เจ าพระยาปราบไตรจ กร พลายหอมจ น ช างต นในร ชกาลพระบาทสมเด จพระน งเกล าเจ าอย ห ว พระบาทสมเด จพระจอมเกล าเจ าอย ห ว และพร

เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ช้างต้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีชื่อเดิมว่า พลายหอมจัน หรือ พลายหอม ได้มาจากเมืองด่านซ้าย ในรัชกาลที่ 3

เจ้าพระยาปราบไตรจักร
(พลายหอมจัน)
เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2408
สปีชีส์	ช้าง
สายพันธุ์	ช้างอินเดีย
เพศ	ผู้
เกิด	พลายหอมจัน ไม่ทราบ
ตาย	ราว พ.ศ. 2436
ที่ไว้ซาก
ปีปฏิบัติงาน	ไม่ทราบ – พ.ศ. 2436
เป็นที่รู้จักสำหรับ	ช้างเผือกประจำรัชกาลที่ 3, 4 และ 5
	เจ้าพระยา
เจ้าของ	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (จนถึง พ.ศ. 2394) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2394-2411) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ตั้งแต่ พ.ศ. 2411)

เจ้าพระยาปราบไตรจักร (หอมจัน) ยืนบนแท่นยกพื้นในงานพระราชพิธี บริเวณหน้าพระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท เนื่องจากงายาวจนถึงพื้นดิน

เจ้าพระยาปราบไตรจักร มีรูปร่างงดงามมาก มีงายาว ข้างหนึ่งยาว 9 ฟุต อีกข้างหนึ่งยาวถึง 10 ฟุตครึ่ง ปลายทั้งสองไขว้กันถึงดิน เวลาเจ้าพระยาปราบไตรจักรเข้าร่วมในพระราชพิธีใด ๆ เจ้าหน้าที่ต้องทำแท่นยกพื้นให้ยืน เพื่อให้เอางาวางพักไว้กับพื้นดิน เวลาเดินต้องแหงนคอขึ้น เพื่อไม่ให้งาครูดพื้น

เจ้าพระยาปราบไตรจักรล้มลงในปีใด ไม่มีเอกสารบันทึกไว้ แต่มีบันทึกในหนังสือ "กุมารวิทยา" ฉบับที่ 29 วันจันทร์ที่ 23 มีนาคม ร.ศ. 114 (ตรงกับ พ.ศ. 2439) ระบุว่าเจ้าพระยาปราบไตรจักรเพิ่งล้มไปราว 2-3 ปี จึงอาจสรุปได้ว่า เจ้าพระยาปราบไตรจักร (หอมจัน) ล้มลงเมื่อ ประมาณ พ.ศ. 2436

งาของเจ้าพระยาปราบไตรจักร จัดแสดงอยู่ที่พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข ภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มีขนาดยาวกว่างาของช้างอื่นๆ ปัจจุบันย้ายมาจัดแสดงที่ ตั้งแต่วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2535 มีขนาดสูง 299 ซม. และ สูง 238 ซม. หนา 45.5 ซม.

อ้างอิง

สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์, ช้างไทย, สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2540, 398 หน้า,
กรมศิลปากร, ณัฏฐภัทร จันทวิช บรรณาธิการ, ช้างต้น สัตว์มงคลแห่งพระจักรพรรดิ เล่ม 1, อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2539
เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN
กรมศิลปากร, ของไนพิพิธภันทแห่งชาติ, หนังสือชุด วัธนธัมไทย , พ.ศ. 2486
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น

แหล่งข้อมูลอื่น

ชาติสกุลของช้าง Surin.net จุดนัดพบคนสุรินทร์ 2009-06-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
พระราชพิธีรับและสมโภชขึ้นระวางช้างสำคัญ 2011-07-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ช้างและช้างเผือก โดย พลเรือตรี อังกุศ ธชาลุภัฏ 2009-10-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ช้างไทยในราชสำนัก
ตำราคชลักษณ์ ภูมิปัญญาไทย 2011-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ตำราช้าง นิตยสารสกุลไทย 2008-01-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ตำราคชศาสตร์ ที่มาของกรมพระคชบาล
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติช้างต้น Changton National Museum
สถาบันคชบาลแห่งชาติ 2009-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

บทความนี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

หมายเหตุ: ขอแนะนำให้จัด (ดูเพิ่มที่ )

[1] สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์, ช้างไทย, สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2540, 398 หน้า,

[2] กรมศิลปากร, ณัฏฐภัทร จันทวิช บรรณาธิการ, ช้างต้น สัตว์มงคลแห่งพระจักรพรรดิ เล่ม 1, อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2539

[3] เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN

[4] กรมศิลปากร, ของไนพิพิธภันทแห่งชาติ, หนังสือชุด วัธนธัมไทย , พ.ศ. 2486

[5] พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น