ดาวเหนือ หรือ ดาวโพลาริส (อังกฤษ: Polaris หรือ Cynosura) (α UMi / α หมีเล็ก / แอลฟาหมีเล็ก) เป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวหมีเล็ก และอยู่ใกล้กับขั้วฟ้าเหนือ จึงปรากฏเหมือนอยู่นิ่งกับที่บนท้องฟ้า (แท้จริงเป็นภาวะชั่วคราวเท่านั้น เพราะแกนหมุนของโลกมี)
Observation data ต้นยุคอ้างอิง J2000 วิษุวัต J2000 | |
---|---|
กลุ่มดาว | หมีเล็ก |
α UMi A | |
ไรต์แอสเซนชัน | 02h 31m 49.09s |
เดคลิเนชัน | +89° 15′ 50.8″ |
โชติมาตรปรากฏ (V) | 1.98 (1.86 – 2.13) |
α UMi B | |
ไรต์แอสเซนชัน | 02h 30m 41.63s |
เดคลิเนชัน | +89° 15′ 38.1″ |
โชติมาตรปรากฏ (V) | 8.7 |
คุณสมบัติ | |
ชนิดสเปกตรัม | F7Ib |
ดัชนีสี U-B | 0.38 |
ดัชนีสี B-V | 0.60 |
ชนิดดาวแปรแสง | ดาวแปรแสงชนิดเซเฟอิด |
มาตรดาราศาสตร์ | |
ความเร็วแนวเล็ง (Rv) | −17km/s |
การเคลื่อนที่เฉพาะ (μ) | RA: 198.8±0.20mas/yr Dec.: −15±0.30mas/yr |
พารัลแลกซ์ (π) | 7.54 ± 0.11mas |
ระยะทาง | 323–433ly (99–133pc) |
ความส่องสว่างสัมบูรณ์ (MV) | −3.6 (α UMi Aa) 3.6 (α UMi Ab) 3.1 (α UMi B) |
ตำแหน่ง (relative to α UMi Aa) | |
ส่วนประกอบ | α UMi Ab |
Epoch of observation | 2005.5880 |
ระยะห่างเชิงมุม | 0.172″ |
Position angle | 231.4° |
ตำแหน่ง (relative to α UMi Aa) | |
ส่วนประกอบ | α UMi B |
Epoch of observation | 2005.5880 |
ระยะห่างเชิงมุม | 18.217″ |
Position angle | 230.540° |
วงโคจร | |
ดาวหลัก | α UMi Aa |
ดาวสมาชิก | α UMi Ab |
คาบการโคจร (P) | 29.59±0.02 ปี |
ค่ากึ่งแกนเอก (a) | 0.1204±0.0059" (≥2.90±0.03 AU) |
ความเยื้องศูนย์กลาง (e) | 0.608±0.005 |
ความเอียง (i) | 146.2±10.9° |
(Ω) | 191.4±4.9° |
ต้นยุคอ้างอิงจุดใกล้ที่สุด (T) | 1987.66±0.13 |
มุมของจุดใกล้ที่สุด (ω) (secondary) | 123.01±0.75° |
Semi-Amplitude (K1) (primary) | 3.72±0.03 km/s |
รายละเอียด | |
α UMi Aa | |
มวล | 5.4M☉ |
รัศมี | 37.5R☉ |
แรงโน้มถ่วงที่พื้นผิว (log g) | 2.2 |
กำลังส่องสว่าง (bolometric) | 1,260L☉ |
อุณหภูมิ | 6015K |
ค่าความเป็นโลหะ | 112% solar |
การหมุนตัว | 119 days |
ความเร็วในการหมุนตัว (v sin i) | 14km/s |
α UMi Ab | |
มวล | 1.26M☉ |
รัศมี | 1.04R☉ |
กำลังส่องสว่าง (bolometric) | 3L☉ |
α UMi B | |
มวล | 1.39M☉ |
รัศมี | 1.38R☉ |
แรงโน้มถ่วงที่พื้นผิว (log g) | 4.3 |
กำลังส่องสว่าง (bolometric) | 3.9L☉ |
อุณหภูมิ | 6900K |
ความเร็วในการหมุน (v sin i) | 110km/s |
ชื่ออื่น | |
Polaris, North Star, Cynosura, Alpha UMi, α UMi, 1477, J02319+8915 | |
