บทความน ย งต องการเพ มแหล งอ างอ งเพ อพ ส จน ความถ กต องค ณสามารถพ ฒนาบทความน ได โดยเพ มแหล งอ างอ งตามสมควร เน อหาท ขาด

เส้นแบ่งเขตแดนไทยกับประเทศเพื่อนบ้านเป็นเส้นสมมติที่กำหนดขึ้นโดยทำข้อตกลงระหว่างประเทศไทยกับประเทศเพื่อนบ้านในรูปแบบของหนังสือ สนธิสัญญา ซึ่งประเทศเพื่อนบ้านนั้น ได้แก่ พม่า ลาว กัมพูชา และมาเลเซีย

แม่น้ำโขงเป็นเส้นแบ่งเขตแดนตามธรรมชาติระหว่างไทย - ลาว

สำหรับจุดเริ่มต้นของการแบ่งเส้นเขตแดนนั้น เริ่มขึ้นหลังจากชาติตะวันตกเข้ามาปกครองประเทศเพื่อนบ้านรอบประเทศไทยในรูปแบบของอาณานิคม ทำให้ต้องมีการกำหนดเส้นแนวเขตเพื่อแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศอาณานิคมเหล่านั้นกับประเทศไทย โดยประเทศไทยได้ทำหนังสือและสนธิสัญญากับประเทศอังกฤษ และประเทศฝรั่งเศส ตั้งแต่ พ.ศ. 2408 ถึงช่วง พ.ศ. 2489 โดยเมื่อประเทศอาณานิคมเหล่านั้นได้รับการปลดปล่อยเป็นอิสระ ได้ถือเอาเส้นเขตแดนเหล่านั้นที่ประเทศเจ้าอาณานิคมได้เคยตกลงไว้กับประเทศไทย เป็นแนวพรมแดนสืบต่อมา

สำหรับวิธีการกำหนดเขตแดนนั้นสามารถทำได้ 2 วิธีด้วยกันคือ ใช้วิธีการทางเรขาคณิต และใช้สภาพภูมิประเทศ

การปักปันเขตแดน

เนื่องจากการทำหนังสือและสนธิสัญญาในอดีตเป็นการกระทำในรูปแบบของอนาล็อก และการวาดกำหนดลงบนกระดาษ ทำให้เมื่อระยะเวลาผ่านไปแนวเขตและการแบ่งเส้นเหล่านั้นไม่มีความชัดเจน ปัจจุบันจึงได้มีการนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาดำเนินการสำรวจและปักหลักเขตแดน (Demarcation) โดยการนำแผนที่และสนธิสัญญาที่เคยทำร่วมกันในอดีตมาตีความและพิจารณาถึงสิ่งที่ได้ให้การตกลงไว้ในอดีต หรือเรียกว่าตีความสนธิสัญญา (Interpretation of Treaties) ผ่านการประชุมคณะกรรมมาธิการเขตแดนร่วม และลงพื้นที่สำรวจแนวเขตร่วมกับประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งประเทศไทยเป็นหน้าที่ของ กองเขตแดน กรมสนธิสัญญาและกฎหมาย กระทรวงการต่างประเทศ และกรมแผนที่ทหาร กองบัญชาการกองทัพไทย

ปัจจุบันประเทศไทยยังคงดำเนินการปักปันเขตแดนกับประเทศเพื่อนบ้านอยู่ตลอด โดยประเทศไทยเคยมีปัญหาข้อพิพาทระหว่างเขตแดนครั้งล่าสุดคือในระหว่างปี พ.ศ. 2551 - 2554 ในกรณีพิพาทพรมแดนไทย–กัมพูชา เกี่ยวกับการตีความผลการตัดสินคดีปราสาทพระวิหาร ทำให้เกิดการใช้กำลังทหารปะทะกันตามแนวชายแดนจนเกิดความสูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สินทั้งสองฝ่าย

ประเภทของจุดผ่านแดน

สำหรับประเทศไทย กำหนดประเภทของจุดผ่านและด่านพรมแดนในแต่ละพื้นที่ จะต้องไม่ส่งผลกระทบต่อหลักเขตแดนหรือสันปันน้ำ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาด้านเขตแดนตามมาในภายหลัง โดยทั้ง 4 ประเภทนั้น ประกอบไปด้วย

