อุโมงค์ คือ ทางสัญจรใต้ดิน ใต้น้ำ ที่ขุดลงไปใต้ดินหรือในภูเขา โดยทั่วไปแล้วจะมีความยาวอย่างน้อยมากกว่าความกว้าง 2 เท่า และมีผนังโอบล้อมทุกด้าน โดยมีปลายเปิดในส่วนหัวและส่วนท้าย อุโมงค์อาจเป็นทางเดินเท้าหรือจักรยานลอดใต้ถนนหรือเชื่อมต่ออาคาร แต่โดยทั่วไปเป็นทางสัญจรสำหรับรถยนต์ รถไฟ หรือคลอง บางที่อาจเป็นทางระบายน้ำ ทางส่งน้ำโดยเฉพาะที่ใช้สำหรับไฟฟ้าพลังน้ำหรือท่อระบายน้ำ หรือในวัตถุประสงค์อื่น เช่นงานสาธารณูปโภคได้แก่ท่อประปา ไฟฟ้า เคเบิลสำหรับโทรคมนาคม หรือแม้กระทั่งอุโมงค์ที่ออกแบบสำหรับเป็นทางเดินสัตว์ป่าสำหรับสัตว์ในยุโรป ที่อาจเป็นอันตราย บางอุโมงค์ลับก็ใช้สำหรับเป็นทางออกสำหรับหนีภัย อุโมงค์บางแห่งไม่ได้เป็นทางสัญจรแต่เป็นป้อมปราการก็มี อย่างไรก็ตามท่อที่ใช้ในการขนส่ง (อังกฤษ: transport pipeline) ไม่เรียกว่าเป็นอุโมงค์เนื่องจากบางอุโมงค์สมัยใหม่ได้ใช้เทคนิคการก่อสร้างแบบ immersed tube (ทำท่อสำเร็จเป็นช่วง ๆ บนดินแล้วนำไปจมที่ไซต์งาน) แทนที่จะใช้วิธีขุดเจาะแบบเดิม
ประวัติ
เทคโนโลยีจำนวนมากในช่วงต้นของการขุดอุโมงค์ได้วิวัฒนาการมาจากการทำเหมืองแร่และงานวิศวกรรมทางทหาร รากศัพท์ของคำ "เหมืองแร่" (สำหรับการสกัดแร่หรือการโจมตีโอบล้อม), "วิศวกรรมทางทหาร" และ "วิศวกรรมโยธา" เผยให้เห็นการเชื่อมต่อในส่วนลึกของประวัติศาสตร์เหล่านี้
การตรวจสอบและการออกแบบทางธรณีเทคนิค
โครงการอุโมงค์จะต้องเริ่มต้นด้วยการตรวจสอบที่ครอบคลุมสภาพพื้นดินโดยการจัดเก็บตัวอย่างจากการเจาะรู (อังกฤษ: borehole) และโดยใช้เทคนิคทางธรณีฟิสิกส์อื่น ๆ จากนั้นจะทำการเลือกเครื่องจักรและวิธีการเปิดหน้าดินและการรองรับพื้นดิน ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงกับสภาพพื้นดินที่ไม่คาดฝัน ในการวางแผนเส้นทางการจัดแถวแนวนอนและแนวตั้งจะใช้ประโยชน์จากสภาพพื้นดินและน้ำที่ดีที่สุด
การศึกษาบนโต๊ะและที่ไซต์งานแบบทั่วไปอาจให้ข้อมูลไม่เพียงพอที่จะประเมินปัจจัยต่าง ๆ เช่นลักษณะการบล็อกของหิน สถานที่ตั้งที่แน่นอนของโซนรอยเลื่อน หรือเวลาตั้งตัว (อังกฤษ: Stand-up time) ของพื้นดินที่อ่อนนุ่ม สิ่งเหล่านี้อาจสร้างความกังวลโดยเฉพาะอย่างยิ่งในงานสร้างอุโมงค์เส้นผ่าศูนย์กลางขนาดใหญ่ เพื่อให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติม อุโมงค์นำร่องหรือ drift อาจใช้ดันไปข้างหน้าตัวขุดหลัก อุโมงค์นี้จะง่ายกว่าในการสนับสนุนข้อมูลถ้าสภาพที่ไม่คาดคิดถูกตรวจพบ และจะสามารถควบรวมเข้ากับอุโมงค์จริง อีกทางเลือกหนึ่งคือการเจาะรูทดสอบในแนวนอนบางครั้งอาจจะเจาะนำไปข้างหน้าของเครื่องเจาะอุโมงค์
ปัจจัยธรณีเทคนิคอื่น ๆ ที่สำคัญ ได้แก่ :
- เวลาตั้งตัว เป็นระยะเวลาที่อุโมงค์จะสามารถรับน้ำหนักตัวเองได้โดยไม่ต้องมีโครงสร้างใด ๆ มารองรับเพิ่มเติม การรู้ว่าเวลานี้นานเท่าไรจะช่วยให้วิศวกรสามารถกำหนดได้ว่าจะต้องมีการขุดมากน้อยแค่ไหน ก่อนที่การรองรับจะเป็นสิ่งจำเป็น เวลาตั้งตัวยิ่งนานการขุดก็ยิ่งไปได้เร็ว โดยทั่วไปลักษณะบางอย่างของหินและดินเหนียวจะมีเวลาตั้งตัวที่นานมาก ๆ และดินทั่วไปที่เป็นทรายและมีเนื้อละเอียดจะมีเวลาตั้งตัวที่ต่ำกว่ามาก
- การควบคุมน้ำบาดาลเป็นสิ่งสำคัญมากในการก่อสร้างอุโมงค์ หากมีน้ำรั่วซึมเข้าไปในอุโมงค์ เวลาตั้งตัวจะลดลงอย่างมาก หากมีน้ำรั่วซึมเข้ามาในเพลาเจาะ มันจะกลายเป็นความไม่แน่นอนและจะไม่มีความปลอดภัยในการทำงาน เพื่อหยุดการรั่วซึมนี้มีวิธีการทั่วไปไม่กี่อย่าง อย่างหนึ่งที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดคือการแช่แข็งพื้นดิน ในวิธีนี้ท่อจำนวนมากจะถูกดันลงไปในพื้นดินรอบ ๆ เพลาเจาะและมีการหล่อเย็นจนกว่าท่อเหล่านั้นจะเป็นน้ำแข็ง พื้นดินรอบ ๆ ท่อเหล่านั้นก็จะเป็นน้ำแข็งไปด้วย จนเพลาเจาะทั้งหมดถูกล้อมรอบไปด้วยดินแช่แข็ง เป็นการป้องกันไม่ให้น้ำซึมเข้าไปข้างใน วิธีการที่พบมากที่สุดคือการติดตั้งหลายท่อลงไปในดินและเพียงแค่สูบน้ำออก วิธีนี้จะได้ผลสำหรับอุโมงค์และเพลาเจาะ
- รูปร่างของอุโมงค์ก็เป็นสิ่งที่สำคัญมากในการกำหนดเวลาตั้งตัว แรงโน้มถ่วงจะกดลงไปตรง ๆ บนอุโมงค์ ดังนั้นหากอุโมงค์มีความกว้างมากกว่าความสูง มันก็จะลำบากยิ่งขึ้นที่จะต้องรับน้ำหนักตัวเอง นี่เป็นการลดเวลาตั้งตัว หากอุโมงค์มีความสูงมากกว่าความกว้าง เวลาตั้งตัวก็จะเพิ่ม ทำให้โครงการง่ายขึ้น รูปร่างที่ยากที่สุดในการรองรับน้ำหนักตัวเองคืออุโมงค์รูปสี่เหลี่ยมจตุรัสหรือรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แรงก็ยากที่จะกระจายเปลี่ยนเส้นทางไปรอบอุโมงค์ทำให้มันยากมากที่จะรองรับน้ำหนักตัวเอง สิ่งเหล่านี้แน่นอนว่าขึ้นอยู่กับพื้นดินว่าเป็นวัสดุอะไร
ทางเลือกของอุโมงค์เมื่อเทียบกับสะพาน
สำหรับการข้ามน้ำ อุโมงค์โดยทั่วไปจะแพงมากกว่าการสร้างสะพาน การพิจารณาเพื่อการเดินเรืออาจจำกัดการใช้สะพานสูง หรือช่วงความยาวสะพานที่ตัดกับสถานีขนส่งทางเรือจึงจำเป็นต้องทำเป็นอุโมงค์
สะพานมักจะต้องใช้พื้นที่บริเวณตีนสะพานบนแต่ละฝั่งที่มีขนาดใหญ่กว่าอุโมงค์ ในหลายพื้นที่ที่อสังหาริมทรัพย์มีราคาแพงเช่นแมนฮัตตันและในเมืองฮ่องกง สิ่งนี้เป็นปัจจัยที่แข็งแกร่งที่จะเลือกอุโมงค์มากกว่า โครงการบอสตันบิ๊กดิกได้แทนที่ถนนยกระดับด้วยระบบอุโมงค์เพื่อเพิ่มความจุการจราจร แอบการจราจร การเวนคืนที่ดิน การตบแต่งใหม่ และรวมตัวของเมืองกับสภาพริมน้ำ ในแฮมป์ตันโรดส์ รัฐเวอร์จิเนีย หลายอุโมงค์ได้รับการคัดเลือกแทนที่สะพานเมื่อพิจารณาในเชิงกลยุทธ์ ในกรณีที่มีความเสียหายสะพานจะกีดขวางไม่ให้เรือของกองทัพเรือสหรัฐออกจากสถานีทหารเรือนอร์ฟอล์ก
ถนนอุโมงค์ Queensway 1934 ลอดใต้แม่น้ำเมอร์ซีที่ลิเวอร์พูลได้รับการคัดเลือกเหนือสะพานสูงขนาดใหญ่ด้วยเหตุผลด้านการป้องกัน: มีความกลัวว่าเครื่องบินอาจทำลายสะพานในช่วงสงคราม ค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาสะพานขนาดใหญ่เพื่อให้เรือใหญ่ที่สุดในโลกสามารถที่จะเดินทางลอดไปได้ ได้รับการพิจารณาว่าสูงกว่าอุโมงค์เสียอีก ข้อสรุปที่คล้ายกันก็นำมาใช้กับอุโมงค์ Kingsway 1971 ลอดใต้แม่น้ำเมอร์ซี
อุโมงค์ข้ามน้ำที่ถูกสร้างขึ้นแทนสะพานได้แก่อุโมงค์ฮอลแลนด์และอุโมงค์ลินคอล์น ระหว่างรัฐนิวเจอร์ซีย์กับเมืองแมนฮัตตันในนิวยอร์กซิตี อุโมงค์ควีนมิดทาวน์ระหว่างแมนฮัตตันกับเมืองบอโรของเมืองควีนส์ที่ลองไอแลนด์ และอุโมงค์แม่น้ำเอลิซาเบธระหว่างนอร์ฟอล์กกับพอร์ตสมัท เวอร์จิเนีย อุโมงค์ Queensway 1934 ลอดใต้ถนนแม่น้ำเมอร์ซี อุโมงค์เวสเทิร์น Scheldt ในเซลันด์ เนเธอร์แลนด์ และอุโมงค์ North Shore Connector ในพิตส์เบิร์ก เพนซิลเวเนีย
เหตุผลอื่น ๆ สำหรับการเลือกอุโมงค์แทนที่จะเป็นสะพานจะรวมถึงการหลีกเลี่ยงปัญหากับคลื่นลม สภาพอากาศและการขนส่งในระหว่างการก่อสร้าง (อย่างเช่นอุโมงค์ลอดช่องแคบอังกฤษยาว 51.5 กิโลเมตร หรือ 32.0 ไมล์) เหตุผลด้านความงาม (รักษามุมมองเหนือพื้นดิน, ภูมิทัศน์และ ทิวทัศน์) และด้วยเหตุผลความจุน้ำหนัก (มันอาจจะเป็นไปได้มากกว่าที่จะสร้างอุโมงค์แทนสะพานที่แข็งแกร่งเพียงพอ)
การข้ามน้ำบางแห่งเป็นส่วนผสมของสะพานและอุโมงค์เช่น สะพานเออเรซุนด์ที่เชื่อมระหว่างเดนมาร์กกับสวีเดน และสะพานอุโมงค์อ่าวเชซาพีกในรัฐเวอร์จิเนีย
มีตัวอย่างของอันตรายกับอุโมงค์โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการเกิดเพลิงไหม้รถ เมื่อก๊าซเผาไหม้สามารถทำให้ผู้ใช้สำลักควัน อย่างเช่นที่เกิดขึ้นที่อุโมงค์ถนน Gotthard ในสวิตเซอร์แลนด์ในปี ค.ศ. 2001 หนึ่งในภัยพิบัติทางรถไฟที่เลวร้ายที่สุดเท่าที่เคยมีคืออุบัติเหตุรถไฟ Balvano เกิดจากรถไฟติดค้างอยู่ในอุโมงค์ Armi ในอิตาลีในปี ค.ศ. 1944 มีผู้โดยสารผู้เสียชีวิต 426 ราย
การวางแผนโครงการและประมาณการค่าใช้จ่าย
เงินของรัฐบาลเป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างอุโมงค์ เมื่ออุโมงค์อยู่ในระหว่างการก่อสร้าง เศรษฐกิจและการเมืองจะเป็นปัจจัยขนาดใหญ่ในกระบวนการตัดสินใจ หน่วยบริหารโครงการเป็นส่วนหนึ่งของการบริหารจัดการการก่อสร้าง/การบริหารโครงการด้านงานวิศวกรรมโยธา ระยะเวลาโครงการจะต้องมีการระบุในโครงสร้างงานแยกย่อย (อังกฤษ: work breakdown structure (WBS)) และวิธีการเส้นทางวิกฤต (อังกฤษ: critical path method (CPM)) เพื่อเข้าใจเกี่ยวกับปริมาณเวลาโครงการต้องมีปริมาณของแรงงานและวัสดุที่ต้องใช้เป็นส่วนสำคัญของโครงการ นอกจากนี้ปริมาณของที่ดินที่จะต้องมีการขุดและเครื่องจักรที่เหมาะสมที่จำเป็น ก็ยังเป็นสิ่งสำคัญมากอีกด้วย เนื่องจากโครงสร้างพื้นฐานจำเป็นต้องใช้เงินจำนวนมาก การแสวงหาเงินทุนเหล่านี้เป็นสิ่งที่ท้าทาย
