Puja (Hinduism)

บูชา หรือ ปูชา (สันสกฤต: pūjā; เทวนาครี: पूजा) คือพิธีกรรมสวดภาวนาของศาสนาฮินดู เพื่อถวายการบูชาแด่เทพฮินดู, รับขวัญและให้การต้อนรับแขกผู้มาเยือน หรือ เพื่อเฉลิมฉลองในเชิงศาสนาเกี่ยวกับเหตุการณ์ในชีวิตบูชา เป็นภาษาสันสกฤต แปลว่า "ให้เกียรติ" หรือ "แสดงความเคารพ" บูชาเป็นพิธีกรรมจำเป็นในฮินดู ประกอบด้วยการถวายบุปผชาติ (ดอกไม้) น้ำสะอาดและอาหาร ต่อผู้ที่จะรับการบูชา ทั้งองค์เทพ บุคคล หรือวิญญาณผู้ล่วงลับ การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับองค์เทพ หรือกับคุรุ เรียกว่า ทรรศน แปลว่า การมองเห็น (seeing).

การบูชาในเรือน ในภาพคือ "สรัสวดีบูชา" (การบูชาพระสรัสวดี)

บูชา สามารถพบได้ในพระพุทธศาสนา (ดูเพิ่มที่: บูชาในพระพุทธศาสนา) และในศาสนาเชน (ดูเพิ่มที่: ; Dravya Puja)

บูชาสามารถประกอบได้หลากหลายโอกาส และสถานที่ ตั้งแต่ที่เรือนของผู้ประกอบพิธีกรรมไปจนถึงในโบสถ์พราหมณ์ และในเทศกาลต่าง ๆ บูชายังใช้จัดเพื่อฉลองเหตุการณ์สำคัญของชีวิต เช่น การคลอดบุตร, และการขึ้นบ้านใหม่หรือเปลี่ยนอาชีพ ส่วนบูชาที่จัดเพื่อบูชาเทพเช่น ทุรคาบูชา เป็นต้น บูชาไม่ใช่พิธี "บังคับ" ในศาสนา สำหรับศาสนิกชนบางกลุ่มอาจเป็นพิธีประจำ, นาน ๆ ครั้ง, ประจำปี หรือไม่เคยประกอบเลยก็มี เช่นเดียวกับในโบสถ์พราหมณ์ที่บางแห่งมีการจัดเป็นประจำจนไปถึงแทบจะไม่เคยจัดเลย

บูชาแบ่งออกเป็นสองประเภท คือ นิคมบูชา (Nigama Puja) เป็นบูชาที่ไม่ต้องใช้เทวรูปหรือรูปเคารพของเทพเจ้า เช่น ในการบูชาพระอัคนี เทพแห่งไฟ จะใช้การจุดไฟแทนการใช้ภาพขององค์เทพ ตรงข้ามกับใน (Āgama Puja) ซึ่งต้องมีรูปเคารพ การบูชานั้นสามารถประกอบด้วยตัวศาสนิกชนเองผ่านการสวดบทสวดและเพลงสวด อาจมีการจุดตะเกียง (diya) และธูป ประกอบไปด้วย ในขณะที่บางโอกาสอาจมีนักบวช (บูชารี) มาช่วยสวดในกรณีที่เป็นบทและพิธีกรรมที่ซับซ้อน เครื่องเสวยเช่นอาหาร ผลไม้ และขนมหวาน สำหรับพิธีที่ประกอบในโบสถ์พราหมณ์หรือมีบูชารีประกอบพิธีกรรม หลังเสร็จการบูชาแล้วจะกลายเป็น "" (Prasada)ซึ่งจะถูกนำมาแจกจ่ายระหว่างผู้ที่มาร่วมการบูชา

ทั้งนิคมบูชาและอาคมบูชานั้นพบโดยทั่วไปในอินเดีย ในขณะที่ศาสนาฮินดูแบบบาหลี ที่อินโดนีเซีย พบแบบอาคมบูชาเป็นหลัก ทั้งในเรือนและในวัด (ปูรา) การบูชานี้จะเรียกว่า "" (Hyang) หรือ "เซ็มบาฮียัง" (Sembahyang)

องค์ประกอบ

การประกอบพิธีบูชานั้นแตกต่าง กันไปตามท้องที่และลัทธิ นักภารตวิทยา สรุปขั้นตอน 16 ขั้นสำหรับพิธีบูชาเต็มรูปแบบ ที่พบในบูชาต่าง ๆ เรียกว่า โศทษะอุปัชรา (shodasha upachara) ได้แก่