α UMi A: 1 Ursae Minoris, BD+88°8, FK5 907, 2243, HD 8890, HIP 11767, 424, SAO 308 | |
α UMi B: 631, BD+88°7, 2226, SAO 305 | |
ฐานข้อมูลอ้างอิงอื่น | |
SIMBAD | α UMi A |
α UMi B |
การที่ดาวเหนืออยู่ในทิศทางที่เกือบจะเป็นทิศทางเดียวกับแกนหมุนของโลก ดาวฤกษ์ดวงอื่น ๆ จึงดูเหมือนเคลื่อนที่วนเป็นวงกลมรอบดาวเหนือ นักสำรวจอาศัยดาวเหนือในการเดินเรือ ปัจจุบันดาวเหนือไม่ได้อยู่ตรงกับขั้วฟ้าเหนือแต่ห่างจากขั้วฟ้าเหนือเล็กน้อย (ไม่เกิน 1°) จึงเคลื่อนที่เป็นวงกลมเล็ก ๆ ด้วยเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2° มีเพียงสองเวลาในวันหนึ่ง ๆ ที่ดาวเหนืออยู่ตรงกับทิศเหนือพอดี ส่วนในเวลาอื่นต้องอาศัยตารางคำนวณเพื่อหาทิศเหนือที่แม่นยำ
แท้จริงแล้วดาวเหนือไม่ได้บอกทิศเหนือตลอดไป การที่แกนหมุนของโลกส่ายคล้ายลูกข่างด้วยคาบ 26,000 ปี ทำให้ดาวฤกษ์ดวงอื่นเคยเป็นดาวเหนือมาก่อน เช่น ในกลุ่มดาวมังกร ส่วนในอนาคต จะเป็นดาวเวกาในกลุ่มดาวพิณ
ในอนาคตอันใกล้นี้ เรายังสามารถใช้ดาวเหนือบอกทิศเหนือได้ต่อไป โดยที่ดาวเหนือจะอยู่ใกล้ขั้วฟ้าเหนือมากที่สุดในปี ด้วยระยะห่างไม่เกินครึ่งองศา
เราสามารถค้นหาดาวเหนือได้จากการลากเส้นตรงผ่านดาว 2 ดวงของกลุ่มดาวหมีใหญ่ (β และ α หมีใหญ่) ไปหาดาวเหนือได้ เรียกดาว 2 ดวงนี้ว่าดาวชี้ (Pointers) หรือไม่ก็ลากเส้นผ่านแบ่งครึ่งผ่านกลางกลุ่มดาวแคสซิโอเปียที่มีรูปร่างเหมือนตัวอักษร W
การเป็นที่รู้จักของดาวเหนือ ทำให้คนจำนวนมากคิดว่าดาวเหนือเป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในท้องฟ้า, แต่ในความเป็นจริง ดาวเหนือเป็นดาวฤกษ์ที่สว่างเป็นอันดับที่ 47. ส่วนดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในท้องฟ้า (ยกเว้นดวงอาทิตย์) คือ ดาวซิริอัส
ข้อมูลจากดาวเทียมฮิปปาร์คอส พบว่าดาวเหนืออยู่ห่างจากโลกเป็นระยะทาง 431 ปีแสง (132 พาร์เซก) เป็นดาวยักษ์ใหญ่หรือดาวยักษ์ที่มีดาวฤกษ์จาง ๆ 2 ดวงเป็นสหาย ดวงแรกมีชนิดสเปกตรัม F3 V อยู่บนแถบลำดับหลัก ห่างจากดาวแม่ประมาณ 2,000 หน่วยดาราศาสตร์ อีกดวงอยู่ใกล้กว่าด้วยกึ่งแกนเอกของวงโคจรเพียง 5 หน่วยดาราศาสตร์ ดาวเหนือเป็นดาวฤกษ์ดาวแปรแสงดวงหนึ่ง ราวปี ค.ศ. 1900 ดาวเหนือมีความสว่างขึ้นลงประมาณ 8% (คิดเป็น 0.15 ความส่องสว่าง) ด้วยคาบ 3.97 วัน ปี ค.ศ. 2005 ความสว่างเปลี่ยนแปลงเพียง 2% นอกจากนี้ยังมีความสว่างมากกว่าปี ค.ศ. 1900 อยู่ประมาณ 15% รวมทั้งคาบก็เพิ่มขึ้นด้วยอัตรา 8 วินาทีต่อปี
งานวิจัยเมื่อเร็วนี้ ๆ บ่งชี้ว่าในยุคที่ทอเลมียังมีชีวิตอยู่ ดาวเหนืออาจสว่างกว่านี้ 2.5 เท่า ซึ่งถ้าหากเป็นจริง การเปลี่ยนแปลงความสว่างของดาวเหนือ จะสูงเกินกว่าผลการพยากรณ์โดยอาศัย ทฤษฎีวิวัฒนาการของดาวฤกษ์
ในท้องฟ้าซีกใต้ ไม่มีดาวฤกษ์สว่างที่อยู่ใกล้ขั้วฟ้าใต้ ดาวที่มองเห็นด้วยตาเปล่าและอยู่ใกล้ขั้วฟ้าใต้มากที่สุด คือ ดาวซิกมาออกแทนต์ (บางครั้งเรียกว่า Polaris Australis) อย่างไรก็ตาม คนในซีกโลกใต้สามารถใช้กลุ่มดาวกางเขนใต้ในการคะเนตำแหน่งของทิศใต้
อ้างอิง
- Van Leeuwen, F. (2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. :0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. S2CID 18759600.
- Evans, N. R.; Schaefer, G. H.; Bond, H. E.; Bono, G.; Karovska, M.; Nelan, E.; Sasselov, D.; Mason, B. D. (2008). "Direct Detection of the Close Companion of Polaris with The Hubble Space Telescope". The Astronomical Journal. 136 (3): 1137. :0806.4904. Bibcode:2008AJ....136.1137E. doi:10.1088/0004-6256/136/3/1137. S2CID 16966094.
- Samus, N. N.; Kazarovets, E. V.; และคณะ (2017). "General Catalogue of Variable Stars". Astronomy Reports. 5.1. 61 (1): 80–88. Bibcode:2017ARep...61...80S. doi:10.1134/S1063772917010085. S2CID 125853869.
- Vallenari, A.; และคณะ (Gaia collaboration) (2023). "Gaia Data Release 3. Summary of the content and survey properties". Astronomy and Astrophysics. 674: A1. :2208.00211. Bibcode:2023A&A...674A...1G. doi:10.1051/0004-6361/202243940. S2CID 244398875. Gaia DR3 record for this source at VizieR.
- Lee, B. C.; Mkrtichian, D. E.; Han, I.; Park, M. G.; Kim, K. M. (2008). "Precise Radial Velocities of Polaris: Detection of Amplitude Growth". The Astronomical Journal. 135 (6): 2240. :0804.2793. Bibcode:2008AJ....135.2240L. doi:10.1088/0004-6256/135/6/2240. S2CID 12176373.
- Campbell, William Wallace (1913). "The radial velocities of 915 stars". Lick Observatory Bulletin. 229: 113. Bibcode:1913LicOB...7..113C. doi:10.5479/ADS/bib/1913LicOB.7.113C.
- Turner, D. G.; Kovtyukh, V. V.; Usenko, I. A.; Gorlova, N. I. (2013). "The Pulsation Mode of the Cepheid Polaris". The Astrophysical Journal Letters. 762 (1): L8. :1211.6103. Bibcode:2013ApJ...762L...8T. doi:10.1088/2041-8205/762/1/L8. S2CID 119245441.
- Evans, N. R.; และคณะ (2018). "The Orbit of the Close Companion of Polaris: Hubble Space Telescope Imaging, 2007 to 2014". The Astrophysical Journal. 863 (2): 187. :1807.06115. Bibcode:2018ApJ...863..187E. doi:10.3847/1538-4357/aad410. S2CID 119392532.
