สภากรรมการองคมนตรี

สภากรรมการองคมนตรี เป็นคณะที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงแต่งตั้งองคมนตรี จำนวน 40 คน ตั้งเป็น สภากรรมการองคมนตรี ทำหน้าที่พิจารณาร่างกฎหมาย ต่อมาได้โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งองคมนตรี ขึ้นใหม่ทุกปีในวันที่ 4 เมษายน เนื่องในพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา ในขณะที่กฎหมายกำหนดให้องคมนตรี ดำรงตำแหน่งจนถึงสิ้นรัชกาล และมีกำหนดหลังจากนั้นอีก 6 เดือน เมื่อสิ้นรัชกาลจึงมีองคมนตรีมากถึง 233 คน

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงแต่งตั้งคณะที่ปรึกษาขึ้นสามคณะ ประกอบด้วย อภิรัฐมนตรีสภา และ สภากรรมการองคมนตรี โดยอาศัยอำนาจตาม ซึ่งทรงตราขึ้นมาใช้บังคับแทน ประกอบด้วยกรรมการองคมนตรีจำนวน 40 คน ซึ่งจะทรงตั้งจากองคมนตรี มีหน้าที่ประชุมปรึกษาหารือ ถวายความเห็นเกี่ยวกับสวัสดิภาพแห่งบ้านเมืองและประชาชน โดยกำหนดให้กรรมการองคมนตรี อยู่ในตำแหน่งได้ครั้งละ 3 ปี หลังจากนั้นอาจจะทรงแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งซ้ำอีกก็ได้

สภากรรมการองคมนตรี ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มีทั้งสิ้น 2 ชุด คือ ชุดที่หนึ่ง ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ 2 กันยายน 2470 - 31 มีนาคม 2474 และชุดที่สอง ตั้งแต่ 1 เมษายน 2474 - 31 มีนาคม 2476 ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะราษฎรได้มีประกาศยกเลิกพระราชบัญญัติองคมนตรี เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2475

รายนามกรรมการองคมนตรี ในรัชกาลที่ 7

ชุดที่หนึ่ง พ.ศ. 2470 - 2474

(2 กันยายน 2470 - 31 มีนาคม 2474)

1. พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์
2. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทศศิริวงศ์
3. หม่อมเจ้าบวรเดช กฤดากร
4. หม่อมเจ้าเสรฐศิริ กฤดากร
5. หม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร
6. หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร
7. หม่อมเจ้าอุปพัทธพงศ์ ศรีธวัช
8. เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
9. เจ้าพระยาวงศานุประพัทธ (หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์)
10. เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
11. เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร)
12. พระยาจินดาภิรมย์ราชสภาบดี (จิตร ณ สงขลา)
13. พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (มิ้น เลาหเศรษฐี)
14. พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตาบดี (บุญช่วย วณิกกุล)
15. พระยาเทพหัสดิน (ผาด เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
16. (อุ่ม อินทรโยธิน)
17. (หม่อมราชวงศ์มูล ดารากร)
18. (เลียบ อรรถยุกติ)
19. (สอาด ณ ป้อมเพ็ชร์)
20. (รื่น ศยามานนท์)
21. พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
22. (เชิญ ปริชญานนท์)
23. (สาย โชติกเสถียร)
24. (เจิม บุณย์รัตพันธุ์)
25. (ชิต สุวรรณวร)
26. (นุ่ม วสุธาร)
27. พระยาสุรินทราชา (นกยุง วิเศษกุล)
28. พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)
29. (ติณ บุนนาค)
30. พระยาอธิกรณ์ประกาศ (หลุย จาติกวณิช)
31. หม่อมเจ้าอลงกฎ ศุขสวัสดิ
32. หม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์
33. (อวบ เปาโรหิตย์)
34. (ศุข ดิษยบุตร์)
35. พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน)
36. พระยามานวราชเสวี (ปลอด ณ สงขลา)
37. พระยาเฉลิมอากาศ (สุณี สุวรรณประทีป)
38. (จำรัส เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
39. พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร)