จุดผ่านแดนถาวร

จุดผ่านแดนถาวรนั้น เป็นจุดผ่านแดนที่ผ่านการตกลงในระดับนโยบายของรัฐบาลของทั้งสองประเทศอย่างเป็นทางการ โดยเป็นไปตามหลักสากลในการเดินทางข้ามไปมาระหว่างกัน เพื่อประโยชน์ทั้งการสัญจรของบุคคล ยานพาหนะ และการค้าของทั้งสองประเทศ ซึ่งมีปริมาณอย่างสม่ำเสมอ มีศักยภาพเพียงพอด้านการคมนาคมในทั้งสองประเทศในพื้นที่นั้น ๆ โดยเฉพาะเป็นไปเพื่อเชื่อมโยงการคมนาคมระหว่างเมืองหลักของทั้งสองประเทศ ซึ่งรวมไปถึงการเดินทางเข้าออกของบุคคลจากประเทศที่สาม

จุดผ่านแดนชั่วคราว

จุดผ่านแดนชั่วคราว เป็นจุดที่มีการเปิดเฉพาะกิจเพื่อเหตุจำเป็นต่าง ๆ โดยไม่ได้คำนึงถึงการค้าและเศรษฐกิจเป็นหลัก และพื้นที่ดังกล่าวไม่มีจุดผ่านแดนประเภทอื่น ๆ อยู่ใกล้เคียงกัน

โดยกรณีสำหรับการเปิดจุดผ่านแดนชั่วคราวมีหลายกรณี อาทิ

เป็นจุดผ่านแดนชั่วราวเพื่อการท่องเที่ยว คือด่านพระเจดีย์สามองค์ และช่องทางขึ้นเขาพระวิหาร (ไม่สามารถเดินทางได้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551)
เป็นจุดผ่านแดนชั่วคราวเพื่อการก่อสร้างสะพานระหว่างประเทศ ซึ่งต้องทำงานร่วมกันระหว่างประเทศในการก่อสร้าง

จุดผ่อนปรนการค้า

จุดผ่อนปรนการค้า เป็นจุดที่เปิดเพื่อจุดประสงค์ในด้านการค้าและเศรษฐกิจโดยเฉพาะ โดยจะต้องมีความจำเป็นต่อประชาชนในพื้นที่ชายแดนในบริเวณดังกล่าวทั้งสองประเทศ เพื่อส่งเสริมความสัมพันธ์ของประชาชนทั้งสองประเทศ

จุดผ่อนปรนพิเศษ

จุดผ่อนปรนพิเศษ เป็นจุดที่ต้องผ่านการตกลงในระดับนโยบายของรัฐบาลของทั้งสองประเทศเช่นเดียวกัน แต่บริเวณนั้นยังไม่มีศัยกภาพมากพอที่จะเปิดจุดผ่านแดนถาวรได้ โดยกำหนดเงื่อนไขเป็นรายกรณีพิเศษภายใต้ระเบียบและข้อกฎหมายของทั้งสองประเทศรองรับซึ่งไม่จำเป็นต้องครบถ้วนแบบเดียวกับจุดผ่านแดนถาวร เพื่อไม่ให้เสียประโยชน์และโอกาสของประเทศที่จะได้รับระหว่างดำเนินการพัฒนาพื้นที่เพื่อเตรียมความพร้อมในการเปิดจุดผ่านแดนถาวรในอนาคต ปัจจุบันมีเพียงแค่แห่งเดียวคือด่านสิงขร

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - พม่า

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - พม่ามีความยาวรวมกันทั้งสิ้น 2,401 กิโลเมตร ซึ่งประกอบไปด้วย

ลำดับ	ประเภท	เส้นเขตแดน	ความยาว (กม.)	จังหวัด	ด่านพรมแดน
1	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำรวก	59	เชียงราย
1	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำสาย	59	เชียงราย	จุดผ่านแดนถาวรแม่สาย จุดผ่านแดนถาวรแม่สาย 2 สะพานข้ามแม่น้ำสาย 2
2	สันปันน้ำ	ทิวเขาแดนลาว	632	เชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน
		ทิวเขาถนนธงชัยเหนือ
		ทิวเขาถนนธงชัยตะวันตก
3	แนว 2 ฝั่ง	แม่น้ำสาละวิน	127	แม่ฮ่องสอน
4	แนว 2 ฝั่ง	แม่น้ำเมย	345	ตาก	จุดผ่านแดนถาวรบ้านริมเมย สะพานมิตรภาพไทย–พม่า 1 สะพานมิตรภาพไทย–พม่า 2
4	แนว 2 ฝั่ง	ห้วยวาเลย์	44	ตาก
5	สันปันน้ำ	ทิวเขาถนนธงชัยกลาง	127	ตาก กาญจนบุรี
5	สันปันน้ำ	แนวเส้นตรง	63	ตาก กาญจนบุรี
6	สันปันน้ำ	ทิวเขาตะนาวศรี	865	กาญจนบุรี	จุดผ่านแดนถาวรพุน้ำร้อน จุดผ่อนปรนทางการค้าด่านพระเจดีย์สามองค์
				ราชบุรี
				เพชรบุรี
				ประจวบคีรีขันธ์	จุดผ่อนปรนพิเศษด่านสิงขร
				ชุมพร
				ระนอง
7	ร่องน้ำลึก	คลองกระ	139	ระนอง
7	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำกระบุรี	139	ระนอง	จุดผ่านแดนถาวรระนอง
รวม			2,401

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - ลาว

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - ลาวมีความยาวรวมกันทั้งสิ้น 1,810 กิโลเมตร ซึ่งประกอบไปด้วย

ลำดับ	ประเภท	เส้นเขตแดน	ความยาว (กม.)	จังหวัด	ด่านพรมแดน
1	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำโขง	97	เชียงราย	(เชียงแสน-ต้นผึ้ง) จุดผ่านแดนถาวรสะพานมิตรภาพ 4 (เชียงของ–ห้วยทราย) สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 4 (เชียงของ–ห้วยทราย)
2	สันปันน้ำ	ทิวเขาหลวงพระบาง	505	เชียงราย
				พะเยา
				น่าน	จุดผ่านแดนถาวรบ้านห้วยโก๋น (ห้วยโก๋น - น้ำเงิน)
				อุตรดิตถ์	จุดผ่านแดนถาวรภูดู่
				พิษณุโลก
3	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำเหืองงา	19	พิษณุโลก
4	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำเหือง	134	เลย	จุดผ่านแดนถาวรสะพานมิตรภาพแม่น้ำเหือง สะพานมิตรภาพน้ำเหือง (ท่าลี่–แก่นท้าว) (ท่าลี่-แก่นท้าว)
5	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำโขง	858	เลย	(เชียงคาน-สานะคาม) (ปากชม-สานะคาม) (โครงการ)
				หนองคาย	สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 1 (หนองคาย–เวียงจันทน์) (ยกเลิกแล้ว)
				บึงกาฬ	(บึงกาฬ-ปากซัน) สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 5 (บึงกาฬ–บอลิคำไซ) (โครงการ)
				นครพนม	สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 3 (นครพนม–คำม่วน)
				มุกดาหาร	สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 2 (มุกดาหาร–สะหวันนะเขต)
				อำนาจเจริญ
				อุบลราชธานี	(นาตาล-ละคอนเพ็ง) สะพานมิตรภาพไทย–ลาว 6 (นาตาล–ละคอนเพ็ง) (โครงการ) (โครงการ)
6	สันปันน้ำ	ทิวเขาพนมดงรัก	197	อุบลราชธานี	จุดผ่านแดนถาวรช่องเม็ก
รวม			1,810

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - กัมพูชา

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - กัมพูชามีความยาวรวมกันทั้งสิ้น 798 กิโลเมตร ซึ่งประกอบไปด้วย

