Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
มะตูม มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Aegle marmelos ภาคเหนือเรียกว่า มะปิน ภาคใต้เรียกว่า กะทันตาเถร, ตูม และตุ่มตัง ภาคอีสานเรียกว่า บักตูม ภาษาเขมรเรียกว่า พะโนงค์ (ព្នៅ) ชาวกะเหรี่ยงเรียกว่า มะปีส่า เป็นไม้ผลยืนต้นพื้นเมืองของอนุทวีปอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีการเพาะปลูกทั่วไปในอินเดีย รวมทั้งในศรีลังกา แหลมมลายูตอนเหนือ เกาะชวา และฟิลิปปินส์ จัดเป็นพืชเพียงสปีชีส์เดียวที่อยู่ในสกุล Aegle
| มะตูม | |
|---|---|
 | |
| ต้นมะตูม (บน) และผลมะตูมที่สุกแล้ว (ล่าง) | |
 | |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| โดเมน: | ยูแคริโอต |
| อาณาจักร: | พืช |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง |
| เคลด: | พืชดอก |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงคู่แท้ |
| เคลด: | โรสิด |
| อันดับ: | เงาะ |
| วงศ์: | วงศ์ส้ม |
| วงศ์ย่อย: | |
| สกุล: | Aegle (L.) |
| สปีชีส์: | Aegle marmelos |
| ชื่อทวินาม | |
| Aegle marmelos (L.) | |
| ชื่อพ้อง | |
| |
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้นมีความสูง 18 เมตร เปลือกลำต้นมีสีเทาเรียบเป็นร่องตื้น เนื้อไม้แข็ง มีสีขาวแกมเหลือง และมีกลิ่นหอม โคนต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลม ยาว แข็ง ออกเดี่ยวหรือเป็นคู่ตามกิ่ง ใบประกอบแบบขนนก ใบย่อยรูปไข่หรือรูปหอกมี 3 ใบ มองดูคล้ายตรีศูลของพระศิวะ ดอกสีขาวหรือขาวอมเขียว มีกลิ่นหอม ผลมีเปลือกแข็งเรียบและมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 5–15 เซนติเมตร บางผลมีเปลือกแข็งมากจนต้องกระเทาะเปลือกออกโดยใช้ค้อนทุบ เนื้อผลเหนียวข้น มีกลิ่นหอม และมีเมล็ดจำนวนมากแทรกอยู่ในเนื้อผล โดยเมล็ดจะมีขนหนาปกคลุม
การใช้ประโยชน์
ผลมะตูมใช้รับประทานได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง น้ำจากผลเมื่อนำไปกรองและเติมน้ำตาลจะได้เครื่องดื่มคล้ายน้ำมะนาว และยังใช้ในการทำ Sharbat ซึ่งเป็นเครื่องดื่มที่ได้จากการนำเนื้อผลมะตูมไปผสมกับมะขาม ผลอ่อนฝานแล้วตากแห้งนำไปต้มกับน้ำเป็นน้ำมะตูม นำมายำ ใบอ่อนและยอดอ่อนใช้รับประทานเป็นผักสลัด กินกับน้ำพริก ลาบ และข้าวยำ ผลแก่แต่เปลือกยังนิ่มนำมาฝานแล้วทำเป็นมะตูมเชื่อม ซึ่งนำไปเป็นส่วนผสมของขนมอื่นอีกหลายอย่าง มะตูมสุก เนื้อเละใช้รับประทานเป็นผลไม้ และใช้เป็นยารักษาอาการท้องร่วง ท้องเดิน โรคลำไส้ ตาแห้งไข้หวัดธรรมดา และยังใช้รักษาอาการท้องผูกเรื้อรัง
ความเชื่อ
คนไทยถือว่ามะตูมเป็นไม้มงคล นิยมปลูกทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของบ้าน ศาสนาฮินดู เป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของพระศิวะ ดังนั้นจึงพบต้นมะตูมได้ทั่วไปในสวนของวิหารในประเทศอินเดีย และใบมะตูมยังเป็นส่วนประกอบในพิธีกรรมทางศาสนา เช่นการทำน้ำมนต์สะเดาะเคราะห์หรือครอบครู
สัญลักษณ์
ต้นมะตูมเป็นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดชัยนาท ผู้ที่ได้รับทุนเล่าเรียนหลวงหรือจะได้รับพระราชทานใบมะตูมเพื่อเป็นสิริมงคล
ชื่อท้องถิ่นของมะตูม
ชื่อสามัญของมะตูมในภาษาต่าง ๆ ได้แก่
- เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
- เอเชียใต้
- ภาษาเบงกอล: বেল
- ภาษาฮินดี: बिल्व (Bilva)
- โอเดีย: ବେଲ
- ภาษากันนาดา: ಬೇಲದ ಹಣ್ಣು
- ภาษากงกัณ: gorakamli
- ภาษามลยาฬัม: കൂവളം
- ภาษามราฐี: बेल หรือ कवीठ (Kaveeth)
- ภาษาปัญจาบ: ਬਿਲ (Beel)
- ภาษาสันสกฤต : बिल्वम्
- ภาษาสินธี: ڪاٺ گدرو
- ภาษาสิงหล: බෙලි (Beli)
- ภาษาทมิฬ: வில்வம் (Vilvam)
- ภาษาเตลูกู: మారేడు (maredu)
- Sir Phal (ภาษาฮินดีโบราณ)
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- Plummer, J. (2020). Aegle marmelos. The IUCN Red List of Threatened Species 2020: e.T156233789A156238207. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-3.RLTS.T156233789A156238207.en. Downloaded on 07 March 2021.
- "Taxon: Aegle marmelos (L.) Corrêa". GRIN Global, National Plant Germplasm System, US Department of Agriculture. 19 September 2017. สืบค้นเมื่อ 16 March 2018.
- "สกุล Aegle". ฐานข้อมูลออนไลน์ (GRIN). สืบค้นเมื่อ 20 มิถุนายน 2017.
- นิดดา หงส์วิวัฒน์ และทวีทอง หงส์วิวัฒน์ (ตุลาคม 2550). "มะตูม" ใน ผลไม้ 111 ชนิด: คุณค่าอาหารและการกิน. กรุงเทพฯ: แสงแดด. หน้า 147–148. ISBN .
- "มะตูม". ฐานข้อมูลสมุนไพร. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2553.
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Aegle marmelos
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
matum michuxwithyasastrwa Aegle marmelos phakhehnuxeriykwa mapin phakhiteriykwa kathntaethr tum aelatumtng phakhxisaneriykwa bktum phasaekhmreriykwa phaonngkh ព ន chawkaehriyngeriykwa mapisa epnimphlyuntnphunemuxngkhxngxnuthwipxinediyaelaexechiytawnxxkechiyngit mikarephaaplukthwipinxinediy rwmthnginsrilngka aehlmmlayutxnehnux ekaachwa aelafilippins cdepnphuchephiyngspichisediywthixyuinskul Aeglematumtnmatum bn aelaphlmatumthisukaelw lang sthanakarxnurksiklthukkhukkham IUCN 3 1 karcaaenkchnthangwithyasastrodemn yuaekhrioxtxanackr phuchekhld phuchmithxlaeliyngekhld phuchdxkekhld phuchibeliyngkhuaethekhld orsidxndb engaawngs wngssmwngsyxy skul Aegle L spichis Aegle marmeloschuxthwinamAegle marmelos L chuxphxngBelou marmelos L A Lyons Crateva marmelos L lksnathangphvkssastrlatnmikhwamsung 18 emtr epluxklatnmisiethaeriybepnrxngtun enuximaekhng misikhawaekmehluxng aelamiklinhxm okhntnaelakingkanmihnamaehlm yaw aekhng xxkediywhruxepnkhutamking ibprakxbaebbkhnnk ibyxyrupikhhruxruphxkmi 3 ib mxngdukhlaytrisulkhxngphrasiwa dxksikhawhruxkhawxmekhiyw miklinhxm phlmiepluxkaekhngeriybaelamiesnphansunyklang 5 15 esntiemtr bangphlmiepluxkaekhngmakcntxngkraethaaepluxkxxkodyichkhxnthub enuxphlehniywkhn miklinhxm aelamiemldcanwnmakaethrkxyuinenuxphl odyemldcamikhnhnapkkhlumkarichpraoychnphlmatumichrbprathanidthngaebbsdaelaaebbaehng nacakphlemuxnaipkrxngaelaetimnatalcaidekhruxngdumkhlaynamanaw aelayngichinkartha Sharbat sungepnekhruxngdumthiidcakkarnaenuxphlmatumipphsmkbmakham phlxxnfanaelwtakaehngnaiptmkbnaepnnamatum namaya ibxxnaelayxdxxnichrbprathanepnphksld kinkbnaphrik lab aelakhawya phlaekaetepluxkyngnimnamafanaelwthaepnmatumechuxm sungnaipepnswnphsmkhxngkhnmxunxikhlayxyang matumsuk enuxelaichrbprathanepnphlim aelaichepnyarksaxakarthxngrwng thxngedin orkhlais taaehngikhhwdthrrmda aelayngichrksaxakarthxngphukeruxrng khwamechux khnithythuxwamatumepnimmngkhl niymplukthangthistawnxxkechiyngehnuxkhxngban sasnahindu epntnimskdisiththikhxngphrasiwa dngnncungphbtnmatumidthwipinswnkhxngwiharinpraethsxinediy aelaibmatumyngepnswnprakxbinphithikrrmthangsasna echnkarthanamntsaedaaekhraahhruxkhrxbkhru sylksn tnmatumepnphnthuimmngkhlphrarachthanpracacnghwdchynath phuthiidrbthunelaeriynhlwnghruxcaidrbphrarachthanibmatumephuxepnsirimngkhlchuxthxngthinkhxngmatumchuxsamykhxngmatuminphasatang idaek exechiytawnxxkechiyngit phma ဥသ စ ou shi hrux oʊʔ ʃiʔ ekhmr ព ន pnɨv law ໝາກຕ ມ mȁːk tuːm mlayu pokok maja batu tnim exechiyit phasaebngkxl ব ল phasahindi ब ल व Bilva oxediy ବ ଲ phasaknnada ಬ ಲದ ಹಣ ಣ phasakngkn gorakamli phasamlyalm ക വള phasamrathi ब ल hrux कव ठ Kaveeth phasapycab ਬ ਲ Beel phasasnskvt ब ल वम phasasinthi ڪاٺ گدرو phasasinghl බ ල Beli phasathmil வ ல வம Vilvam phasaetluku మ ర డ maredu Sir Phal phasahindiobran duephimraychuxphnthuimmngkhlphrarachthanpracacnghwdxangxingPlummer J 2020 Aegle marmelos The IUCN Red List of Threatened Species 2020 e T156233789A156238207 doi 10 2305 IUCN UK 2020 3 RLTS T156233789A156238207 en Downloaded on 07 March 2021 Taxon Aegle marmelos L Correa GRIN Global National Plant Germplasm System US Department of Agriculture 19 September 2017 subkhnemux 16 March 2018 skul Aegle thankhxmulxxniln GRIN subkhnemux 20 mithunayn 2017 nidda hngswiwthn aelathwithxng hngswiwthn tulakhm 2550 matum in phlim 111 chnid khunkhaxaharaelakarkin krungethph aesngaedd hna 147 148 ISBN 9789749665749 matum thankhxmulsmuniphr khnaephschsastr mhawithyalyxublrachthani 2553 aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb Aegle marmelos