แต่งตั้งเพิ่มเติม

• หม่อมเจ้าวิวัฒนไชย ไชยยันต์ (3 เมษายน 2471 แทนหม่อมเจ้าบวรเดช กฤดากร ที่ไปดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม)
• (สรรเสริญ สุขยางค์) (3 เมษายน 2471 แทน พระยาสุพรรณสมบัติ ที่ไปดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูต ประจำกรุงโตเกียว)
• (ตาบ กุวานนท์)
• (ทองคำ กาญจนโชติ)
• เจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค) (3 เมษายน 2472 แทนพระยาจินดาภิรมย์ ที่ไปดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม)
• พระยาศรีวิสารวาจา (เทียนเลี้ยง ฮุนตระกูล) (3 เมษายน 2472 แทน หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร ที่ไปดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูต ประจำกรุงวอชิงตัน)

ชุดที่สอง พ.ศ. 2474 - 2475

(1 เมษายน 2474 - 31 มีนาคม 2476) สิ้นสุดลงเมื่อคณะราษฎรได้มีประกาศยกเลิกพระราชบัญญัติองคมนตรี เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2475

1. พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์
2. เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
3. เจ้าพระยาวงศานุประพัทธ (หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์)
4. เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
5. เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร)
6. เจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค)
7. (หม่อมราชวงศ์มูล ดารากร)
8. พระยาเทพวิทุรพหุลศรุตาบดี (บุญช่วย วณิกกุล)
9. พระยาเทพหัสดิน (ผาด เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
10. (รื่น ศยามานนท์)
11. พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)
12. (เชิญ ปริชญานนท์)
13. (ชิต สุวรรณวร)
14. พระยาสุรินทราชา (นกยุง วิเศษกุล)
15. พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)
16. พระยาอธิกรณ์ประกาศ (หลุย จาติกวณิช)
17. (เภา ภวมัย)
18. (ต่วน ศุขะวณิช)
19. (แฉล้ม มิตรานนท์)
20. (สาตร์ สุทธเสถียร)
21. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอลงกฎ
22. (อวบ เปาโรหิตย์)
23. (ศุข ดิษยบุตร)
24. พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน)
25. พระยามานวราชเสวี (ปลอด ณ สงขลา)
26. พระยาเฉลิมอากาศ (สุณี สุวรรณประทีป)
27. พระยาโบราณราชธานินทร์ (พร เดชะคุปต์)
28. (จำรัส เทพหัสดิน ณ อยุธยา)
29. หม่อมเจ้าวิวัฒนไชย ไชยยันต์
30. (ตาบ กุวานนท์)
31. (สรรเสริญ สุขยางค์)
32. พระยาศรีวิสารวาจา (เทียนเลี้ยง ฮุนตระกูล)
33. (หม่อมหลวงพงษ์ สนิทวงศ์)
34. (สุดใจ ไกรจิตติ)
35. (แม้น อรุณลักษณ์)
36. (โต๊ะ อัมระนันทน์)
37. พระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ผ่อง โชติกะพุกกณะ)

ดูเพิ่ม

• ความเคลื่อนไหวสู่การเปลี่ยนแปลงการปกครองสยาม
• สภาที่ปฤกษาราชการแผ่นดิน
• สภาที่ปฤกษาในพระองค์
• คณะองคมนตรีไทย

อ้างอิง

1. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2470/A/205.PDF
2. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2471/D/94.PDF
3. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2472/D/22_1.PDF
4. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2473/A/433.PDF

• จีรวัฒน์ ครองแก้ว. องคมนตรี ศักดิ์ศรีแผ่นดิน. กรุงเทพ : มูลนิธิทรัพยากรมนุษย์ระหว่างประเทศ, พ.ศ. 2550. 269 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 

แหล่งข้อมูลอื่น

• พระราชบัญญัติองคมนตรี พุทธศักราช ๒๔๗๐^[] (PDF file)