ลำดับ	ประเภท	เส้นเขตแดน	ความยาว (กม.)	จังหวัด	ด่านพรมแดน
1	สันปันน้ำ แนวหลักเขตประเทศ	ทิวเขาพนมดงรัก	364	อุบลราชธานี
				ศรีสะเกษ	จุดผ่านแดนถาวรช่องสะงำ
				สุรินทร์	จุดผ่านแดนถาวรช่องจอม
				บุรีรัมย์
2	ลำน้ำสายต่างๆ	คลองบะอาว	216	สระแก้ว
		คลองแผง
		แนวเส้นตรง
		คลองละลมละสือ
		คลองลึก			จุดผ่านแดนถาวรบ้านคลองลึก สะพานมิตรภาพไทย–กัมพูชา (อรัญประเทศ–ปอยเปต)
		คลองพรมโหด			สะพานมิตรภาพไทย–กัมพูชา (บ้านหนองเอี่ยน–สตึงบท)
		คลองน้ำใส			จุดผ่านแดนถาวรบ้านเขาดิน
		คลองด่าน		จันทบุรี	จุดผ่านแดนถาวรบ้านแหลม
		แนวเส้นตรง
		คลองโป่งน้ำร้อน
		คลองตะเคียน			จุดผ่านแดนถาวรบ้านผักกาด
		ทิวเขาพนมคอสวาย
		ห้วยสวาย
		แม่น้ำไพลิน
3	สันปันน้ำ	ทิวเขาบรรทัด	160	ตราด	จุดผ่านแดนถาวรบ้านหาดเล็ก
4	แนวเส้นตรง	-	1	ตราด
รวม			798

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - มาเลเซีย

เส้นแบ่งเขตแดนไทย - มาเลเซียมีความยาวรวมกันทั้งสิ้น 647 กิโลเมตร ซึ่งประกอบไปด้วย

ลำดับ	ประเภท	เส้นเขตแดน	ความยาว (กม.)	จังหวัด	ด่านพรมแดน
1	สันปันน้ำ	ทิวเขาสันกาลาคีรี	552	สตูล	ด่านวังประจัน
				สงขลา	ด่านปาดังเบซาร์ ด่านสะเดา
				ยะลา	ด่านเบตง
				นราธิวาส	ด่านสุไหง-โกลก
2	ร่องน้ำลึก	แม่น้ำโก-ลก	95	นราธิวาส	สะพานมิตรภาพไทย–มาเลเซีย 1 สะพานมิตรภาพไทย–มาเลเซีย 2
รวม			647

ข้อพิพาทเขตแดน

ประเทศไทยกับกัมพูชาเคยพิพาทกันเรื่องเขตแดนเนื่องจากยึดถือเอกสารคนละฉบับ นำไปสู่คดีปราสาทพระวิหาร และกรณีพิพาทพรมแดนไทย–กัมพูชา ช่วงปี 2551–2554

ประเทศไทยกับลาวเคยพิพาทกันเรื่องเขตแดนนำไปสู่สมรภูมิบ้านร่มเกล้า

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

"เส้นแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน - สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ". www.saranukromthai.or.th.
"เจาะลึกภารกิจงานด้านเขตแดนไทย เพื่อสร้างความเข้าใจเรื่อง 'แม่น้ำโขง' พรมแดนไทย-ลาว". The Cloud. 2021-07-15.
appsthailand. . treaties.mfa.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-05-19. สืบค้นเมื่อ 2022-05-20.
"การประชุมหารืออย่างไม่เป็นทางการระหว่างกรมสนธิสัญญาและกฎหมายและหัวหน้าห้องการคณะกรรมการชายแดนแห่งชาติ สปป. ลาว". กระทรวงการต่างประเทศ.
"ย้อนรอยศึก 'เขาพระวิหาร' สงครามสุดท้ายไทย-เขมร!?!". www.thairath.co.th. 2015-02-06.
"แฉไทยซัดเขมร ตาย 64 รถถังพังนับสิบ". www.thairath.co.th. 2011-02-06.
"หลักเกณฑ์และแนวทางการปฏิบัติในการพิจารณาการเปิด - ระงับหรือปิดจุดผ่านแดนประเภทต่าง". ryt9.com.
"ข้อมูลช่องทางผ่านแดนและความตกลงเรื่องการสัญจรข้ามแดน". www.fad.moi.go.th.
"ด่านเจดีย์สามองค์วุ่นอีก! ม็อบเมียนมา ประท้วงคดีเกาะเต่าประชิดหน้าด่าน". www.thairath.co.th. 2015-12-28.
อาณาเขตชายแดนจังหวัดศรีสะเกษที่ติดกับกัมพูชา 2016-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (sisaket.go.th)
"ครม. รับทราบเปิดจุดผ่านแดนชั่วคราวก่อสร้างสะพานมิตรภาพไทย-ลาว แห่งที่ 5". www.thairath.co.th. 2022-04-05.
"ค้าชายแดนและค้าผ่านแดนไตรมาสแรกสดใส โตกว่า 19.31%". bangkokbiznews. 2021-05-03.
. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-11-16. สืบค้นเมื่อ 2016-01-12.
ตลาดท่าเสด็จ อ.เมือง จ.หนองคาย
"แม่ทัพภาค 1 ดูความพร้อมจุดผ่อนปรนบ้านเขาดิน ก่อนผลักดันเป็นด่านถาวรแห่งที่ 2 ของสระแก้ว". mgronline.com. 2017-05-30.

