สาธารณรัฐเฮติ

19°00′N 72°25′W / 19.000°N 72.417°W / 19.000; -72.417

สาธารณรัฐเฮติ République d'Haïti () Repiblik d Ayiti  (ครีโอลเฮติ)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ:  "เสรีภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ" คำขวัญในตราแผ่นดิน: "" (ฝรั่งเศส) "Inite se fòs"  (ครีโอลเฮติ) ("ความเป็นหนึ่งเดียวสร้างพลัง")
เพลงชาติ: "ลาเดซาลีเนียน" ("เพลงเดซาลีน")
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	ปอร์โตแปรงซ์ 18°32′N 72°20′W / 18.533°N 72.333°W / 18.533; -72.333
ภาษาราชการ
กลุ่มชาติพันธุ์	95% 5% และ
ศาสนา	86.9% 10.6% ไม่มี 2.2% 0.3% อื่น ๆ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว กึ่งประธานาธิบดี สาธารณรัฐ
•	ว่าง
•	(รักษาการ)
สภานิติบัญญัติ
• สภาสูง
• สภาล่าง
เป็นเอกราช  จากฝรั่งเศส
• ประกาศ	1 มกราคม ค.ศ. 1804
• ยอมรับ	17 เมษายน ค.ศ. 1825
•	22 กันยายน ค.ศ. 1804
•	9 มีนาคม ค.ศ. 1806
•	17 ตุลาคม ค.ศ. 1806
•	28 มีนาคม ค.ศ. 1811
•	9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1822
• ยุบ	27 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1844
•	26 สิงหาคม ค.ศ. 1849
• สาธารณรัฐ	15 มกราคม ค.ศ. 1859
•	28 กรกฎาคม ค.ศ. 1915
•	29 มีนาคม ค.ศ. 1987
พื้นที่
• รวม	27,750 ตารางกิโลเมตร (10,710 ตารางไมล์) (อันดับที่ 143)
• แหล่งน้ำ (%)	0.7
ประชากร
• พ.ศ. 2560 ประมาณ	11,439,646 (อันดับที่ 85)
• ความหนาแน่น	382 ต่อตารางกิโลเมตร (989.4 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 32)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2021 (ประมาณ)
• รวม	34.189 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 144)
• ต่อหัว	2,962 ดอลลาร์สหรัฐ ()
จีดีพี (ราคาตลาด)	2021 (ประมาณ)
• รวม	22.431 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 139)
• ต่อหัว	1,943 ดอลลาร์สหรัฐ ()
จีนี (2012)	41.1 ปานกลาง
เอชดีไอ (2019)	0.510 ต่ำ · อันดับที่ 170
สกุลเงิน	(G) (HTG)
เขตเวลา	UTC−5 (เขตเวลาตะวันออก)
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง)	UTC−4 (เขตเวลาตะวันออก)
ขับรถด้าน	ขวา
รหัสโทรศัพท์
โดเมนบนสุด	.ht

เฮติ (อังกฤษ: Haiti; ครีโอลเฮติ: Ayiti; ฝรั่งเศส: Haïti) หรือชื่อทางการคือ สาธารณรัฐเฮติ (อังกฤษ: Republic of Haiti; ฝรั่งเศส: République d'Haïti; ครีโอลเฮติ: Repiblik d Ayiti) เป็นประเทศหนึ่งในกลุ่มประเทศแคริบเบียน ซึ่งอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือ ตั้งอยู่บนเกาะฮิสปันโยลาในทะเลแคริบเบียน โดยมีเกาะเล็ก ๆ ใกล้เคียงด้วย คือ , ลาตอร์ตูว์, เลแกมิต, อีลาวัช, ลากร็องด์แก และนาวัส (ซึ่งมีข้อพิพาทกับสหรัฐอเมริกา) โดยประเทศเฮติมีพรมแดนทางทิศตะวันออกติดกับสาธารณรัฐโดมินิกัน มีพื้นที่ 27,750 ตารางกิโลเมตร (10,714 ตารางไมล์) มีเมืองหลวงคือปอร์โตแปรงซ์

อดีตอาณานิคมของฝรั่งเศสแห่งนี้ประกาศเอกราชใน พ.ศ. 2347 ใช้ชื่อประเทศว่าเฮติ ซึ่งมาจากชื่อเกาะในคำเก่าว่า อายีตี (Ayiti) โดยถือว่าเป็นประเทศเอกราชแห่งที่ 2 ในทวีปอเมริกา (รองจากสหรัฐอเมริกา) และเป็นสาธารณรัฐเอกราชของคนผิวดำแห่งแรกของโลกอีกด้วย แต่ทั้ง ๆ ที่เก่าแก่และมีอายุยาวนาน เฮติกลับเป็นชาติที่ยากจนที่สุดในซีกโลกตะวันตก^[]

