อำเภอปทุมวัน

ปทุมวัน เป็นหนึ่งในห้าสิบเขตของกรุงเทพมหานคร เป็นเขตศูนย์กลางธุรกิจ การค้า การบริการ การพยาบาล วัฒนธรรม การศึกษา และการทูต เป็นเขตหนึ่งที่มีที่ตั้งอยู่บริเวณใจกลางที่สุดของกรุงเทพมหานคร และที่มีการคมนาคมหลากหลายช่องทาง

เขตปทุมวัน
เขต
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Khet Pathum Wan
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: ศูนย์การค้าสยามพารากอน แอปเปิลสโตร์ สาขาเซ็นทรัลเวิลด์ หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศูนย์การค้าเอ็มบีเค เซ็นเตอร์ สถานีรถไฟหัวลำโพง สนามศุภชลาศัย
คำขวัญ:  บูชาท้าวมหาพรหม ชื่นชมวังสมเด็จย่า ศูนย์การค้ามากมี ลุมพินีสวนสาธารณะ ศิลปะมวยไทย สถานีรถไฟหัวลำโพง เชื่อมโยงรถไฟฟ้า สถานศึกษาเลื่องชื่อ นามระบือจุฬาลงกรณ์
แผนที่กรุงเทพมหานคร เน้นเขตปทุมวัน
พิกัด: 13°44′41.79″N 100°31′19.92″E / 13.7449417°N 100.5222000°E / 13.7449417; 100.5222000
ประเทศ	ไทย
เขตปกครองพิเศษ	กรุงเทพมหานคร
พื้นที่
• ทั้งหมด	8.369 ตร.กม. (3.231 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	40,077 คน
• ความหนาแน่น	4,788.74 คน/ตร.กม. (12,402.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	10330
รหัสภูมิศาสตร์	1007
ที่อยู่ สำนักงาน	อาคารไทยยานยนตร์ เลขที่ 12/1-4 ซอยรองเมือง 5 ถนนจรัสเมือง แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร 10330
เว็บไซต์	www.bangkok.go.th/pathumwan
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตปทุมวันตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของฝั่งพระนคร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตต่าง ๆ เรียงตามเข็มนาฬิกาดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตดุสิตและเขตราชเทวี มีคลองมหานาคและคลองแสนแสบเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตวัฒนาและเขตคลองเตย มีขอบฟากตะวันตกเป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับเขตสาทรและเขตบางรัก มีถนนพระรามที่ 4 เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตป้อมปราบศัตรูพ่ายและเขตสัมพันธวงศ์ มีคลองผดุงกรุงเกษมเป็นเส้นแบ่งเขต

ที่มาของชื่อเขต

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ได้เสด็จทอดพระเนตรบริเวณคลองแสนแสบ ซึ่งในขณะนั้นยังมีสภาพเป็นท้องนาชานเมือง มีบัวพันธุ์ไทยขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างสระบัว 2 สระ และพระตำหนักสำหรับเป็นที่ประทับพักผ่อนซึ่งในปัจจุบันเป็นวังสระปทุม (วังที่ประทับของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี) และต่อมาได้โปรด ฯ ให้สร้างวัดปทุมวนาราม (แปลว่า "วัดป่าบัว") ขึ้นเป็นพระอารามหลวง บริเวณดังกล่าวจึงมีชื่อเรียกว่า ปทุมวัน

ประวัติศาสตร์

อำเภอปทุมวัน อนึงในอดีตอำเภอประทุมวันนั้นได้มีประกาศกระทรวงนครบาล ระบุว่า เนื่องจากอำเภอสระประทุมวัน มีอาณาเขตไม่กว้างขวาง ทั้งการงานมีน้อย จึงยกเลิกอำเภอสระประทุมวันเสีย โดยรวมพื้นที่เข้ากับอำเภอสามเพ็งและอำเภอดุสิตต่อมาในปี พ.ศ. 2458 ได้มีการประกาศยกเลิกอำเภอชั้นใน 7 อำเภอและตั้งอำเภอชั้นในขึ้นใหม่ 25 อำเภอ โดยใน 25 อำเภอมีอำเภอปทุมวันวันโดยใช้ที่ว่าการอำเภอสามแยก (ต่อมายุบรวมกับอำเภอสัมพันธวงศ์) เป็นที่ทำการในขั้นแรก จากนั้นจึงย้ายมาตั้งอยู่ที่สี่แยกปทุมวัน และได้ย้ายมาอยู่ที่ตั้งปัจจุบันในซอยจุฬาลงกรณ์ 5 ถนนพระรามที่ 4 ใน พ.ศ. 2506

ใน พ.ศ. 2515 ได้มีประกาศคณะปฏิวัติจัดตั้งกรุงเทพมหานครขึ้นแทนที่นครหลวงกรุงเทพธนบุรีซึ่งเกิดจากการรวมกันของจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี อำเภอปทุมวันจึงได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็น เขตปทุมวัน ขึ้นกับกรุงเทพมหานคร ส่วนตำบลต่าง ๆ ในท้องที่ก็มีฐานะเป็นแขวง

การแบ่งเขตการปกครอง

เขตปทุมวันแบ่งหน่วยการปกครองย่อยออกเป็น 4 แขวง ได้แก่

หมาย เลข	อักษรไทย	อักษรโรมัน	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2566)	ความหนาแน่นประชากร (ธันวาคม 2566)	แผนที่
1.	รองเมือง	Rong Mueang	1.300	15,198	11,690.77
2.	วังใหม่	Wang Mai	1.403	5,093	3,630.08
3.	ปทุมวัน	Pathum Wan	2.181	2,746	1,259.06
4.	ลุมพินี	Lumphini	3.485	17,040	4,889.53
ทั้งหมด			8.369	40,077	4,788.74

ประชากร

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎร เขตปทุมวัน
ปี (พ.ศ.)	ประชากร	การเพิ่มและการลด
2535	139,008	ไม่ทราบ
2536	119,887	-19,121
2537	117,241	-2,646
2538	116,195	-1,046
2539	112,920	-3,575
2540	112,597	-323
2541	111,052	-1,545
2542	104,066	-6,986
2543	102,776	-1,290
2544	99,919	-2,857
2545	98,532	-1,387
2546	97,533	-999
2547	64,007	-33,526
2548	63,192	-815
2549	62,102	-1,090
2550	61,040	-1,062
2551	60,275	-765
2552	58,858	-1,417
2553	57,368	-1,490
2554	54,996	-2,372
2555	53,912	-1,084
2556	52,613	-1,299
2557	51,557	-1,056
2558	50,673	-884
2559	49,594	-1,079
2560	49,121	-473
2561	48,382	-739
2562	47,085	-1,297
2563	43,338	-3,747
2564	41,763	-1,575
2565	40,844	-919
2566	40,077	-767

การคมนาคม

ถนนสายหลักในพื้นที่เขตได้แก่ ถนนพระรามที่ 1 (ต่อเนื่องเป็นถนนเพลินจิตและถนนสุขุมวิท) ตัดผ่านพื้นที่เขตในแนวนอนทางทิศเหนือ ถนนพระรามที่ 4 เป็นเส้นแบ่งเขตการปกครองทางทิศใต้ โดยถนนที่เชื่อมระหว่างถนนทั้ง 2 สายนี้ ได้แก่ ถนนรองเมือง ถนนจารุเมือง (ต่อเนื่องเป็นถนนพระรามที่ 6) ถนนบรรทัดทอง ถนนพญาไท ถนนอังรีดูนังต์ และถนนราชดำริ นอกจากนี้ก็ยังมีถนนหลังสวน ถนนวิทยุ ถนนสารสิน ถนนจรัสเมือง ถนนเจริญเมือง ทางพิเศษเฉลิมมหานคร และทางพิเศษศรีรัช

การคมนาคมระบบรางนั้น สถานีรถไฟกรุงเทพ หรือที่นิยมเรียกกันว่า สถานีรถไฟหัวลำโพง ตั้งอยู่ในแขวงรองเมือง เป็นสถานีรถไฟกลางของกรุงเทพมหานคร โดยรถไฟจะออกจากสถานีนี้ไปสู่จุดหมายปลายทางทั่วประเทศ

ในส่วนของระบบขนส่งมวลชนด้วยรถไฟฟ้านั้น เขตปทุมวันมีรถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล ได้แก่ สถานีหัวลำโพง สถานีสามย่าน สถานีสีลม และสถานีลุมพินี ตั้งอยู่ริมแนวเขตทางทิศใต้ ส่วนรถไฟฟ้าบีทีเอสก็มีสถานีสยามซึ่งเป็นสถานีหลักอยู่ในเขตนี้ เป็นจุดเชื่อมต่อของสายสีลมกับสายสุขุมวิท สถานีรถไฟฟ้าอื่น ๆ ในพื้นที่เขตปทุมวัน ได้แก่ สถานีสนามกีฬาแห่งชาติ สถานีราชดำริของสายสีลม สถานีชิดลมและสถานีเพลินจิต ของสายสุขุมวิท

การสัญจรทางน้ำก็ยังมีอยู่ คือ เรือด่วนที่บริการในคลองแสนแสบ ซึ่งเป็นคลองแบ่งเขตปกครองแคบ ๆ ทางทิศเหนือ

สถานที่

แผนที่เขตปทุมวัน

สยามสแควร์

ย่านราชดำริในเวลากลางคืน

ภายในสถานีรถไฟหัวลำโพง

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยตั้งอยู่ใจกลางเขตปทุมวัน

หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สถานีรถไฟฟ้าบีทีเอสสยาม เป็นสถานีเชื่อมต่อของรถไฟฟ้าบีทีเอสสายสุขุมวิทกับสายสีลม

คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

สถานศึกษา

ระดับอุดมศึกษา

• จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์กุมารศัลยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์สถานออร์โธปิดิกส์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • หอประวัติคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • ห้องเรื่องในหลวงอานันทฯ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์เทคโนโลยีทางภาพ
  • พิพิธภัณฑสถานธรรมชาติวิทยาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์วาจวิทยาวัฑฒน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์ร่างกายมนุษย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • พิพิธภัณฑ์อัญมณีและเครื่องประดับไทย
  • พิพิธภัณฑ์สมุนไพร
  • เรือนไทยจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • หอประวัติจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • หอศิลป์จามจุรี
  • หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก วิทยาเขตอุเทนถวาย
• สถาบันเทคโนโลยีปทุมวัน
• สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย

ระดับมัธยมศึกษา

• โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
• โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝ่ายประถมและมัธยม
• โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปทุมวัน
• โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย

สถานที่สำคัญทางราชการ

• สภากาชาดไทย
  • โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
  • สถานเสาวภา
• สำนักงานตำรวจแห่งชาติ
  • โรงพยาบาลตำรวจ
  • วิทยาลัยพยาบาลตำรวจ
• สำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน

สถานที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา

• วัดปทุมวนารามราชวรวิหาร
• วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร
• วัดดวงแข

ศาลเทพเจ้าทางศาสนาฮินดู

• ศาลพระตรีมูรติ
• ศาลท้าวมหาพรหม โรงแรมเอราวัณ
• ศาลพระนารายณ์ทรงสุบรรณ
• ศาลพระพิฆเณศวร
• ศาลพระลักษมี
• ศาลพระอินทร์ (ท้าวอมรินทร์เทวาธิราช)

การเดินทางและสถานที่เชื่อมต่อ

• สถานีรถไฟฟ้าบีทีเอส
  • สถานีสยาม
  • สถานีชิดลม
  • สถานีราชดำริ
  • สถานีเพลินจิต
  • สถานีสนามกีฬาแห่งชาติ
• สถานีรถไฟฟ้ามหานคร
  • สถานีหัวลำโพง
  • สถานีสามย่าน
  • สถานีสีลม
  • สถานีลุมพินี
• สถานีรถไฟหัวลำโพง
• ท่าเรือเชิงสะพานเฉลิมโลก

สนามกีฬาและสวนสาธารณะ

• ราชกรีฑาสโมสร
• สวนลุมพินี
  • พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
• กรีฑาสถานแห่งชาติ
• สวนปทุมวนานุรักษ์
• พาร์ก แอท สยาม (PARK @ SIAM)

ห้างสรรพสินค้า

• ศูนย์การค้าเกษรวิลเลจ
• ศูนย์การค้าเกษรอัมรินทร์ (ชื่อเดิมคือ ศูนย์การค้าอัมรินทร์ พลาซ่า)
• เอราวัณ แบงค็อก
• ศูนย์การค้าจัตุรัสจามจุรี
• ศูนย์การค้าสามย่าน มิตรทาวน์
• ศูนย์การค้าเซ็นทรัล เอ็มบาสซี
• ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์
• ศูนย์การค้าสยามดิสคัฟเวอรี
• ศูนย์การค้าสยาม เซ็นเตอร์
• สยามสแควร์
• ศูนย์การค้าสยามสแควร์วัน
• ศูนย์การค้าสยามพารากอน
• ศูนย์การค้าเอ็มบีเค เซ็นเตอร์

