อำเภอกรุงเก่า

พระนครศรีอยุธยา เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นศูนย์กลางการบริหารศูนย์กลางธุรกิจของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาเดิมชื่อว่า อำเภอรอบกรุง จัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2440 ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้เปลี่ยนชื่อ เป็น อำเภอกรุงเก่า ซึ่งในประกาศนี้กระทรวงมหาดไทยได้ระบุว่า "เปลี่ยนชื่ออำเภอรอบกรุง เป็น อำเภอรอบกรุง" ในอีก 7 วันต่อมาได้แก้ไขให้ถูกต้องเป็น "เปลี่ยนชื่ออำเภอรอบกรุง เป็น อำเภอกรุงเก่า" และเปลี่ยนชื่ออีกครั้งหนึ่งในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม พ.ศ. 2500 จากอำเภอกรุงเก่า เป็น "อำเภอพระนครศรีอยุธยา" ซึ่งเป็นชื่อในปัจจุบัน

อำเภอพระนครศรีอยุธยา
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Phra Nakhon Si Ayutthaya
คำขวัญ:  เมืองหลวงเก่า ชนเผ่าโบราณ สืบสานงานท้องถิ่น แผ่นดินมรดกโลก
แผนที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้นอำเภอพระนครศรีอยุธยา
พิกัด: 14°21′8″N 100°34′36″E / 14.35222°N 100.57667°E / 14.35222; 100.57667
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พระนครศรีอยุธยา
พื้นที่
• ทั้งหมด	130.6 ตร.กม. (50.4 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	139,399 คน
• ความหนาแน่น	1,067.37 คน/ตร.กม. (2,764.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	13000
รหัสภูมิศาสตร์	1401
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอพระนครศรีอยุธยา ถนนปรีดีพนมยงค์ ตำบลหอรัตนไชย อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13000
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอพระนครศรีอยุธยาตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบางปะหันและอำเภอนครหลวง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภออุทัย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอบางปะอิน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบางไทรและอำเภอบางบาล

ประวัติศาสตร์

• พ.ศ. 2440 ตั้งอำเภอมีชื่อว่า อำเภอรอบกรุง
• วันที่ 11 มิถุนายน 2459 จัดตั้งสุขาภิบาลเมืองกรุงเก่า ในท้องที่อำเภอรอบกรุง รวม 5 ตำบล ได้แก่ ตำบลหัวรอ ตำบลหอรัตนไชย ตำบลท่าวาสุกรี ตำบลคลองสวนพลู และตำบลกะมัง
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอรอบกรุง จังหวัดกรุงเก่า มณฑลกรุงเก่า เป็น อำเภอกรุงเก่า
• วันที่ 23 มีนาคม 2461 เปลี่ยนแปลงชื่อมณฑลกรุงเก่า เป็น มณฑลอยุธยา และเปลี่ยนแปลงชื่อจังหวัดกรุงเก่า เป็น จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งท้องที่สุขาภิบาลเมืองนครศรีอยุธยา ขึ้นเป็นเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2481 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา ครั้งที่ 1
• วันที่ 16 เมษายน 2483 โอนพื้นที่หมู่ 11 (ในขณะนั้น) ของตำบลหัวรอ ไปขึ้นกับตำบลสวนพริก, โอนพื้นที่หมู่ 12 (ในขณะนั้น) ของตำบลหัวรอ ไปขึ้นกับตำบลหันตรา, โอนพื้นที่หมู่ 1,2,8 (ในขณะนั้น) ของตำบลท่าวาสุกรี ไปขึ้นกับตำบลหัวดุม และโอนพื้นที่หมู่ 3,4,5 (ในขณะนั้น) ของตำบลกะมัง ไปขึ้นกับตำบลไผ่ลิง
• วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลประตูจีน อำเภอกรุงเก่า เป็น ตำบลประตูชัย
• วันที่ 29 กรกฎาคม 2490 ตั้งตำบลบ้านรุน แยกออกจากตำบลคลองตะเคียน ตั้งตำบลคลองสวนพลู แยกออกจากตำบลไผ่ลิง และตำบลเกาะเรียน ตั้งตำบลวัดตูม แยกออกจากตำบลสวนพริก ตั้งตำบลบ้านป้อม แยกออกจากตำบลภูเขาทอง และตำบลปากกราน ตั้งตำบลลุมพลี แยกออกจากตำบลคลองสระบัว
• วันที่ 14 กรกฎาคม 2492 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา และกำหนดเขตตำบลในพื้นที่ตำบลหอรัตนไชย ตำบลหัวรอ ตำบลท่าวาสุกรี และ ตำบลกะมัง ให้มีความถูกต้อง
• วันที่ 20 มิถุนายน 2499 เปลี่ยนแปลงเขตพื้นที่เทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา เป็นครั้งที่ 2
• วันที่ 5 มีนาคม 2500 โอนพื้นที่ตำบลประตูชัย เข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา
• วันที่ 13 มีนาคม 2500 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอกรุงเก่า เป็น อำเภอพระนครศรีอยุธยา
• วันที่ 2 พฤศจิกายน 2505 เปลี่ยนแปลงเขตพื้นที่เทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา เป็นครั้งที่ 3
• วันที่ 11 มิถุนายน 2506 โอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลคลองสระบัว เฉพาะส่วนที่ถูกตัดเข้าไปอยู่ในเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา ไปขึ้นกับตำบลหัวรอ
• วันที่ 10 พฤศจิกายน 2514 จัดตั้งสุขาภิบาลอโยธยา ในพื้นที่บางส่วนของตำบลไผ่ลิง บางส่วนของตำบลหันตรา และบางส่วนของตำบลคลองสวนพลู
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลอโยธยา เป็น เทศบาลตำบลอโยธยา
• วันที่ 16 ธันวาคม 2542 ยกฐานะจากเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา เป็น เทศบาลนครนครศรีอยุธยา
• วันที่ 24 พฤษภาคม 2547 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลอโยธยา เป็น เทศบาลเมืองอโยธยา
• วันที่ 30 สิงหาคม 2548 เปลี่ยนแปลงชื่อเทศบาลนครนครศรีอยุธยา เป็น เทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

พื้นที่อำเภอพระนครศรีอยุธยาแบ่งเขตการปกครองย่อย เป็น 21 ตำบล แต่ละตำบลแบ่งออกเป็น หมู่บ้าน รวม 113 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

(Pratu Chai)

-

12.

(Wat Tum)

5 หมู่บ้าน

2.

กะมัง

(Kamang)

-

13.

หันตรา

(Hantra)

6 หมู่บ้าน

3.

(Ho Rattanachai)

-

14.

ลุมพลี

(Lumphli)

6 หมู่บ้าน

4.

(Hua Ro)

-

15.

(Ban Mai)

9 หมู่บ้าน

5.

(Tha Wasukri)

-

16.

(Ban Ko)

7 หมู่บ้าน

6.

(Phai Ling)

-

17.

คลองสวนพลู

(Khlong Suan Phlu)

4 หมู่บ้าน

7.

(Pak Kran)

14 หมู่บ้าน

18.

(Khlong Sa Bua)

6 หมู่บ้าน

8.

(Phukhao Thong)

4 หมู่บ้าน

19.

(Ko Rian)

7 หมู่บ้าน

9.

สำเภาล่ม

(Samphao Lom)

11 หมู่บ้าน

20.

(Ban Pom)

11 หมู่บ้าน

10.

(Suan Phrik)

6 หมู่บ้าน

21.

(Ban Run)

4 หมู่บ้าน

11.

(Khlong Takhian)

13 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

พื้นที่อำเภอพระนครศรีอยุธยา ประกอบด้วยองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น 15 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลประตูชัย ตำบลกะมัง ตำบลหอรัตนไชย ตำบลหัวรอ และตำบลท่าวาสุกรีทั้งตำบล และบางส่วนของตำบลหันตรา ตำบลบ้านเกาะ ตำบลคลองสวนพลู ตำบลคลองสระบัว และตำบลเกาะเรียน
• เทศบาลเมืองอโยธยา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่ลิงทั้งตำบล รวมทั้งตำบลหันตราและตำบลคลองสวนพลู (นอกเขตเทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากกราน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากกรานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลภูเขาทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลภูเขาทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสำเภาล่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสำเภาล่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสวนพริก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนพริกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองตะเคียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองตะเคียนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดตูม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดตูมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหันตรา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหันตรา (นอกเขตเทศบาลพระนครศรีอยุธยาและเทศบาลเมืองอโยธยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลลุมพลี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลุมพลีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านเกาะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเกาะ (นอกเขตเทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลคลองสระบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองสระบัว (นอกเขตเทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะเรียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านรุนทั้งตำบล รวมทั้งตำบลคลองสวนพลู (นอกเขตเทศบาลพระนครศรีอยุธยาและเทศบาลเมืองอโยธยา) และตำบลเกาะเรียน (นอกเขตเทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านป้อม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านป้อมทั้งตำบล

หน่วยกู้ภัย

• สมาคมอยุธยารวมใจ (กู้ภัยอยุธยา)
• ศูนย์วิทยุกู้ภัยพุทไธสวรรย์

สถานศึกษา

ระดับอุดมศึกษา

• มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ ศูนย์หันตรา,ศูนย์วาสุกรี
• สถาบันเทคโนโลยีแห่งอโยธยา

ระดับอาชีวศึกษา

• วิทยาลัยอาชีวศึกษาพระนครศรีอยุธยา
• วิทยาลัยเทคนิคพระนครศรีอยุธยา
• วิทยาลัยเทคโนโลยีและอุตสาหกรรมการต่อเรืออยุธยา
• วิทยาลัยเทคโนโลยีพณิชยการอยุธยา
• วิทยาลัยเทคโนโลยีบริหารธุรกิจอยุธยา
• วิทยาลัยเทคโนโลยีอยุธยา

สาธิต

• โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา

ระดับมัธยมศึกษา

• โรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย
• โรงเรียนจอมสุรางค์อุปถัมภ์
• โรงเรียนอยุธยานุสรณ์
• โรงเรียนปากกรานพิทยา

สถานพยาบาลรัฐและเอกชน

• โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา โรงพยาบาลศูนย์
• โรงพยาบาลราชธานี (โรงพยาบาลเอกชน)
• โรงพยาบาลพีระเวช (โรงพยาบาลเอกชน)
• โรงพยาบาลราชธานีโรจนะ (โรงพยาบาลเอกชน)

การคมนาคม

ทางราง

สถานีอยุธยา

อำเภอพระนครศรีอยุธยามีสถานีรถไฟสองแห่งได้แก่สถานีอยุธยาในตำบลหอรัตนไชย และสถานีบ้านม้าในตำบลบ้านเกาะอยู่ถัดจากสถานีอยุธยาไปทางทิศเหนือ ทั้งสองสถานีเป็นส่วนหนึ่งของรถไฟทางไกลสายเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือ

อ้างอิง

1. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. 29 เมษายน 2460. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2020-05-07.
2. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา แผนกกฤษฎีกา เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๕ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ หน้า ๔๑,๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ง): 386. 6 พฤษภาคม 2460.
3. "พระบรมราชโองการ ประกาศ ใช้พระราชบัญญัติสุขาภิบาล เมืองกรุงเก่า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 33 (0 ก): 61–64. 11 มิถุนายน 2459.
4. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 35 (0 ก): 412. 23 มีนาคม 2461. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-10-05.
5. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๕๑ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนนามมณฑลกรุงเก่าและจังหวัดกรุงเก่า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 36 (0 ง): 25. 6 เมษายน 2462.
6. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา จังหวัดนครศรีอยุธยา พุทธศักราช ๒๔๗๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 52 (0 ก): 1692–1698. 10 ธันวาคม 2478.
7. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๔๘๑" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ก): 652–657. 14 พฤศจิกายน 2481.
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 57 (0 ง): 275. 16 เมษายน 2483.
9. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 57 (0 ก): 263–267. 30 กรกฎาคม 2483. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-14. สืบค้นเมื่อ 2020-05-08.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (33 ง): 1930–1974. 29 กรกฎาคม 2490.
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา อำเภอกรุงเก่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 66 (40 ง): 3557–3561. 20 กรกฎาคม 2492.
12. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พ.ศ. ๒๔๙๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (49 ก): 751–755. 19 มิถุนายน 2499.
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกรุงเก่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (23 ง): 625. 5 มีนาคม 2500.
14. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (25 ก): 546–548. 5 มีนาคม 2500. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-10. สืบค้นเมื่อ 2013-09-03.
15. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๐๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 79 (98 ก): (ฉบับพิเศษ) 39-43. 1 พฤศจิกายน 2505.
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (62 ง): 1567. 18 มิถุนายน 2506.
17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาล สุขาภิบาลอโยธยา อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 88 (139 ง): 3467–3469. 14 ธันวาคม 2514.
18. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-10-05.
19. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (127 ก): 1–4. 15 ธันวาคม 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-09-17. สืบค้นเมื่อ 2013-09-03.
20. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 122 (พิเศษ 84 ง): 4. 14 กันยายน 2548. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2013-09-03.

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากเว็บไซต์ ThaiTambon.com 2011-04-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน