พระราชน โรธร งส หร อ หลวงป เทสก เทสร งส 26 เมษายน พ ศ 2445 17 ธ นวาคม พ ศ 2537 เป นพระเถระฝ ายว ป สสนาธ ระสายพระป าในประ

พระราชนิโรธรังสี หรือ หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี (26 เมษายน พ.ศ. 2445 - 17 ธันวาคม พ.ศ. 2537) เป็นพระเถระฝ่ายวิปัสสนาธุระ สายพระป่าในประเทศไทยที่มีชื่อเสียง ศิษย์หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต

พระราชนิโรธรังสี (เทสก์ เทสรํสี)

คำนำหน้าชื่อ	พระเดชพระคุณ
ชื่ออื่น	หลวงปู่เทสก์
ส่วนบุคคล
เกิด	26 เมษายน พ.ศ. 2445
มรณภาพ	17 ธันวาคม พ.ศ. 2537 (92 ปี 235 วัน)
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดหินหมากเป้ง หนองคาย
อุปสมบท	16 พฤษภาคม พ.ศ. 2466
พรรษา	71

ปฐมวัย บรรพชาและอุปสมบท

หลวงปู่เทสก์ สกุลเดิม เรี่ยวแรง กำเนิดเมื่อวันที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2445 (ปีขาล) ในครอบครัวชาวนา เป็นบุตรของนายอุส่าห์ และนางครั่ง เรี่ยวแรง ที่บ้านนาสีดา ตำบลกลางใหญ่ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี

เมื่ออายุ 18 ปี มีโอกาสติดตาม พระอาจารย์สิงห์ ขันตยาคโม ออกธุดงค์ และบรรพชาเป็นสามเณร ที่วัดบ้านเค็งใหญ่ โดยมีพระอาจารย์ลุย เป็นอุปัชฌาย์ ต่อมาไป ศึกษาธรรมที่วัดสุทัศนาราม เมืองอุบล และเรียนหนังสือที่วัดศรีทอง จนกระทั่งวันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2466 ได้อุปสมบท ณ พัทสีมาวัดสุทัศนาราม โดยมีพระมหารัฐเป็นพระอุปัชฌาย์ พระมหาปิ่น ปัญญาพโล เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ต่อมาได้ออกธุดงคไปกับพระอาจารย์สิงห์ ขันตยาคโม ได้มีโอกาสวาสนากราบนมัสการพระเดชพระคุณหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่บ้านค้อ อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี ทำให้มีกำลังจิต กำลังใจในการปฏิบัติธรรมบำเพ็ญความเพียรอย่างยิ่ง

พระราชนิโรธรังสีคัมภีรปัญญาวิศิษฏ์ (หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี) ถ่าย ณ วัดหินหมากเป้ง อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย ราว พ.ศ. 2534

จาริกธุดงค์

ครั้งสมัยที่ท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโตไปพำนักทางภาคเหนือ หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี ได้จาริกธุดงค์กับพระอาจารย์อ่อนสีไปกราบท่านอาจารย์ใหญ่ที่ป่าเมี่ยง ดอยแม่ปั๋ง เชียงใหม่ และได้ปฏิบัติธรรมในภาคเหนือ ถิ่นมูเซอร์ และมาโปรดสาธุชนบริเวณจังหวัดลำพูน จนกลับมาภาคอีสาน พำนักที่วัดอรัญญวาสี ท่าบ่อ จังหวัดหนองคาย ปี พ.ศ. 2492 ไปเยี่ยมหลวงปู่มั่นที่อาพาธ ที่วัดบ้านหนองผือ ต.นาใน อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร จนกระทั่งท่านพระอาจารย์ใหญ่ละสังขาร ต่อมาปี พ.ศ. 2493 ท่านไปจำพรรษาที่จังหวัดภูเก็ตและเผยแผ่ศาสนธรรมในภาคใต้ร่วมกับหมู่คณะ โดยพำนักที่ภูเก็ต พังงา และกระบี่ นานถึง 15 ปี ก่อนกลับมาพักจำพรรษาที่วัดถ้ำขาม จังหวัดสกลนคร ปีต่อมาจาริกมาที่วัดหินหมากเป้ง อำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย ซึ่งตั้งอยู่ริมแม่น้ำโขง บรรยากาศดีเหมาะแก่การเจริญธรรมสัมมาปฏิบัติ

หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี เป็นสมณะผู้สมบูรณ์ด้วยศีลาจารวัตรอันงดงามยิ่ง เป็นผู้นำศรัทธาในการอบรมสั่งสอนธรรมและนำสร้างศาสนสถานเพื่อการจรรโลงพระพุทธศาสนาหลายแห่งในถิ่นแถบอีสาน เป็นปูชนียาจารย์ของชนทุกระดับชั้น

มรณภาพ

ในปัจฉิมวัยท่านไปพำนักที่วัดถ้ำขาม และละสังขารด้วยอาการสงบ เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2537 เวลาประมาณ 21.45 น สิริอายุได้ 93 ปี พรรษา 71 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้พระราชทานน้ำหลวงสรงศพและทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานหีบทองทึบ และทรงรับงานบำเพ็ญกุศลอยู่ในพระบรมราชานุเคราะห์ พิธีพระราชทานเพลิงศพ หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี จัดขึ้นที่วัดหินหมากเป้ง นับเป็นงานพระราชทานเพลิงศพพระเถราจารย์ครั้งประวัติศาสตร์ และในปัจจุบันวันที่ 17 ธันวาคม สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จะให้ผู้แทนพระองค์นำแจกันดอกไม้วางหน้าพระอัฐิหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี ณ วัดหินหมากเป้ง เป็นประจำทุกปี

สมณศักดิ์

5 ธันวาคม พ.ศ. 2498 เป็นพระครูสัญญาบัตรที่ พระครูนิโรธรังสี
5 ธันวาคม พ.ศ. 2500 เป็นพระราชาคณะยกฝ่ายวิปัสสนาธุระที่ พระนิโรธรังสี คัมภีรปัญญาจารย์
5 ธันวาคม พ.ศ. 2533 เป็นพระราชาคณะชั้นราชฝ่ายวิปัสสนาธุระที่ พระราชนิโรธรังสี คัมภีรปัญญาวิศิษฏ์ ยติคณิสสร บวรสังฆาราม อรัณยวาสี