สถานที่สำคัญทางวัฒนธรรม

• บริการสารนิเทศเฉพาะสาขา ชนเผ่าไท–กะได
• พิพิธภัณฑ์บ้านจิม ทอมป์สัน
• พิพิธภัณฑ์โรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย
• พิพิธภัณฑ์สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
• หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร

เหตุการณ์สำคัญ

22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538 เซ็นทรัล ชิดลม เกิดเพลิงไหม้ขึ้นในเวลากลางคืน มีผู้เสียชีวิต 4 ราย บาดเจ็บสาหัส 11 ราย

23 กมุภาพันธ์ พ.ศ. 2540 อาคารเพรสซิเด้นท์ ทาวเวอร์ เกิดเพลิงไหม้ขึ้น มีผู้เสียชีวิต 3 ราย บาดเจ็บ 101 ราย

7 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ได้เกิดเหตุระเบิดที่บริเวณทางเข้าสวนลุมพินี ประตู 4 ถนนพระรามที่ 4 ซึ่งบริเวณดังกล่าวเป็นด่านตรวจของตำรวจและทหาร จำนวน 3 ครั้ง เบื้องต้นคาดว่าเป็นชนิดเอ็ม 79 เบื้องต้นมีตำรวจได้รับบาดเจ็บ 4 ราย ถูกนำตัวส่งโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ เบื้องจากการตรวจสอบวิถีกระสุนในเบื้องต้น คนร้ายน่าจะยิงวิถีโค้ง ข้ามสะพานลอย น่าจะเป็นการยิงมาจากทางด้านแยกศาลาแดง^[] เมื่อเวลา 05.00 น. พบเจ้าหน้าที่ 1 นายเสียชีวิตจากเหตุการณ์ดังกล่าว

17 สิงหาคม พ.ศ. 2558 เกิดเหตุระเบิดที่ศาลท้าวมหาพรหม โรงแรมเอราวัณ มีผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก สามารถจับผู้วางระเบิดได้คือ นายยูซูฟุ ไมรารี และนายอาเด็ม คาราดัก โดยทั้งสองคนได้ซัดทอดว่ามีคนไทยอยู่เบื้องหลังการก่อเหตุในครั้งนี้ คือ นายอ๊อด พยุงวงษ์ และนางสาววรรณา สวนสัน ซึ่งในขณะนี้เชื่อว่าออกนอกประเทศไปแล้ว

10 เมษายน พ.ศ. 2562 เกิดเหตุไฟไหม้ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลเวิลด์ มีผู้เสียชีวิต 3 ราย บาดเจ็บ 15 ราย

3 ตุลาคม พ.ศ. 2566 เกิดเหตุกราดยิงที่สยามพารากอน โดยผู้ก่อเหตุเป็นเด็กอายุ 14 ปี มีผู้เสียชีวิต 3 ราย บาดเจ็บ 4 ราย

อ้างอิง

1. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "สถิติประชากรและบ้าน - จำนวนประชากรแยกรายอายุ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age.php 2020-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้น 25 มกราคม 2567.
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-19. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
3. . มติชนออนไลน์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-11-28. สืบค้นเมื่อ 2022-03-16.
4. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-08. สืบค้นเมื่อ 2022-04-16.
5. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-21. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
6. สำนักบริหารการทะเบียน. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "จำนวนประชากรและบ้าน." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.dopa.go.th/xstat/popyear.html 2556. สืบค้น 3 เมษายน 2556.
7. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-19. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
8. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-19. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
9. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-19. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
10. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-21. สืบค้นเมื่อ 2015-06-09.
11. "วิวัฒนาการของเซ็นทรัลชิดลม จากอดีตสู่ปัจจุบัน | Dek-D.com". Dek-D.com > Board (ภาษาอังกฤษ).
12. ห้างเซ็นทรัล : 3 ครั้ง ใน 24 ปี ย้อนรอยเหตุเพลิงไหม้ใหญ่ในห้างดัง
13. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-04-15. สืบค้นเมื่อ 2018-10-01.
14. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-05-10. สืบค้นเมื่อ 2019-02-19.
15. ไฟไหม้ห้างเซ็นทรัลเวิลด์เสีบชีวิต 3 ราย
16. ห้างเซ็นทรัล : 3 ครั้ง ใน 24 ปี ย้อนรอยเหตุเพลิงไหม้ใหญ่ในห้างดัง

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์สำนักงานเขตปทุมวัน
• แผนที่เขตปทุมวัน 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ เขตปทุมวัน
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

13°44′13″N 100°31′26″E / 13.737°N 100.524°E / 13.737; 100.524