เจ้าจอมมารดาจวน ในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

เจ้าจอมมารดาจวน หรือ เจ้าหญิงจวน เป็นเจ้าจอมมารดาในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และเป็นท่านผู้หญิงในเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา)

เจ้าจอมมารดาจวน ในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
เจ้าจอมมารดา
พระสวามี	สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา)
พระบุตร	เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินทร์ ณ ราชสีมา)
ราชวงศ์	ธนบุรี
พระบิดา	เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู)
พระมารดา	หม่อมทองเหนี่ยว
ศาสนา	พุทธ

พระประวัติ

เจ้าจอมมารดาจวน หรือ เจ้าหญิงจวน เป็นพระธิดาในเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) กับ หม่อมทองเหนี่ยว มีพระเชษฐภคินีและพระขนิษฐารวม 6 องค์ ได้แก่

• เจ้าหญิงชุ่ม ชายาในพระมหาอุปราช (พัฒน์) ซึ่งต่อมาได้เป็นเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช
• เจ้าหญิงฉิม หรือ เจ้าจอมมารดาฉิม ในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เป็นพระมารดาใน สมเด็จเจ้าฟ้าชายทัศพงศ์, สมเด็จเจ้าฟ้าชายทัศไภย, สมเด็จเจ้าฟ้าชายนเรนทรราชกุมาร และ สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงปัญจปาปี
• เจ้าหญิงปราง หรือ เจ้าจอมมารดาปราง ในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เป็นพระมารดาของ เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร)
• เจ้าหญิงจวน หรือ เจ้าจอมมารดาเจ้าหญิงจวน ในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
• เจ้าหญิงสั้น ภริยาพระยาวิเศษสุนทร (นาค นกเล็ก)
• เจ้าหญิงนวล ชายาในพระมหาอุปราช (พัฒน์) แห่งนครศรีธรรมราช มีธิดา 2 องค์ ได้แก่
  • เจ้าหญิงนุ้ยใหญ่ หรือ เจ้าจอมมารดานุ้ยใหญ่ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เป็นมารดาใน สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ
  • เจ้าหญิงนุ้ยเล็ก หรือ เจ้าจอมมารดานุ้ยเล็ก ในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท เป็นพระมารดาใน พระองค์เจ้าหญิงปัทมราช

ในปี พ.ศ. 2321 คราวที่เจ้านครเวียงจันทน์ได้ส่งกำลังมารุกรานอาณาเขตไทย สมัยพระวอพระตาหนีมาสร้างเมืองอุบลราชธานี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ได้ทรงกรีฑาทัพไปปราบเมืองเวียงจันทน์ และทรงมอบหน้าที่สำคัญให้เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) เป็นกองหน้า ซึ่งการสงครามปราบปรามเวียงจันทน์ครั้งนั้นได้รับชัยชนะ พร้อมกับได้อัญเชิญพระแก้วมรกตจากนครเวียงจันทน์มาประดิษฐานไว้ ณ กรุงธนบุรีด้วย และในการออกสงครามนั้นเอง ท่านผู้หญิงของเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) ก็ได้ถึงแก่อนิจกรรมลง สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงพระเมตตาและสงสารท่าน จึงพระราชทานเจ้าหญิงจวน น้องสาวของกรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ พระราชธิดาเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (หนู) ให้แก่ เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) ซึ่งขณะนั้นกำลังทรงตั้งพระครรภ์

พระราชโอรส

เจ้าจอมมารดาจวน มีพระราชโอรส 1 พระองค์ คือ

• เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินทร์ ณ ราชสีมา) บุตรบุญธรรมในเจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) เป็นพระราชโอรสองค์สุดท้ายในสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และเป็นแม่ทัพคนสำคัญของไทยในสงครามปราบกบฏเวียงจันทน์ และสงครามอานามสยามยุทธ

อ้างอิง

1. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. ISBN 
2. เล็ก พงษ์สมัครไทย. พระญาติ ราชสกุลกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ข้าวฟ่าง, พ.ศ. 2549. 160 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 
3. ตำนานเมืองนครศรีธรรมราช ประวัติศาสตร์ในสายหมอก 2012-12-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน โดย สุนทร ธานีรัตน์, มกราคม 2546
4. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-10-09. สืบค้นเมื่อ 2017-07-16.