- Anderson, R. I. (March 2019). "Probing Polaris' puzzling radial velocity signals. Pulsational (in-)stability, orbital motion, and bisector variations". Astronomy & Astrophysics. 623: 17. :1902.08031. Bibcode:2019A&A...623A.146A. doi:10.1051/0004-6361/201834703. S2CID 119467242. A146.
- Fadeyev, Y. A. (2015). "Evolutionary status of Polaris". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 449 (1): 1011–1017. :1502.06463. Bibcode:2015MNRAS.449.1011F. doi:10.1093/mnras/stv412. S2CID 118517157.
- Usenko, I. A.; Miroshnichenko, A. S.; Klochkova, V. G.; Yushkin, M. V. (2005). "Polaris, the nearest Cepheid in the Galaxy: Atmosphere parameters, reddening and chemical composition". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 362 (4): 1219. Bibcode:2005MNRAS.362.1219U. doi:10.1111/j.1365-2966.2005.09353.x.
- Usenko, I. A.; Klochkova, V. G. (2008). "Polaris B, an optical companion of the Polaris (α UMi) system: Atmospheric parameters, chemical composition, distance and mass". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 387 (1): L1. :0708.0333. Bibcode:2008MNRAS.387L...1U. doi:10.1111/j.1745-3933.2008.00426.x. S2CID 18848139.
- Cayrel de Strobel, G.; Soubiran, C.; Ralite, N. (2001). "Catalogue of [Fe/H] determinations for FGK stars: 2001 edition". Astronomy and Astrophysics. 373: 159–163. :astro-ph/0106438. Bibcode:2001A&A...373..159C. doi:10.1051/0004-6361:20010525. S2CID 17519049.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
dawehnux hrux dawophlaris xngkvs Polaris hrux Cynosura a UMi a hmielk aexlfahmielk epndawvksthiswangthisudinklumdawhmielk aelaxyuiklkbkhwfaehnux cungpraktehmuxnxyuningkbthibnthxngfa aethcringepnphawachwkhrawethann ephraaaeknhmunkhxngolkmi Polaristaaehnngkhxngdawehnux wngklm Observation data tnyukhxangxing J2000 wisuwt J2000klumdaw hmielka UMi Airtaexsesnchn 02h 31m 49 09sedkhlienchn 89 15 50 8 ochtimatrprakt V 1 98 1 86 2 13 a UMi Birtaexsesnchn 02h 30m 41 63sedkhlienchn 89 15 38 1 ochtimatrprakt V 8 7khunsmbtichnidsepktrmF7Ibdchnisi U B0 38dchnisi B V0 60chniddawaepraesngdawaepraesngchnidesefxidmatrdarasastrkhwamerwaenwelng Rv 17km skarekhluxnthiechphaa m RA 198 8 0 20 mas yr Dec 15 0 30 mas yrpharlaelks p 7 54 0 11masrayathang323 433ly 99 133pc khwamsxngswangsmburn MV 3 6 a UMi Aa 3 6 a UMi Ab 3 1 a UMi B taaehnng relative to a UMi Aa swnprakxba UMi AbEpoch of observation2005 5880rayahangechingmum0 172 Position angle231 4 taaehnng relative to a UMi Aa swnprakxba UMi BEpoch of observation2005 5880rayahangechingmum18 217 Position angle230 540 wngokhcrdawhlka UMi Aadawsmachika UMi Abkhabkarokhcr P 29 59 0 02 pikhakungaeknexk a 0 1204 0 0059 2 90 0 03 AU khwameyuxngsunyklang e 0 608 0 005khwamexiyng i 146 2 10 9 W 191 4 4 9 tnyukhxangxingcudiklthisud T 1987 66 0 13mumkhxngcudiklthisud w secondary 123 01 0 75 Semi Amplitude K1 primary 3 72 0 03 km sraylaexiyda UMi Aamwl5 4M rsmi37 5R aerngonmthwngthiphunphiw log g 2 2kalngsxngswang bolometric 1 260L xunhphumi6015Kkhakhwamepnolha112 solarkarhmuntw119 dayskhwamerwinkarhmuntw v sin i 14km sa UMi Abmwl1 26M rsmi1 04R kalngsxngswang bolometric 3L a UMi Bmwl1 39M rsmi1 38R aerngonmthwngthiphunphiw log g 4 3kalngsxngswang bolometric 3 9L xunhphumi6900Kkhwamerwinkarhmun v sin i 110km schuxxunPolaris North Star Cynosura Alpha UMi a UMi 1477 J02319 8915a UMi A 1 Ursae Minoris BD 88 8 FK5 907 2243 HD 8890 HIP 11767 424 SAO 308a UMi B 631 BD 88 7 2226 SAO 305thankhxmulxangxingxunSIMBADa UMi Aa UMi Bphaphthithayodyepidhnaklxngepnewlanan aesdngihehnwadawdwngxundukhlayekhluxnthiwnrxbdawehnux karthidawehnuxxyuinthisthangthiekuxbcaepnthisthangediywkbaeknhmunkhxngolk dawvksdwngxun cungduehmuxnekhluxnthiwnepnwngklmrxbdawehnux nksarwcxasydawehnuxinkaredinerux pccubndawehnuximidxyutrngkbkhwfaehnuxaethangcakkhwfaehnuxelknxy imekin 1 cungekhluxnthiepnwngklmelk dwyesnphansunyklangimekin 2 miephiyngsxngewlainwnhnung thidawehnuxxyutrngkbthisehnuxphxdi swninewlaxuntxngxasytarangkhanwnephuxhathisehnuxthiaemnya aethcringaelwdawehnuximidbxkthisehnuxtlxdip karthiaeknhmunkhxngolksaykhlaylukkhangdwykhab 26 000 pi thaihdawvksdwngxunekhyepndawehnuxmakxn echn inklumdawmngkr swninxnakht caepndawewkainklumdawphin inxnakhtxniklni erayngsamarthichdawehnuxbxkthisehnuxidtxip odythidawehnuxcaxyuiklkhwfaehnuxmakthisudinpi dwyrayahangimekinkhrungxngsa erasamarthkhnhadawehnuxidcakkarlakesntrngphandaw 2 dwngkhxngklumdawhmiihy b aela a hmiihy iphadawehnuxid eriykdaw 2 dwngniwadawchi Pointers hruximklakesnphanaebngkhrungphanklangklumdawaekhssioxepiythimiruprangehmuxntwxksr W karepnthiruckkhxngdawehnux thaihkhncanwnmakkhidwadawehnuxepndawvksthiswangthisudinthxngfa aetinkhwamepncring dawehnuxepndawvksthiswangepnxndbthi 47 swndawvksthiswangthisudinthxngfa ykewndwngxathity khux dawsirixs khxmulcakdawethiymhipparkhxs phbwadawehnuxxyuhangcakolkepnrayathang 431 piaesng 132 pharesk epndawyksihyhruxdawyksthimidawvkscang 2 dwngepnshay dwngaerkmichnidsepktrm F3 V xyubnaethbladbhlk hangcakdawaempraman 2 000 hnwydarasastr xikdwngxyuiklkwadwykungaeknexkkhxngwngokhcrephiyng 5 hnwydarasastr dawehnuxepndawvksdawaepraesngdwnghnung rawpi kh s 1900 dawehnuxmikhwamswangkhunlngpraman 8 khidepn 0 15 khwamsxngswang dwykhab 3 97 wn pi kh s 2005 khwamswangepliynaeplngephiyng 2 nxkcakniyngmikhwamswangmakkwapi kh s 1900 xyupraman 15 rwmthngkhabkephimkhundwyxtra 8 winathitxpi nganwicyemuxerwni bngchiwainyukhthithxelmiyngmichiwitxyu dawehnuxxacswangkwani 2 5 etha sungthahakepncring karepliynaeplngkhwamswangkhxngdawehnux casungekinkwaphlkarphyakrnodyxasy thvsdiwiwthnakarkhxngdawvks inthxngfasikit immidawvksswangthixyuiklkhwfait dawthimxngehndwytaeplaaelaxyuiklkhwfaitmakthisud khux dawsikmaxxkaethnt bangkhrngeriykwa Polaris Australis xyangirktam khninsikolkitsamarthichklumdawkangekhnitinkarkhaentaaehnngkhxngthisitxangxingVan Leeuwen F 2007 Validation of the new Hipparcos reduction Astronomy and Astrophysics 474 2 653 664 0708 1752 Bibcode 2007A amp A 474 653V