เบลา บาร์ต็อก

เบ-ลอ วิกโตร์ ยาโนช บอร์โตก (ฮังการี: Bartók Béla Viktor János) เกิดเมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2424 (ค.ศ. 1881) ที่เมืองน็อจแซ็นด์มิกโลช (Nagyszentmiklós) ฮังการี (ในปัจจุบันคือเมือง ประเทศโรมาเนีย) เสียชีวิตเมื่อวันที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2488 (ค.ศ. 1945) ที่นครนิวยอร์ก) เป็นทั้งคีตกวี และนักสะสมดนตรีพื้นบ้านในแถบยุโรปตะวันออก เขาเป็นหนึ่งในกลุ่มผู้จัดตั้งสาขาวิชา (ethnomusicology)

ประวัติ

มารดาของบอร์โตกได้สอนดนตรีให้แก่เขาตั้งแต่วัยเด็ก ซึ่งเขาได้เปิดตัวในฐานะนักเปียโนตั้งแต่อายุเพียงสิบปี ที่สถาบันดนตรีหลวงแห่งบูดาเปสต์ เขาได้พบกับ (Zoltán Kodály) และต่อมา ทั้งคู่ร่วมกันรวบรวมและสะสมดนตรีพื้นบ้านในท้องถิ่น ก่อนหน้านั้นดนตรีพื้นบ้านฮังการีในทัศนะของบอร์โตกมีพื้นฐานมาจากทำนองเพลงของพวกยิปซี ที่คีตกวีเอก ฟรันซ์ ลิซท์ นำมาเรียบเรียงใหม่ และในปี พ.ศ. 2446 (ค.ศ. 1903) เขาได้ประพันธ์ผลงานชิ้นสำคัญสำหรับวงดุริยางค์ ที่มีชื่อว่า Kossuth ในขณะที่พำนักอยู่ที่เมืองแมนเชสเตอร์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2450 (ค.ศ. 1907) ถึงปี พ.ศ. 2477 (ค.ศ. 1934) เขาได้เรียนเปียโน ที่วิทยาลัยดนตรีหลวงแห่งบูดาเปสต์ ในปี พ.ศ. 2450 เขาได้ประพันธ์บทเพลงพื้นบ้านฮังการี 3 เพลง และในปี พ.ศ. 2451 (ค.ศ. 1908) เขาได้ประพันธ์บทเพลงสำหรับบทแรก

ในปี พ.ศ. 2454 (ค.ศ. 1911) เขาได้นำเสนอผลงานประพันธ์อุปรากรเรื่องเดียวของเขา นั่นก็คือ ปราสาทของนายหนวดน้ำเงิน รัฐบาลฮังการีได้ขอให้เขายกเลิกการใช้นามแฝง Béla Balázs ในการประพันธ์อุปรากร

ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง เขาได้แต่งเพลงประกอบบัลเล่ต์เรื่อง เจ้าชายแห่งไพรสณฑ์ และ แมนดารินวิเศษ ตามด้วยโซนาตาอีกสองบทสำหรับบรรเลงด้วยเปียโนและไวโอลิน ที่ได้กลายเป็นหนึ่งในผลงานที่มีความสลับซับซ้อนที่สุดของเขา

เขาได้ประพันธ์ ซึ่งได้รับการยกย่องว่าเป็นบทเพลงควอเต็ตที่ดีที่สุดเท่าที่มีการแต่งมา ในปี พ.ศ. 2470 - 2471 ซึ่งทำให้ภาษาทางการประสานเสียงของเขาเรียบง่ายลงเป็นต้นมา (พ.ศ. 2477) กลับมีรูปแบบที่ยึดกับขนบประเพณีเดิมมากขึ้น จากนั้นบอร์โตกได้ประพันธ์ อันเป็นควอเต็ตบทสุดท้ายที่เศร้าสร้อย ในปีพ.ศ. 2482 (ค.ศ. 1939) ที่จบลงด้วยการสูญเสียมารดาสุดที่รักของเขา

บทเพลงเหล่านี้เป็นชุดสุดท้ายที่เขาประพันธ์ขึ้นในยุโรป ในปี พ.ศ. 2483 (ค.ศ. 1940) ซึ่งเป็นช่วงเริ่มต้นของสงครามโลกครั้งที่สอง เขาได้เดินทางอย่างหมดอาลัยตายอยากไปยังสหรัฐอเมริกา เขารู้สึกไม่ค่อยดี จึงเป็นช่วงที่ไม่ได้ประพันธ์เพลง

ต่อมา ได้ว่าจ้างให้เขาแต่งเพลง ซึ่งดูเหมือนว่าจะทำให้ความกระตือรือร้นในการแต่งเพลงของบอร์โตกหวนกลับมา เขาเริ่มประพันธ์ ซึ่งเป็นบทเพลงที่เรียบง่ายและออกแนวนีโอคลาสสิก และเขาก็ได้เริ่มแต่งคอนแชร์โตสำหรับวิโอลาตามมาอีก

บอร์โตกเสียชีวิตด้วยโรคลูคีเมีย ผู้ที่ประพันธ์คอนแชร์โตสำหรับวิโอลาต่อจนจบคือลูกศิษย์ของเขา ทิบอร์ เซอร์ลี

ผลงานทางดนตรีชิ้นสำคัญ

เปียโน

• อัลเลโกร บาร์บาโร สำหรับเปียโน
• สวีท โอปุสที่ 14 สำหรับเปียโน
• โซนาตาสำหรับเปียโน
• สวีต กลางที่โล่ง สำหรับเปียโน
• มิโครคอสมอส สำหรับเปียโน

เชมเบอร์มิวสิก

• โซนาตา สำหรับเดี่ยวไวโอลิน
• โซนาตาสองบท และ สองบท สำหรับไวโอลิน และ เปียโน
• คอนทราสต์ สำหรับ ไวโอลิน และ เปียโน
• โซนาตาสำหรับเปียโนสองหลัง และเครื่องเคาะ
• หกบท

บทเพลงสำหรับวงดุริยางค์

• คอนแชร์โต สำหรับ เปียโน สามบท
• สองบท
• คอนแชร์โตสำหรับวิโอลา

อื่น ๆ

• อุปรากรเรื่อง ปราสาทของนายหนวดน้ำเงิน
• เรื่อง แมนดารินวิเศษ
• บัลเลต์เรื่อง เจ้าชายแห่งไพรสนฑ์
• คันตาตา คันตาต้า โพรฟานา