แหล่งข้อมูลอื่น

สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ เส้นแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน 2017-01-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ศูนย์ข้อมูลข่าวสารอาเซียน จุดผ่านแดนจุดผ่านแดนถาวร / ด่านสากล ไทย – สปป.ลาว 2021-04-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ศูนย์ข้อมูลข่าวสารอาเซียน จุดผ่านแดนบริเวณชายแดนไทย- ลาว^[]

[:0-1] "เส้นแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน - สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ". www.saranukromthai.or.th.

[:1-2] "เจาะลึกภารกิจงานด้านเขตแดนไทย เพื่อสร้างความเข้าใจเรื่อง 'แม่น้ำโขง' พรมแดนไทย-ลาว". The Cloud. 2021-07-15.

[3] sthailand. . treaties.mfa.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-05-19. สืบค้นเมื่อ 2022-05-20.

[4] "การประชุมหารืออย่างไม่เป็นทางการระหว่างกรมสนธิสัญญาและกฎหมายและหัวหน้าห้องการคณะกรรมการชายแดนแห่งชาติ สปป. ลาว". กระทรวงการต่างประเทศ.

[5] "ย้อนรอยศึก 'เขาพระวิหาร' สงครามสุดท้ายไทย-เขมร!?!". www.thairath.co.th. 2015-02-06.

[6] "แฉไทยซัดเขมร ตาย 64 รถถังพังนับสิบ". www.thairath.co.th. 2011-02-06.

[7] "หลักเกณฑ์และแนวทางการปฏิบัติในการพิจารณาการเปิด - ระงับหรือปิดจุดผ่านแดนประเภทต่าง". ryt9.com.

[8] "ข้อมูลช่องทางผ่านแดนและความตกลงเรื่องการสัญจรข้ามแดน". www.fad.moi.go.th.

[9] "ด่านเจดีย์สามองค์วุ่นอีก! ม็อบเมียนมา ประท้วงคดีเกาะเต่าประชิดหน้าด่าน". www.thairath.co.th. 2015-12-28.

[10] อาณาเขตชายแดนจังหวัดศรีสะเกษที่ติดกับกัมพูชา 2016-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (sisaket.go.th)

[11] "ครม. รับทราบเปิดจุดผ่านแดนชั่วคราวก่อสร้างสะพานมิตรภาพไทย-ลาว แห่งที่ 5". www.thairath.co.th. 2022-04-05.

[12] "ค้าชายแดนและค้าผ่านแดนไตรมาสแรกสดใส โตกว่า 19.31%". bangkokbiznews. 2021-05-03.

[13] . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-11-16. สืบค้นเมื่อ 2016-01-12.

[14] ตลาดท่าเสด็จ อ.เมือง จ.หนองคาย

[15] "แม่ทัพภาค 1 ดูความพร้อมจุดผ่อนปรนบ้านเขาดิน ก่อนผลักดันเป็นด่านถาวรแห่งที่ 2 ของสระแก้ว". mgronline.com. 2017-05-30.