1. อวาหนะ (Avahana) - อัญเชิญองค์เทพมาจุติ
2. (Asana) - อัญเชิญองค์เทพจุติบนที่นั่ง (อาสนะ) ที่จัดไว้
3. ปาทยะ (Padya) - การชำระล้างพระบาท (เท้า) ขององค์เทพ ในกรณีที่มีเทวรูปจะใช้การรดน้ำสะอาดลงบนเท้าหรือฐานของเทวรูป
4. ใช้น้ำชำระล้างองค์เทพ ในกรณีที่มีเทวรูป มีทั้งการใช้ผ้าชุบย้ำเช็ด รดน้ำ พรมน้ำ เป็นต้น
5. อารคยะ (Arghya) - ถวายน้ำดื่มแด่องค์เทพ หรือบ้างว่าเป็นน้ำล้างพระโอษฐ์ (ปาก)
6. สนานะ (Snana) หรือ (abhisekha) - ถวายน้ำเพื่อการสรงน้ำ
7. วัสตระ (Vastra) - การถวายผ้า เครื่องแต่งกาย หรือเครื่องประดับ ในกรณีที่มีเทวรูปอาจนำผ้ามาพันหรือนำเครื่องประดับมาตกแต่งเทวรูป
8. อุปวีตะ (Upaveeda) หรือ มงคลสูตร (Mangalsutra) - การพันสายสิญจน์
9. อนุเลปนา (Anulepana) หรือ คันธา (gandha) - การประพรมหรือละเลงน้ำหอม เครื่องหอม หรือไม้หอม เช่น ผงSandalwoodบด หรือ
10. (Pushpanjali) หรือ บุษบา (Pushpa) - การถวายดอกไม้ หรือพวงมาลัยคล้องพระศอ (คอ) ของเทวรูป
11. ธูป (Dhupa) - การจุดธูป
12. ทีป (Dipa) หรือ อารตี (Aarti) - การนำตะเกียงจุดเพลิงหรือประทีปมาปัดแกว่งโดยรอบองค์เทวรูป
13. (Naivedya) - การถวายภัตตาหาร ผลไม้ ของหวาน (เรียกรวมว่า "โภคะ" - Bhoga)
14. (Namaskara) หรือ (pranama) - การกราบราบลงไปกับพื้นเพื่อถวายความเคารพ
15. (Parikrama) หรือ (Pradakshina) - การ Circumambulation รอบองค์เทพ
16. หยิบใบไม้ขึ้นมา

ในบางครั้งมีการเพิ่มขั้นตอนอื่น ๆ ด้วย เช่น

1. (Dhyana) - คือการนั่งสมาธิ เป็นการจุติองค์เทพในจิตใจของผู้ประกอบการบูชา
2. Acamanıya - น้ำสำหรับซดเบา ๆ
3. Aabaran - การประดับตกแต่งเทวรูป
4. ฉัตร (Chatra) - การถวายร่ม (ฉัตร)
5. ฉมารา (Chamara) - การถวายการพัดหรือ fly-whisk ที่เรียกว่า "ฉมารา"
6. Visarjana หรือ Udvasana คือการเคลื่อนย้ายองค์เทพจากจุดหนึ่งไปอีกจุด

นอกเหนือจากพิธีกรรม 16 ขั้นนี้แล้ว ยังพบพิธีกรรมรูปแบบอื่น ๆ อีก เช่น

• ปัญจอุปชรา (Pancha upachara) คือมีห้าขั้น
• ฉตุศาสตีอุปชรา (Chatushasti upachara) คือมีหกสิบสี่ขั้น

อย่างไรก็ตาม องค์ประกอบ ขั้นตอน โครงสร้างของการบูชา แตกต่างกันไปตามความเชื่อ ภูมิภาค วัดที่จัด หรือแม้แต่บุคคล

อ้างอิง

1. James Lochtefeld, The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 2, ISBN , pp. 529–530.
2. Paul Courtright, in Gods of Flesh/Gods of Stone (Joanne Punzo Waghorne, Norman Cutler, and Vasudha Narayanan, eds), ISBN , Columbia University Press, see Chapter 2.
3. पूजा Sanskrit Dictionary, Germany (2009)
4. Religions in the Modern World, 3rd Edition, David Smith, p. 45
5. Lindsay Jones, บ.ก. (2005). Gale Encyclopedia of Religion. Vol. 11. Thompson UGale. pp. 7493–7495. ISBN .
6. Flood, Gavin D. (2002). The Blackwell Companion to Hinduism. Wiley-Blackwell. ISBN .
7. Puja, Encyclopædia Britannica.
8. Hiro G. Badlani (2008), Hinduism: A path of ancient wisdom, ISBN , pp. 315-318.
9. "Prasada", Wikipedia (ภาษาอังกฤษ), 2023-01-28, สืบค้นเมื่อ 2023-02-04
10. How Balinese Worship their God The Bali Times (January 4, 2008), Pedoman Sembahyang Bali Indonesia (2009).
11. Yves Bonnefoy (ed.), Asian Mythologies, ISBN , University of Chicago Press, pages 161–162
12. (2004), (PDF), Princeton, NJ: Princeton University Press, p. 67, ISBN , คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2013-12-26
13. "upacharas". salagram.net. 2004. สืบค้นเมื่อ 25 December 2012. Sixty four Upacharas
14. Stella Kramrisch (1976), The Hindu Temple, Vols 1 and 2, Motilal Banarsidass; see also her publications on Shiva Temple pujas, Princeton University Press.