อัชฌัตติกญาณ

การรู้เอง หรือ อัชฌัตติกญาณ (อังกฤษ: intuition) เป็นปรากฏการณ์ของใจ เป็นความสามารถในการได้ความรู้ โดยไม่ต้องอาศัยการอนุมานหรือการคิดโดยเหตุผล คำภาษาอังกฤษว่า intuition มาจากคำกริยาภาษาละตินว่า intueri ซึ่งแปลว่า "พิจารณา" หรือมาจากคำอังกฤษสมัยกลางว่า "intuit" ซึ่งแปลว่า "พิจารณา, สังเกตอย่างพินิจพิเคราะห์" มีการตีความหมายของคำต่าง ๆ กัน เริ่มตั้งแต่ เป็นความเข้าใจแบบชั่วแวบเกี่ยวกับความรู้ จนถึง เป็นเพียงหน้าที่อย่างหนึ่งของใจ แต่ว่า เป็นกระบวนการรับรู้ที่ผู้รู้จะไม่สามารถเข้าถึงได้ว่า ทำไมจึงเกิดขึ้น หรือว่า เกิดขึ้นได้อย่างไร ที่ไม่เหมือนกับความคิดโดยเหตุผล

ภาพแสดงหน้าที่ต่าง ๆ ของสมองตามหลักวิทยาศาสตร์เทียมของศาสตร์ phrenology ซึ่งเป็นศาสตร์แรก ๆ ที่ศึกษาความสัมพันธ์ของหน้าที่ของจิตใจ กับส่วนเฉพาะต่าง ๆ ของสมอง

การรู้เองเป็นประเด็นอภิปรายในศาสตร์ต่าง ๆ ตั้งแต่ปรัชญาโบราณไปจนถึงจิตวิทยาปัจจุบัน เป็นประเด็นความสนใจในศาสนา (รวมทั้งฮินดู พุทธ และอิสลาม) ในคุยหลัทธิ และในวรรณกรรมต่าง ๆ และมักจะเข้าใจผิดหรือตีความผิดว่า เป็น เป็นความจริง เป็นความเชื่อ เป็นความหมายของชีวิต หรือเรื่องอื่น ๆ และมักจะนิยมสัมพันธ์สมองซีกขวากับกระบวนการรู้เองต่าง ๆ เช่นอารมณ์ศิลป์และความคิดสร้างสรรค์แบบอื่น ๆ

มีนักวิทยาศาสตร์ที่คิดว่า การรู้เองสัมพันธ์กับความก้าวหน้าและการค้นพบใหม่ ๆ ทางวิทยาศาสตร์ มีการตั้งชื่อยอดเขาในหมู่เกาะเซาท์เชตแลนด์ (South Shetland Islands) ในทวีปแอนตาร์กติกา ว่า Intuition Peak เพื่อยกย่องบทบาทของการรู้เองทางวิทยาศาสตร์ (scientific intuition) ในความก้าวหน้าของความรู้ในหมู่มนุษย์

ดูเพิ่ม

• สามัญสำนึก
• ประชาน
• เดฌา-วูว์

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. Elbs, Oliver (2005). Neuro-Esthetics: Mapological foundations and applications (Map 2003). Munich: Peter Lang International Academic Publishers. ISBN .
2. • "ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑", ให้ความหมายของ intuition ว่า "อัชฌัตติกญาณ, การรู้เอง, สหัชญาณ"
   • แต่ "พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2552" ให้ความหมายของ "สหัช-" ว่า "ที่มีมาแต่กำเนิด" ซึ่งอาจจะตรงกับคำว่า "สัญชาตญาณ" ซึ่งแปลว่า "ความรู้ที่มีมาแต่กำเนิดของคนและสัตว์" ซึ่งผิดจากความหมายที่ให้กับคำว่า "intuition" ในบทความวิกิอังกฤษ
   • และ "พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2552" ให้ความหมายของ "อัชฌัตติก-" ว่า "ภายใน, เฉพาะตัว, ส่วนตัว, เช่น อัชฌัตติกปัญญา" ที่แม้ไม่ผิดจากความหมาย แต่ก็ยังไม่ตรงกับความหมาย
   • (ผู้แปล) คำแปลว่า "การรู้เอง" ดูเหมือนจะใกล้เคียงกับความหมายของคำมากที่สุด
3. . Oxford Dictionaries. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-12-22. สืบค้นเมื่อ 2014-12-02.
4. "intuition". Merriam Webster Dictionary. สืบค้นเมื่อ 2014-12-02.
5. "Lexitron พจนานุกรมไทย<=>อังกฤษ รุ่น 2.6". หน่วยปฏิบัติการวิจัยวิทยาการมนุษยภาษา, ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ, กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 2546.
6. Aurobindo, Sri. The synthesis of yoga. Pondicherry: Sri Aurobindo ashram trust. pp. 799–800. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2014-12-26.
7. Steinfels, Peter (1996-07-13). "Beliefs". เดอะนิวยอร์กไทมส์.
8. . cuesta.edu HTM. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-10-30. สืบค้นเมื่อ 2015-05-06.
9. . Frank.mtsu.edu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-10-30. สืบค้นเมื่อ 2013-06-16. {{}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |dearulr= ถูกละเว้น ((help))
10. "Right-Brain Hemisphere". Psychology.jrank.org. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-29. สืบค้นเมื่อ 2013-06-16.
11. Holton, Gerald; Elkana, Yehuda (1997). Albert Einstein: Historical and Cultural Perspectives. Dover Publications. p. 97. ISBN . The workings of intuition transcend those of the intellect, and as is well known, innovation is often a triumph of intuition over logic.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
12. "Intuition Peak". SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2015-05-06.

แหล่งข้อมูลอื่น ๆ

หนังสือ

• Chauran, Alexandra (2012). So You Want To Be a Psychic Intuitive. Llewellyn Worldwide. ISBN .
• Chopra, Deepak; Orloff, Judith. The Power of Intuition. Hay House, 2005. (Audio)
• Davis, Elizabeth. Women's Intuition. Celestial Arts, 1989.
• Fradet, Pierre-Alexandre, Derrida-Bergson. Sur l'immédiateté, Hermann, Paris, coll. "Hermann Philosophie", 2014.
• Hoeflich, Christine. What Everyone Believed: A Memoir of Intuition and Awakening. Between Worlds Publishing, 2008.
• Levin, Michal. Spiritual Intelligence: Awakening the Power of Your Spirituality and Intuition. Hodder & Stoughton, 2000.
• Mayer, Elizabeth Lloyd. Extraordinary Knowing: Science, Skepticism, and the Inexplicable Powers of the Human Mind. Bantam, 2008.
• McTaggart, Lynn. The Intention Experiment. Free Press, 2008.
• Saad, Ezechiel. Hasard et Intuition, French, preface by zen master Jacques Brosse. Ed. Dervy, París, 1991.
• Schulz, Mona Lisa, and Christriane Northrup. Awakening Intuition. Three Rivers Press, 1999.
• Wilde, Stuart. Intuition. Hay House, 1996. (Audio)
• Wilde, Stuart. The Sixth Sense: Including the Secrets of the Etheric Subtle Body. Hay House, 2000.

เว็บไซต์

• Nobel prize winner Daniel Kahneman on Intuition 2012-10-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• A scientific research group on intuition
• Ask Philosophers: Question on Intuition and Rationality