แขวง (หน่วยการปกครอง)

แขวง เป็นชื่อเรียกของเขตการปกครอง โดยในประเทศลาวและประเทศพม่านั้น "แขวง" จะมีอำนาจปกครองในระดับเดียวกับจังหวัดของประเทศไทย

แขวงในประเทศไทย

แขวง เป็นระดับการปกครองของรัฐในหลายพื้นที่ของประเทศไทยในอดีต มีฐานะเทียบเท่ากับตำบล แต่ปัจจุบันมีที่ใช้เฉพาะในกรุงเทพมหานครและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขนาดใหญ่บางแห่งเท่านั้น^[] ในเขตกรุงเทพมหานคร "แขวง" จะอยู่ในระดับเดียวกับตำบลของจังหวัดอื่น คือ เล็กกว่าเขต (เทียบได้กับอำเภอ) เนื่องจากแขวงเหล่านี้เกือบทั้งหมดเปลี่ยนแปลงฐานะมาจากตำบลที่มีอยู่เดิมในจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี ดังนั้นบางครั้งจึงเกิดความสับสนในการใช้คำว่าแขวงและตำบลในความหมายดังกล่าว

แต่เดิมนั้นในพื้นที่เขตรอบนอกของกรุงเทพมหานครที่ไม่ได้อยู่ในเขตเทศบาลนครกรุงเทพและ (ซึ่งตำแหน่งกำนันถูกยกเลิกตามพระราชบัญญัติเทศบาล) มาก่อนจะมีการเปลี่ยนรูปแบบการปกครองนครหลวงเป็นกรุงเทพมหานคร จะมีกำนันแขวงเป็นหัวหน้าดูแลแต่ละแขวงในลักษณะเดียวกันกับกำนันตำบลของจังหวัดอื่น ๆ อย่างไรก็ตาม กรุงเทพมหานครได้ออกประกาศยกเลิกตำแหน่งกำนัน รวมทั้งผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน แพทย์ประจำตำบล และสารวัตรกำนันทั้งหมดในพื้นที่มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 แล้ว^[]

นอกจากนี้ ในเขตเทศบาลนครบางแห่ง ได้แก่ เทศบาลนครนนทบุรีและเทศบาลนครเชียงใหม่ ซึ่งไม่มีตำแหน่งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน แพทย์ประจำตำบล และสารวัตรกำนันแล้วเช่นกันก็มีการแบ่งหน่วยการบริหารออกเป็น "แขวง"^[]แต่อยู่ในระดับที่สูงกว่าตำบล เนื่องจากประกอบด้วยพื้นที่ของตำบลต่าง ๆ ในเขตเทศบาลแห่งนั้นรวมกัน^[] โดยพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานแขวงแต่ละแห่งไม่จำเป็นต้องอิงกับเขตของตำบล ดังนั้นแขวงเหล่านั้นจึงไม่ได้แทนที่ตำบลอย่างสมบูรณ์เหมือนในกรุงเทพมหานคร ทั้งนี้ แต่ละแขวงจะมีประจำสำนักงานแขวงเป็นผู้ดูแล

