Polish–Lithuanian Commonwealth

เครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนีย (โปแลนด์: Rzeczpospolita Obojga Narodów; อังกฤษ: Polish-Lithuanian Commonwealth) มีชื่อเป็นทางการว่า ราชอาณาจักรโปแลนด์และแกรนด์ดัชชีลิทัวเนีย (Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie; Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania) เป็นสองรัฐสมาพันธรัฐ บางครั้งเรียกเป็นสหพันธรัฐ ของโปแลนด์และลิทัวเนียที่มีพระมหากษัตริย์ โดยดำรงตำแหน่งทั้งพระมหากษัตริย์โปแลนด์และ ถือเป็นหนึ่งในประเทศที่ใหญ่ที่สุด และมีประชากรมากที่สุดในยุโรปช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 17 ในช่วงที่มีพื้นที่มากที่สุดเมื่อต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 เครือจักรภพครอบคลุมพื้นที่เกือบ 1,000,000 km² (400,000 sq mi) และใน ค.ศ. 1618 มีประชากรหลากหลายชาติพันธุ์เกือบ 12 ล้านคน โดยมีภาษาโปแลนด์กับภาษาละตินเป็นภาษาราชการ

เครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย
1569–1795
(ประมาณ ค.ศ. 1605–1668) ตราแผ่นดิน
คำขวัญ:  "Si Deus nobiscum quis contra nos" "ถ้าพระเจ้าทรงอยู่กับเรา แล้วใครเล่าจะเป็นศัตรู" "" "เพื่อศรัทธา กฎหมาย และกษัตริย์"
เพลงชาติ:
เขตแดนเครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนีย (เขียว) กับรัฐบริวาร (เขียวอ่อน) ในช่วงสูงสุดเมื่อ ค.ศ. 1619
เมืองหลวง	โดยนิตินัย: กรากุฟ(1569–1793) วอร์ซอ^[b](1793–1795) โดยพฤตินัย: กรากุฟ(1569–1596) วอร์ซอ^[b](1596–1795)
ภาษาทั่วไป	ทางการ: โปแลนด์และละติน ภูมิภาค: เยอรมัน ลิทัวเนีย
ศาสนา	ทางการ: โรมันคาทอลิก ส่วนน้อย: อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ คาทอลิกตะวันออก โปรเตสแตนต์ ยูดาห์ อิสลาม
การปกครอง	ราชาธิปไตยระบบรัฐสภาโดยสืบราชสันตติวงศ์ (1569–1572) ราชาธิปไตยระบบรัฐสภาโดยการเลือกตั้งพระประมุข (1573–1791; 1792–1795) ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ (1791–1792)
พระมหากษัตริย์ /
• 1569–1572 (องค์แรก)
• 1764–1795 (องค์สุดท้าย)	สตาญิสวัฟที่ 2 เอากุสตุส
สภานิติบัญญัติ
• สภาสูง
• สภาล่าง	สภาผู้แทนราษฎร
ยุคประวัติศาสตร์
•	1 กรกฎาคม 1569
•	5 สิงหาคม ค.ศ. 1772
• รัฐธรรมนูญ 3 พฤษภาคม	3 พฤษภาคม ค.ศ. 1791
• การแบ่งครั้งที่ 2	23 มกราคม ค.ศ. 1793
•	24 ตุลาคม 1795
พื้นที่
1582	815,000 ตารางกิโลเมตร (315,000 ตารางไมล์)
1618	1,000,000 ตารางกิโลเมตร (390,000 ตารางไมล์)
ประชากร
• 1582	~8,000,000
ก่อนหน้า ถัดไป ราชอาณาจักรโปแลนด์ (ค.ศ. 1385-1569) แกรนด์ดัชชีลิทัวเนีย ราชาธิปไตยฮาพส์บวร์คแห่งออสเตรีย จักรวรรดิรัสเซีย ราชอาณาจักรปรัสเซีย

เครือจักรภพก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1569 โดย (Union of Lublin) ซึ่งรวมราชอาณาจักรโปแลนด์เข้ากับแกรนด์ดัชชีลิทัวเนียมาจนถึงวันที่ 3 พฤษภาคม ค.ศ. 1791 เครือจักรภพมีได้ครอบคลุมเพียงดินแดนโปแลนด์และลิทัวเนียเท่านั้น แต่ยังรวมดินแดนทั้งหมดของเบลารุสและลัตเวีย ดินแดนส่วนใหญ่ของยูเครนและเอสโตเนีย รวมถึงบางส่วนของประเทศรัสเซียปัจจุบัน (แคว้นสโมเลนสค์และคาลินินกราด)

เครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนียเป็นอาณาจักรที่ก่อตั้งจากอาณาจักรสองแห่งที่มีความสัมพันธ์กันอย่างไม่เป็นทางการมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1386 ระบบการปกครองที่มักจะเรียกกันว่า “ประชาธิปไตยของชนชั้นสูง” (Noble's democracy) หรือ “เสรีภาพทอง” ซึ่งเป็นการปกครองโดยเจ้าผู้ครองนครที่ปกครองตามกฎหมายและสภานิติบัญญัติเซย์ม (Sejm) ที่ควบคุมโดยขุนนาง (szlachta) ระบบที่ว่านี้เป็นรากฐานของระบบประชาธิปไตยอย่างกว้าง ๆ ในสมัยใหม่ และระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญเมื่อ ค.ศ. 1791 รวมทั้งระบบสหพันธรัฐ. แม้ว่ารัฐทั้งสองแต่เดิมมีฐานะเท่ากันอย่างเป็นทางการ แต่ตามความเป็นจริงโปแลนด์มักจะมีอำนาจเหนือกว่า

เครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนียมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์และเสรีภาพในการนับถือศาสนาสูง ซึ่งยืนยันจาก แต่เสรีภาพจะมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่กับสมัย โดยรัฐธรรมนูญฉบับ ค.ศ. 1791 ยอมรับให้นิกายโรมันคาทอลิกเป็น "ศาสนาหลัก" แต่ยังคงให้เสรีภาพทางศาสนา ซึ่งต่างจากสมาพันธรัฐวอร์ซอ

หลังผ่านยุครุ่งเรืองมาหลายทศวรรษ เครือจักรภพจึงเข้าสู่ยุคการเสื่อมถอยทางการเมือง การทหาร และเศรษฐกิจที่ยืดเยื้อ ความอ่อนแอที่เติบโตขึ้นนำไปสู่การแบ่งเครือจักรภพให้แก่เพื่อนบ้าน (ออสเตรีย, ปรัสเซีย และรัสเซีย) ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 ก่อนการล่มสลายไม่นาน เครือจักรภพได้ทำการปฏิรูปครั้งใหญ่และจัดตั้งรัฐธรรมนูญฉบับวันที่ 3 พฤษภาคม ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญที่ผ่านการประมวลฉบับแรกในประวัติศาสตร์ยุโรปสมัยใหม่ และอันที่สองในประวัติศาสตร์โลกสมัยใหม่ ตามหลังรัฐธรรมนูญสหรัฐ

ชื่อ

ชื่อทางการของเครือจักรภพคือราชอาณาจักรโปแลนด์และแกรนด์ดัชชีลิทัวเนีย (โปแลนด์: Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie; ลิทัวเนีย: Lenkijos Karalystė ir Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė; ละติน: Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae) โดยชื่อภาษาละตินมักใช้ในสนธิสัญญาระหว่างประเทศและการทูต

ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 และภายหลังมีอีกชื่อว่า 'เครือจักรภพสาธารณรัฐอันสงบสุขยิ่งโปแลนด์' (โปแลนด์: Najjaśniejsza Rzeczpospolita Polska; ละติน: Serenissima Res Publica Poloniae) เครือจักรภพราชอาณาจักรโปแลนด์ หรือเครือจักรภพโปแลนด์

ชาวยุโรปตะวันตกมักย่อชื่อเป็น 'โปแลนด์' และในข้อมูลส่วนใหญ่ใรสมัยก่อนและสมัยใหม่มักเรียกเป็นราชอาณาจักรโปแลนด์ หรือแค่โปแลนด์

ชื่ออย่างไม่เป็นทางการได้แก่ 'สาธารณรัฐชนชั้นขุนนาง' (โปแลนด์: Rzeczpospolita szlachecka) และ 'เครือจักรภพแห่งแรก' (โปแลนด์: I Rzeczpospolita) ชื่อหลังมักใช้ในประวัติศาสตร์นิพนธ์ เพื่อแยกจากสาธารณรัฐโปแลนด์ที่ 2

สิ่งสืบทอด

ดัชชีวอร์ซอ ซึ่งก่อตั้งเมื่อ ค.ศ. 1807 มีรากฐานมาจากเครือจักรภพ ขบวนการการปฏิรูปเกิดขึ้นระหว่าง “การปฏิวัติเดือนมกราคม” ระหว่างปี ค.ศ. 1863 ถึงปี ค.ศ. 1864 และในคริสต์ทศวรรษ 1920 โดยความพยายามที่ล้มเหลวในการสร้างสหพันธรัฐ “Międzymorze” (ระหว่างทะเล) ของยูแซฟ ปิวซูตสกี (Józef Piłsudski) ซึ่งถ้าสำเร็จก็จะรวมพื้นที่จากฟินแลนด์ทางเหนือไปถึงบอลข่านทางใต้

ในปัจจุบันประเทศโปแลนด์ถือว่ามีรากฐานมาจากเครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนีย แต่ประเทศลิทัวเนียซึ่งก่อตั้งใหม่หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง เมื่อเริ่มได้รับอิสรภาพใหม่มองเห็นการรวมตัวเป็นเครือจักรภพในทางลบ แต่ทัศนคตินี้ก็เปลี่ยนแปลงไปมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

ดูเพิ่ม

• สหราชอาณาจักรโปแลนด์-ลิทัวเนีย
• ราชอาณาจักรโปแลนด์ (ค.ศ. 1916–1918)
• พระเจ้าฟรีดริชมหาราช

เชิงอรรถ

1. เป็นคำขวัญที่ใช้ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 18

a. ^{^} ชื่อในภาษาอื่นและภาษาราชการ:

• ละติน: Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae / Serenissima Res Publica Poloniae
• ฝรั่งเศส: Royaume de Pologne et Grand-duché de Lituanie / Sérénissime République de Pologne et Grand-duché de Lituanie
• โปแลนด์: Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie
• ลิทัวเนีย: Lenkijos Karalystė ir Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė
• เบลารุส: Каралеўства Польскае і Вялікае Княства Літоўскае (Karaleŭstva Polskaje і Vialikaje Kniastva Litoŭskaje)
• ยูเครน: Королівство Польське і Велике князівство Литовське
• เยอรมัน: Königreich Polen und Großfürstentum Litauen

b. ^{^} นักประวัติศาสตร์บางคนจัดวันที่เปลี่ยนเมืองหลวงจากกรากุฟไปเป็นวอร์ซอในช่วง ค.ศ. 1595 ถึง 1611 ถึงแม้ว่าวอร์ซอไม่ได้มีสถานะเป็นเมืองหลวงอย่างเป็นทางการจนถึง ค.ศ. 1793 เครือจักรภพเริ่มจัดการประชุมที่วอร์ซอหลังจัดตั้งและผู้ปกครองได้ประทับที่นั่น แม้ว่าจะจัดพิธีราชาภิเษกที่กรากุฟ แนวคิดเมืองหลวงเดียวในสมัยใหม่ยังไม่เป็นที่ยอมรับในเครือจักรภพที่ใช้ระบอบศักดินาและการกระจายอำนาจ นักประวัติศาสตร์บางคนจัดให้วอร์ซอเป็นเมืองหลวงของทั้งเครือจักรภพ บางครั้ง วิลนอ เมืองหลวงของแกรนด์ดัชชี ถูกจัดเป็นเมืองหลวงที่สองของเครือจักรภพ

หมายเหตุ

1. ราชวงศ์วาซาใช้ธงราชวงศ์
2. This quality of the Commonwealth was recognized by its contemporaries. , in his , first published in 1621, writes of Poland: "Poland is a receptacle of all religions, where Samosetans, Socinians, Photinians ..., Arians, Anabaptists are to be found"; "In Europe, Poland and Amsterdam are the common sanctuaries [for Jews]".

อ้างอิง

1. Partitions of Poland ที่สารานุกรมบริตานิกา
2. Centre for , "A Very Short History of Kraków", see: . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 12 March 2009. สืบค้นเมื่อ 29 November 2012.
3. Richters, Katja (2012). The Post-Soviet Russian Orthodox Church: Politics, Culture and Greater Russia. Routledge. p. 133. ISBN . formed part of the Polish–Lithuanian Commonwealth which was ruled by Catholic monarchs who made Roman Catholicism the state religio...
4. Janusz Sykała: Od Polan mieszkających w lasach – historia Polski – aż do króla Stasia, Gdansk, 2010.
5. Georg Ziaja: Lexikon des polnischen Adels im Goldenen Zeitalter 1500–1600, p. 9.
6. "Artykuły henrykowskie - szlachecka prekonstytucja - Historia - polskieradio24.pl". polskieradio24.pl.
7. "Poland - The First Partition | Britannica". www.britannica.com.
8. Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 14, ISBN .
9. Bertram Benedict (1919): A history of the great war. Bureau of national literature, inc. p. 21.
10. According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, ~ 990.000 km²
11. Hahn, Gordon M. (2021-11-09). The Russian Dilemma: Security, Vigilance and Relations with the West from Ivan III to Putin (ภาษาอังกฤษ). McFarland. p. 35. ISBN .
12. Zbigniew Pucek: Państwo i społeczeństwo 2012/1, Krakow, 2012, p. 17.
13. Norman Davies, Europe: A History, Pimlico 1997, p. 554: "Poland–Lithuania was another country which experienced its 'Golden Age' during the sixteenth and early seventeenth centuries. The realm of the last Jagiellons was absolutely the largest state in Europe"
14. Piotr Wandycz (2001). The price of freedom (p.66). p. 66. ISBN . สืบค้นเมื่อ 13 August 2011.
15. Bertram Benedict (1919). A history of the great war. Bureau of national literature, inc. p. 21. สืบค้นเมื่อ 13 August 2011.
16. According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, 990.000 km²
17. Based on 1618 population map 17 กุมภาพันธ์ 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (p. 115), 1618 languages map (p119), 1657–67 losses map (p. 128) and 1717 map 17 กุมภาพันธ์ 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (p. 141) from , Poland a Historical Atlas, Hippocrene Books, 1987, ISBN 
18. According to Panstwowe Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych: Atlas Historyczny Polski, wydanie X, 1990, p. 16, just over 9 million in 1618.
19. , Polish Liberal Thought, Central European University Press, 2001, ISBN , Google Print: p. 3, p. 12
20. , The Transformation of European Politics 1763–1848, Oxford University Press, 1996, ISBN , Google print p. 84
21. Rett R. Ludwikowski, Constitution-Making in the Region of Former Soviet Dominance, Duke University Press, 1997, ISBN , Google Print, p. 34
22. , Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989, Palgrave, 2002, ISBN , Google print p. 11 – constitutional monarchy, p. 3 – anarchy
23. Aleksander Gella, Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1998, ISBN , Google Print, p. 13
24. "Formally, Poland and Lithuania were to be distinct, equal components of the federation ... But Poland, which retained possession of the Lithuanian lands it had seized, had greater representation in the diet and became the dominant partner.""Lublin, Union of". Encyclopædia Britannica. 2006.[1]
25. # Norman Davies, God's Playground. A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795, Vol. 2: 1795 to the Present. Oxford: Oxford University Press. ISBN  / ISBN 
26. Halina Stephan, Living in Translation: Polish Writers in America, Rodopi, 2003, ISBN , Google Print p. 373. Quoting from academic journal mission statement: "Polish–Lithuanian Commonwealth was ... characterized by religious tolerance unusual in premodern Europe"
27. (1999). Citizenship and Ethnicity: The Growth and Development of a Democratic Multiethnic Institution (notes). Greenwood Press. p. 122. ISBN .
28. "In the mid-1500s, united Poland was the largest state in Europe and perhaps the continent's most powerful state politically and militarily". "Poland". Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 26 June 2009.
29. (1992). The Slavs in European History and Civilization. Rutgers University Press. p. 300. ISBN .
30. Salo Wittmayer Baron (1976). A social and religious history of the Jews. Columbia University Press. ISBN .
31. Martin Van Gelderen, , Republicanism: A Shared European Heritage, Cambridge University Press, 2002, ISBN  p. 54.
32. "The Causes of Slavery or Serfdom: A Hypothesis" 15 ธันวาคม 2007 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (discussion and full online text) of (1970). 30:1 (March), pp. 18–32.
33. . IU Robert H. McKinney School of Law. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-03-26. สืบค้นเมื่อ 2023-02-18. {{}}: Cite ใช้ชื่อทั่วไป ((help))
34. (1993). Constitutions of the World. Fred B. Rothman & Company. ISBN .
35. Isaac Kramnick, Introduction, Madison, James (1987). The Federalist Papers. Penguin Classics. p. 13. ISBN . May second oldest constitution.
36. describes the advent of modern codified national constitutions as one of the milestones of democracy, and states that "The first European country to follow the U.S. example was Poland in 1791." John Markoff, Waves of Democracy, 1996, ISBN , p. 121.
37. Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford University Press. p. 699. ISBN .
38. "Regnum Poloniae Magnusque Ducatus Lithuaniae – definicja, synonimy, przykłady użycia". sjp.pwn.pl. สืบค้นเมื่อ 27 October 2016.
39. Ex quo serenissima respublica Poloniae in corpore ad exempluin omnium aliarnm potentiarum, lilulum regiuin Borussiae recognoscere decrevit (...)
    Antoine-François-Claude Ferrand (1820). "Volume 1". Histoire des trois démembremens de la Pologne: pour faire suite à l'histoire de l'Anarchie de Pologne par Rulhière (ภาษาฝรั่งเศส). Deterville. p. 182.
40. the name given by in his work Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et re publica regni Polonici libri duo, 1577.
41. the therm used for instance in Zbior Deklaracyi, Not I Czynnosci Głownieyszych, Ktore Poprzedziły I Zaszły Pod Czas Seymu Pod Węzłem Konfederacyi Odprawuiącego Się Od Dnia 18. Wrzesnia 1772. Do 14 Maia 1773
42. Name used for the common state, Henryk Rutkowski, Terytorium, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. II, Warszawa 1981, s. 398.
43. Richard Buterwick. The Polish Revolution and the Catholic Church, 1788–1792: A Political History. . 2012. pp. 5, xvii.
44. Barile, Davide (2019). Historic Power Europe; A Post-Hegelian Interpretation of European Integration. New York: Taylor & Francis. ISBN .
45. A. stated, for instance by the preamble of the of 1997.
46. , Vytautas Zalys, Lithuania in European Politics: The Years of the First Republic, 1918–1940, Palgrave, 1999, ISBN . Print, p. 78
47. (ภาษาโปแลนด์). Rp.pl. 23 August 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 July 2015. สืบค้นเมื่อ 1 February 2009.
48. Guillaume de Lamberty (1735). "Volume 3". Mémoires pour servir à l'histoire du XVIIIe siècle, contenant les négociations, traitez, résolutions et autres documents authentiques concernant les affaires d'état: avec le supplément aux années MDCXCVI-MDCCIII (ภาษาฝรั่งเศส). p. 343. Généreux et Magnifiques Seigneurs les Sénateurs et autres Ordres de la Sérénissime République de Pologne et du grand Duché de Lithuanie
49. Francis W. Carter (1994). Trade and urban development in Poland: an economic geography of Cracow, from its origins to 1795 – Volume 20 of Cambridge studies in historical geography. . pp. 186, 187. ISBN .
50. Daniel Stone (2001). The Polish–Lithuanian state, 1386–1795. University of Washington Press. p. 221. ISBN .
51. Robert Bideleux, Ian Jeffries (1998). A history of eastern Europe: crisis and change. . p. 126. ISBN .
52. (1998). Europe: A History. . pp. 657–660. ISBN . vilnius capital grand duchy.
53. Politics and reformations: communities, polities, nations, and empires. 2007 p. 206.
54. . 2006, Vol. 55; p. 2.
55. Thomas A. Brady, Christopher Ocker; entry by David Frick (2007). Politics and reformations: communities, polities, nations, and empires : essays in honor of Thomas A. Brady, Jr. . p. 206. ISBN .{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
56. Marcel Cornis-Pope, John Neubauer; essay by (2004). History of the literary cultures of East-Central Europe: junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries (Volume 2). Publishing Company. p. 11. ISBN .{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Polish-Lithuanian Commonwealth
• Commonwealth of Diverse Cultures: Poland's Heritage 24 มิถุนายน 2011 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ในภาษาโปแลนด์และอังกฤษ)
• Knowledge passage (ในภาษาโปแลนด์)
• The Polish–Lithuanian Commonwealth–Maps, history of cities in Poland, Ukraine, Belarus and Lithuania 17 เมษายน 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ในภาษาโปแลนด์)
• The Polish-Lithuanian Commonwealth on BBC Radio 4 "In Our Time" 14 Oct. 2021, with , University of Aberdeen, Katarzyna Kosior, and , University of Oxford

50°03′14″N 19°56′05″E / 50.05389°N 19.93472°E / 50.05389; 19.93472