สานุศิษย์สำคัญ

พระอุดมญาณโมลี (จันทร์ศรี จนฺททีโป) วัดโพธิสมภรณ์ จังหวัดอุดรธานี
วัดอรัญบรรพต จังหวัดหนองคาย
พระอุดมสังวรวิสุทธิเถร (พระอาจารย์วัน อุตฺตโม) วัดถ้ำอภัยดำรงธรรม จังหวัดสกลนคร
วัดป่าพระสถิตย์ จังหวัดหนองคาย
พระครูวิโรจน์ธรรมาจารย์ (ปิ่น ชลิโต) วัดอริยวงศาราม จังหวัดราชบุรี
พระครูญาณานุโยค (พระอาจารย์กันต์ ชนสาโร) วัดประชาสันติ จังหวัดพังงา
พระโพธิธรรมาจารย์เถร (สุวัจน์ สุวโจ) วัดป่าเขาน้อย จังหวัดบุรีรัมย์
วัดถ้ำกกดู่ จังหวัดอุดรธานี
พระราชสังวรญาณ (พุธ ฐานิโย) วัดป่าสาละวัน จังหวัดนครราชสีมา
วัดสระมงคล จังหวัดนครปฐม
วัดบรรพตคีรี (ภูจ้อก้อ) จังหวัดมุกดาหาร
วัดมหาธาตุแหลมสัก อำเภออ่าวลึก จังหวัดกระบี่
พระอาจารย์เม้า ธมฺมตฺตโม
พระโสภณคุณาธาร (พระอาจารย์มหาเนียม สุวโจ) วัดเจริญสมณกิจ (หลังศาล) จังหวัดภูเก็ต
พระครูเขมคุณโสภณ (พระอาจารย์จันทร์แรม เขมสิริ) วัดเกาะแก้วธุดงคสถาน จังหวัดบุรีรัมย์
วัดจันทรังสี (นาสีดา) จังหวัดอุดรธานี
พระอาจารย์พูน จิตฺตธมฺโม
พระอาจารย์อรุณ (หรั่ง) อุตฺตโม วัดพระบาทนาสิงห์ อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดหนองคาย
พระอาจารย์รินทร์ทอง (ลิ้นทอง) กิตฺติสทฺโท วัดพุทธิการาม จังหวัดสงขลา
พระอาจารย์คำบ่อ ฐิตปญฺโญ วัดใหม่บ้านตาล จังหวัดสกลนคร
พระสุทธิสารมุนี (พระอาจารย์บุญรักษ์ ฐิตปุญฺโญ) วัดสำราญนิเวศ จังหวัดอำนาจเจริญ
พระอาจารย์ประสาร สุมโน วัดป่าหนองไคร้ จังหวัดยโสธร
วัดพุทธบูชา กรุงเทพมหานคร
พระอาจารย์เอียน ฐิตวิริโย วัดป่าโคกมอน จังหวัดสุรินทร์
พระอาจารย์เปลี่ยน ปญฺญาปทีโป วัดอรัญญวิเวก จังหวัดเชียงใหม่
หลวงพ่อสุบรรณ สิริธโร วัดถ้ำผาเกิ้ง อำเภอเวียง จังหวัดขอนแก่น
พระครูภาวนาจิตสุนทร (สมจิตร จิตฺตสํวโร) วัดอรัญญิกาวาส จังหวัดอุดรธานี
พระอาจารย์อุทัย ธมฺมวโร วัดภูย่าอู่ จังหวัดอุดรธานี
พระครูบุญสโมธาน พระอาจารย์รวม โอภาโส วัดป่าหนองนาโท อำเภอโพธิ์ชัย จังหวัดร้อยเอ็ด
พระอาจารย์อุทัย (ติ๊ก) ฌานุตฺตโม วัดป่าห้วยลาด จังหวัดเลย
พระอาจารย์ประสพ วรจิตโต วัดป่าภูรินทร์ จังหวัดอุดรธานี
พระครูพิสุทธิธรรมรังสี วัดป่าวังน้ำมอก จังหวัดหนองคาย
พระครูธรรมญาณโสภณ วัดถ้ำฮ้าน จังหวัดหนองคาย
พระครูโกวิทสังฆการ (อรรฆวรรธน์ รตนปญฺโญ) วัดป่าชัยเจริญ จังหวัดอุดรธานี
พระครูวิสุทธคุณรังสี วัดหินหมากเป้ง จังหวัดหนองคาย
พระอาจารย์พิชิต ชิตมาโร วัดป่ากุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์
หลวงปู่บุญตา ปสันนจิตโต วัดลุมพินี จังหวัดหนองคาย
พระอาจารย์มานะ ยสวัฑโฒ วัดป่าโป่งแยงพัฒนาราม จังหวัดเชียงใหม่
พระอาจารย์ไพบูรณ์ โกวิโล วัดหินหมากเป้ง จังหวัดหนองคาย
หลวงปู่คำไพ รักขิตตจิตโต (พระอุปัฏฐาก) วัดหินหมากเป้ง จังหวัดหนองคาย
พระครูภาวนาโกศล วิ. (ชาญ ธมฺมชโย) วัดป่าเขาล้อม จังหวัดฉะเชิงเทรา
แม่ชีพิมพา(น้อย) วงศาอุดม วัดหินหมากเป้ง จังหวัดหนองคาย

อ้างอิง

ประวัติพระสงฆ์ไทย
เว็บไซต์วัดหินหมากเป้ง 2007-08-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 72, ตอนที่ 95 ง, 13 ธันวาคม 2498, หน้า 3013
ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 74, ตอนที่ 107 ง, 17 ธันวาคม 2500, หน้า 2956
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 107, ตอนที่ 242 ง ฉบับพิเศษ, 5 ธันวาคม 2533, หน้า 3

แหล่งข้อมูลอื่น

อ่านฟังธรรมะ หลวงปู่เทสก์ http://tesray.com
อัตตโนประวัติ หลวงปู่เทสก์ อัตตโนประวัติ

[1] ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 72, ตอนที่ 95 ง, 13 ธันวาคม 2498, หน้า 3013

[2] ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 74, ตอนที่ 107 ง, 17 ธันวาคม 2500, หน้า 2956

[3] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์, เล่ม 107, ตอนที่ 242 ง ฉบับพิเศษ, 5 ธันวาคม 2533, หน้า 3