รายชื่อแขวงในกรุงเทพมหานคร

ปัจจุบันกรุงเทพมหานครมี 180 แขวง

เขต		แขวง		หมายเหตุ
รหัส	ชื่อ	รหัส	ชื่อ
01	พระนคร	01	พระบรมมหาราชวัง
		02	วังบูรพาภิรมย์
		03	วัดราชบพิธ
		04	สำราญราษฎร์
		05	ศาลเจ้าพ่อเสือ
		06	เสาชิงช้า	ที่ตั้งศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร
		07	บวรนิเวศ
		08	ตลาดยอด
		09	ชนะสงคราม
		10	บ้านพานถม
		11	บางขุนพรหม
		12	วัดสามพระยา	ที่ตั้งสำนักงานเขต
02	ดุสิต	01	ดุสิต	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	วชิรพยาบาล
		03	สวนจิตรลดา
		04	สี่แยกมหานาค
		05	บางซื่อ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางซื่อ)
		06	ถนนนครไชยศรี
03	หนองจอก	01	กระทุ่มราย	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	หนองจอก
		03	คลองสิบ
		04	คลองสิบสอง
		05	โคกแฝด
		06	คู้ฝั่งเหนือ
		07	ลำผักชี
		08	ลำต้อยติ่ง
04	บางรัก	01	มหาพฤฒาราม
		02	สีลม
		03	สุริยวงศ์
		04	บางรัก
		05	สี่พระยา	ที่ตั้งสำนักงานเขต
05	บางเขน	01	ลาดยาว	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตจตุจักร)
		02	อนุสาวรีย์	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	คลองถนน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสายไหม)
		04	ตลาดบางเขน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตดอนเมือง)
		05	สีกัน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตดอนเมือง)
		06	สายไหม	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสายไหม)
		07	ทุ่งสองห้อง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตดอนเมือง)
		08	ท่าแร้ง
		09	ออเงิน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสายไหม)
06	บางกะปิ	01	คลองจั่น	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	วังทองหลาง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตวังทองหลาง)
		03	ลาดพร้าว	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตลาดพร้าว)
		04	คลองกุ่ม	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบึงกุ่ม)
		05	สะพานสูง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบึงกุ่ม)
		06	คันนายาว	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบึงกุ่ม)
		07	จรเข้บัว	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตลาดพร้าว)
		08	หัวหมาก
07	ปทุมวัน	01	รองเมือง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	วังใหม่
		03	ปทุมวัน
		04	ลุมพินี
08	ป้อมปราบศัตรูพ่าย	01	ป้อมปราบ
		02	วัดเทพศิรินทร์
		03	คลองมหานาค
		04	บ้านบาตร
		05	วัดโสมนัส	ที่ตั้งสำนักงานเขต
09	พระโขนง	01	คลองเตย	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองเตย)
		02	คลองตัน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองเตย)
		03	พระโขนง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองเตย)
		04	บางนา	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางนา)
		05	บางจาก
		06	สวนหลวง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตประเวศ)
		07	หนองบอน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตประเวศ)
		08	ประเวศ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตประเวศ)
		09	ดอกไม้	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตประเวศ)
		10	พระโขนงใต้	ที่ตั้งสำนักงานเขต
10	มีนบุรี	01	มีนบุรี	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	แสนแสบ
		03	บางชัน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองสามวา)
		04	ทรายกองดิน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองสามวา)
		05	ทรายกองดินใต้	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองสามวา)
		06	สามวาตะวันออก	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองสามวา)
		07	สามวาตะวันตก	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคลองสามวา)
11	ลาดกระบัง	01	ลาดกระบัง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	คลองสองต้นนุ่น
		03	คลองสามประเวศ
		04	ลำปลาทิว
		05	ทับยาว
		06	ขุมทอง
12	ยานนาวา	01	ทุ่งวัดดอน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสาทร)
		02	ยานนาวา	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสาทร)
		03	ช่องนนทรี	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		04	บางโพงพาง
		05	วัดพระยาไกร	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางคอแหลม)
		06	บางโคล่	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางคอแหลม)
		07	บางคอแหลม	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางคอแหลม)
		08	ทุ่งมหาเมฆ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสาทร)
13	สัมพันธวงศ์	01	จักรวรรดิ
		02	สัมพันธวงศ์
		03	ตลาดน้อย	ที่ตั้งสำนักงานเขต
14	พญาไท	01	สามเสนใน
		02	ถนนเพชรบุรี	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตราชเทวี)
		03	ทุ่งพญาไท	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตราชเทวี)
		04	มักกะสัน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตราชเทวี)
		05	ถนนพญาไท	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตราชเทวี)
		06	พญาไท	ที่ตั้งสำนักงานเขต
15	ธนบุรี	01	วัดกัลยาณ์
		02	หิรัญรูจี
		03	บางยี่เรือ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		04	บุคคโล
		05	ตลาดพลู
		06	ดาวคะนอง
		07	สำเหร่
16	บางกอกใหญ่	01	วัดอรุณ
		02	วัดท่าพระ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
17	ห้วยขวาง	01	ห้วยขวาง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	บางกะปิ
		03	ดินแดง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตดินแดง)
		04	สามเสนนอก
18	คลองสาน	01	สมเด็จเจ้าพระยา
		02	คลองสาน	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	บางลำภูล่าง
		04	คลองต้นไทร
19	ตลิ่งชัน	01	คลองชักพระ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ตลิ่งชัน