ความจำเป็นสำหรับโครงสร้างพื้นฐานเช่นอุโมงค์จะต้องมีการระบุ ข้อขัดแย้งทางการเมืองมีโอกาสที่จะก่อให้เกิดปัญหาอย่างที่เคยเกิดในปี ค.ศ. 2005 เมื่อสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐได้ผ่านร่างกฎหมายอนุมัติงบประมาณของรัฐบาลกลาง 100 ล้านเหรียญสหรัฐในการสร้างอุโมงค์ในท่าเรือนิวยอร์ก อย่างไรก็ตามการท่าเรือแห่งนิวยอร์กและนิวเจอร์ซีย์ได้เพิกเฉยต่อกฎหมายดังกล่าว และไม่เคยขอเงินช่วยเหลือหรือขอให้มีโครงการ สถานะปัจจุบันของเศรษฐกิจได้สะท้อนให้เห็นถึงจำนวนเงินที่รัฐบาลสามารถให้แก่โครงการสาธารณะ เนื่องจากเงินของผู้เสียภาษีถูกส่งไปที่โครงการต่าง ๆ เช่นการสร้างอุโมงค์หรือโครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ ภาษีที่เพิ่มขึ้นอาจทำให้เกิดปัญหา
งานก่อสร้าง
อุโมงค์จะถูกขุดผ่านประเภทของวัสดุที่แตกต่างตั้งแต่ดินเหนียวนุ่มจนถึงหินแข็ง วิธีการก่อสร้างอุโมงค์ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ เช่นสภาพของดิน สภาพของน้ำใต้ดิน ความยาวและขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของอุโมงค์ ความลึกของอุโมงค์ การจัดส่งเพื่อสนับสนุนการขุดดิน การใช้งานและรูปร่างขั้นสุดท้ายของอุโมงค์ และการจัดการความเสี่ยงที่เหมาะสม
พื้นฐานของการก่อสร้างอุโมงค์ที่มีการใช้กันอยู่ทั่วไปมีสองประเภท คือ
- อุโมงค์แบบขุดและกลบ สร้างขึ้นในร่องตื้นแล้วกลบด้านบน
- อุโมงค์แบบเจาะ สร้างในไซต์งานโดยไม่ต้องรื้อพื้นดินด้านบนออก พวกมันมักจะมีหน้าตัดเป็นวงกลมหรือเกือกม้า
อนึ่ง ในปัจจุบันมีการสร้างอุโมงค์แบบท่อ (อังกฤษ: Immersed tube tunnel) โดยการสร้างท่อเหมือนหลอดบนฝั่ง แล้วนำไปวางบนพื้นทะเลหรือฝังตื้น ๆ ใต้พื้นทะเล
ขุดและกลบ
ขุดและกลบ เป็นวิธีที่ง่ายของการก่อสร้างอุโมงค์ตื้น ๆ โดยการขุดเป็นร่องและปิดเป็นหลังคาด้านบนด้วยโครงสร้างรองรับที่แข็งแรง พอที่จะแบกน้ำหนักของสิ่งที่จะถูกสร้างขึ้นเหนืออุโมงค์นั้น พื้นฐานของการขุดและกลบอุโมงค์มีอยู่สองรูปแบบ ได้แก่
- วิธีจากล่างขึ้นบน (อังกฤษ: Bottom-up method): ร่องจะถูกขุดขึ้นเป็นส่วนด้านล่าง อาจต้องตอกเข็มตามความจำเป็น แล้วสร้างเป็นอุโมงค์ขึ้นด้านบน อุโมงค์อาจเทคอนกรีตในไซต์งาน หรือใช้คอนกรีตหล่อสำเร็จ ซุ้มโค้งแบบสำเร็จ หรือโค้งเหล็กลูกฟูก ในยุคแรกจะใช้การก่ออิฐ จากนั้นร่องจะถูกกลบอย่างระมัดระวังและพื้นผิวถูกปรับให้กลับเป็นเหมือนเดิม
- วิธีจากบนลงล่าง (อังกฤษ: Top-down method): ตอนแรกจะสร้างโครงสร้างขนาดใหญ่เหมือนกล่องคว่ำหน้า คือมีผนังรองรับด้านข้างโดยรอบและคานเหล็กปิดหัวที่ระดับพื้นดิน โดยวิธีการเช่นกำแพงสารละลายทึบน้ำ (อังกฤษ: slurry wall) (เป็นวิธีการควบคุมการแพร่กระจายของสารปนเปื้อนต่อน้ำใต้ดิน วัสดุที่ใช้ก่อสร้างกำแพงทึบน้ำทำจากดินเหนียวผสมเบนโทไนต์ หรือซีเมนต์ผสมเบนโทไนต์ หรือการอัดฉีดซีเมนต์ โดยจะก่อสร้างกำแพงทึบน้ำในแนวดิ่ง เพื่อควบคุมการแพร่กระจายของสารปนเปื้อนในแนวราบ สามารถก่อสร้างได้ทั้งด้านต้นน้ำและท้ายน้ำ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของสิ่งแวดล้อม) หรือการปักเสาเข็มเจาะติดกัน (อังกฤษ: contiguous bored piling) จากนั้น ทำการขุดดินตื้นเพื่อสร้างหลังคาอุโมงค์ด้วยคานสำเร็จรูปหรือหล่อในแหล่ง จากนั้น พื้นผิวด้านบนจะถูกคืนสภาพยกเว้นช่องเปิดเพื่อเป็นทางเข้า การทำเช่นนี้จะช่วยให้คืนสภาพของการจราจรได้เร็วขึ้น การบริการและการใช้งานพื้นผิวอื่น ๆ การขุดอุโมงต์จะเกิดขึ้นภายใต้หลังคาอุโมงค์ถาวรและแผ่นพื้นจะถูกสร้างขึ้นเป็นฐาน
อุโมงค์ที่ตื้นมักจะเป็นแบบขุดและกลบ (ถ้าอยู่ใต้น้ำจะเป็นชนิดจุ่มน้ำ) ในขณะที่อุโมงค์ที่ลึกจะเป็นแบบขุด มักจะใช้วิธีโล่อุโมงค์ (อังกฤษ: tunnelling shield) สำหรับอุโมงค์ระดับกลางอาจใช้ได้ทั้งสองวิธี
กล่องแบบขุดและกลบขนาดใหญ่หลายกล่องมักจะใช้สำหรับสร้างสถานีรถไฟใต้ดินในเมือง เช่นสถานีรถไฟใต้ดินคานารีวาร์ฟในกรุงลอนดอน รูปแบบการก่อสร้างนี้โดยทั่วไปมีสองระดับซึ่งจะช่วยให้มีการประหยัดพื้นที่สำหรับห้องโถงขายตั๋ว ชานชาลา ทางเข้าของผู้โดยสารและทางออกฉุกเฉิน การระบายอากาศและการควบคุมควัน ห้องพักเจ้าหน้าที่และห้องอุปกรณ์ ภายในสถานี Canary Wharf ถูกทำให้เหมือนโบสถ์ใต้ดินแห่งหนึ่งเนื่องจากขนาดที่แท้จริงของการขุดดิน การทำเช่นนี้ขัดกับสถานีแบบดั้งเดิมจำนวนมากในรถไฟใต้ดินลอนดอน ในที่ซึ่งอุโมงค์แบบเจาะถูกนำมาใช้สำหรับสถานีและทางเข้าของผู้โดยสาร อย่างไรก็ตามส่วนดั้งเดิมของเครือข่าย 'รถไฟใต้ดินลอนดอน' หรือ 'การรถไฟมหานครและเขต' ถูกสร้างขึ้นโดยใช้แบบขุดและกลบ เส้นทางรถไฟฟ้าระบบรางในยุคแรกและการก่อสร้างที่ใกล้กับผิวดินเหล่านี้ เป็นประโยชน์ในการระบายควันและไอน้ำที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ข้อเสียที่สำคัญของการขุดและกลบก็คือ การทำให้เกิดการกีดขวางอย่างกว้างขวางในระดับพื้นผิวในระหว่างการก่อสร้าง สิ่งนี้และความพร้อมของไฟฟ้าระบบรางได้ทำให้ระบบขนส่งใต้ดินของลอนดอน เปลี่ยนไปใช้วิธีการสร้างอุโมงค์แบบเจาะในระดับที่ลึกกว่าเดิมไปจนถึงช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19
เครื่องเจาะ
เครื่องเจาะอุโมงค์ (อังกฤษ: Tunnel Boring Machine (TBM)) และระบบสำรองที่เกี่ยวข้องจะใช้ในกระบวนการอัตโนมัติอย่างสูงสำหรับการขุดอุโมงค์อย่างครบวงจร เป็นการลดค่าใช้จ่ายในการขุดอุโมงค์ ในการใช้งานในเมืองเป็นส่วนใหญ่ การเจาะอุโมงค์ถูกมองว่าเป็นทางเลือกที่รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพด้านค่าใช้จ่ายดีกว่าเมื่อเทียบกับการวางรางและถนนบนพื้นผิว ราคาของอาคารและที่ดินที่แพงและการจัดซื้อที่อาจต้องใช้เวลานานจะถูกกำจัดออกไป ข้อเสียของ TBM เกิดขึ้นจากขนาดที่มักจะใหญ่และความยากลำบากในการขนส่ง TBM ขนาดใหญ่ไปยังไซต์งานการก่อสร้างอุโมงค์ หรือ (อีกทางหนึ่ง) ค่าใช้จ่ายที่สูงในการประกอบ TBM ในสถานที่ขุดเจาะที่มักจะอยู่ในบริเวณที่จะสร้างอุโมงค์
TBM มีการออกแบบที่หลากหลายที่สามารถทำงานในหลายสภาพตั้งแต่หินแข็งจนถึงดินชุ่มน้ำ บางชนิดของ TBM เป็นเครื่องที่ใช้สารละลายเบนโทไนต์และแรงดันดินแบบสมดุล ซึ่งจะมีห้องแรงดันสูงอยู่ด้านหน้าของเครื่องที่ช่วยให้มันทำงานได้ในสภาวะที่ยากลำบากใต้พื้นน้ำ Pressurizes ห้องนี้จะอัดแรงดันไปที่ชั้นดินข้างหน้าของหัวตัดของเครื่อง TBM เพื่อทำสมดุลกับแรงดันของน้ำ ผู้ขับเครื่องจะทำงานในความดันอากาศปกติอยู่ด้านหลังห้องแรงดันนี้ แต่บางครั้งอาจจะต้องเข้าไปในห้องนี้เพื่อเปลี่ยนหรือซ่อมแซมหัวตัด กระบวนการนี้ต้องใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษเช่นการรักษาพื้นดินท้องถิ่นหรือการหยุดเครื่อง TBM ที่ตำแหน่งที่ไม่มีน้ำ แม้จะมีปัญหาเหล่านี้ TBM ก็ยังเป็นที่ต้องการในขณะนี้มากกว่าวิธีการขุดอุโมงค์แบบเก่าในอากาศที่ถูกบีบอัด ที่มีห้องล็อกอากาศ/ลดแรงดันอยู่ด้านหลังของเครื่อง TBM ซึ่งผู้ปฏิบัติงานจะต้องทำงานในความดันสูง และเมื่อเลิกงานจะต้องผ่านขั้นตอนการลดแรงดันเหมือนนักดำน้ำในทะเลลึก
ในเดือนกุมภาพันธ์ปี ค.ศ. 2010 บริษัท Aker Wirth ได้จัดส่งเครื่อง TBM ไปให้ในงานขยายสถานีพลังงาน ลินท์-ลิมเมิร์น ในสวิตเซอร์แลนด์ หลุมเจาะมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 8.03 เมตร (26.3 ฟุต) เครื่องเจาะ TBM สี่ตัวใช้สำหรับการขุดอุโมงค์ Gotthard Base ในสวิสยาว 57 กิโลเมตร (35 ไมล์) มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 9 เมตร (30 ฟุต) เครื่อง TBM ขนาดที่ใหญ่กว่าสร้างขึ้นเพื่อเจาะอุโมงค์ Green Heart (ดัตช์: อุโมงค์ Groene Hart) เป็นส่วนหนึ่งของโครงการ HSL- Zuid ในเนเธอร์แลนด์มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 14.87 เมตร (48.8 ฟุต) ซึ่งในทางกลับถูกแทนที่โดยถนนวงแหวน มาดริด M30 ในสเปน และอุโมงค์ลอดใต้แม่น้ำ Yangtze (อุโมงค์ Chong Ming) ในเซี่ยงไฮ้ของจีน ทั้งหมดของเครื่องเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นอย่างน้อยบางส่วนโดยบริษัท Herrenknecht. ณ เดือนสิงหาคม ค.ศ. 2013 เครื่อง TBM ที่ใหญ่ที่สุดในโลกคือ "บิ๊กเบอร์ธา" ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 57.5 ฟุต (17.5 เมตร) สร้างโดย Hitachi Zosen คอร์ปอเรชันซึ่งทำการขุดทางทดแทนสะพานอุโมงค์อะแลสกาเวย์ ในซีแอตเติล วอชิงตัน (US)
เตะดิน
