กรมบร จาภ กด ศร ส ดาร กษ ม พระนามเด มว า เจ าหญ งฉ ม เป นพระธ ดาของเจ าพระยานครศร ธรรมราช หน เจ าผ ครองนครศร ธรรมราช และ

กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ มีพระนามเดิมว่า เจ้าหญิงฉิม เป็นพระธิดาของเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) เจ้าผู้ครองนครศรีธรรมราช และเป็นพระมเหสีฝ่ายซ้ายในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์
พระมเหสีฝ่ายซ้าย
ก่อนหน้า	เจ้าฟ้าสังวาลย์
ถัดไป	สิ้นสุด

พระสวามี	สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
พระบุตร	เจ้าฟ้าทัศพงษ์ เจ้าฟ้าทัศไพ เจ้าฟ้านเรนทรราชกุมาร
ราชวงศ์	ธนบุรี (เสกสมรส)
พระบิดา	เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู)
พระมารดา	หม่อมทองเหนี่ยว
ศาสนา	พุทธ

พระประวัติ

กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ หรือพระนามเดิมว่าเจ้าหญิงฉิม เป็นพระธิดาในเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) เจ้าผู้ครองนครศรีธรรมราชซึ่งตั้งตนเป็นรัฐอิสระหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองเรียกว่าก๊กเจ้าเมืองนคร และมิได้มีพื้นเพเป็นชาวนครศรีธรรมราช เจ้านครศรีธรรมราชมีพระธิดาสามองค์ที่ประสูติแต่หม่อมทองเหนี่ยว พระชายา ผู้มีเชื้อสายจีนในเมืองนครศรีธรรมราช ได้แก่ เจ้าหญิงชุ่ม (หรือนวล), เจ้าหญิงฉิม และเจ้าหญิงปราง (หรือ หนูเล็ก) ในราชสำนักนครศรีธรรมราชออกพระนามว่า ทูลกระหม่อมฟ้าหญิงใหญ่, ทูลกระหม่อมฟ้าหญิงกลาง และทูลกระหม่อมฟ้าหญิงเล็กตามลำดับ และมีพระขนิษฐาต่างมารดาอีกองค์หนึ่งคือเจ้าหญิงยวน (หรือจวน)นิธิ เอียวศรีวงศ์สันนิษฐานว่ากรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์น่าจะประสูติใน พ.ศ. 2302 ขึ้นไปเป็นอย่างช้า

เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงปราบปรามชุมนุมเจ้านครศรีธรรมราชได้เมื่อปี พ.ศ. 2312 เจ้านครศรีธรรมราชยอมสวามิภักดิ์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีก็ไม่ทรงถือว่าเจ้านครศรีธรรมราชเป็นกบฏ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เข้าไปรับราชการในกรุงธนบุรี และทรงแต่งตั้ง พระเจ้าหลานเธอครองนครศรีธรรมราชแทน ด้วยเหตุนี้เจ้านครจึงถวายธิดาคือเจ้าหญิงฉิมเป็นพระสนมสนองพระเดชพระคุณโดยมีเจ้าหญิงปรางติดตามไปด้วย

ขณะที่เจ้าหญิงฉิมรับราชการเป็นพระสนมนั้น ได้สนองพระเดชพระคุณประสูติกาลพระโอรสคือเจ้าฟ้าทัศพงษ์ (ราว พ.ศ. 2319) ปีต่อมาจึงประสูติกาลพระโอรสอีกคือเจ้าฟ้าทัศไพ จึงมีนามเป็นเจ้าจอมมารดาฉิม ตำแหน่งพระสนมเอก หลังการประสูติกาลพระโอรสเป็นมารดาเจ้า สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงยกเจ้าจอมมารดาฉิมขึ้นเป็นกรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ เป็นมเหสีฝ่ายซ้าย มีพระราชโอรส-ธิดาด้วยกัน 4 พระองค์ ได้แก่

เจ้าฟ้าทัศพงษ์ (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระพงษ์นรินทร์) เป็นต้นสกุลพงษ์สิน
เจ้าฟ้าทัศไพ (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระอินทร์อภัย) เป็นบิดาของเจ้าจอมมารดาน้อย ในรัชกาลที่ 4 ต้นราชสกุลนพวงศ์และสุประดิษฐ์
เจ้าฟ้านเรนทรราชกุมาร (ต่อมาถูกถอดพระยศเป็นพระนเรนทรราชา) เป็นต้นสกุลรุ่งไพโรจน์
(ต่อมาถูกลดพระยศเป็นหม่อมปัญจปาปี) เป็นหม่อมในสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ ต้นราชสกุลอิศรางกูร

กรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์สิ้นพระชนม์เมื่อใดไม่เป็นที่ปรากฏ

อ้างอิง

นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 160
วันพระ สืบสกุลจินดา (4 พฤศจิกายน 2560). "โขนละคร วังพระเจ้านครศรีธรรมราช". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
. ฐานข้อมูลศิลปกรรมในภาคใต้ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-12-09. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
"บทที่ ๑ เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู)". มูลนิธิสกุล ณ นคร และสายสัมพันธ์. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่า |url= ((help)); ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]
เทวะวงศ์วโรปการ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (2465). พระราชหัดถเลขาในพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมครั้งที่ 3 (PDF). พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. p. 25.^[]
จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "เจ้าจอมมารดาฉิม". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "พระบรมราชอนุสรณ์ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
"พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 2)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 113
"พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 3)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 161
สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 58
โรม บุนนาค (7 กันยายน 2558). . ผู้จัดการออนไลน์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-03-22. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 81
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 36, 86

[1] นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 160

[2] วันพระ สืบสกุลจินดา (4 พฤศจิกายน 2560). "โขนละคร วังพระเจ้านครศรีธรรมราช". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[3] . ฐานข้อมูลศิลปกรรมในภาคใต้ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-12-09. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[4] "บทที่ ๑ เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู)". มูลนิธิสกุล ณ นคร และสายสัมพันธ์. สืบค้นเมื่อ 18 ธันวาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่า |url= ((help)); ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))^[]

[5] เทวะวงศ์วโรปการ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (2465). พระราชหัดถเลขาในพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมครั้งที่ 3 (PDF). พระนคร: โสภณพิพรรฒธนากร. p. 25.^[]

[ศรีฟ้า-6] จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "เจ้าจอมมารดาฉิม". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[ศรีฟ้า1-7] จุลลดา ภักดีภูมินทร์. "พระบรมราชอนุสรณ์ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช". เด็กดีดอตคอม. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[สมุด-8] "พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 2)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[สุดารา-9] สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 113

[10] "พระราชวงศ์และต้นตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์ (หน้า 3)". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[นิธิ-11] นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ : มติชน, 2559, หน้า 161

[12] สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์สมัยธนบุรี. นนทบุรี : สารคดี, 2560, หน้า 58

[13] โรม บุนนาค (7 กันยายน 2558). . ผู้จัดการออนไลน์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-03-22. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2560. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[14] จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 81

[15] จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์). กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2562, หน้า 36, 86