		03	ฉิมพลี
		04	บางพรม
		05	บางระมาด
		06	ทวีวัฒนา	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตทวีวัฒนา)
		07	บางเชือกหนัง
		08	ศาลาธรรมสพน์	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตทวีวัฒนา)
20	บางกอกน้อย	01	บางพลัด	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางพลัด)
		02	บางบำหรุ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางพลัด)
		03	บางอ้อ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางพลัด)
		04	ศิริราช
		05	บ้านช่างหล่อ
		06	บางขุนนนท์	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		07	บางขุนศรี
		08	บางยี่ขัน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางพลัด)
		09	อรุณอมรินทร์
21	บางขุนเทียน	01	บางค้อ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตจอมทอง)
		02	จอมทอง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตจอมทอง)
		03	บางขุนเทียน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตจอมทอง)
		04	บางบอน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางบอน)
		05	ท่าข้าม
		06	บางมด	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตจอมทอง)
		07	แสมดำ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
22	ภาษีเจริญ	01	บางหว้า	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	บางด้วน
		03	บางแค	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางแค)
		04	บางแคเหนือ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางแค)
		05	บางไผ่	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางแค)
		06	บางจาก
		07	บางแวก
		08	คลองขวาง
		09	ปากคลองภาษีเจริญ
		10	คูหาสวรรค์
23	หนองแขม	01	หลักสอง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตบางแค)
		02	หนองแขม
		03	หนองค้างพลู	ที่ตั้งสำนักงานเขต
24	ราษฎร์บูรณะ	01	ราษฎร์บูรณะ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	บางปะกอก
		03	บางมด	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตทุ่งครุ)
		04	ทุ่งครุ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตทุ่งครุ)
25	บางพลัด	01	บางพลัด
		02	บางอ้อ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	บางบำหรุ
		04	บางยี่ขัน
26	ดินแดง	01	ดินแดง	ที่ตั้งสำนักงานเขต และ ที่ตั้งศาลาว่าการกรุงเทพมหานครแห่งที่สอง
		02	รัชดาภิเษก
27	บึงกุ่ม	01	คลองกุ่ม	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	สะพานสูง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสะพานสูง)
		03	คันนายาว	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตคันนายาว)
		04	นวมินทร์
		05	นวลจันทร์
28	สาทร	01	ทุ่งวัดดอน	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ยานนาวา
		03	ทุ่งมหาเมฆ
29	บางซื่อ	01	บางซื่อ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	วงศ์สว่าง
30	จตุจักร	01	ลาดยาว
		02	เสนานิคม
		03	จันทรเกษม
		04	จอมพล
		05	จตุจักร	ที่ตั้งสำนักงานเขต
31	บางคอแหลม	01	บางคอแหลม	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	วัดพระยาไกร
		03	บางโคล่
32	ประเวศ	01	ประเวศ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	หนองบอน
		03	ดอกไม้
		04	สวนหลวง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตสวนหลวง)
33	คลองเตย	01	คลองเตย	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	คลองตัน
		03	พระโขนง
		04	คลองเตยเหนือ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตวัฒนา)
		05	คลองตันเหนือ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตวัฒนา)
		06	พระโขนงเหนือ	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตวัฒนา)
34	สวนหลวง	01	สวนหลวง
		02	อ่อนนุช
		03	พัฒนาการ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
35	จอมทอง	01	บางขุนเทียน
		02	บางค้อ
		03	บางมด	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		04	จอมทอง
36	ดอนเมือง	01	ตลาดบางเขน	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตหลักสี่)
		02	สีกัน
		03	ทุ่งสองห้อง	ยกเลิก (โอนไปขึ้นกับเขตหลักสี่)
		04	ดอนเมือง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		05	สนามบิน
37	ราชเทวี	01	ทุ่งพญาไท	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ถนนพญาไท
		03	ถนนเพชรบุรี
		04	มักกะสัน
38	ลาดพร้าว	01	ลาดพร้าว	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	จรเข้บัว
39	วัฒนา	01	คลองเตยเหนือ
		02	คลองตันเหนือ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	พระโขนงเหนือ
40	บางแค	01	บางแค	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	บางแคเหนือ
		03	บางไผ่
		04	หลักสอง
41	หลักสี่	01	ทุ่งสองห้อง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ตลาดบางเขน
42	สายไหม	01	สายไหม
		02	ออเงิน	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	คลองถนน
43	คันนายาว	01	คันนายาว	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	รามอินทรา
44	สะพานสูง	01	สะพานสูง	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ราษฎร์พัฒนา
		03	ทับช้าง
45	วังทองหลาง	01	วังทองหลาง
		02	สะพานสอง
		03	คลองเจ้าคุณสิงห์
		04	พลับพลา	ที่ตั้งสำนักงานเขต
46	คลองสามวา	01	สามวาตะวันตก
		02	สามวาตะวันออก
		03	บางชัน	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		04	ทรายกองดิน
		05	ทรายกองดินใต้
47	บางนา	01	บางนา	ยกเลิก (แบ่งออกเป็น 2 แขวง)
		02	บางนาเหนือ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		03	บางนาใต้
48	ทวีวัฒนา	01	ทวีวัฒนา	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		02	ศาลาธรรมสพน์
49	ทุ่งครุ	01	บางมด
		02	ทุ่งครุ	ที่ตั้งสำนักงานเขต
50	บางบอน	01	บางบอน	ยกเลิก (แบ่งออกเป็น 4 แขวง)
		02	บางบอนเหนือ
		03	บางบอนใต้	ที่ตั้งสำนักงานเขต
		04	คลองบางพราน
		05	คลองบางบอน

