ตำบลสำเภาล่ม

ตำบลสำเภาล่ม เป็นตำบลใน อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ตำบลสำเภาล่ม
ตำบล
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Tambon Samphao Lom
พระบรมราชานุสาวรีย์กษัตริย์ 5 พระองค์ที่ วัดพุทไธศวรรย์ (จากซ้ายไปขวา: สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช, สมเด็จพระเอกาทศรถ, สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1, สมเด็จพระนเรศวรมหาราช, พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พระนครศรีอยุธยา
อำเภอ	พระนครศรีอยุธยา
ประชากร  (1998)
• ทั้งหมด	6,368 คน
รหัสไปรษณีย์	13000
รหัสภูมิศาสตร์	140109
ส่วนหนึ่งของ

ประวัติศาสตร์

ตำบลสำเภาล่มเป็นจุดบรรจบของแม่น้ำ 2 สาย คือ แม่น้ำป่าสัก และ แม่น้ำเจ้าพระยา โดยมีภูมิประเทศเป็นทางแยก 3 ทาง กระแสน้ำได้ก่อตัวขึ้นในจุดที่เรือและเรือสำเภามักจะพลิกคว่ำและจมลงตั้งแต่สมัยอยุธยาเป็นเมืองหลวงของประเทศไทยเมื่อกว่า 600 ปีที่แล้ว

ตามตำนาน เรือของเจ้าหญิงจีนพระนามว่า เจ้าหญิงสร้อยดอกหมาก ล่มและจมลงหน้าวัดพนัญเชิง อีกตำนานเล่าว่ามาจากเรือสำเภาจีนที่จมลงจากการค้าขายที่นี่ เรือมักจะประสบอุบัติเหตุพลิกคว่ำและจมบ่อย ๆ มีเรื่องเล่าว่าเมื่อน้ำลด จะพบซากเรืออัปปางมากมาย

บันทึกในสมัยอยุธยาระบุว่ามี เรือนแพ เรียงรายตั้งแต่หน้าวัดพนัญเชิงถึง วัดไชยวัฒนาราม เป็นระยะทางประมาณ 3 กม. (1.9 ไมล์) และมีเรือนแพอยู่รอบเกาะเมืองอยุธยา (ตัวเมืองอยุธยาล้อมรอบด้วยน้ำทุกด้านเหมือนเกาะ) ในยุคนั้นพื้นที่นี้ถือว่าเป็นตลาดน้ำขนาดใหญ่และมีเครือข่ายทางน้ำที่มีเรือนแพทอดยาวไปในแม่น้ำประมาณ 10,000 หลัง มักมีเรือบรรทุกของที่ไม่ใช่ไม้แปรรูปหรือผลิตภัณฑ์ในประเทศจาก ตาก และ เพชรบูรณ์ มาค้าขาย มีชุมชนชาวจีนอยู่บริเวณวัดพนัญเชิง นอกจากนี้ยังมีชุมชนชาวต่างชาติหลายเชื้อชาติ ได้แก่ ชาวโปรตุเกส ดัตช์ ญี่ปุ่น และชาวจาม พวกเขาได้รับอนุญาตจากราชสำนักอยุธยาให้ตั้งบ้านเรือนอยู่ทั้งสองฟากของแม่น้ำเจ้าพระยา เรือสำเภามักจะทอดสมอเพื่อทำการค้า และระหว่างทางไปแม่น้ำป่าสัก เป็นที่ตั้งของโรงจอดสำเภาหลวงของราชสำนัก

ตามบันทึกของ พระยาโบราณราชธานินทร์ (พร เดชะคุปต์) มณฑลกรุงเก่า (ชื่อทางการของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) และนักโบราณคดีคนสำคัญในยุคนั้น ระบุว่าแผ่นดินในตัวเมืองอยุธยาแต่เดิมไม่ใช่เกาะ แต่ดูเหมือนแหลมยื่นจาก ทางตะวันตกไปจรดตะวันออกจนถึงแนวแม่น้ำเจ้าพระยาที่ไหลมาจากทิศเหนือและไหลวนไปทางทิศใต้จนถึงหน้าวัดพนัญเชิง ทำให้แผ่นดินรูปแหลมกลายเป็นเกาะที่ล้อมรอบด้วยน้ำ 3 ด้าน

ทางทิศตะวันออกของเกาะเมืองอยุธยามีคูน้ำชื่อ คลองคูขื่อหน้า ไหลออกจาก (ที่ปัจจุบันมีประชากรและตลาดเก่าแก่ชื่อเดียวกันอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือใกล้กับ พระราชวังจันทรเกษม) ไปบรรจบกับแม่น้ำเจ้าพระยาที่หน้าวัดพนัญเชิง ในรัชสมัย สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช ทรงบัญชาให้ขุดขยายทางน้ำนี้ให้กว้างกว่าเดิม เมื่อเวลาผ่านไปกระแสน้ำก็ไหลเร็วขึ้นและรุนแรงขึ้น มันกัดเซาะตลิ่งและทรุดตัวลงสู่แม่น้ำป่าสักดังในปัจจุบัน ดังนั้นตัวเมืองอยุธยาจึงถูกล้อมรอบด้วยน้ำทุกด้านเหมือนเกาะ จึงเป็นที่มาของชื่อ เกาะเมืองอยุธยานับแต่นั้นมา

ปัจจุบันพื้นที่ตำบลสำเภาล่มมักเกิดอุบัติเหตุเรือล่มและจมอยู่บ่อยครั้ง

ภูมิศาสตร์

ตำบลสำเภาล่มถือว่าอยู่ทางตอนล่างของอำเภอพระนครศรีอยุธยาโดยอยู่นอกเกาะเมืองอยุธยา

สภาพภูมิประเทศของตำบลสำเภาล่มเป็นที่ราบลุ่มจึงเหมาะสำหรับการปลูกข้าว มีน้ำท่วมขังในฤดูฝนประมาณ 2-3 เดือน โดยมีแม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่าน ไม่มีป่าไม้ในพื้นที่

ตำบลข้างเคียง ได้แก่ (ตามเข็มนาฬิกาจากทิศเหนือ) ตำบลประตูชัย ตำบลเกาะเรียน ตำบลคลองตะเคียน และตำบลปากกราน

ประชากร

ชาวตำบลสำเภาล่มชอบที่จะสร้างบ้านอยู่ 2 ฝั่งคลองและริมถนน บ้านส่วนใหญ่อยู่ใกล้กัน บ้านเรือนแบ่งกันเป็นหมู่ ๆ ตามความยาวของถนน

ในปี พ.ศ. 2541 ตำบลสำเภาล่มมีประชากรทั้งหมด 6,368 คน

สถานที่สำคัญ

• วัดพุทไธศวรรย์
• หมู่บ้านโปรตุเกส
• วัดขุนพรหม

อ้างอิง

1. "เรื่องเล่าขานเส้นทางน้ำอยุธยา" [The story of the Ayutthaya water route]. Thai PBS. 2021-10-05. สืบค้นเมื่อ 2022-04-14.
2. "เปิดที่มาชุมชน"สำเภาล่ม"พบเรือล่มทุกปี" [Origin of community "Samphao Lom" every year there is a shipwreck]. PPTV. 2021-09-30. สืบค้นเมื่อ 2022-04-13.