เตะดิน (อังกฤษ: clay-kicking) เป็นวิธีการเฉพาะที่มีการพัฒนาในสหราชอาณาจักรในการขุดอุโมงค์ขุดด้วยมือบนโครงสร้างของดินเหนียว (อังกฤษ: clay) (ชื่อของเนื้อดิน (soil texture) ซึ่งประกอบด้วยสัดส่วนโดยมวลของกลุ่มอนุภาคดินเหนียวตั้งแต่ร้อยละ 40 ขึ้นไป และกลุ่มอนุภาคทรายไม่เกินร้อยละ 45 และดินอนุภาคทรายแป้ง (silt) ไม่เกินร้อยละ 40) ที่แข็งแรง ซึ่งแตกต่างจากวิธีการขุดด้วยมือก่อนหน้านี้ที่ใช้อีเต้อ (อังกฤษ: mattocks) ซึ่งใช้กับโครงสร้างของดินทั่วไป (อังกฤษ: soil) (เทหวัตถุธรรมชาติซึ่งเกิดขึ้นบนพื้นผิวโลก เป็นวัตถุที่ค้ำจุนการเจริญเติบโตและการทรงตัวของต้นไม้ ประกอบด้วยแร่ธาตุและอินทรียวัตถุต่าง ๆ และมีลักษณะชั้นแตกต่างกัน ซึ่งแต่ละชั้นที่อยู่ต่อเนื่องกันจะมีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันตามกระบวนการกำเนิดดิน ที่เป็นผลสืบเนื่องมาจากการกระทำร่วมกันของภูมิอากาศ พืชพรรณ วัตถุต้นกำเนิดดิน ตลอดทั้งระยะเวลาและความต่างระดับของพื้นที่ในบริเวณนั้น) ที่จะต้องใช้แรงมาก เตะดินค่อนข้างเงียบและด้วยเหตุนี้เองที่มันไม่ได้เป็นอันตรายต่อโครงสร้างพื้นฐานของดินอ่อน
ปล่อง
ปล่อง (ช่องชาร์ฟ) ทางเข้าชั่วคราวบางครั้งเป็นสิ่งจำเป็นในระหว่างการขุดอุโมงค์ มันมักจะกลมและเจาะตรงลงไปจนถึงระดับอุโมงค์ ปล่องปกติจะมีผนังเป็นคอนกรีตและมักจะถูกสร้างขึ้นเป็นแบบถาวร เมื่อปล่องทางเข้าเสร็จสมบูรณ์ เครื่องTBM จะถูกหย่อนลงไปที่ด้านล่างและเริ่มต้นการขุดได้ ปล่องเป็นทางเข้าและทางออกหลักของอุโมงค์จนกว่าโครงการจะเสร็จสมบูรณ์ หากอุโมงค์มีความยาวมาก ปล่องอาจมีการสร้างหลายจุดเพื่อให้มีทางเข้าออกของอุโมงค์อยู่ใกล้กับพื้นที่ที่ไม่ถูกขุด
หลังจากการก่อสร้างเสร็จสมบูรณ์ ปล่องเข้าออกมักจะใช้เป็นช่องระบายอากาศและยังอาจใช้เป็นทางออกฉุกเฉินได้อีกด้วย
เทคนิคคอนกรีตแบบพ่น
วิธีสร้างอุไมงค์แบบออสเตรียใหม่ (อังกฤษ: New Austrian Tunneling Method (NATM)) ได้รับการพัฒนาในปี 1960s และเป็นที่รู้จักกันดีที่สุดของในการแก้ปัญหาทางวิศวกรรมที่ใช้การวัดแบบคำนวณและเชิงประจักษ์ในเวลาจริง เพื่อหาการสนับสนุนที่มีประสิทธิภาพด้านความปลอดภัยที่สูงที่สุดสำหรับการซับในของอุโมงค์ แนวคิดหลักของวิธีนี้คือการใช้ความเครียดทางธรณีวิทยาของมวลหินโดยรอบ เพื่อรักษาเสถียรภาพของตัวอุโมงค์เอง โดยการกำหนดค่าการยืดหยุ่นและค่าความเครียดที่วัดได้ให้ใหม่กับหินโดยรอบ เพื่อป้องกันไม่ให้โหลดจำนวนเต็มกดทับลงไปบนโครงสร้างที่รองรับตัวอุโมงค์. โดยขึ้นอยู่กับการวัดด้านปฐพีเทคนิค ภาคตัดขวางทางธรณีวิทยาที่ดีที่สุดจะถูกคำนวณออกมา การขุดจะได้รับการคุ้มครองทันทีหลังจากขุดโดยคอนกรีตพ่นเป็นชั้น ๆ ที่ปกติจะเรียกว่า shotcrete มาตรการในการรองรับน้ำหนักอื่น ๆ อาจรวมถึงการทำซุ้มประตูเหล็ก และเหล็กเสียบ (อังกฤษ: rockbolts) และตาข่าย การพัฒนาทางเทคโนโลยีในการฉีดพ่นคอนกรีตมีผลให้มีการเพิ่มเหล็กและเส้นใยพอลิโพรพิลีน เข้ามาผสมกับคอนกรีตเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของการซับใน ซึ่งจะสร้างวงแหวนแบกโหลดตามธรรมชาติที่ช่วยลดความผิดปกติของหิน
โดยการตรวจสอบพิเศษ วิธี NATM มีความยืดหยุ่นมาก แม้ในการเปลี่ยนแปลงที่ไม่คาดคิดของความแน่นอนของสภาพทางปฐพีเทคนิคของหินในระหว่างการทำงานอุโมงค์ คุณสมบัติของหินที่วัดได้ทำให้เกิดเครื่องมือที่เหมาะสมสำหรับการเสริมสร้างความแข็งแกร่งของอุโมงค์ ในทศวรรษที่ผ่านมา การขุดเจาะพื้นดินนุ่มที่สามารถทำได้ยาวถึง 10 กิโลเมตร (6.2 ไมล์) กลายเป็นเรื่องธรรมดา
การดันท่อ
ในการดันท่อ (อังกฤษ: Pipe jacking) เครื่องดันแบบไฮโดรลิกจะใช้ในการดันเพื่อทำเป็นท่อพิเศษผ่านพื้นดินที่อยู่เบื้องหลัง TBM หรือโล่ ใช้กันทั่วไปในการสร้างอุโมงค์ภายใต้โครงสร้างที่มีอยู่เช่นถนนหรือทางรถไฟ อุโมงค์ที่สร้างขึ้นโดยการดันท่อตามปกติมีขนาดเล็ก ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางสูงสุดประมาณ 3.2 ม.
การดันกล่อง
การดันกล่อง (อังกฤษ: Boxjacking) คล้ายกับการดันท่อ แต่แทนที่จะเป็นท่อ แต่เป็นกล่องรูปอุโมงค์ กล่องที่ถูกดันอาจมีช่วงยาวกว่าท่อดันที่มีช่วงยาวของกล่องในบางส่วนที่เกินกว่า 20 เมตร หัวตัดปกติจะถูกใช้ที่ด้านหน้าของกล่องที่ถูกดันและการขุดปกติจะทำโดยตัวขุดจากภายในกล่อง
อุโมงค์ใต้น้ำ
มีหลายวิธีในการสร้างอุโมงค์ใต้น้ำ มีสองวิธีที่พบมากที่สุดคือแบบขุดเจาะและแบบจุ่มน้ำ ตัวอย่างได้แก่ อุโมงค์ Bjørvika และอุโมงค์ Marmaray อุโมงค์แบบลอยโผล่บนน้ำเป็นแนวทางใหม่ที่อยู่ระหว่างการพิจารณา แต่ยังไม่มีอุโมงค์ดังกล่าวสร้างขึ้นในปัจจุบัน
ทางชั่วคราว
ในระหว่างการก่อสร้างอุโมงค์ มักจะสะดวกในการสร้างระบบรางชั่วคราวโดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อขนดินที่ขุดออกมาด้านนอก ระบบรางชั่วคราวมักจะเป็นแบบรางแคบเพื่อที่จะสามารถสร้างเป็นรางคู่ เพื่อให้ทำเป็นรางเปล่าและรางขนโหลดได้ในเวลาเดียวกัน ทางชั่วคราวจะถูกแทนที่ด้วยทางถาวรเมื่อโครงการเสร็จสิ้น ทางถาวรจึงถูกเรียกว่า "Perway"
การขยายตัว
ยานพาหนะหรือการจราจรที่ใช้อุโมงค์สามารถเติบโตเร็วกว่าตัวอุโมงค์เอง จึงต้องมีการเปลี่ยนหรือขยายตัว อุโมงค์ Gib ใกล้ Mittagong แต่เดิมเป็นแบบรางเดี่ยว จึงถูกแทนที่ด้วยอุโมงค์แบบรางคู่ โดยที่อุโมงค์เดิมถูกใช้สำหรับปลูกเห็ด อุโมงค์ Rhyndaston ถูกขยายโดยใช้ TBM ที่ยืมมาเพื่อที่จะสามารถรองรับตู้คอนเทนเนอร์มาตรฐานได้
อุโมงค์แบบรางคู่ในปี ค.ศ. 1836 ยาวหนึ่งไมล์จาก Edge Hill ไปยัง Lime Street ในลิเวอร์พูลได้ถูกริ้อย้ายออกทั้งหมด (ยกเว้นช่วง 50 เมตรจาก Edge Hill) เพื่อทำเป็นแบบสี่ราง อุโมงค์ถูกดัดแปลงให้เป็นแบบสี่รางด้วยวิธีขุดที่ลึกมากและมีส่วนที่เป็นอุโมงค์สี่รางเพียงระยะสั้น ๆ บริการของรถไฟไม่ได้ถูกขัดจังหวะในระหว่างการทำงาน รูปถ่ายระหว่างการทำงานสามารถดูได้จาก: อุโมงค์ออเบิร์นเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของการแทนที่อุโมงค์ด้วยวิธีการขุดเปิด (อังกฤษ: open cut)
นอกจากนี้อุโมงค์ยังสามารถขยายขนาดโดยการลดระดับพื้นให้ต่ำลง
หลุมที่สร้างแบบเปิด
หลุมที่สร้างแบบเปิด (อังกฤษ: Open building pit) ประกอบด้วยขอบเขตแนวนอนและแนวตั้งที่กันไม่ให้น้ำใต้ดินและดินเข้าไปในบ่อ มีทางเลือกและรูปแบบผสมที่มีศักยภาพหลายอย่างสำหรับขอบเขต (แนวนอนและแนวตั้ง) ของหลุมที่สร้าง ความแตกต่างที่สำคัญที่สุดจากการขุดและกลบก็คือหลุมที่สร้างจะไม่มีหลังคา
วิธีการก่อสร้างอื่น ๆ
ประเภทของอุโมงค์
อุโมงค์แบบดาดฟ้าสองชั้นและแบบอเนกประสงค์
อุโมงค์บางแห่งมีดาดฟ้าสองชั้น ตัวอย่างเช่นสะพานซานฟรานซิสโก-อ่าวโอกแลนด์ (เสร็จสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 1936) มีช่วงสำคัญสองช่วงเชื่อมโยงถึงกันโดยอุโมงค์สองชั้นผ่านเกาะ Yerba Buena ซึ่งเป็นอุโมงค์แบบเจาะที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางใหญ่ที่สุดในโลก การก่อสร้างนี้เป็นการผสมกันระหว่างรางสองทิศทางและทางเดินรถบรรทุกบนชั้นล่างกับรถยนต์ชั้นบน ตอนนี้ได้มีการเปลี่ยนเป็นการจราจรทางเดียวบนแต่ละชั้นดาดฟ้า
ในสหราชอาณาจักร อุโมงค์ Queensway 1934 ลอดใต้แม่น้ำเมอร์ซีระหว่างลิเวอร์พูลและ Birkenhead เดิมจะมีถนนที่มียานพาหนะวิ่งบนดาดฟ้าชั้นบนและรถรางที่ชั้นล่าง ในระหว่างการก่อสร้างการใช้งานของรถรางที่ถูกยกเลิก ชั้นล่างจึงถูกใช้สำหรับสายเคเบิล ท่อและที่หลบภัยจากอุบัติเหตุฉุกเฉิน
ในเขตปกครองพิเศษฮ่องกง (ของจีน) อุโมงค์ Lion Rock ที่สร้างขึ้นในช่วงกลางคริสต์ทศวรรษ 1960 เชื่อมต่อเกาลูนใหม่กับเมืองใหม่ Sha Tin มีช่องทางด่วนและท่อระบายน้ำ อุโมงค์สองชั้นเร็ว ๆ นี้ที่มีทั้งสองชั้นสำหรับยานยนต์คืออุโมงค์ถนน Fuxing ในเซี่ยงไฮ้ ประเทศจีน รถยนต์จะวิ่งอยู่บนดาดฟ้าชั้นบนสองเลน และยานพาหนะที่หนักกว่าวิ่งบนเลนเดี่ยวที่ดาดฟ้าชั้นล่าง
อุโมงค์อเนกประสงค์มีวัตถุประสงค์ในการใช้มากกว่าหนึ่งอย่าง อุโมงค์สมาร์ทในประเทศมาเลเซียเป็นอุโมงค์อเนกประสงค์ควบคุมน้ำท่วมแห่งแรกของโลก ที่ใช้ทั้งในการระบายการจราจรและระบายน้ำท่วมเป็นครั้งคราวในกัวลาลัมเปอร์
ท่อสาธารณูปโภคที่ใช้ร่วมกัน (อังกฤษ: common utility duct) หรืออุโมงค์ยูทิลิตี้จะให้บริการกับงานสาธารณูปโภคมากกว่าหนึ่งรายที่เป็นงานบริการที่แตกต่างกันได้ การใช้อุโมงค์ร่วมกันนี้สามารถทำให้องค์กรลดค่าใช้จ่ายของการสร้าง และการบำรุงรักษาสาธารณูปโภคของตนเองได้อย่างมาก
ทางสัญจรที่มีหลังคา (Covered passageways)
สะพานลอยบางครั้งจะถูกสร้างขึ้นเพื่อคร่อมถนนหรือแม่น้ำหรือรถไฟด้วยซุ้มประตูที่ทำจากอิฐหรือเหล็ก จากนั้นก็ปรับระดับพื้นผิวด้วยดิน ในศัพท์ของรถไฟ ทางวิ่งในระดับพื้นผิวที่มีการสร้างคร่อมข้างบนปกติจะถูกเรียกว่า "ทางที่มีหลังคา" (อังกฤษ: covered way)
เพิงหิมะ (อังกฤษ: snow shed) เป็นอุโมงค์เทียมชนิดหนึ่งที่สร้างขึ้นเพื่อป้องกันทางรถไฟจากหิมะถล่ม ในทำนองเดียวกัน "อุโมงค์เหล็ก" Stanwell Park ที่นิวเซาธ์เวลส์ บนทางรถไฟสายชายฝั่งตอนใต้ เป็นตัวป้องกันสายทางจากหินถล่ม
ความปลอดภัยและการรักษาความปลอดภัย