doi 10 1051 0004 6361 20078357 S2CID 18759600 Evans N R Schaefer G H Bond H E Bono G Karovska M Nelan E Sasselov D Mason B D 2008 Direct Detection of the Close Companion of Polaris with The Hubble Space Telescope The Astronomical Journal 136 3 1137 0806 4904 Bibcode 2008AJ 136 1137E doi 10 1088 0004 6256 136 3 1137 S2CID 16966094 Samus N N Kazarovets E V aelakhna 2017 General Catalogue of Variable Stars Astronomy Reports 5 1 61 1 80 88 Bibcode 2017ARep 61 80S doi 10 1134 S1063772917010085 S2CID 125853869 Vallenari A aelakhna Gaia collaboration 2023 Gaia Data Release 3 Summary of the content and survey properties Astronomy and Astrophysics 674 A1 2208 00211 Bibcode 2023A amp A 674A 1G doi 10 1051 0004 6361 202243940 S2CID 244398875 Gaia DR3 record for this source at VizieR Lee B C Mkrtichian D E Han I Park M G Kim K M 2008 Precise Radial Velocities of Polaris Detection of Amplitude Growth The Astronomical Journal 135 6 2240 0804 2793 Bibcode 2008AJ 135 2240L doi 10 1088 0004 6256 135 6 2240 S2CID 12176373 Campbell William Wallace 1913 The radial velocities of 915 stars Lick Observatory Bulletin 229 113 Bibcode 1913LicOB 7 113C doi 10 5479 ADS bib 1913LicOB 7 113C Turner D G Kovtyukh V V Usenko I A Gorlova N I 2013 The Pulsation Mode of the Cepheid Polaris The Astrophysical Journal Letters 762 1 L8 1211 6103 Bibcode 2013ApJ 762L 8T doi 10 1088 2041 8205 762 1 L8 S2CID 119245441 Evans N R aelakhna 2018 The Orbit of the Close Companion of Polaris Hubble Space Telescope Imaging 2007 to 2014 The Astrophysical Journal 863 2 187 1807 06115 Bibcode 2018ApJ 863 187E doi 10 3847 1538 4357 aad410 S2CID 119392532 Anderson R I March 2019 Probing Polaris puzzling radial velocity signals Pulsational in stability orbital motion and bisector variations Astronomy amp Astrophysics 623 17 1902 08031 Bibcode 2019A amp A 623A 146A doi 10 1051 0004 6361 201834703 S2CID 119467242 A146 Fadeyev Y A 2015 Evolutionary status of Polaris Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 449 1 1011 1017 1502 06463 Bibcode 2015MNRAS 449 1011F doi 10 1093 mnras stv412 S2CID 118517157 Usenko I A Miroshnichenko A S Klochkova V G Yushkin M V 2005 Polaris the nearest Cepheid in the Galaxy Atmosphere parameters reddening and chemical composition Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 362 4 1219 Bibcode 2005MNRAS 362 1219U doi 10 1111 j 1365 2966 2005 09353 x Usenko I A Klochkova V G 2008 Polaris B an optical companion of the Polaris a UMi system Atmospheric parameters chemical composition distance and mass Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters 387 1 L1 0708 0333 Bibcode 2008MNRAS 387L 1U doi 10 1111 j 1745 3933 2008 00426 x S2CID 18848139 Cayrel de Strobel G Soubiran C Ralite N 2001 Catalogue of Fe H determinations for FGK stars 2001 edition Astronomy and Astrophysics 373 159 163 astro ph 0106438 Bibcode 2001A amp A 373 159C doi 10 1051 0004 6361 20010525 S2CID 17519049 sthaniyxy darasastr