ถู่ที้กง

ถู่ที้กง, โถ่วตีกง (จีน: 土地公 "เจ้าแห่งผืนดิน") หรือ ในภาษาจีนกลางเรียกว่า ถู่ตี้เฉิน (จีน: 土地神 "เจ้าแห่งผืนดิน") บางครั้งเรียกสั้น ๆ ว่า ถู่ตี้ (จีน: 土地 "ผืนดิน") หรือที่ชาวไทยเชื้อสายจีนเรียกกันว่า ตี่จู๋เอี๊ยะ (จีน: 地主爷 "เทพเจ้าแห่งผืนดิน") เป็นเทพเจ้าที่ของชุมชน ที่อยู่อาศัย หรือสถานที่ ตามความเชื่อของศาสนาพื้นบ้านจีนรวมทั้งชาวไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทยปัจจุบัน

ตี่จู๋เอี๊ยะ
เทวรูปโถวตี้กง ศิลปะแบบประเพณีจีนในปัจจุบัน ณ ศาลเจ้าม่าจ้อโป๋ประจำชุมชนไชนาทาวน์ (ลอสแอนเจลิส) สหรัฐ
ภาษาจีน	土地公
ความหมายตามตัวอักษร	Lord of the Soil and the Ground
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Tǔ dì gōng ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล tóu deih gūng ยฺหวิดเพ็ง tou2 dei6 gung1 ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน Thó-tī-kong/Thó͘-tī-kong
ชื่อภาษาจีนอื่น ๆ
ภาษาจีน	土地
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Tǔ dì ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล tóu deih ยฺหวิดเพ็ง tou2 dei6
ชื่อภาษาจีนอื่น ๆ (2)
ภาษาจีน	土公
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Tǔ gōng ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล tóu gūng ยฺหวิดเพ็ง tou2 gung1

เทวรูปตี่จู๋ม่า(ซ้าย) โถวตี้กง(กลาง) และเจ้าแม่กวนอิม(ขวา) ศิลปะแบบประเพณีจีนในปัจจุบัน ณ ศาลเจ้าริมแม่น้ำถูกู้ (土庫溪畔) เขตซีถุน เมืองไถจง ประเทศไต้หวัน

ชื่ออื่น

ชื่ออื่น ๆ ของเทพถู่ที้กง เช่น

• ถู่กง (土公 "เจ้าแห่งดิน")
• ถู่ตี้เย๋(土地爷 "บิดาแห่งผืนดิน")
• ต้าบ๋อกง (大伯公 "ท่านเจ้าอาวุโส") หรือ บ๋อกง (伯公 "ท่านผู้อาวุโส")
• เฉ้เฉิน (社神 "เทพเจ้าแห่งดิน") หรือ เฉ้กง (社公 "เจ้าแห่งดิน")
• ถู่ตี้ชวิง (土帝君 "เทพเจ้าผู้ดูแลดิน")

ชื่ออื่น ๆ ที่ยาวและแต่งเพื่อกย่อง เช่น

• ถู่ตี้โฮวฝูเฉิน (土地或福神 "God who May Bless the Soil");
• ฝูเต๋อเจิ้งเฉิน (福德正神 "Right God of Blessing and Virtue") หรือ ฝูเต๋อกง (福德公 "Lord of Blessing and Virtue").

โดยทั่วไปนิยมเรียกว่า "ถู่ตี้กง เหย๋วเหย่ว" (yeye แปลว่า อากง) อันเป็นการสร้างความสัมพันธ์อันใกล้ชิดกับผู้คน

ตำนาน

เชื่อกันว่า เทพถู่ที้กงมีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์จีนในสมัยราชวงศ์จิว ชื่อเดิมว่าเตียเม่งเต็ก เป็นข้ารับใช้ขุนนางผู้มั่งคั่งนายหนึ่ง ครั้งหนึ่งขุนนางท่านนั้นได้ถูกเรียกให้เข้ารับราชการที่วังหลวงอย่างกะทันหัน จึงได้รีบออกเดินทางไปพร้อมกับภรรยาของเขา และให้เตียเม่งเต็กนำธิดาของเขาตามไปในวังหลวงทีหลัง เตียเม่งเต็กได้ออกเดินทางโดยแบกธิดาของขุนนางไว้บนหลัง และในมือทั้งสองได้ถือข้าวของสัมพาระต่าง ๆ ระหว่างการเดินทางนั้นได้เกิดพายุหิมะถล่มขึ้น เตียเม่งเต็กจึงจำถอดเสื้อคลุมของเขาสวมให้กับธิดาของขุนนางที่แบกไว้บนหลังจนกระทั่งตนเองเสียชีวิตจากความหนาวเหน็บ หลังเตียเม่งเต็กได้เสียชีวิตลงด้วยความเสียสละและจงรักภักดีต่อเจ้านาย บนท้องฟ้าได้ปรากฏดวงดาวขึ้นมาเป็นอักษรใจความว่า "ประตูสวรรค์ทางใต้ของเทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ ฮกเต็ก" ภายหลังได้มีผู้มาพบกับนางและได้ช่วยเหลือ นำไปส่งถึงครอบครัวโดยปลอดภัย หลังนางเติบโตขึ้นได้มีจิตใจกตัญญูต่อเตียเม่งเต็กและได้สร้างศาลเจ้าขึ้นเพื่อ ชื่อศาลเจ้าว่า "ศาลเจ้าฮกเต็ก" ศาลเจ้าดังกล่าวได้รับการนับถือมากจากฮ่องเต้พระองค์หนึ่งซึ่งได้ตั้งชื่อใหม่ให้กับเทพฮกเต็กว่า "ถู่ที้กง" อันแปลว่าเทพเจ้าแห่งผืนดินทั้งหลาย ชาวจีนจึงยึดถือว่าท่านเป็นเทพเจ้าที่มานับแต่นั้น

ในประเทศไทย

ตี่จู๋เอี๊ยะในประเทศไทย

ชาวจีนโพ้นทะเลในประเทศไทยได้นำความเชื่อและการเคารพเทพถู่ที้กงมาด้วยในฐานะเจ้าที่ ซึ่งเป็นความเชื่อที่เดิมมีอยู่แล้วในความเชื่อพื้นถิ่นของไทย โดยเทพถู่ที้กงได้ถูกเปลี่ยนชื่อมาเป็น ตี่จู๋เอี๊ยะ (地主爷) ซึ่งเป็นชื่อที่มีความหมายเดิมกับถู่ตี้กง โดยยังคงควาเชื่อ รูปลักษณ์ ไว้เหมือนเดิมทั้งหมด

ดูเพิ่ม

• โถวตี้ม่า
• พระภูมิเจ้าที่

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ตี่จู๋เอี๊ยะ

อ้างอิง

1. The Encyclopedia of Malaysia, vol. Religions & Beliefs, edited by Prof. Dr M. Kamal Hassan & Dr. Ghazali bin Basri. ISBN 
2. Keith G. Stevens, Chinese Mythological Gods, Oxford University Press, USA, (November 8, 2001), pages 60, 68, 70, ISBN  or ISBN 
3. ธรรมรังสี, บูชาเป็น ปาฏิหาริย์เกิด, แฮปปี้บุ๊ค พับลิชชิ่ง, กรุงเทพฯ (2562) ISBN