักดิ์ ริบทรัพย์สมบัติ ให้ชดใช้ค่าเสียหายต่าง ๆ และให้ย้ายออกจากนครแพร่ ภายหลังเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี มีคำสั่งให้ร้อยตำรวจเอกพระยาราชบุตรนำกองกำลังตามขึ้นไปตีพวกโจรเงี้ยวที่แตกไปอยู่ตำบลสะเอียบ ซึ่งร้อยตำรวจเอกเพระยาราชบุตรก็สามารถกระทำงานที่มอบหมายสำเร็จ คือตีพวกกองโจรเงี้ยวจนแตกพ่ายไป ได้ริบทรัพย์จับเชลยกลับมาเป็นจำนวนมาก อันเป็นวิธีสร้างความดีลบล้างความผิดเพื่อหลีกเลี่ยงการประหารชีวิตเพราะสยามไม่ประสงค์จะให้กระทบกระเทือนใจเจ้านายเมืองเหนือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพระยาราชบุตรเป็นราชโอรสในพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน ต่อมาปี พ.ศ. 2446 เจ้าบิดาได้ขอย้ายพระยาราชบุตรไปรับราชการที่เมืองนครน่าน และขอรับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น “เจ้าราชดนัย” อันเป็นตำแหน่งใหม่ที่ไม่เคยมีมาก่อน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นชอบด้วย

ธิดา

เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน) สมรสกับเจ้าสุพรรณวดี เทพวงศ์ โดยเจ้าพิริยเทพวงษ์ได้ไปสู่ขอตามประเพณีล้านนาในปี พ.ศ. 2439 มีธิดา 2 คน คือ

1. เจ้าสร้อยฟ้า ณ น่าน สมรสกับรองอำมาตย์โทขุนโลหะพจน์พิลาศ มีบุตร-ธิดา 4 คน
   1. นายสมพงษ์ โลหะพจน์พิลาศ สมรสกับนางแสงเดือน กันทาธรรม (เชื้อสายเจ้าธรรมสาร)
   2. นางสุภาพ แสงศิริ
   3. นางวรรณแวว ไชยวงศ์
   4. นายโสภณ แสงสิริ
2. เจ้าวิลาวัณย์ ณ น่าน ไม่มีบุตรธิดา

โดยธิดาทั้งสองคือสายสัมพันธ์สองแผ่นดินแห่งนครแพร่ และนครน่าน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2442 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย (บ.ม.)
• พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 5 เบญจมาภรณ์ช้างเผือก (บ.ช.)

ราชตระกูล

พงศาวลีของเจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน)

16. เจ้าสุทธะ               8. เจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ                       17. แม่เจ้ากรรณิกา               4. พระเจ้าอนันตวรฤทธิเดช                             18. เจ้าฟ้าแว่น เจ้าฟ้าเมืองเชียงแขง               9. แม่เจ้าขันแก้ว (ชายาที่ 4)                       19. แม่เจ้าเมืองเชียงแขง               2. พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช                                   5. แม่เจ้าสุนันทา                             1. เจ้าราชดนัย (ยอดฟ้า ณ น่าน)                                         24. เจ้าสุทธะ               12. เจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ                       25. แม่เจ้ากรรณิกา               6. พระเจ้ามหายศ                             26. พระยาหาญ เจ้าเมืองเชียงคำ               13. แม่เจ้าคำน้อย (ชายาที่ 1)                       27. แม่เจ้าเมืองเชียงคำ               3. แม่เจ้ายอดหล้า                                   28. เจ้าสุทธะ               14. เจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ                       29. แม่เจ้ากรรณิกา               7. แม่เจ้าศรีวรรณา                             30. เจ้าเมืองเชียงแสน               15. แม่เจ้าแว่น (ชายาที่ 2)                       31. แม่เจ้าเมืองเชียงแสน

อ้างอิง

1. ประวัติศาสตร์ที่ชีวิตคุณอาจไม่เคยรู้ กบฏเงี้ยวเมืองแพร่ http://www.oknation.net/blog/kingkaoz
2. องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่ ประวัติเจ้าพิริยเทพวงศ์ (เจ้าหลวงองค์สุดท้ายของเมืองแพร่) 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เรียกดูเมื่อ 7 มิถุนายน 2556
3. หมู่บ้าน วังฟ่อน. เจ้าหลวงพิริยเทพวงศ์(ทายาท)