เนื่องจากอุโมงค์เป็นพื้นที่ปิด ไฟสามารถมีผลกระทบอย่างมากกับผู้ใช้ อันตรายหลักคือการผลิตก๊าซและควัน ถึงแม้คาร์บอนมอนอกไซด์จะมีความเข้มข้นต่ำแต่มีความเป็นพิษสูง ไฟไหม้อุโมงค์ Gotthard ฆ่าคนไป 11 คนในปี ค.ศ. 2001 เหยื่อทั้งหมดขาดอากาศหายใจเนื่องจากควันและการสูดดมก๊าซ กว่า 400 ผู้โดยสารเสียชีวิตในอุบัติเหตุรถไฟ Balvano ในอิตาลีในปี ค.ศ. 1944 เมื่อหัวรถจักรหยุดในอุโมงค์ช่วงยาว พิษคาร์บอนมอนอกไซด์เป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิต ในไฟใหม้อุโมงค์ Caldecott ปี ค.ศ. 1982 ส่วนใหญ่ของการเสียชีวิตเกิดจากควันพิษมากกว่าจากการชนกันตอนแรก
อุโมงค์ยานพาหนะมักจะต้องการปล่องระบายอากาศและพัดลมไฟฟ้า เพื่อระบายก๊าซไอเสียที่เป็นพิษออกไปในระหว่างการบริการประจำวัน อุโมงค์รถไฟมักต้องการมีการเปลี่ยนแปลงของอากาศน้อยกว่าต่อชั่วโมง แต่ก็ยังอาจจำเป็นต้องมีการระบายอากาศแบบบังคับ ทั้งสองประเภทของอุโมงค์มักจะมีข้อบังคับเพื่อเพิ่มการระบายอากาศภายใต้เงื่อนไขที่ฉุกเฉินเช่น ในกรณีไฟไหม้ ถึงแม้จะมีความเสี่ยงของการเพิ่มอัตราการเผาไหม้ผ่านการไหลของอากาศที่เพิ่มขึ้น สิ่งที่มุ่งเน้นหลักอยู่ที่การจัดหาอากาศที่ใช้หายใจได้ ให้กับบุคคลที่ติดอยู่ในอุโมงค์เช่นเดียวกับให้กับนักดับเพลิง
เมื่อมีอุโมงค์ขนานและแยกต่างหาก ประตูฉุกเฉินแบบอัดลมแต่ไม่ล๊อกมักจะนำมาติดตั้ง เพื่อช่วยให้บุคลากรที่ติดอยู่หนีออกจากอุโมงค์ที่เต็มไปด้วยควันผ่านทางอุโมงค์ขนาน
อุโมงค์ขนาดใหญ่และมีการใช้งานอย่างหนักเช่นอุโมงค์ Big Dig ในบอสตัน แมสซาชูเซตส์อาจจะมีบุคลากรดำเนินงานประจำศูนย์ตลอด 24 ชั่วโมงโดยเฉพาะเพื่อทำการตรวจสอบและรายงานเกี่ยวกับสภาพการจราจรและตอบสนองต่อเหตุฉุกเฉิน อุปกรณ์เฝ้าระวังด้วยวิดีโอมักจะถูกนำมาใช้ และภาพในเวลาจริงของสภาพการจราจรของทางหลวงบางจุดประชาชนทั่วไปอาจจะดูได้ผ่านทางอินเทอร์เน็ต
ตัวอย่างของอุโมงค์
ในประวัติศาสตร์
ประวัติศาสตร์ของอุโมงค์โบราณและการขุดอุโมงค์ในโลกจะมีการทบทวนในแหล่งต่าง ๆ ซึ่งรวมถึงตัวอย่างมากมายของโครงสร้างเหล่านี้ที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน บางอุโมงค์โบราณและสมัยใหม่ที่รู้จักกันดีได้ถูกนำเสนอสั้น ๆ ด้านล่าง
- อุโมงค์ใต้น้ำที่อ้างว่าเก่าแก่ที่สุดของโลก คือ Terelek kaya tüneli ลอดใต้ แม่น้ำ Kızıl ทางตอนใต้เล็กน้อยของเมือง Boyabat และ Durağan ในตุรกีเพียงแค่ท้ายน้ำจากแม่น้ำ Kizil พบกับแคว Gökırmak อุโมงค์ในปัจจุบันอยู่ใต้ส่วนที่แคบจุดหนึ่งของทะเลสาบ ที่เกิดขึ้นจากเขื่อนที่อยู่ไกลไม่กี่กิโลเมตรไปทางท้ายน้ำ คาดว่าจะมีการสร้างขึ้นมากกว่า 2000 ปีที่ผ่านมาอาจจะโดยอารยธรรมเดียวกันกับที่สร้างสุสานหลวงบนหน้าผาหินที่อยู่ใกล้เคียง คาดว่าจะมีวัตถุประสงค์ทางด้านการป้องกัน
- qanat หรือ kareez แห่งเปอร์เซียเป็นระบบการบริหารจัดการน้ำที่ใช้เพื่อแจกจ่ายน้ำที่เชื่อถือได้ เพื่อการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์หรือเพื่อการชลประทานในสภาพอากาศที่ร้อน แห้งแล้ง และกึ่งแห้งแล้ง qanat ที่ลึกที่สุดอยู่ในเมืองของอิหร่านชื่อ Gonabad ซึ่งหลังจาก 2700 ปีที่ผ่านมายังคงให้น้ำดื่มและน้ำเพื่อการเกษตรแก่ประชากรเกือบ 40,000 คน ความลึกของบ่อหลักของมันคือมากกว่า 360 เมตร (1,180 ฟุต) และความยาวของมันคือ 45 กิโลเมตร (28 ไมล์)
- หนึ่งในเครือข่ายการระบายน้ำและน้ำเสียแรกที่รู้จักกันในรูปแบบของอุโมงค์ถูกสร้างขึ้นที่ Persepolis ในอิหร่านในเวลาเดียวกันการก่อสร้างรากฐานของมันเมื่อ 518 ปีก่อนคริสต์ศักราช ในสถานที่ส่วนใหญ่เครือข่ายถูกขุดในหินแข็งของภูเขา แลัวกลบด้วยหินขนาดใหญ่ตามด้วยดินและกรวดเพื่อให้มีระดับเดียวกับพื้นดิน ในระหว่างการตรวจสอบและการสำรวจ ส่วนยาวของอุโมงค์หินที่มีลักษณะคล้ายกันขยายพื้นที่ไปใต้พระราชวังถูกสำรวจโดย Herzfeld และต่อมาโดยชมิดต์และทีมนักโบราณคดีของพวกเขา
- อุโมงค์เฮเซคียาถูกสร้างขึ้นก่อนคริสต์ศักราช 701 ปี สำหรับแจกจ่ายน้ำเพื่อการป้องกันจากการโจมตีแบบปิดล้อม
- ท่อระบายน้ำ Eupalinian บนเกาะซามอส (North Aegean กรีซ) ถูกสร้างขึ้นก่อนคริสต์ศักราช 520 ปีโดยวิศวกรกรีกโบราณ Eupalinos แห่ง Megara ภายใต้สัญญากับชุมชนท้องถิ่น Eupalinos จัดการเพื่อที่ว่าอุโมงค์จะเริ่มจากทั้งสองด้านของภูเขา Kastro ทั้งสองทีมทำงานไปพร้อม ๆ กันและพบกันที่ตรงกลางด้วยความแม่นยำเป็นเลิศซึ่งเป็นสิ่งที่ยากมากในเวลานั้น ท่อระบายน้ำนี้มีความสำคัญในการป้องกันอย่างมาก เพราะมันวิ่งอยู่ใต้ดินและมันก็จะต้องไม่ถูกพบได้โดยง่ายโดยศัตรูที่อาจตัดการจ่ายน้ำประปาให้กับเมือง Pythagoreion ที่เป็นเมืองหลวงเก่าของเกาะซามอส การดำรงอยู่ของอุโมงค์ถูกบันทึกไว้โดย Herodotus (เช่นเดียวกับ กำแพงกันคลื่นและท่าเรือ และสิ่งมหัศจรรย์ที่สามของเกาะคือวิหารเฮรา ที่คนเป็นจำนวนมากคิดว่าเป็นสิ่งที่ใหญ่ที่สุดในอารยธรรมกรีกโบราณ) ตำแหน่งที่ชัดเจนของอุโมงค์เป็นเพียงการจัดตั้งขึ้นใหม่ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดยนักโบราณคดีชาวเยอรมัน อุโมงค์ที่เหมาะสมยาว 1.030 กิโลเมตร (3,380 ฟุต) และผู้เข้าชมยังสามารถเข้าไปใน Eupalinos tunnel.
- Via Flaminia เป็นถนนโรมันที่สำคัญ ลึกเข้าไปในช่องผ่าน Furlo ใน Apennines ทะลุอุโมงค์ที่จักรพรรดิ Vespasian ได้สั่งให้สร้างขึ้นในปี ค.ศ. 76-77 ถนนที่ทันสมัยชื่อ SS 3 Flaminia ยังคงใช้อุโมงค์นี้ซึ่งย้อนหลังไปถึงศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสต์ศักราช; เศษของอุโมงค์ก่อนหน้านี้ (หนึ่งในอุโมงค์ถนนสายแรก) ยังคงสามารถมองเห็นได้
- อุโมงค์คลอง Sapperton บนแม่น้ำเทมส์และคลองเซเวินในอังกฤษ ขุดผ่านเนินเขาซึ่งเปิดในปี 1789 ยาว 3.5 กิโลเมตร (2.2 ไมล์) ระยะยาวและอนุญาตให้ใช้เรือขนส่งถ่านหินและสินค้าอื่น ๆ ได้ เหนืออุโมงค์คลองนี้จะมีอุโมงค์รถไฟยาวสาย Sapperton ซึ่งรองรับเส้นทางรถไฟสาย "โกลเด้นวัลเลย์" ระหว่างสวินดอนและกลอสเตอร์
- อุโมงค์สต็อดดาร์ตสร้างขึ้นในปี ค.ศ. 1796 ในเมือง Chapel-en-le-Frith ใน Derbyshire มีชื่อเสียงที่เป็นอุโมงค์รถไฟที่เก่าแก่ที่สุดในโลก รถรางแต่เดิมลากด้วยม้า
- อุโมงค์ดาร์บี้ในซาเลม แมสซาชูเซตส์สร้างขึ้นในปี ค.ศ. 1801 โดยผู้ลักลอบนำเข้าสินค้าว่าจ้างทหารกองหนุนท้องถิ่นเพื่อการลักลอบนำเข้าสินค้าและซ่อนสิ่งผิดกฎหมายใน 5 บ่อของสวนสาธารณะในเมือง อุโมงค์ถูกสร้างขึ้นเนื่องจาก ประธานาธิบดีโทมัส เจฟเฟอร์สัน ได้สั่งให้ทหารกองหนุนท้องถิ่นช่วยหน่วยงานศุลกากรเก็บของลักลอบนำเข้าจากทุก ๆ ท่าเรือ อุโมงค์วิ่ง 3 ไมล์เชื่อมต่อหลายท่าเรือในเมืองไปยังสถานีรถไฟใต้ดินแห่งหนึ่ง ตามทางที่ผ่านอุโมงค์จะเชื่อมต่อบ้านของนักธุรกิจและนักการเมืองที่ประสบความสำเร็จเข้ากับร้านค้า ธนาคารและพิพิธภัณฑ์ของพวกเขา สมาชิกของกองทุนสามัญแห่งซาเลม (อังกฤษ: Members of the Salem Commons Fund) ได้ซ่อนอุโมงค์เหล่านี้ไว้เบื้องหลังโครงการที่จะถมบ่อและปรับระดับของพื้นที่ ดินที่ได้จากการขุดอุโมงค์ก็ถูกซ่อนไว้ในบ่อเหล่านั้น และถูกใช้ในการถมแม่น้ำเพื่อสร้างท่าเรือใหม่เพื่อเชื่อมต่ออุโมงค์เข้าด้วยกัน นักการเมืองหลายคนมีส่วนเกี่ยวข้องรวมทั้งหัวหน้าศาลพิพากษา เลขานุการกองทัพเรือ และวุฒิสมาชิกหลายคนในพรรคเฟดเดอรัลลิสต์
- อุโมงค์ถูกสร้างขึ้นสำหรับรถจักรไอน้ำที่แท้จริงเป็นครั้งแรกจากเมือง Penydarren ไปยัง Abercynon หัวรถจักร Penydarren ถูกสร้างขึ้นโดยริชาร์ด Trevithick หัวรถจักรได้ทำการเดินทางครั้งประวัติศาสตร์จาก Penydarren ไปยัง Abercynon ในปี ค.ศ. 1804 ส่วนหนึ่งของอุโมงค์นี้ยังสามารถมองเห็นได้ที่เมือง Pentrebach, Merthyr Tydfil เวลส์ อุโมงค์รถไฟนี้ได้มีการกล่าวถึงว่าเก่าแก่ที่สุดในโลก ที่ใช้เครื่องยนต์ไอน้ำขับเคลื่อนด้วยตัวเองวิ่งบนราง
- อุโมงค์มอนตโกเมอรีเบลล์ในรัฐเทนเนสซี ยาว 88 เมตร (289 ฟุต) เป็นอุโมงค์ผันน้ำสูง 4.50 เมตร × 2.45 เมตร (14.8 ฟุต× 8.0 ฟุต) เพื่อหมุนกังหันน้ำ สร้างขึ้นโดยแรงงานทาสในปี ค.ศ. 1819 เป็นอุโมงค์เต็มรูปแบบแห่งแรกในอเมริกาเหนือ
- อุโมงค์บอร์น อยู่ในเมือง Rainhill ใกล้ลิเวอร์พูล ประเทศอังกฤษ ยาว 32.1 เมตร (105 ฟุต) สร้างขึ้นในช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ 1820 ไม่ทราบวันที่แน่นอนประมาณปี ค.ศ. 1828 หรือ 1829 เป็นอุโมงค์แรกในโลกที่วิ่งใต้ทางรถไฟ การก่อสร้างทางรถไฟจากลิเวอร์พูลไปแมนเชสเตอร์ จะวิ่งข้ามทางรถรางที่ใช้ม้าลากจากเหมืองซัตตันไปถนนทางด่วนลิเวอร์พูล-วอร์ริงตัน ได้ตัดสินใจที่จะเจาะอุโมงค์ใต้ทางรถไฟสำหรับทางรถราง ในขณะที่รางรถไฟกำลังถูกสร้าง อุโมงค์เริ่มเปิดดำเนินการ เป็นการเปิดก่อนการเปิดอุโมงค์ลิเวอร์พูลจากลิเวอร์พูลไปแมนเชสเตอร์ อุโมงค์ถูกสร้างให้มีหลายชั้นในปี ค.ศ. 1844 เมื่อรถรางถูกรื้อทิ้ง
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- rirs3
.royin .go .th /new-search /word-search-all-x .asp - Bickel. (1995). Tunnel engineering handbook, 2nd edition. CBS Publishers.
