หม อมเจ ามารยาตรก ญญา ด ศก ล 8 เมษายน พ ศ 2445 11 ธ นวาคม พ ศ 2549 พระธ ดาในสมเด จพระเจ าบรมวงศ เธอ กรมพระยาดำรงราชาน ภา

หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญา ดิศกุล (8 เมษายน พ.ศ. 2445 – 11 ธันวาคม พ.ศ. 2549) พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประสูติแต่หม่อมแสง ดิศกุล ณ อยุธยา

หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญา ดิศกุล
หม่อมเจ้า ชั้น 4

ประสูติ	8 เมษายน พ.ศ. 2445
สิ้นชีพตักษัย	11 ธันวาคม พ.ศ. 2549 (104 ปี)
ราชสกุล	ดิศกุล
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
พระมารดา	หม่อมแสง ดิศกุล ณ อยุธยา

ประวัติ

หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญา ดิศกุล มีพระนามลำลองว่า ท่านหญิงแย้ม เป็นพระธิดาองค์แรกในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่ประสูติแต่หม่อมแสง ดิศกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม ศตะรัต) ทรงเติบโตมาพร้อมกับหม่อมเจ้าจงจิตรถนอม ดิศกุล (เชษฐภคินีต่างพระมารดา) พร้อมกับพระธิดาทั้งห้าพระองค์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ที่ประสูติแต่หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร ในสำนักของสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ที่วังบางขุนพรหม

หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญาเป็นเลขานุการสภากาชาดไทย มาตั้งแต่ครั้งสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าเป็นองค์สภานายิกา กระทั่งเกษียณอายุราชการ

ภายหลังการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระบิดา เสด็จไปลี้ภัยที่ปีนัง ระหว่างปี พ.ศ. 2476 - พ.ศ. 2485 หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญาประทับอยู่ที่เรือนไม้ของเจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 4 อัยยิกาฝ่ายพระบิดา ในวังวรดิศ พร้อมกับหม่อมเจ้าจงจิตรถนอม

ปั้นปลายชีวิต

ในบั้นปลายชนม์ชีพ หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญาประชวรและเข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ นานหลายปี จนกระทั่งสิ้นชีพตักษัยเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2549 สิริชันษา 104 ปี เป็นเจ้านายที่ชันษายืนยาวเป็นอันดับที่สอง รองจากหม่อมเจ้าพงษ์พิศมัย เกษมสันต์ ซึ่งสิ้นชีพตักษัยเมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 สิริชันษา 109 ปี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นองค์ประธานในพิธีพระราชทานเพลิงศพ เมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2550 ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พ.ศ. 2537 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
พ.ศ. 2529 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)
พ.ศ. 2532 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
พ.ศ. 2539 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 3 ตติยดิเรกคุณาภรณ์ (ต.ภ.)
พ.ศ. 2484 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)
พ.ศ. 2487 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมเจ้ามารยาตรกัญญา ดิศกุล

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี

4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

18. เงิน แซ่ตัน

9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี

19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์

2. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

10. พระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ)

5. เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 4

11. คล้าย โรจนดิศ

1. หม่อมเจ้ามารยาตรกัญญา ดิศกุล

3. หม่อมแสง ดิศกุล ณ อยุธยา

อ้างอิง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และ หม่อมเจ้าหญิง จงจิตรถนอม ดิศกุล. จดหมายถึงหญิงใหญ่ (ฉบับชำระใหม่). กรุงเทพ : สถาพรบุ๊คส์, 2551. ISBN
. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-05-25. สืบค้นเมื่อ 2008-10-14.
พูนพิศมัย ดิศกุล, หม่อมเจ้า. สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น ภาคจบ. กรุงเทพฯ : มติชน, พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2545, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2551. 263 หน้า. ISBN
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 111 (21 ข): 4. 3 ธันวาคม 2537. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-01-08. สืบค้นเมื่อ 2013-06-20.
"ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ประจำปี 2529" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (82ง ฉบับพิเศษ): 3. 15 พฤษภาคม 2529.
(PDF). 113 (22ข). 4 ธันวาคม 2539: 2. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-15. สืบค้นเมื่อ 2020-08-04. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))
"แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเหรียญช่วยราชการภายใน การรบสงครามอินโดจีน ประจำปี 2484" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 58: 1956. 21 มิถุนายน 2484.
"แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 61 (33): 953. 9 พฤษภาคม 2487.

[1] สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และ หม่อมเจ้าหญิง จงจิตรถนอม ดิศกุล. จดหมายถึงหญิงใหญ่ (ฉบับชำระใหม่). กรุงเทพ : สถาพรบุ๊คส์, 2551. ISBN

[2] . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-05-25. สืบค้นเมื่อ 2008-10-14.

[3] พูนพิศมัย ดิศกุล, หม่อมเจ้า. สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น ภาคจบ. กรุงเทพฯ : มติชน, พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2545, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2551. 263 หน้า. ISBN

[4] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 111 (21 ข): 4. 3 ธันวาคม 2537. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-01-08. สืบค้นเมื่อ 2013-06-20.

[5] "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ประจำปี 2529" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (82ง ฉบับพิเศษ): 3. 15 พฤษภาคม 2529.

[6] (PDF). 113 (22ข). 4 ธันวาคม 2539: 2. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-15. สืบค้นเมื่อ 2020-08-04. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))

[7] "แจ้งสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่องพระราชทานเหรียญช่วยราชการภายใน การรบสงครามอินโดจีน ประจำปี 2484" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 58: 1956. 21 มิถุนายน 2484.

[8] "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 61 (33): 953. 9 พฤษภาคม 2487.