รายชื่อแขวงในเทศบาลนครอื่น ๆ

เทศบาลนคร		แขวง		หมายเหตุ
รหัส	ชื่อ	รหัส	ชื่อ
1299	เทศบาลนครนนทบุรี
5099	เทศบาลนครเชียงใหม่			มีพื้นที่ 11.7 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยพื้นที่ ตำบลช้างม่อย ป่าตัน บางส่วนของตำบลช้างเผือก และตำบลศรีภูมิ
				มีพื้นที่ 11.4 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยพื้นที่ ตำบลวัดเกต บางส่วนของตำบลหนองหอย ท่าศาลา หนองป่าครั่ง และตำบลฟ้าฮ่าม
				มีพื้นที่ 7.7 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยพื้นที่ ตำบลหายยา ช้างคลาน บางส่วนของตำบลพระสิงห์ และตำบลป่าแดด
				มีพื้นที่ 9.2 ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยพืนที่ ตำบลสุเทพ บางส่วนของตำบลพระสิงห์ ศรีภูมิ และตำบลช้างเผือก
9098	เทศบาลนครหาดใหญ่
	เมืองพัทยา			สำนักงานเมืองพัทยา สาขาเกาะล้าน

อ้างอิง

• ข้อมูลทำเนียบท้องที่ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย 2008-12-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน