อักษรจาม (จาม: ꨀꨇꩉ ꨌꩌ) เป็นอักษรพราหมีที่ใช้เขียนภาษาจาม ภาษาตระกูลออสโตรนีเซียนที่มีผู้พูดเป็นชาวจามประมาณ 245,000 คนในประเทศเวียดนามและกัมพูชา ภาษานี้เขียนจากซ้ายไปขวา แนวนอนเหมือนอักษรพราหมีอื่น ๆ
อักษรจาม Akhar Cam ꨀꨇꩉ ꨌꩌ | |
---|---|
ชนิด | |
ช่วงยุค | คริสต์ศตวรรษที่ 4 -ปัจจุบัน |
ทิศทาง | Left-to-right |
ภาษาพูด | จาม, สันสกฤต |
อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | |
ระบบพี่น้อง | เขมร, กวิ, มอญเก่า, ครันถะ, ทมิฬ |
ISO 15924 | |
Cham (358), Cham | |
ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Cham |
ช่วงยูนิโคด | U+AA00-U+AA5F |
ลักษณะ
พยัญชนะ
ka | kha | ga | gha | ngâ | nga | ca | cha | ja | jha | nyâ | nya |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ꨆ | ꨇ | ꨈ | ꨉ | ꨊ | ꨋ | ꨌ | ꨍ | ꨎ | ꨏ | ꨐ | ꨑ |
nja | ta | tha | da | dha | nâ | na | nda | pa | pa | pha | ba |
ꨒ | ꨓ | ꨔ | ꨕ | ꨖ | ꨗ | ꨘ | ꨙ | ꨚ | ꨛ | ꨜ | ꨝ |
bha | mâ | ma | mba | ya | ra | la | wa | ṣa | sa | ha | |
ꨞ | ꨟ | ꨠ | ꨡ | ꨢ | ꨣ | ꨤ | ꨥ | ꨦ | ꨧ | ꨨ |
พยัญชนะกลาง
-ia | -ra | -la | -ua | |
---|---|---|---|---|
เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꨳ | ◌ꨴ | ◌ꨵ | ◌ꨶ |
ตัวอย่าง | ꨆꨳ kia | ꨆꨴ kra | ꨆꨵ kla | ꨆꨶ kua |
พยัญชนะท้าย
อักษรจามไม่ใช้ ไว้กำจัดสระ โดยพยัญชนะท้ายจะระบุด้วยหนึ่งในสามวิธี: แสดงตัวพยัญชนะท้าย, รวมเครื่องหมายเสริมสัทอักษร หรือใช้อักษร ꨥ
-k | -ng | -c | -t | -n | -p | -y | -r | -l | -w | -ṣ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ꩀ | ꩂ | ꩄ | ꩅ | ꩆ | ꩇ | ꩈ | ꩉ | ꩊ | ꨥ | ꩋ |
-ng | -m | -h | |
---|---|---|---|
เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꩃ | ◌ꩌ | ◌ꩍ |
แสดงด้วยอักษร ꨌ (ca) | ꨌꩃ | ꨌꩌ | ꨌꩍ |
สระลอย
สระหน้าหกตัวแสดงด้วยตัวอักษรที่ไม่ซ้ำกัน:
a | i | u | é | ai | o |
---|---|---|---|---|---|
ꨀ | ꨁ | ꨂ | ꨃ | ꨄ | ꨅ |
สระจม
สระหน้าตัวอื่น ๆ จะแสดงด้วยการเติมตัวเครื่องหมายเสริมสัทอักษรบนอักษร ꨀ (a) และอักษรอื่น ๆ เพื่อเปลี่ยนสระดั้งเดิมไปเป็นสระเสียงใหม่:
-ā | -i | -ī | -ei | -u | -ū | -e | -ē | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ◌ꨩ | ◌ꨪ | ◌ꨫ | ◌ꨬ | ◌ꨭ | ◌ꨭꨩ | ◌ꨮ | ◌ꨮꨩ | |
แสดงด้วยอักษร ꨆ (ka) | ꨆꨩ | ꨆꨪ | ꨆꨫ | ꨆꨬ | ꨆꨭ | ꨆꨭꨩ | ꨆꨮ | ꨆꨮꨩ | |
-é | -é | -o | -ō | -ai | -ao | -â | -â | -au | |
เครื่องหมายเสริมสัทอักษร | ꨯꨮ | ꨯꨮꨩ | ꨯ | ꨯꨩ | ꨰ | ꨯꨱ | ◌ꨲ | ◌ꨲꨩ | ◌ꨮꨭ |
แสดงด้วยอักษร ꨆ (ka) | ꨆꨯꨮ | ꨆꨯꨮꨩ | ꨆꨯ | ꨆꨯꨩ | ꨆꨰ | ꨆꨯꨱ | ꨆꨲ | ꨆꨲꨩ | ꨆꨮꨭ |
ตัวเลข
อักษรจามมีชุดตัวเลขเป็นของตนเอง:
ตัวเลขอาหรับ | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ตัวเลขจาม | ꩐ | ꩑ | ꩒ | ꩓ | ꩔ | ꩕ | ꩖ | ꩗ | ꩘ | ꩙ |
ชื่อ | thaoh ꨔꨯꨱꩍ | sa ꨧ | dua ꨕꨶ | klau ꨆꨵꨮꨭ | pak ꨚꩀ | limâ ꨤꨪꨟ | nam ꨗꩌ | tajuh ꨓꨎꨭꩍ | dalapan ꨕꨤꨚꩆ | salapan ꨧꨤꨚꩆ |
สัญลักษณ์อื่น ๆ
สัญลักษณ์ | ชื่อ | การใช้งาน |
---|---|---|
꩜ | เกลียว | จุดเริ่มต้นข้อความ |
꩝ | Danda | แยกข้อความ |
꩞ | Danda สองครั้ง | ตัวแบ่งข้อความที่มีค่าขั้นสูงสุดดีกว่า |
꩟ | Danda สามครั้ง | ตัวแบ่งข้อความที่มีค่าขั้นสูงสุดดีกว่า |
ยูนิโคด
มีการเพิ่มอักษรจามในยูนิโคดมาตรฐานในเดือนเมษายน ค.ศ. 2008 ในรุ่น 5.1.
บล็อกยูนิโคดของอักษรจามคือ U+AA00-U+AA5F:
จาม Unicode.org chart (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+AA0x | ꨀ | ꨁ | ꨂ | ꨃ | ꨄ | ꨅ | ꨆ | ꨇ | ꨈ | ꨉ | ꨊ | ꨋ | ꨌ | ꨍ | ꨎ | ꨏ |
U+AA1x | ꨐ | ꨑ | ꨒ | ꨓ | ꨔ | ꨕ | ꨖ | ꨗ | ꨘ | ꨙ | ꨚ | ꨛ | ꨜ | ꨝ | ꨞ | ꨟ |
U+AA2x | ꨠ | ꨡ | ꨢ | ꨣ | ꨤ | ꨥ | ꨦ | ꨧ | ꨨ | ꨩ | ꨪ | ꨫ | ꨬ | ꨭ | ꨮ | ꨯ |
U+AA3x | ꨰ | ꨱ | ꨲ | ꨳ | ꨴ | ꨵ | ꨶ | |||||||||
U+AA4x | ꩀ | ꩁ | ꩂ | ꩃ | ꩄ | ꩅ | ꩆ | ꩇ | ꩈ | ꩉ | ꩊ | ꩋ | ꩌ | ꩍ | ||
U+AA5x | ꩐ | ꩑ | ꩒ | ꩓ | ꩔ | ꩕ | ꩖ | ꩗ | ꩘ | ꩙ | ꩜ | ꩝ | ꩞ | ꩟ |
หมายเหตุ
- ꨀꨯꨱꩌ (U+AA00 & U+AA2F & U+AA31 & U+AA4C)
อ้างอิง
- Marrison 1975, pp. 52–59.
- Handbook of Literacy in Akshara Orthography, R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019),p.29
- Cham. In The Unicode Standard, Version 11.0 (p. 661). Mountain View, CA: Unicode Consortium.
- (2006-08-06). "Proposal for encoding the Cham script in the BMP of the UCS" (PDF).
บรรณานุกรม
- Marrison, Geoffrey Edward (1975), "The Early Cham language and its relation to Malay", , 48 (2 (228)): 52–59, JSTOR 41492110
- , (1906). Dictionnaire čam-français. Vol. 7 of Publications de l'École française d'Extrême-Orient. E. Leroux. สืบค้นเมื่อ 2011-05-15.
- Blood, Doris (1980a). Cham literacy: the struggle between old and new (a case study). Notes on Literacy 12, 6-9.
- Blood, Doris (1980b). The script as a cohesive factor in Cham society. In Notes from Indochina, Marilyn Gregersen and Dorothy Thomas (eds.), 35-44. Dallas: International Museum of Cultures.
- Blood, Doris E. 2008. The ascendancy of the Cham script: how a literacy workshop became the catalyst. International Journal of the Sociology of Language 192:45-56.
- Brunelle, Marc. 2008. Diglossia, Bilingualism, and the Revitalization of Written Eastern Cham. Language Documentation & Conservation 2.1: 28-46. (Web based journal)
- Moussay, Gerard (1971). Dictionnaire Cam-Vietnamien-Français. Phan Rang: Centre Culturel Cam.
- Trankell, Ing-Britt and Jan Ovesen (2004). Muslim minorities in Cambodia. NIASnytt 4, 22-24. (Also on Web)
- R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019). Handbook of Literacy in Akshara Orthography
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Cham script
- Omniglot Entry on Cham
- more info on Cham alphabet (in Spanish)
- Brunelle's article
- Conservation of Cham language and script on Lauthara.org
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
xksrcam cam ꨀꨇꩉ ꨌ epnxksrphrahmithiichekhiynphasacam phasatrakulxxsotrniesiynthimiphuphudepnchawcampraman 245 000 khninpraethsewiydnamaelakmphucha phasaniekhiyncaksayipkhwa aenwnxnehmuxnxksrphrahmixun xksrcam Akhar Cam ꨀꨇꩉ ꨌ chnidxksrsraprakxbchwngyukhkhriststwrrsthi 4 pccubnthisthangLeft to right phasaphudcam snskvtxksrthiekiywkhxngrabbaem chudtwxksrfiniechiy chudtwxksraexraemxik phrahmipllwaxksrcamrabbphinxngekhmr kwi mxyeka khrntha thmilISO 15924Cham 358 ChamyuniokhdyuniokhdaefngChamchwngyuniokhdU AA00 U AA5F bthkhwamniprakxbdwyinsthxksrsakl IPA sahrbkhaaenanaebuxngtnekiywkbsylksn IPA oprddu sahrbkhwamaetktangrahwang aela duthi sthxksrsakl wngelbehliymaelathblksnaxksrcamtawnxxkphyychna rupphyychna ka kha ga gha nga nga ca cha ja jha nya nyaꨆ ꨇ ꨈ ꨉ ꨊ ꨋ ꨌ ꨍ ꨎ ꨏ ꨐ ꨑnja ta tha da dha na na nda pa pa pha baꨒ ꨓ ꨔ ꨕ ꨖ ꨗ ꨘ ꨙ ꨚ ꨛ ꨜ ꨝbha ma ma mba ya ra la wa ṣa sa haꨞ ꨟ ꨠ ꨡ ꨢ ꨣ ꨤ ꨥ ꨦ ꨧ ꨨphyychnaklang phyychnaklang sylksnphyychna ia ra la uaekhruxnghmayesrimsthxksr twxyang ꨆ kia ꨆ kra ꨆ kla ꨆ kuaphyychnathay xksrcamimich iwkacdsra odyphyychnathaycarabudwyhnunginsamwithi aesdngtwphyychnathay rwmekhruxnghmayesrimsthxksr hruxichxksr ꨥ phyychnathay k ng c t n p y r l w ṣꩀ ꩂ ꩄ ꩅ ꩆ ꩇ ꩈ ꩉ ꩊ ꨥ ꩋekhruxnghmayesrimsthxksrkhxngphyychnathay ng m hekhruxnghmayesrimsthxksr aesdngdwyxksr ꨌ ca ꨌ ꨌ ꨌ sralxy srahnahktwaesdngdwytwxksrthiimsakn sracamlxy a i u e ai oꨀ ꨁ ꨂ ꨃ ꨄ ꨅsracm srahnatwxun caaesdngdwykaretimtwekhruxnghmayesrimsthxksrbnxksr ꨀ a aelaxksrxun ephuxepliynsradngedimipepnsraesiyngihm sracamcm a i i ei u u e eekhruxnghmayesrimsthxksr aesdngdwyxksr ꨆ ka ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ e e o ō ai ao a a auekhruxnghmayesrimsthxksr aesdngdwyxksr ꨆ ka ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ ꨆ twelkhxksrcammichudtwelkhepnkhxngtnexng twelkhxahrb 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9twelkhcam ꩐ ꩑ ꩒ ꩓ ꩔ ꩕ ꩖ ꩗ ꩘ ꩙chux thaoh ꨔ sa ꨧ dua ꨕ klau ꨆ pak ꨚꩀ lima ꨤ ꨟ nam ꨗ tajuh ꨓꨎ dalapan ꨕꨤꨚꩆ salapan ꨧꨤꨚꩆsylksnxun sylksnoxminxksrcamekhruxnghmaywrrkhtxn sylksn chux karichngan ekliyw cuderimtnkhxkhwam Danda aeykkhxkhwam Danda sxngkhrng twaebngkhxkhwamthimikhakhnsungsuddikwa Danda samkhrng twaebngkhxkhwamthimikhakhnsungsuddikwayuniokhdmikarephimxksrcaminyuniokhdmatrthanineduxnemsayn kh s 2008 inrun 5 1 blxkyuniokhdkhxngxksrcamkhux U AA00 U AA5F cam Unicode org chart PDF 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E FU AA0x ꨀ ꨁ ꨂ ꨃ ꨄ ꨅ ꨆ ꨇ ꨈ ꨉ ꨊ ꨋ ꨌ ꨍ ꨎ ꨏU AA1x ꨐ ꨑ ꨒ ꨓ ꨔ ꨕ ꨖ ꨗ ꨘ ꨙ ꨚ ꨛ ꨜ ꨝ ꨞ ꨟU AA2x ꨠ ꨡ ꨢ ꨣ ꨤ ꨥ ꨦ ꨧ ꨨ U AA3x U AA4x ꩀ ꩁ ꩂ ꩄ ꩅ ꩆ ꩇ ꩈ ꩉ ꩊ ꩋ U AA5x ꩐ ꩑ ꩒ ꩓ ꩔ ꩕ ꩖ ꩗ ꩘ ꩙ hmayehtuꨀ U AA00 amp U AA2F amp U AA31 amp U AA4C xangxingMarrison 1975 pp 52 59 Handbook of Literacy in Akshara Orthography R Malatesha Joshi Catherine McBride 2019 p 29 Cham In The Unicode Standard Version 11 0 p 661 Mountain View CA Unicode Consortium 2006 08 06 Proposal for encoding the Cham script in the BMP of the UCS PDF brrnanukrmMarrison Geoffrey Edward 1975 The Early Cham language and its relation to Malay 48 2 228 52 59 JSTOR 41492110 1906 Dictionnaire cam francais Vol 7 of Publications de l Ecole francaise d Extreme Orient E Leroux subkhnemux 2011 05 15 Blood Doris 1980a Cham literacy the struggle between old and new a case study Notes on Literacy 12 6 9 Blood Doris 1980b The script as a cohesive factor in Cham society In Notes from Indochina Marilyn Gregersen and Dorothy Thomas eds 35 44 Dallas International Museum of Cultures Blood Doris E 2008 The ascendancy of the Cham script how a literacy workshop became the catalyst International Journal of the Sociology of Language 192 45 56 Brunelle Marc 2008 Diglossia Bilingualism and the Revitalization of Written Eastern Cham Language Documentation amp Conservation 2 1 28 46 Web based journal Moussay Gerard 1971 Dictionnaire Cam Vietnamien Francais Phan Rang Centre Culturel Cam Trankell Ing Britt and Jan Ovesen 2004 Muslim minorities in Cambodia NIASnytt 4 22 24 Also on Web R Malatesha Joshi Catherine McBride 2019 Handbook of Literacy in Akshara Orthographyaehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb Cham script Omniglot Entry on Cham more info on Cham alphabet in Spanish Brunelle s article Conservation of Cham language and script on Lauthara org