- Powers, P.J. (2007). Construction de-watering and groundwater control. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons Inc.
- United States Army Corps of Engineers. (1978). Tunnels and shafts in rock. Washington, DC: Department of the Army.
- . Cord.edu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-12-17. สืบค้นเมื่อ 2013-04-19.
- Chan, Sewell (2005-08-03). "$100 Million for a Tunnel. What Tunnel?". The New York Times.
- . Cfr.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-05-23. สืบค้นเมื่อ 2013-04-19.
- . Tunnelsonline.info. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-03-16. สืบค้นเมื่อ 2013-04-19.
- . Hslzuid.nl. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-09-25. สืบค้นเมื่อ 2013-04-19.
- Johnson, Kirk (2012-12-04). "Engineering Projects Will Transform Seattle, All Along the Waterfront". The New York Times.
- Justin Huntsdale (2012-03-14). "A rare look inside Mittagong's mushroom tunnel". ABC Illawarra. สืบค้นเมื่อ 2020-06-17.
- i34
.tinypic .com /23ixthy .jpg - i36
.tinypic .com /16k1ahx .jpg - "Report on Redeveloping Railway Tunnels". www.tunnel-online.info.
- . Bay Area Toll Authority. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-09-21. สืบค้นเมื่อ 2015-04-02.
- Johnson, Christine M.; Edward L. Thomas (October 1999). (PDF). Metropolitan Transportation Management Center: 12. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2013-03-09. สืบค้นเมื่อ 2014-04-04.
- Klaus Grewe, 1998, Licht am Ende des Tunnels – Planung und Trassierung im antiken Tunnelbau, Verlag Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
- Siamak Hashemi, 2013, The Magnificence of Civilization in Depths of Ground (A Review of Underground Structures in Iran – Past to Present), Shadrang Printing and Publishing Co., Tehran.
- Blogcu terelek
.blogcu .com /terelek-kaya-tuneli /319497 - UNESCO World Heritage Centre – World Heritage List: Qanats of Gonabad, Date of Inscription 2007, Reference No. 5207, At: whc
.unesco .org /fr /listesindicatives /5207 - Schmidt, E.F., 1953, Persepolis I – Structures, Reliefs, Inscriptions; The University of Chicago Oriental Institute Publications, Volume LXVIII, The University of Chicago Press.
- Christopher Jon Luke Dowgin (2012-08-08). Salem Secret Underground: The History of the Tunnels in the City. Salem, MA: Salem House Press. ISBN .
- "Bourne's Tunnel at Sj5033491804 - Saint Helens - St Helens - England". British Listed Buildings. สืบค้นเมื่อ 2014-09-30.
บรรณานุกรม
- Ellis, Iain W (2015). Ellis' British Railway Engineering Encyclopaedia (3rd Revised ed.). Lulu.com. ISBN .
- Railway Tunnels in Queensland by Brian Webber, 1997, ISBN .
- Sullivan, Walter. Progress In Technology Revives Interest In Great Tunnels, New York Times, 24 June 1986. Retrieved 15 August 2010.
แหล่งข้อมูลอื่น
- อุโมงค์ของทหารบกสหราชอาณาจักรในสงครามโลกครั้งที่ 1
- ITA-AITES International Tunnelling Association สมาคมอุโมงค์และพื้นที่ใต้ดินนานาชาติ
- Tunnels & Tunnelling International magazine
- Pipe Jacking
- Project T.R.I.T.on – Trentino Research & Innovation for Tunnel Monitoring โครงการตรวจสอบอุโมงค์ถนน เพื่อปรับปรุงความปลอดภัยและการใช้พลังงาน ของมหาวิทยาลัยเตรนโต อิตาลี
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
xuomngkh khux thangsycritdin itna thikhudlngipitdinhruxinphuekha odythwipaelwcamikhwamyawxyangnxymakkwakhwamkwang 2 etha aelamiphnngoxblxmthukdan odymiplayepidinswnhwaelaswnthay xuomngkhxacepnthangedinethahruxckryanlxditthnnhruxechuxmtxxakhar aetodythwipepnthangsycrsahrbrthynt rthif hruxkhlxng bangthixacepnthangrabayna thangsngnaodyechphaathiichsahrbiffaphlngnahruxthxrabayna hruxinwtthuprasngkhxun echnngansatharnupophkhidaekthxprapa iffa ekhebilsahrbothrkhmnakhm hruxaemkrathngxuomngkhthixxkaebbsahrbepnthangedinstwpasahrbstwinyuorp thixacepnxntray bangxuomngkhlbkichsahrbepnthangxxksahrbhniphy xuomngkhbangaehngimidepnthangsycraetepnpxmprakarkmi xyangirktamthxthiichinkarkhnsng xngkvs transport pipeline imeriykwaepnxuomngkhenuxngcakbangxuomngkhsmyihmidichethkhnikhkarkxsrangaebb immersed tube thathxsaercepnchwng bndinaelwnaipcmthiistngan aethnthicaichwithikhudecaaaebbedimxuomngkhinebleyiym edimepnthangrthifaetpccubnepnthangedinethaaelackryanthangekhaxuomngkhthnninkwanakhwot emksiokxuomngkhsatharnupophkhsahrbthxkhwamrxnrahwang Rigshospitalet aela Amagervaerket inokhepnehekn ednmarkxuomngkhrthifitdinithepinithwnthangekhadanityaw 421 emtr 1 381 fut xuomngkhkhlxng Chirkprawtixuomngkhthnn Joralemon inpi kh s 1913 epnswnhnungkhxngrabbrthifitdinnkhrniwyxrk ethkhonolyicanwnmakinchwngtnkhxngkarkhudxuomngkhidwiwthnakarmacakkarthaehmuxngaeraelanganwiswkrrmthangthhar raksphthkhxngkha ehmuxngaer sahrbkarskdaerhruxkarocmtioxblxm wiswkrrmthangthhar aela wiswkrrmoytha ephyihehnkarechuxmtxinswnlukkhxngprawtisastrehlanikartrwcsxbaelakarxxkaebbthangthrniethkhnikhokhrngkarxuomngkhcatxngerimtndwykartrwcsxbthikhrxbkhlumsphaphphundinodykarcdekbtwxyangcakkarecaaru xngkvs borehole aelaodyichethkhnikhthangthrnifisiksxun caknncathakareluxkekhruxngckraelawithikarepidhnadinaelakarrxngrbphundin sungcachwyldkhwamesiyngkbsphaphphundinthiimkhadfn inkarwangaephnesnthangkarcdaethwaenwnxnaelaaenwtngcaichpraoychncaksphaphphundinaelanathidithisud karsuksabnotaaelathiistnganaebbthwipxacihkhxmulimephiyngphxthicapraeminpccytang echnlksnakarblxkkhxnghin sthanthitngthiaennxnkhxngosnrxyeluxn hruxewlatngtw xngkvs Stand up time khxngphundinthixxnnum singehlanixacsrangkhwamkngwlodyechphaaxyangyinginngansrangxuomngkhesnphasunyklangkhnadihy ephuxihidkhxmulephimetim xuomngkhnarxnghrux drift xacichdnipkhanghnatwkhudhlk xuomngkhnicangaykwainkarsnbsnunkhxmulthasphaphthiimkhadkhidthuktrwcphb aelacasamarthkhwbrwmekhakbxuomngkhcring xikthangeluxkhnungkhuxkarecaaruthdsxbinaenwnxnbangkhrngxaccaecaanaipkhanghnakhxngekhruxngecaaxuomngkh pccythrniethkhnikhxun thisakhy idaek ewlatngtw epnrayaewlathixuomngkhcasamarthrbnahnktwexngidodyimtxngmiokhrngsrangid marxngrbephimetim karruwaewlaninanethaircachwyihwiswkrsamarthkahndidwacatxngmikarkhudmaknxyaekhihn kxnthikarrxngrbcaepnsingcaepn ewlatngtwyingnankarkhudkyingipiderw odythwiplksnabangxyangkhxnghinaeladinehniywcamiewlatngtwthinanmak aeladinthwipthiepnthrayaelamienuxlaexiydcamiewlatngtwthitakwamak karkhwbkhumnabadalepnsingsakhymakinkarkxsrangxuomngkh hakminarwsumekhaipinxuomngkh ewlatngtwcaldlngxyangmak hakminarwsumekhamainephlaecaa mncaklayepnkhwamimaennxnaelacaimmikhwamplxdphyinkarthangan ephuxhyudkarrwsumnimiwithikarthwipimkixyang xyanghnungthimiprasiththiphaphmakthisudkhuxkaraechaekhngphundin inwithinithxcanwnmakcathukdnlngipinphundinrxb ephlaecaaaelamikarhlxeyncnkwathxehlanncaepnnaaekhng phundinrxb thxehlannkcaepnnaaekhngipdwy cnephlaecaathnghmdthuklxmrxbipdwydinaechaekhng epnkarpxngknimihnasumekhaipkhangin withikarthiphbmakthisudkhuxkartidtnghlaythxlngipindinaelaephiyngaekhsubnaxxk withinicaidphlsahrbxuomngkhaelaephlaecaa ruprangkhxngxuomngkhkepnsingthisakhymakinkarkahndewlatngtw aerngonmthwngcakdlngiptrng bnxuomngkh dngnnhakxuomngkhmikhwamkwangmakkwakhwamsung mnkcalabakyingkhunthicatxngrbnahnktwexng niepnkarldewlatngtw hakxuomngkhmikhwamsungmakkwakhwamkwang ewlatngtwkcaephim thaihokhrngkarngaykhun ruprangthiyakthisudinkarrxngrbnahnktwexngkhuxxuomngkhrupsiehliymcturshruxrupsiehliymphunpha aerngkyakthicakracayepliynesnthangiprxbxuomngkhthaihmnyakmakthicarxngrbnahnktwexng singehlaniaennxnwakhunxyukbphundinwaepnwsduxairthangeluxkkhxngxuomngkhemuxethiybkbsaphan xuomngkhharebxrinbltimxrsungepnswnhnungkhxngthanghlwngrahwangrth I 95 epntwxyanghnungkhxngxuomngkhkhamnasrangkhunaethnthicaepnsaphan sahrbkarkhamna xuomngkhodythwipcaaephngmakkwakarsrangsaphan karphicarnaephuxkaredineruxxaccakdkarichsaphansung hruxchwngkhwamyawsaphanthitdkbsthanikhnsngthangeruxcungcaepntxngthaepnxuomngkh saphanmkcatxngichphunthibriewntinsaphanbnaetlafngthimikhnadihykwaxuomngkh inhlayphunthithixsngharimthrphymirakhaaephngechnaemnhttnaelainemuxnghxngkng singniepnpccythiaekhngaekrngthicaeluxkxuomngkhmakkwa okhrngkarbxstnbikdikidaethnthithnnykradbdwyrabbxuomngkhephuxephimkhwamcukarcracr aexbkarcracr karewnkhunthidin kartbaetngihm aelarwmtwkhxngemuxngkbsphaphrimna inaehmptnords rthewxrcieniy hlayx uomngkhidrbkarkhdeluxkaethnthisaphanemuxphicarnainechingklyuthth inkrnithimikhwamesiyhaysaphancakidkhwangimiheruxkhxngkxngthpheruxshrthxxkcaksthanithhareruxnxrfxlk thnnxuomngkh Queensway 1934 lxditaemnaemxrsithiliewxrphulidrbkarkhdeluxkehnuxsaphansungkhnadihydwyehtuphldankarpxngkn mikhwamklwwaekhruxngbinxacthalaysaphaninchwngsngkhram khaichcayinkarbarungrksasaphankhnadihyephuxiheruxihythisudinolksamarththicaedinthanglxdipid idrbkarphicarnawasungkwaxuomngkhesiyxik khxsrupthikhlayknknamaichkbxuomngkh Kingsway 1971 lxditaemnaemxrsi xuomngkhkhamnathithuksrangkhunaethnsaphanidaekxuomngkhhxlaelndaelaxuomngkhlinkhxln rahwangrthniwecxrsiykbemuxngaemnhttninniwyxrksiti xuomngkhkhwinmidthawnrahwangaemnhttnkbemuxngbxorkhxngemuxngkhwinsthilxngixaelnd aelaxuomngkhaemnaexlisaebthrahwangnxrfxlkkbphxrtsmth ewxrcieniy xuomngkh Queensway 1934 lxditthnnaemnaemxrsi xuomngkhewsethirn Scheldt ineslnd enethxraelnd aelaxuomngkh North Shore Connector inphitsebirk ephnsileweniy ehtuphlxun sahrbkareluxkxuomngkhaethnthicaepnsaphancarwmthungkarhlikeliyngpyhakbkhlunlm sphaphxakasaelakarkhnsnginrahwangkarkxsrang xyangechnxuomngkhlxdchxngaekhbxngkvsyaw 51 5 kiolemtr hrux 32 0 iml ehtuphldankhwamngam rksamummxngehnuxphundin phumithsnaela thiwthsn aeladwyehtuphlkhwamcunahnk mnxaccaepnipidmakkwathicasrangxuomngkhaethnsaphanthiaekhngaekrngephiyngphx karkhamnabangaehngepnswnphsmkhxngsaphanaelaxuomngkhechn saphanexxersundthiechuxmrahwangednmarkkbswiedn aelasaphanxuomngkhxawechsaphikinrthewxrcieniy mitwxyangkhxngxntraykbxuomngkhodyechphaaxyangyingcakkarekidephlingihmrth emuxkasephaihmsamarththaihphuichsalkkhwn xyangechnthiekidkhunthixuomngkhthnn Gotthard inswitesxraelndinpi kh s 2001 hnunginphyphibtithangrthifthielwraythisudethathiekhymikhuxxubtiehturthif Balvano ekidcakrthiftidkhangxyuinxuomngkh Armi inxitaliinpi kh s 1944 miphuodysarphuesiychiwit 426 ray karwangaephnokhrngkaraelapramankarkhaichcay enginkhxngrthbalepnpccysakhyinkarsrangxuomngkh emuxxuomngkhxyuinrahwangkarkxsrang esrsthkicaelakaremuxngcaepnpccykhnadihyinkrabwnkartdsinic hnwybriharokhrngkarepnswnhnungkhxngkarbriharcdkarkarkxsrang karbriharokhrngkardannganwiswkrrmoytha rayaewlaokhrngkarcatxngmikarrabuinokhrngsrangnganaeykyxy xngkvs work breakdown structure WBS aelawithikaresnthangwikvt xngkvs critical path method CPM ephuxekhaicekiywkbprimanewlaokhrngkartxngmiprimankhxngaerngnganaelawsduthitxngichepnswnsakhykhxngokhrngkar nxkcakniprimankhxngthidinthicatxngmikarkhudaelaekhruxngckrthiehmaasmthicaepn kyngepnsingsakhymakxikdwy enuxngcakokhrngsrangphunthancaepntxngichengincanwnmak karaeswnghaenginthunehlaniepnsingthithathay khwamcaepnsahrbokhrngsrangphunthanechnxuomngkhcatxngmikarrabu khxkhdaeyngthangkaremuxngmioxkasthicakxihekidpyhaxyangthiekhyekidinpi kh s 2005 emuxsphaphuaethnrasdrshrthidphanrangkdhmayxnumtingbpramankhxngrthbalklang 100 lanehriyyshrthinkarsrangxuomngkhinthaeruxniwyxrk xyangirktamkarthaeruxaehngniwyxrkaelaniwecxrsiyidephikechytxkdhmaydngklaw aelaimekhykhxenginchwyehluxhruxkhxihmiokhrngkar sthanapccubnkhxngesrsthkicidsathxnihehnthungcanwnenginthirthbalsamarthihaekokhrngkarsatharna enuxngcakenginkhxngphuesiyphasithuksngipthiokhrngkartang echnkarsrangxuomngkhhruxokhrngsrangphunthanxun phasithiephimkhunxacthaihekidpyhangankxsrangxuomngkhcathukkhudphanpraephthkhxngwsduthiaetktangtngaetdinehniywnumcnthunghinaekhng withikarkxsrangxuomngkhkhunxyukbpccytang echnsphaphkhxngdin sphaphkhxngnaitdin khwamyawaelakhnadesnphasunyklangkhxngxuomngkh khwamlukkhxngxuomngkh karcdsngephuxsnbsnunkarkhuddin karichnganaelaruprangkhnsudthaykhxngxuomngkh aelakarcdkarkhwamesiyngthiehmaasm phunthankhxngkarkxsrangxuomngkhthimikarichknxyuthwipmisxngpraephth khux xuomngkhaebbkhudaelaklb srangkhuninrxngtunaelwklbdanbn xuomngkhaebbecaa sranginistnganodyimtxngruxphundindanbnxxk phwkmnmkcamihnatdepnwngklmhruxekuxkma xnung inpccubnmikarsrangxuomngkhaebbthx xngkvs Immersed tube tunnel odykarsrangthxehmuxnhlxdbnfng aelwnaipwangbnphunthaelhruxfngtun itphunthael khudaelaklb karkxsrangaebbkhudaelaklbkhxngrthiffaparisinfrngess khudaelaklb epnwithithingaykhxngkarkxsrangxuomngkhtun odykarkhudepnrxngaelapidepnhlngkhadanbndwyokhrngsrangrxngrbthiaekhngaerng phxthicaaebknahnkkhxngsingthicathuksrangkhunehnuxxuomngkhnn phunthankhxngkarkhudaelaklbxuomngkhmixyusxngrupaebb idaek withicaklangkhunbn xngkvs Bottom up method rxngcathukkhudkhunepnswndanlang xactxngtxkekhmtamkhwamcaepn aelwsrangepnxuomngkhkhundanbn xuomngkhxacethkhxnkritinistngan hruxichkhxnkrithlxsaerc sumokhngaebbsaerc hruxokhngehlklukfuk inyukhaerkcaichkarkxxith caknnrxngcathukklbxyangramdrawngaelaphunphiwthukprbihklbepnehmuxnedim withicakbnlnglang xngkvs Top down method txnaerkcasrangokhrngsrangkhnadihyehmuxnklxngkhwahna khuxmiphnngrxngrbdankhangodyrxbaelakhanehlkpidhwthiradbphundin odywithikarechnkaaephngsarlalaythubna xngkvs slurry wall epnwithikarkhwbkhumkaraephrkracaykhxngsarpnepuxntxnaitdin wsduthiichkxsrangkaaephngthubnathacakdinehniywphsmebnothint hruxsiemntphsmebnothint hruxkarxdchidsiemnt odycakxsrangkaaephngthubnainaenwding ephuxkhwbkhumkaraephrkracaykhxngsarpnepuxninaenwrab samarthkxsrangidthngdantnnaaelathayna khunxyukbsthankarnkhxngsingaewdlxm hruxkarpkesaekhmecaatidkn xngkvs contiguous bored piling caknn thakarkhuddintunephuxsranghlngkhaxuomngkhdwykhansaercruphruxhlxinaehlng caknn phunphiwdanbncathukkhunsphaphykewnchxngepidephuxepnthangekha karthaechnnicachwyihkhunsphaphkhxngkarcracriderwkhun karbrikaraelakarichnganphunphiwxun karkhudxuomngtcaekidkhunphayithlngkhaxuomngkhthawraelaaephnphuncathuksrangkhunepnthan xuomngkhthitunmkcaepnaebbkhudaelaklb thaxyuitnacaepnchnidcumna inkhnathixuomngkhthilukcaepnaebbkhud mkcaichwithiolxuomngkh xngkvs tunnelling shield sahrbxuomngkhradbklangxacichidthngsxngwithi klxngaebbkhudaelaklbkhnadihyhlayklxngmkcaichsahrbsrangsthanirthifitdininemuxng echnsthanirthifitdinkhanariwarfinkrunglxndxn rupaebbkarkxsrangniodythwipmisxngradbsungcachwyihmikarprahydphunthisahrbhxngothngkhaytw chanchala thangekhakhxngphuodysaraelathangxxkchukechin karrabayxakasaelakarkhwbkhumkhwn hxngphkecahnathiaelahxngxupkrn phayinsth ani Canary Wharf thukthaihehmuxnobsthitdinaehnghnungenuxngcakkhnadthiaethcringkhxngkarkhuddin karthaechnnikhdkbsthaniaebbdngedimcanwnmakinrthifitdinlxndxn inthisungxuomngkhaebbecaathuknamaichsahrbsthaniaelathangekhakhxngphuodysar xyangirktamswndngedimkhxngekhruxkhay rthifitdinlxndxn hrux karrthifmhankhraelaekht thuksrangkhunodyichaebbkhudaelaklb esnthangrthiffarabbranginyukhaerkaelakarkxsrangthiiklkbphiwdinehlani epnpraoychninkarrabaykhwnaelaixnathihlikeliyngimid khxesiythisakhykhxngkarkhudaelaklbkkhux karthaihekidkarkidkhwangxyangkwangkhwanginradbphunphiwinrahwangkarkxsrang singniaelakhwamphrxmkhxngiff arabbrangidthaihrabbkhnsngitdinkhxnglxndxn epliynipichwithikarsrangxuomngkhaebbecaainradbthilukkwaedimipcnthungchwngplaykhriststwrrsthi 19 ekhruxngecaa ekhruxngecaaxuomngkhthiichinkarkhudxuomngkh Gotthard Base switesxraelnd xuomngkhthiyawthisudinolk ekhruxngecaaxuomngkh xngkvs Tunnel Boring Machine TBM aelarabbsarxngthiekiywkhxngcaichinkrabwnkarxtonmtixyangsungsahrbkarkhudxuomngkhxyangkhrbwngcr epnkarldkhaichcayinkarkhudxuomngkh inkarichnganinemuxngepnswnihy karecaaxuomngkhthukmxngwaepnthangeluxkthirwderw aelamiprasiththiphaphdankhaichcaydikwaemuxethiybkbkarwangrangaelathnnbnphunphiw rakhakhxngxakharaelathidinthiaephngaelakarcdsuxthixactxngichewlanancathukkacdxxkip khxesiykhxng TBM ekidkhuncakkhnadthimkcaihyaelakhwamyaklabakinkarkhnsng TBM khnadihyipyngistngankarkxsrangxuomngkh hrux xikthanghnung khaichcaythisunginkarprakxb TBM insthanthikhudecaathimkcaxyuinbriewnthicasrangxuomngkh TBM mikarxxkaebbthihlakhlaythisamarththanganinhlaysphaphtngaethinaekhngcnthungdinchumna bangchnidkhxng TBM epnekhruxngthiichsarlalayebnothintaelaaerngdndinaebbsmdul sungcamihxngaerngdnsungxyudanhnakhxngekhruxngthichwyihmnthanganidinsphawathiyaklabakitphunna Pressurizes hxngnicaxdaerngdnipthichndinkhanghnakhxnghwtdkhxngekhruxng TBM ephuxthasmdulkbaerngdnkhxngna phukhbekhruxngcathanganinkhwamdnxakaspktixyudanhlnghxngaerngdnni aetbangkhrngxaccatxngekhaipinhxngniephuxepliynhruxsxmaesmhwtd krabwnkarnitxngichkhwamramdrawngepnphiessechnkarrksaphundinthxngthinhruxkarhyudekhruxng TBM thitaaehnngthiimmina aemcamipyhaehl ani TBM kyngepnthitxngkarinkhnanimakkwawithikarkhudxuomngkhaebbekainxakasthithukbibxd thimihxnglxkxakas ldaerngdnxyudanhlngkhxngekhruxng TBM sungphuptibtingancatxngthanganinkhwamdnsung aelaemuxelikngancatxngphankhntxnkarldaerngdnehmuxnnkdanainthaelluk ineduxnkumphaphnthpi kh s 2010 bristh Aker Wirth idcdsngekhruxng TBM ipihinngankhyaysthaniphlngngan linth limemirn inswitesxraelnd hlumecaamikhnadesnphasunyklang 8 03 emtr 26 3 fut ekhruxngecaa TBM sitwichsahrbkarkhudxuomngkh Gotthard Base inswisyaw 57 kiolemtr 35 iml miesnphasunyklangpraman 9 emtr 30 fut ekhruxng TBM khnadthiihykwasrangkhunephuxecaaxuomngkh Green Heart dtch xuomngkh Groene Hart epnswnhnungkhxngokhrngkar HSL Zuid inenethxraelndmiesnphasunyklang 14 87 emtr 48 8 fut sunginthangklbthukaethnthiodythnnwngaehwn madrid M30 insepn aelaxuomngkhlxditaemna Yangtze xuomngkh Chong Ming inesiyngihkhxngcin thnghmdkhxngekhruxngehlanithuksrangkhunxyangnxybangswnodybristh Herrenknecht n eduxnsinghakhm kh s 2013 ekhruxng TBM thiihythisudinolkkhux bikebxrtha khnadesnphasunyklang 57 5 fut 17 5 emtr srangody Hitachi Zosen khxrpxerchnsungthakarkhudthangthdaethnsaphanxuomngkhxaaelskaewy insiaextetil wxchingtn US etadin etadin xngkvs clay kicking epnwithikarechphaathimikarphthnainshrachxanackrinkarkhudxuomngkhkhuddwymuxbnokhrngsrangkhxngdinehniyw xngkvs clay chuxkhxngenuxdin soil texture sungprakxbdwysdswnodymwlkhxngklumxnuphakhdinehniywtngaetrxyla 40 khunip aelaklumxnuphakhthrayimekinrxyla 45 aeladinxnuphakhthrayaepng silt imekinrxyla 40 thiaekhngaerng sungaetktangcakwithikarkhuddwymuxkxnhnanithiichxietx xngkvs mattocks sungichkbokhrngsrangkhxngdinthwip xngkvs soil ethhwtthuthrrmchatisungekidkhunbnphunphiwolk epnwtthuthikhacunkarecriyetibotaelakarthrngtwkhxngtnim prakxbdwyaerthatuaelaxinthriywtthutang aelamilksnachnaetktangkn sungaetlachnthixyutxenuxngkncamikhwamsmphnthsungknaelakntamkrabwnkarkaeniddin thiepnphlsubenuxngmacakkarkratharwmknkhxngphumixakas phuchphrrn wtthutnkaeniddin tlxdthngrayaewlaaelakhwamtangradbkhxngphunthiinbriewnnn thicatxngichaerngmak etadinkhxnkhangengiybaeladwyehtuniexngthimnimidepnxntraytxokhrngsrangphunthankhxngdinxxn plxng phaphwadinpi kh s 1886 aesdngrabbkarrabayxakasaelarabbrabaynakhxngxuomngkhrthifemxrsi plxng chxngcharf thangekhachwkhrawbangkhrngepnsingcaepninrahwangkarkhudxuomngkh mnmkcaklmaelaecaatrnglngipcnthungradbxuomngkh plxngpkticamiphnngepnkhxnkritaelamkcathuksrangkhunepnaebbthawr emuxplxngthangekhaesrcsmburn ekhruxngTBM cathukhyxnlngipthidanlangaelaerimtnkarkhudid plxngepnthangekhaaelathangxxkhlkkhxngxuomngkhcnkwaokhrngkarcaesrcsmburn hakxuomngkhmikhwamyawmak plxngxacmikarsranghlaycudephuxihmithangekhaxxkkhxngxuomngkhxyuiklkbphunthithiimthukkhud hlngcakkarkxsrangesrcsmburn plxngekhaxxkmkcaichepnchxngrabayxakasaelayngxacichepnthangxxkchukechinidxikdwy ethkhnikhkhxnkritaebbphn withisrangxuimngkhaebbxxsetriyihm xngkvs New Austrian Tunneling Method NATM idrbkarphthnainpi 1960s aelaepnthiruckkndithisudkhxnginkaraekpyhathangwiswkrrmthiichkarwdaebbkhanwnaelaechingpracksinewlacring ephuxhakarsnbsnunthimiprasiththiphaphdankhwamplxdphythisungthisudsahrbkarsbinkhxngxuomngkh aenwkhidhlkkhxngwithinikhuxkarichkhwamekhriydthangthrniwithyakhxngmwlhinodyrxb ephuxrksaesthiyrphaphkhxngtwxuomngkhexng odykarkahndkhakaryudhyunaelakhakhwamekhriydthiwdidihihmkbhinodyrxb ephuxpxngknimihohldcanwnetmkdthblngipbnokhrngsrangthirxngrbtwxuomngkh odykhunxyukbkarwddanpthphiethkhnikh phakhtdkhwangthangthrniwithyathidithisudcathukkhanwnxxkma karkhudcaidrbkarkhumkhrxngthnthihlngcakkhudodykhxnkritphnepnchn thipkticaeriykwa shotcrete matrkarinkarrxngrbnahnkxun xacrwmthungkarthasumpratuehlk aelaehlkesiyb xngkvs rockbolts aelatakhay karphthnathangethkhonolyiinkarchidphnkhxnkritmiphlihmikarephimehlkaelaesniyphxliophrphilin ekhamaphsmkbkhxnkritephuxephimkhwamaekhngaerngkhxngkarsbin sungcasrangwngaehwnaebkohldtamthrrmchatithichwyldkhwamphidpktikhxnghin xuomngkhsatharnupophkh Illowra Battery thi Port Kembla hnunginhlaybngekxrthangtxnitkhxngsidniy odykartrwcsxbphiess withi NATM mikhwamyudhyunmak aeminkarepliynaeplngthiimkhadkhidkhxngkhwamaennxnkhxngsphaphthangpthphiethkhnikhkhxnghininrahwangkarthanganxuomngkh khunsmbtikhxnghinthiwdidthaihekidekhruxngmuxthiehmaasmsahrbkaresrimsrangkhwamaekhngaekrngkhxngxuomngkh inthswrrsthiphanma karkhudecaaphundinnumthisamarththaidyawthung 10 kiolemtr 6 2 iml klayepneruxngthrrmda kardnthx inkardnthx xngkvs Pipe jacking ekhruxngdnaebbihodrlikcaichinkardnephuxthaepnthxphiessphanphundinthixyuebuxnghlng TBM hruxol ichknthwipinkarsrangxuomngkhphayitokhrngsrangthimixyuechnthnnhruxthangrthif xuomngkhthisrangkhunodykardnthxtampktimikhnadelk khnadesnphasunyklangsungsudpraman 3 2 m kardnklxng kardnklxng xngkvs Boxjacking khlaykbkardnthx aetaethnthicaepnthx aetepnklxngrupxuomngkh klxngthithukdnxacmichwngyawkwathxdnthimichwngyawkhxngklxnginbangswnthiekinkwa 20 emtr hwtdpkticathukichthidanhnakhxngklxngthithukdnaelakarkhudpkticathaodytwkhudcakphayinklxng xuomngkhitna xuomngkhplachlamthiphiphithphnthstwnacxreciy mihlaywithiinkarsrangxuomngkhitna misxngwithithiphbmakthisudkhuxaebbkhudecaaaelaaebbcumna twxyangidaek xuomngkh Bjorvika aelaxuomngkh Marmaray xuomngkhaebblxyophlbnnaepnaenwthangihmthixyurahwangkarphicarna aetyngimmixuomngkhdngklawsrangkhuninpccubn thangchwkhraw inrahwangkarkxsrangxuomngkh mkcasadwkinkarsrangrabbrangchwkhrawodyechphaaxyangyingephuxkhndinthikhudxxkmadannxk rabbrangchwkhrawmkcaepnaebbrangaekhbephuxthicasamarthsrangepnrangkhu ephuxihthaepnrangeplaaelarangkhnohldidinewlaediywkn thangchwkhrawcathukaethnthidwythangthawremuxokhrngkaresrcsin thangthawrcungthukeriykwa Perway karkhyaytw xuomngkhsatharnupophkhinkrungprak yanphahnahruxkarcracrthiichxuomngkhsamarthetiboterwkwatwxuomngkhexng cungtxngmikarepliynhruxkhyaytw xuomngkh Gib ikl Mittagong aetedimepnaebbrangediyw cungthukaethnthidwyxuomngkhaebbrangkhu odythixuomngkhedimthukichsahrbplukehd xuomngkh Rhyndaston thukkhyayodyich TBM thiyummaephuxthicasamarthrxngrbtukhxnethnenxrmatrthanid xuomngkhaebbrangkhuinpi kh s 1836 yawhnungimlcak Edge Hill ipyng Lime Street inliewxrphulidthukrixyayxxkthnghmd ykewnchwng 50 emtrcak Edge Hill ephuxthaepnaebbsirang xuomngkhthukddaeplngihepnaebbsirangdwywithikhudthilukmakaelamiswnthiepnxuomngkhsirangephiyngrayasn brikarkhxngrthifimidthukkhdcnghwainrahwangkarthangan rupthayrahwangkarthangansamarthduidcak xuomngkhxxebirnepnxiktwxyanghnungkhxngkaraethnthixuomngkhdwywithikarkhudepid xngkvs open cut nxkcaknixuomngkhyngsamarthkhyaykhnadodykarldradbphunihtalng hlumthisrangaebbepid hlumthisrangaebbepid xngkvs Open building pit prakxbdwykhxbekhtaenwnxnaelaaenwtngthiknimihnaitdinaeladinekhaipinbx mithangeluxkaelarupaebbphsmthimiskyphaphhlayxyangsahrbkhxbekht aenwnxnaelaaenwtng khxnghlumthisrang khwamaetktangthisakhythisudcakkarkhudaelaklbkkhuxhlumthisrangcaimmihlngkha withikarkxsrangxun ecaaaelaraebid xngkvs Drill and blasting ekhruxngecaaihodrlikh xngkvs Hydraulic splitter ekhruxngknsarlalaykhn xngkvs Slurry shield machine withikxsrangdwykaaephngaelahlngkha xngkvs Wall cover construction method praephthkhxngxuomngkhxuomngkhaebbdadfasxngchnaelaaebbxenkprasngkh swnhnungkhxngsaphansanfransisok xawoxkaelndphanekaa Yerba Buena thimichxngthangcracrxyuchnbn xuomngkhbangaehngmidadfasxngchn twxyangechnsaphansanfransisok xawoxkaelnd esrcsmburninpi kh s 1936 michwngsakhysxngchwngechuxmoyngthungknodyxuomngkhsxngchnphanekaa Yerba Buena sungepnxuomngkhaebbecaathimiesnphasunyklangihythisudinolk karkxsrangniepnkarphsmknrahwangrangsxngthisthangaelathangedinrthbrrthukbnchnlangkbrthyntchnbn txnniidmikarepliynepnkarcracrthangediywbnaetlachndadfa inshrachxanackr xuomngkh Queensway 1934 lxditaemnaemxrsirahwangliewxrphulaela Birkenhead edimcamithnnthimiyanphahnawingbndadfachnbnaelarthrangthichnlang inrahwangkarkxsrangkarichngankhxngrthrangthithukykelik chnlangcungthukichsahrbsayekhebil thxaelathihlbphycakxubtiehtuchukechin inekhtpkkhrxngphiesshxngkng khxngcin xuomngkh Lion Rock thisrangkhuninchwngklangkhristthswrrs 1960 echuxmtxekalunihmkbemuxngihm Sha Tin michxngthangdwnaelathxrabayna xuomngkhsxngchnerw nithimithngsxngchnsahrbyanyntkhuxxuomngkhthnn Fuxing inesiyngih praethscin rthyntcawingxyubndadfachnbnsxngeln aelayanphahnathihnkkwawingbnelnediywthidadfachnlang xuomngkhxenkprasngkhmiwtthuprasngkhinkarichmakkwahnungxyang xuomngkhsmarthinpraethsmaelesiyepnxuomngkhxenkprasngkhkhwbkhumnathwmaehngaerkkhxngolk thiichthnginkarrabaykarcracraelarabaynathwmepnkhrngkhrawinkwlalmepxr thxsatharnupophkhthiichrwmkn xngkvs common utility duct hruxxuomngkhyuthiliticaihbrikarkbngansatharnupophkhmakkwahnungraythiepnnganbrikarthiaetktangknid karichxuomngkhrwmknnisamarththaihxngkhkrldkhaichcaykhxngkarsrang aelakarbarungrksasatharnupophkhkhxngtnexngidxyangmak thangsycrthimihlngkha Covered passageways Dark Gate khriststwrrsthi 19 in Esztergom hngkari saphanlxybangkhrngcathuksrangkhunephuxkhrxmthnnhruxaemnahruxrthifdwysumpratuthithacakxithhruxehlk caknnkprbradbphunphiwdwydin insphthkhxngrthif thangwinginradbphunphiwthimikarsrangkhrxmkhangbnpkticathukeriykwa thangthimihlngkha xngkvs covered way ephinghima xngkvs snow shed epnxuomngkhethiymchnidhnungthisrangkhunephuxpxngknthangrthifcakhimathlm inthanxngediywkn xuomngkhehlk Stanwell Park thiniwesathewls bnthangrthifsaychayfngtxnit epntwpxngknsaythangcakhinthlmkhwamplxdphyaelakarrksakhwamplxdphyenuxngcakxuomngkhepnphunthipid ifsamarthmiphlkrathbxyangmakkbphuich xntrayhlkkhuxkarphlitkasaelakhwn thungaemkharbxnmxnxkisdcamikhwamekhmkhntaaetmikhwamepnphissung ifihmxuomngkh Gotthard khakhnip 11 khninpi kh s 2001 ehyuxthnghmdkhadxakashayicenuxngcakkhwnaelakarsuddmkas kwa 400 phuodysaresiychiwitinxubtiehturthif Balvano inxitaliinpi kh s 1944 emuxhwrthckrhyudinxuomngkhchwngyaw phiskharbxnmxnxkisdepnsaehtuhlkkhxngkaresiychiwit inifihmxuomngkh Caldecott pi kh s 1982 swnihykhxngkaresiychiwitekidcakkhwnphismakkwacakkarchnkntxnaerk xuomngkhyanphahnamkcatxngkarplxngrabayxakasaelaphdlmiffa ephuxrabaykasixesiythiepnphisxxkipinrahwangkarbrikarpracawn xuomngkhrthifmktxngkarmikarepliynaeplngkhxngxakasnxykwatxchwomng aetkyngxaccaepntxngmikarrabayxakasaebbbngkhb thngsxngpraephthkhxngxuomngkhmkcamikhxbngkhbephuxephimkarrabayxakasphayitenguxnikhthichukechinechn inkrniifihm thungaemcamikhwamesiyngkhxngkarephimxtrakarephaihmphankarihlkhxngxakasthiephimkhun singthimungennhlkxyuthikarcdhaxakasthiichhayicid ihkbbukhkhlthitidxyuinxuomngkhechnediywkbihkbnkdbephling emuxmixuomngkhkhnanaelaaeyktanghak pratuchukechinaebbxdlmaetimlxkmkcanamatidtng ephuxchwyihbukhlakrthitidxyuhnixxkcakxuomngkhthietmipdwykhwnphanthangxuomngkhkhnan xuomngkhkhnadihyaelamikarichnganxyanghnkechnxuomngkh Big Dig inbxstn aemssachuestsxaccamibukhlakrdaeninnganpracasunytlxd 24 chwomngodyechphaaephuxthakartrwcsxbaelaraynganekiywkbsphaphkarcracraelatxbsnxngtxehtuchukechin xupkrnefarawngdwywidioxmkcathuknamaich aelaphaphinewlacringkhxngsphaphkarcracrkhxngthanghlwngbangcudprachachnthwipxaccaduidphanthangxinethxrenttwxyangkhxngxuomngkhinprawtisastr phaphaesdngsamchxngthangdantawnxxkkhxngxuomngkh Edge Hill inliewxrphulthisrangkhundwykarkhudlukdwymux xuomngkhdansaykbrangepnxuomngkhrayasnkhxngthnnkhrawn 1846 twthisxng thdipthangkhwathithukphumimbngiwbangswnepnxuomngkh Wapping 1829 yaw 2 03 kiolemtr 1 26 iml thdipxikthangkhwathiphngimbngiwechnknepnxuomngkhthnn Crown 1829 rayasndngedimswnsn thiehluxxyukhxngxuomngkh Edge Hill 1836 ip Lime Street inliewxrphul niepnxuomngkhrthifthiekaaekthisudinolkthiyngkhngxyuinkarichnganxuomngkh Donner Pass Summit 6 yaw 1 659 fut 506 emtr epidihbrikarrahwangpi kh s 1868 1993ephuxekhasu Lime Street inliewxrphul xuomngkhsxngrangdngedimthukruxxxkephuxthakarkhudluk saphanthnnthiehntlxdkarkhudepnhinaekhngsungepnphlihklayepnxuomngkhsnepnraya ekhruxngecaahindwylminchwngplaykhriststwrrsthi 19 pradisthkhidkhnody Germain Sommeiller aelaichinkarecaaxuomngkhkhnadihykhrngaerkphanethuxkekhaaexlp prawtisastrkhxngxuomngkhobranaelakarkhudxuomngkhinolkcamikarthbthwninaehlngtang sungrwmthungtwxyangmakmaykhxngokhrngsrangehlanithithuksrangkhunephuxwtthuprasngkhthiaetktangkn bangxuomngkhobranaelasmyihmthiruckkndiidthuknaesnxsn danlang xuomngkhitnathixangwaekaaekthisudkhxngolk khux Terelek kaya tuneli lxdit aemna Kizil thangtxnitelknxykhxngemuxng Boyabat aela Duragan inturkiephiyngaekhthaynacakaemna Kizil phbkbaekhw Gokirmak xuomngkhinpccubnxyuitswnthiaekhbcudhnungkhxngthaelsab thiekidkhuncakekhuxnthixyuiklimkikiolemtripthangthayna khadwacamikarsrangkhunmakkwa 2000 pithiphanmaxaccaodyxarythrrmediywknkbthisrangsusanhlwngbnhnaphahinthixyuiklekhiyng khadwacamiwtthuprasngkhthangdankarpxngkn qanat hrux kareez aehngepxresiyepnrabbkarbriharcdkarnathiichephuxaeckcaynathiechuxthuxid ephuxkartngthinthankhxngmnusyhruxephuxkarchlprathaninsphaphxakasthirxn aehngaelng aelakungaehngaelng qanat thilukthisudxyuinemuxngkhxngxihranchux Gonabad sunghlngcak 2700 pithiphanmayngkhngihnadumaelanaephuxkarekstraekprachakrekuxb 40 000 khn khwamlukkhxngbxhlkkhxngmnkhuxmakkwa 360 emtr 1 180 fut aelakhwamyawkhxngmnkhux 45 kiolemtr 28 iml hnunginekhruxkhaykarrabaynaaelanaesiyaerkthiruckkninrupaebbkhxngxuomngkhthuksrangkhunthi Persepolis inxihraninewlaediywknkarkxsrangrakthankhxngmnemux 518 pikxnkhristskrach insthanthiswnihyekhruxkhaythukkhudinhinaekhngkhxngphuekha aelwklbdwyhinkhnadihytamdwydinaelakrwdephuxihmiradbediywkbphundin inrahwangkartrwcsxbaelakarsarwc swnyawkhxngxuomngkhhinthimilksnakhlayknkhyayphunthiipitphrarachwngthuksarwcody Herzfeld aelatxmaodychmidtaelathimnkobrankhdikhxngphwkekha xuomngkheheskhiyathuksrangkhunkxnkhristskrach 701 pi sahrbaeckcaynaephuxkarpxngkncakkarocmtiaebbpidlxm thxrabayna Eupalinian bnekaasamxs North Aegean kris thuksrangkhunkxnkhristskrach 520 piodywiswkrkrikobran Eupalinos aehng Megara phayitsyyakbchumchnthxngthin Eupalinos cdkarephuxthiwaxuomngkhcaerimcakthngsxngdankhxngphuekha Kastro thngsxngthimthanganipphrxm knaelaphbknthitrngklangdwykhwamaemnyaepnelissungepnsingthiyakmakinewlann thxrabaynanimikhwamsakhyinkarpxngknxyangmak ephraamnwingxyuitdinaelamnkcatxngimthukphbidodyngayodystruthixactdkarcaynaprapaihkbemuxng Pythagoreion thiepnemuxnghlwngekakhxngekaasamxs kardarngxyukhxngxuomngkhthukbnthukiwody Herodotus echnediywkb kaaephngknkhlunaelathaerux aelasingmhscrrythisamkhxngekaakhuxwiharehra thikhnepncanwnmakkhidwaepnsingthiihythisudinxarythrrmkrikobran taaehnngthichdecnkhxngxuomngkhepnephiyngkarcdtngkhunihminkhriststwrrsthi 19 odynkobrankhdichaweyxrmn xuomngkhthiehmaasmyaw 1 030 kiolemtr 3 380 fut aelaphuekhachmyngsamarthekhaipin Eupalinos tunnel Via Flaminia epnthnnormnthisakhy lukekhaipinchxngphan Furlo in Apennines thaluxuomngkhthickrphrrdi Vespasian idsngihsrangkhuninpi kh s 76 77 thnnthithnsmychux SS 3 Flaminia yngkhngichxuomngkhnisungyxnhlngipthungstwrrsthi 3 kxnkhristskrach esskhxngxuomngkhkxnhnani hnunginxuomngkhthnnsayaerk yngkhngsamarthmxngehnid xuomngkhkhlxng Sapperton bnaemnaethmsaelakhlxngesewininxngkvs khudphaneninekhasungepidinpi 1789 yaw 3 5 kiolemtr 2 2 iml rayayawaelaxnuyatihicheruxkhnsngthanhinaelasinkhaxun id ehnuxxuomngkhkhlxngnicamixuomngkhrthifyawsay Sapperton sungrxngrbesnthangrthifsay oklednwlely rahwangswindxnaelaklxsetxr xuomngkhstxddartsrangkhuninpi kh s 1796 inemuxng Chapel en le Frith in Derbyshire michuxesiyngthiepnxuomngkhrthifthiekaaekthisudinolk rthrangaetedimlakdwyma xuomngkhdarbiinsaelm aemssachuestssrangkhuninpi kh s 1801 odyphulklxbnaekhasinkhawacangthharkxnghnunthxngthinephuxkarlklxbnaekhasinkhaaelasxnsingphidkdhmayin 5 bxkhxngswnsatharnainemuxng xuomngkhthuksrangkhunenuxngcak prathanathibdiothms ecfefxrsn idsngihthharkxnghnunthxngthinchwyhnwyngansulkakrekbkhxnglklxbnaekhacakthuk thaerux xuomngkhwing 3 imlechuxmtxhlaythaeruxinemuxngipyngsthanirthifitdinaehnghnung tamthangthiphanxuomngkhcaechuxmtxbankhxngnkthurkicaelankkaremuxngthiprasbkhwamsaercekhakbrankha thnakharaelaphiphithphnthkhxngphwkekha smachikkhxngkxngthunsamyaehngsaelm xngkvs Members of the Salem Commons Fund idsxnxuomngkhehlaniiwebuxnghlngokhrngkarthicathmbxaelaprbradbkhxngphunthi dinthiidcakkarkhudxuomngkhkthuksxniwinbxehlann aelathukichinkarthmaemnaephuxsrangthaeruxihmephuxechuxmtxxuomngkhekhadwykn nkkaremuxnghlaykhnmiswnekiywkhxngrwmthnghwhnasalphiphaksa elkhanukarkxngthpherux aelawuthismachikhlaykhninphrrkhefdedxrllist xuomngkhthuksrangkhunsahrbrthckrixnathiaethcringepnkhrngaerkcakemuxng Penydarren ipyng Abercynon hwrthckr Penydarren thuksrangkhunodyrichard Trevithick hwrthckridthakaredinthangkhrngprawtisastrcak Penydarren ipyng Abercynon inpi kh s 1804 swnhnungkhxngxuomngkhniyngsamarthmxngehnidthiemuxng Pentrebach Merthyr Tydfil ewls xuomngkhrthifniidmikarklawthungwaekaaekthisudinolk thiichekhruxngyntixnakhbekhluxndwytwexngwingbnrang xuomngkhmxntokemxriebllinrthethnenssi yaw 88 emtr 289 fut epnxuomngkhphnnasung 4 50 emtr 2 45 emtr 14 8 fut 8 0 fut ephuxhmunknghnna srangkhunodyaerngnganthasinpi kh s 1819 epnxuomngkhetmrupaebbaehngaerkinxemrikaehnux xuomngkhbxrn xyuinemuxng Rainhill iklliewxrphul praethsxngkvs yaw 32 1 emtr 105 fut srangkhuninchwngplaykhristthswrrs 1820 imthrabwnthiaennxnpramanpi kh s 1828 hrux 1829 epnxuomngkhaerkinolkthiwingitthangrthif karkxsrangthangrthifcakliewxrphulipaemnechsetxr cawingkhamthangrthrangthiichmalakcakehmuxngsttnipthnnthangdwnliewxrphul wxrringtn idtdsinicthicaecaaxuomngkhitthangrthifsahrbthangrthrang inkhnathirangrthifkalngthuksrang xuomngkherimepiddaeninkar epnkarepidkxnkarepidxuomngkhliewxrphulcakliewxrphulipaemnechsetxr xuomngkhthuksrangihmihlaychninpi kh s 1844 emuxrthrangthukruxthingduephimemkaopreckt rabbkhnsngmwlchnerwxangxingrirs3 wbr royin wbr go wbr th wbr new search wbr word search all x wbr asp Bickel 1995 Tunnel engineering handbook 2nd edition CBS Publishers Powers P J 2007 Construction de watering and groundwater control Hoboken NJ John Wiley amp Sons Inc United States Army Corps of Engineers 1978 Tunnels and shafts in rock Washington DC Department of the Army Cord edu khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 12 17 subkhnemux 2013 04 19 Chan Sewell 2005 08 03 100 Million for a Tunnel What Tunnel The New York Times Cfr org khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 05 23 subkhnemux 2013 04 19 Tunnelsonline info khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 03 16 subkhnemux 2013 04 19 Hslzuid nl khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2009 09 25 subkhnemux 2013 04 19 Johnson Kirk 2012 12 04 Engineering Projects Will Transform Seattle All Along the Waterfront The New York Times Justin Huntsdale 2012 03 14 A rare look inside Mittagong s mushroom tunnel ABC Illawarra subkhnemux 2020 06 17 i34 wbr tinypic wbr com wbr 23ixthy wbr jpg i36 wbr tinypic wbr com wbr 16k1ahx wbr jpg Report on Redeveloping Railway Tunnels www tunnel online info Bay Area Toll Authority khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 09 21 subkhnemux 2015 04 02 Johnson Christine M Edward L Thomas October 1999 PDF Metropolitan Transportation Management Center 12 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2013 03 09 subkhnemux 2014 04 04 Klaus Grewe 1998 Licht am Ende des Tunnels Planung und Trassierung im antiken Tunnelbau Verlag Philipp von Zabern Mainz am Rhein Siamak Hashemi 2013 The Magnificence of Civilization in Depths of Ground A Review of Underground Structures in Iran Past to Present Shadrang Printing and Publishing Co Tehran Blogcu terelek wbr blogcu wbr com wbr terelek kaya tuneli wbr 319497 UNESCO World Heritage Centre World Heritage List Qanats of Gonabad Date of Inscription 2007 Reference No 5207 At whc wbr unesco wbr org wbr fr wbr listesindicatives wbr 5207 Schmidt E F 1953 Persepolis I Structures Reliefs Inscriptions The University of Chicago Oriental Institute Publications Volume LXVIII The University of Chicago Press Christopher Jon Luke Dowgin 2012 08 08 Salem Secret Underground The History of the Tunnels in the City Salem MA Salem House Press ISBN 978 0983666554 Bourne s Tunnel at Sj5033491804 Saint Helens St Helens England British Listed Buildings subkhnemux 2014 09 30 brrnanukrmEllis Iain W 2015 Ellis British Railway Engineering Encyclopaedia 3rd Revised ed Lulu com ISBN 978 1 326 01063 8 Railway Tunnels in Queensland by Brian Webber 1997 ISBN 0 909937 33 8 Sullivan Walter Progress In Technology Revives Interest In Great Tunnels New York Times 24 June 1986 Retrieved 15 August 2010 aehlngkhxmulxunWikisource wikisxrsphasaxngkvs English mikhxmultnchbbekiywkb The American Cyclopaedia 1879 Tunnel xuomngkhkhxngthharbkshrachxanackrinsngkhramolkkhrngthi 1 ITA AITES International Tunnelling Association smakhmxuomngkhaelaphunthiitdinnanachati Tunnels amp Tunnelling International magazine Pipe Jacking Project T R I T on Trentino Research amp Innovation for Tunnel Monitoring okhrngkartrwcsxbxuomngkhthnn ephuxprbprungkhwamplxdphyaelakarichphlngngan khxngmhawithyalyetrnot xitali