พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ หรือ นภางค์นิพัทธวงศ์ (8 สิงหาคม พ.ศ. 2417 – 17 กันยายน พ.ศ. 2419) เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 13 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาแสง

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 5 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	8 สิงหาคม พ.ศ. 2417
สิ้นพระชนม์	17 กันยายน พ.ศ. 2419 (2 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาแสง ในรัชกาลที่ 5

พระประวัติ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ประสูติเมื่อวันเสาร์ที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2417 เป็นพระราชโอรส ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาแสง ธิดาพระยาไชยวิชิต (ช่วง กัลยาณมิตร)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ เมื่อวันอาทิตย์ที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2419 พระชันษา 1 ปี 325 วัน พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร เมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2420

ภายหลังจากงานพระราชเพลิงพระศพของสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์เพ็ชรรัตน์แล้ว ในวันถัดมาก็ทรงมีการบำเพ็ญพระราชกุศลเกี่ยวกับพระอัฐิตามพระราชประเพณี หนึ่งในนั้นมีพระอัฐิของพระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์อยู่ด้วย ปรากฏในจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ฉบับประจำวันที่ 4504 วันพฤหัสบดีแรม 3 ค่ำ เดือน 4 ปีมะโรง โทศก จุลศักราช 1242 ตรงกับวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2423 ว่า 27 กุมภาพันธ์ 2423

"...เจ้าพนักงานเชิญพระอังคารขึ้นยานุมาศมีกระบวนแห่เทวดาเครื่องสูงกลองชะนะไปลงท่าพระ เชิญพระอังคารลงเรือชัย ๒ ลำมีเรือแห่ไปลอยที่หน้าวัดปทุมคงคาตามอย่างโบราณประเพณี แล้วกระบวนแห่ซึ่งเชิญพระอังคารไปส่งลงเรือ แล้วกลับเข้ามารับพระบรมอัฐิจากพระบรมมหาราชวัง เชิญออกพระที่นั่งทรงธรรมสดับปกรณ์ดังเช่นแต่ก่อน พระบรมอัฐิที่เชิญออกมาวันนี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ๑ สมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ ๑ เชิญสถิตบนบุษบกทองคำเปลวกลางพระที่นั่งทรงธรรม สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าอิศริยาลงกรณ์ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย พระองค์เจ้าอิศรวงศ์วรราชกุมาร พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ เชิญสถิตในบุษบกห้ายอดแล้วพระราชทานรางวัลเจ้านายข้าราชการที่ถวายของในการพระเมรุ แล้วเสด็จขึ้นข้างใน…"

พระอนุสรณ์

กุฏินภางค์นิพัทธพงศ์ ณ คณะ 3 วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร สร้างขึ้นเมื่อพ.ศ. 2555 เดิมใช้เป็นกุฎิรับรองรับเถระผู้ใหญ่ ปัจจุบันใช้เป็นสถานที่ศึกษาพระปริยัติธรรม โดยในการจัดสร้างได้อัญเชิญพระนามของพระองค์มาเป็นชื่อกุฏิ เนื่องจากพระองค์เป็นเจ้านายที่มีเชื่อสาย และเพื่อเป็นพระราชกุศลแด่พระองค์ด้วย

พระอิสริยยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

• พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ (8 สิงหาคม พ.ศ. 2417 – 17 กันยายน พ.ศ. 2419)

ภายหลังสิ้นพระชนม์

• พระเจ้าพี่ยาเธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์ (10 กรกฎาคม พ.ศ. 2478)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. เงิน แซ่ตัน               9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์               2. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว               10. สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์                       21. เจ้าจอมมารดาทรัพย์ ในรัชกาลที่ 3               5. สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี                             22. บุศย์               11. หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา                       23. แจ่ม               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภางค์นิพัทธพงศ์                                         24. หลวงพิไชยวารี (มั่ง แซ่อึ้ง)               12. เจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร)                       6. พระยาไชยวิชิต (ช่วง กัลยาณมิตร)                             13. ท่านผู้หญิงลิ้ม นิกรบดินทร์                       3. เจ้าจอมมารดาแสง ในรัชกาลที่ 5

อ้างอิง

1. ภาณุพันธุ์วงศ์วรเดช, กรมพระยา. ราชินิกูลรัชกาลที่ 5. กรุงเทพ : [ม.ป.พ.], พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2522. 223 หน้า. หน้า หน้าที่ 118.
2. สถาปัตยกรรมไทย : พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2552
3. แก้วใจจุลจอม : พระเมรุมาศ (3) วันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2559 โดย Golftime
4. อาคารเจ้าพระยานิกรบดินทร เชิดชูเกียรติประวัติ ต้นสกุลผู้สร้างวัด "กัลยาณมิตร"^[] สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2560