ประวัติศาสตร์

ในอดีตเฮติเคยเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสนับตั้งแต่ปี 1625 ซึ่งในขณะนั้นเฮติมีชื่อเรียกว่า แซงโดแมง (Saint Domingue)

โดยประชากรส่วนใหญ่ของเฮติในช่วงเวลานั้น ก็คือบรรดาทาสผิวสีที่ฝรั่งเศสนำมาจากแอฟริกา เพื่อนำมาใช้แรงงานทาสในเฮติ ซึ่งทาสเหล่านี้ต่างก็ถูกเจ้าอาณานิคมฝรั่งเศสและคนผิวขาวกดขี่ทรมานอย่างแสนสาหัส

จนกระทั่งในปี 1791 ความอ่อนแอของฝรั่งเศสที่เกิดขึ้นจากการปฏิวัติภายใน ทำให้เหล่าทาสผิวสีในเฮติได้ก่อการปฏิวัติเพื่อปลดแอกตนเองจากฝรั่งเศส

โดยการปฏิวัติครั้งนี้ มีผู้นำคนสำคัญก็คือ ตูแซงต์ ลูแวร์ตู (Toussaint I'Overture) ซึ่งเขาก็เคยเป็นทาสผิวสีมาก่อน

กองกำลังทาสของลูแวร์ตูได้ก่อการปฏิวัติด้วยความรุนแรง ชาวฝรั่งเศสรวมไปถึงคนผิวขาวในเฮติถูกสังหารด้วยความโหดเหี้ยม จนเกิดเป็นเหตุสังหารหมู่ชาวฝรั่งเศส (French Massacre) ที่ทำให้มีคนตายหลายหมื่นคน

ในปี 1802 ลูแวร์ตูพลาดท่าถูกทหารฝรั่งเศสจับกุมตัวไว้ได้ ก่อนที่เขาจะเสียชีวิตในที่จองจำที่ฝรั่งเศสในปีถัดมา ด้วยเหตุนี้ กองกำลังทาสของเฮติจึงตกอยู่ภายใต้แม่ทัพคนสนิทของลูแวร์ตูซึ่งก็คือ ฌ็อง-ฌัก เดซาลีน (Jean-Jacques Dessalines)

ท้ายที่สุดในปี 1804 การปฏิวัติก็จบลงด้วยชัยชนะของกองกำลังทาสเฮติ เดซาลีนได้ประกาศเอกราชให้กับเฮติ ก่อนที่เขาจะสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ จักรวรรดิเฮติ (Empire of Haiti) จึงถูกก่อตั้งขึ้นมา

แต่จักรวรรดิเฮติของเดซาลีนก็ดำรงอยู่ได้เพียงไม่กี่ปี เพราะในปี 1806 เดซาลีนได้ถูกลอบสังหารจนเสียชีวิต

หลังการล่มสลายของจักรวรรดิเฮติ ดินแดนของเฮติก็ได้ถูกแบ่งแยกออกเป็น 2 ส่วน คือรัฐเฮติ (State of Haiti) ที่ตั้งอยู่ทางเหนือ กับสาธารณรัฐเฮติ (Republic of Haiti) ที่ตั้งอยู่ทางใต้

ในปี 1811 รัฐเฮติที่อยู่ทางเหนือได้สถาปนาเป็นราชอาณาจักรเฮติ (Kingdom of Haiti) ภายใต้การนำของพระเจ้าอองรีที่ 1 (Henri I of Haiti) ซึ่งพระเจ้าอองรีที่ 1 ก็คืออดีตประธานาธิบดีของรัฐเฮตินั่นเอง

เมื่อพระเจ้าอองรีที่ 1 สวรรคตในปี 1820 ราชอาณาจักรเฮติก็ได้ล่มสลายตามไปด้วย สาธารณรัฐเฮติจึงได้ผนวกรวมดินแดนของราชอาณาจักรเฮติ ทำให้เฮติรวมกันเป็นหนึ่งเดียว

ทว่าในปี 1849 โฟสแต็ง ซูลุก (Faustin Soulouque) ประธานาธิบดีของสาธารณรัฐเฮติได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ ทำให้มีการก่อตั้งจักรวรรดิเฮติที่ 2 (Second Empire of Haiti)

ก่อนที่ในปี 1859 จักรวรรดิเฮติที่ 2 จะล่มสลายลง และเฮติก็ได้ปกครองโดยระบอบสาธารณรัฐมาจนถึงปัจจุบัน (ปัจจุบันคือสาธารณรัฐเฮติที่ 3)

วันอังคารที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2553 เวลาท้องถิ่น 16:53:09 (หรือตรงกับเช้าวันพุธที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2553 เวลา 04.53 นาฬิกา ตามเวลาประเทศไทย) เกิดแผ่นดินไหวในเฮติที่มีขนาด 7.0 โดยศูนย์กลางแผ่นดินไหวห่างจากกรุงปอร์โตแปรงซ์ เมืองหลวงของประเทศไปราว 25 กิโลเมตร (หรือ 16 ไมล์) ซึ่งนับเป็นเหตุแผ่นดินไหวที่รุนแรงที่สุดในรอบ 200 ปี ซึ่งมีผู้คนล้มตายมากกว่า 316,000 คน และไร้ที่อยู่ไม่น้อยกว่า 1,300,000 คน ทำให้ประเทศเฮติตกอยู่ในสถานการณ์ที่ย่ำแย่ที่สุดในรอบ 200 ปี

การเมือง

รูปแบบการปกครอง ประชาธิปไตย สาธารณรัฐ

ประมุขของประเทศ ประธานาธิบดี มีวาระการดำรงตำแหน่ง 5 ปี ปัจจุบัน นาย Rene Preval เข้ารับตำแหน่งวันที่ 14 พ.ค. 2549

รัฐธรรมนูญปัจจุบัน มีนาคม พ.ศ. 2544 แต่มีการปฏิวัติและยกเลิกการใช้รัฐธรรมนูญหลายครั้ง จนกระทั่งกลับมาใช้รัฐธรรมนูญฉบับนี้อีกครั้งเมื่อพฤษภาคม พ.ศ. 2549 สภานิติบัญญัติ มีระบบสองสภา ประกอบด้วยวุฒิสมาชิก 27 คน และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร 83 คน มีวาระการดำรงตำแหน่ง 4 ปี

ฝ่ายบริหาร นายกรัฐมนตรีเป็นประมุขของรัฐบาล (ปัจจุบัน Jacques-Edovard Alexis เข้ารับตำแหน่งวันที่ 30 พ.ค. 2549) คณะรัฐมนตรีเลือกโดยนายกรัฐมนตรีจากการหารือกับประธานาธิบดี

ฝ่ายตุลาการ ตั้งอยู่บนระบบกฎหมายโรมัน มีคณะลูกขุน

การแบ่งเขตการปกครอง

ประเทศเฮติแบ่งออกเป็น 10 จังหวัด (departments) ได้แก่

• (Artibonite)
• (Centre)
• (Grand'Anse)
• (Nippes)
• (Nord)
• (Nord-Est)
• (Nord-Ouest)
• (Ouest)
• (Sud)
• (Sud-Est)

เศรษฐกิจ

ภาพรวม ระบบเศรษฐกิจพึ่งพิงอยู่กับเกษตรกรรม โดยสองในสามของประชากรยังชีพโดยการเกษตร

ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ 8.9 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

อัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ร้อยละ 2.3 GDP (พ.ศ. 2546) 2.9 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ GDP per capita (พ.ศ. 2546) 400 ดอลลาร์สหรัฐ

โครงสร้างผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ เกษตร ร้อยละ 28 อุตสาหกรรม ร้อยละ 20 บริการ ร้อยละ 52

อัตราเงินเฟ้อ ร้อยละ 13

อัตราการว่างงาน 2 ใน 3

สินค้าส่งออกที่สำคัญ อุตสาหกรรมขนาดเล็ก มะม่วง น้ำมัน โกโก้ สินค้านำเข้าที่สำคัญ เครื่องจักร อาหารเครื่องดื่ม ผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียม เคมีภัณฑ์

ประเทศคู่ค้า เนเธอร์แลนด์ โดมินิกัน แคนาดา

ประชากร

10.85 ล้าน (พ.ศ. 2563)

ภาษา

ภาษาประจำชาติคือ ภาษาฝรั่งเศส

วันชาติ

วันที่ 1 มกราคม ของทุก ๆ ปีเป็นการที่ประชาชนเฮติระลึกถึงการเป็นเอกราชจากฝรั่งเศสเมื่อปี พ.ศ. 2347

อ้างอิง

1. Konstitisyon Repiblik d Ayiti
2. "Article 4 of the Constitution". Haiti-reference.com. สืบค้นเมื่อ 24 July 2013.
3. "After The Group Of G8, Now Come G30 Headed By Louko Desir". Haiti Observer. สืบค้นเมื่อ 28 January 2018.
4. "Haiti". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 22 September 2021.
5. . www.globalreligiousfutures.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-09-29. สืบค้นเมื่อ 2021-11-30.
6. "การประเมินประชากรโลก พ.ศ. 2560". ESA.UN.org (custom data acquired via website). , Population Division. สืบค้นเมื่อ 10 September 2017.
7. "Haiti". International Monetary Fund. April 2021. สืบค้นเมื่อ 19 July 2021.
8. "Gini Index". The World Bank. สืบค้นเมื่อ 21 November 2015.
9. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN . สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
10. "Konstitisyon Repiblik Ayiti 1987". Ufdc.ufl.edu. สืบค้นเมื่อ 24 July 2013.
11. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-01-31. สืบค้นเมื่อ 2010-01-30. {{}}: ระบุ |accessdate= และ |access-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))
12. "History of Haiti - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (ภาษาอังกฤษ).
13. "Haiti | History, Geography, Map, Population, & Culture". Encyclopedia Britannica (ภาษาอังกฤษ).
14. "Haiti country profile". BBC News (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2021-07-07. สืบค้นเมื่อ 2021-07-17.
15. . Institute of Haitian Studies (ภาษาอังกฤษ). 2016-01-21. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-07-26. สืบค้นเมื่อ 2021-07-17. {{}}: ระบุ |accessdate= และ |access-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))
16. "Log into Facebook". Facebook (ภาษาอังกฤษ). {{}}: Cite ใช้ชื่อทั่วไป ((help))
17. https://escweb.wr.usgs.gov/share/mooney/142.pdf
18. https://www.huffingtonpost.com/entry/haiti-earthquake-anniversary_us_5875108de4b02b5f858b3f9c
19. https://www.bbc.com/bitesize/guides/z3sg87h/revision/2^[]
20. https://www.britannica.com/event/Haiti-earthquake-of-2010
21. https://www.worldvision.org/disaster-relief-news-stories/2010-haiti-earthquake-facts
22. https://edition.cnn.com/2013/12/12/world/haiti-earthquake-fast-facts/index.html

ดูเพิ่ม

วิกิซอร์ซ มีบทความจาก เกี่ยวกับ Haiti

• Arthur, Charles. Haiti in Focus: A Guide to the People, Politics, and Culture. Interlink Publishing Group (2002). ISBN .
• Dayan, Colin. Haiti, History, and the Gods. University of California Press (1998).
• Ferrer, Ada. Freedom's Mirror: Cuba and Haiti in the Age of Revolution. New York: Cambridge University Press, 2014.
• Geggus, David (1997). "THE Naming of Haiti". NWIG: New West Indian Guide / Nieuwe West-Indische Gids. 71 (1/2): 43–68. doi:10.1163/13822373-90002615. ISSN 1382-2373. JSTOR 41849817.
• Girard, Philippe. Haiti: The Tumultuous History (New York: Palgrave, September 2010).
• Hadden, Robert Lee and Steven G. Minson. 2010. The Geology of Haiti: An Annotated Bibliography of Haiti's Geology, Geography and Earth Science 2020-01-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. US Army Corps of Engineers, Army Geospatial Center. July 2010.
• Heinl, Robert Debs & Nancy Gordon Heinl. Written in Blood: The Story of the Haitian People 1492–1995. University Press of America (2005). ISBN .
• . Sleeping Rough in Port-au-Prince: An Ethnography of Street Children and Violence in Haiti. University Press of Florida (2008). ISBN .
• Prichard, Hesketh. Where Black Rules White: A Journey Across and About Hayti. These are exact reproductions of a book published before 1923: (Nabu Press, ISBN , 5 March 2010) ; (Wermod and Wermod Publishing Group, ISBN , 15 October 2012).
• Robinson, Randall. . Basic Civitas (2007). ISBN .
• Wilentz, Amy. The Rainy Season: Haiti Since Duvalier. Simon & Schuster (1990). ISBN .
• Marquis, John. Papa Doc: Portrait of a Haitian Tyrant (LMH Publishing, 2007)

แหล่งข้อมูลอื่น

• ปรีดี หงษ์สต้น. (2562). ปฏิวัติเฮติ. กรุงเทพฯ: ยิปซี.

รัฐบาล

• (ในภาษาฝรั่งเศสและครีโอลเฮติ) President^[] of Haiti
• (ในภาษาฝรั่งเศส) Prime Minister of Haiti 2015-04-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• (ในภาษาฝรั่งเศส)
• (ในภาษาฝรั่งเศส) Secretary General of the Council of Ministers 2021-12-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• (in French) Ministry of Tourism^[]

ข้อมูลทั่วไป

• Visit Haiti Official Tourism Website
• ประเทศเฮติ ที่เว็บไซต์ Curlie
• at Encyclopædia Britannica.
• Haiti. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• at UCB Libraries GovPubs.
• A Country Study: Haiti from the US Library of Congress (December 1989).

Wikimedia Atlas of ประเทศเฮติ

• Haiti profile from the BBC News.
• Country Profile at .
• Web Site about Safe and Sustainable Water Solutions for Haiti