พระสุริโยทัย หรือคำให้การชาวกรุงเก่าออกพระนามว่าพระมหาเทวี เป็นพระอัครมเหสีในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 15 ของอาณาจักรอยุธยาสมัยราชวงศ์สุพรรณภูมิ พระสุริโยทัยตามพงศาวดารหลวงประเสริฐฯ กล่าวเพียงแค่เป็นอัครมเหสีผู้เสียสละพระชนม์ชีพเพื่อปกป้องพระราชสวามีในสงครามพระเจ้าตะเบ็งชเวตี้ในปี พ.ศ. 2092 จึงได้รับยกย่องเป็นวีรสตรี
พระสุริโยทัย | |
---|---|
พระอัครมเหสีกรุงศรีอยุธยา | |
ดำรงพระยศ | พ.ศ. 2091 |
ก่อนหน้า | นางพระยาแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์ |
ถัดไป | พระวิสุทธิกษัตรีย์ |
สวรรคต | 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2091 |
พระราชสวามี | สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ |
พระราชบุตร | พระราเมศวร สมเด็จพระมหินทราธิราช พระวิสุทธิกษัตรีย์ พระบรมดิลก พระเทพกษัตรีย์ |
ราชวงศ์ | สุพรรณภูมิ |
พระราชประวัติ
พระสุริโยทัยทรงเป็นพระอัครมเหสีในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ในขณะที่สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ขึ้นครองราชสมบัติกรุงศรีอยุธยาต่อจากขุนวรวงศาธิราชได้เพียง 7 เดือน เมื่อ พ.ศ. 2091 พระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้และมหาอุปราชาบุเรงนองยกกองทัพพม่าเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์และเข้ามาตั้งค่ายล้อมพระนคร การศึกครั้งนั้นเป็นที่เลื่องลือถึงวีรกรรมของพระสุริโยทัย เพราะขณะพระเจ้าแปรตะโดธรรมราชาที่ 1 กำลังปะทะกับสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พระนางได้ไสช้างพระที่นั่งเข้าขวางด้วยเกรงว่าพระราชสวามีจะเป็นอันตราย จนถูกพระแสงของ้าวฟันพระอังสาขาดสะพายแล่ง สวรรคตอยู่บนคอช้าง เมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น 6 ค่ำ เดือน 4 ปีจุลศักราช 910 ตรงกับวันเดือนปีทางสุริยคติคือวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2091 เมื่อสงครามยุติลง สมเด็จพระมหาจักรพรรดิได้ทรงปลงพระบรมศพของพระนางและสถาปนาสถานที่ปลงพระศพเป็นวัดศพสวรรค์ (หรือวัดสวนหลวงสบสวรรค์ในปัจจุบัน)
พระวีรกรรมในหลักฐานไทย
พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุว่า เมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2090 สมเด็จพระมหาจักรพรรดิเสด็จออกไปดูกำลังข้าศึกที่ภูเขาทอง พระสุริโยทัยพร้อมด้วยพระราชโอรสพระราชธิดารวม 4 พระองค์ตามเสด็จด้วย โดยพระองค์ทรงแต่งกายอย่างพระมหาอุปราช ทรงช้างพลายทรงสุริยกษัตริย์สูง 6 ศอก ครั้นยกกองทัพออกไปบริเวณทุ่งภูเขาทอง กองทัพอยุธยาปะทะกับกองทัพพระเจ้าแปร ซึ่งเป็นทัพหน้าของพม่า ช้างทรงของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเกิดเสียทีหันหลังหนีจากข้าศึก พระเจ้าแปรก็ทรงขับช้างไล่ตามมาอย่างกระชั้นชิด พระสุริโยทัยทอดพระเนตรเห็นพระราชสวามีกำลังอยู่ในอันตรายจึงรีบขับช้างเข้าขวางพระเจ้าแปร ทำให้ทรงไม่สามารถติดตามต่อไปได้ พระเจ้าแปรจึงทำยุทธหัตถีกับพระสุริโยทัย เนื่องจากพระนางอยู่ในลักษณะเสียเปรียบ ช้างพระเจ้าแปรได้เสยช้างพระสุริโยทัย จนเท้าหน้าทั้งสองลอยพ้นพื้นดิน แล้วพระเจ้าแปรจึงฟันพระสุริโยทัยด้วยพระแสงของ้าวต้องพระอังสาขาดถึงราวพระถัน ส่วนพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ ระบุว่ามีพระราชธิดาสิ้นพระชนม์บนคอช้างด้วย
ถึงแม้ว่าจะมีการสร้างพระราชานุสาวรีย์ขึ้นเฉลิมพระเกียรติพระองค์ขึ้นหลายแห่งในประเทศไทย แต่ตัวตนและความเสียสละของพระองค์ยังเป็นหัวข้อที่ยังเป็นที่โต้เถียงกันอยู่ เนื่องจากความจริงที่ว่าพระนามของพระองค์มิได้ถูกกล่าวถึงหรือบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์พม่าเลย และข้อเท็จจริงทั้งหมดเกี่ยวกับชีวิตของพระองค์ถูกคัดมาจากบางตอนของจดหมายเหตุกรุงศรีอยุธยาและการบรรยายของนักสำรวจชาวโปรตุเกส โดมิงกู เซชัส (Domingo Seixas)
พระราชโอรสและพระราชธิดา
พระสุริโยทัยมีพระราชโอรสพระราชธิดา 5 พระองค์ ซึ่งน่าจะเรียงลำดับดังนี้
- พระราเมศวร พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ ถูกจับเป็นองค์ประกันแก่พม่า และสิ้นพระชนม์ระหว่างไปหงสาวดี
- พระมหินทร์ พระราชโอรสองค์รอง ต่อมาได้ขึ้นครองราชย์เป็นสมเด็จพระมหินทราธิราช กษัตริย์องค์สุดท้ายก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 ใน พ.ศ. 2112
- พระสวัสดิราช พระราชธิดา ต่อมาได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นพระวิสุทธิกษัตรีย์ พระอัครมเหสีในสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชและเป็นพระมารดาในพระสุพรรณกัลยา สมเด็จพระนเรศวรมหาราช และสมเด็จพระเอกาทศรถ
- พระบรมดิลก พระราชธิดา เสียพระชนม์ชีพพร้อมพระมารดาในสงครามคราวเสียพระสุริโยไท
- พระเทพกษัตรี พระราชธิดา ภายหลังถูกส่งตัวถวายแด่สมเด็จพระไชยเชษฐาธิราชแห่งอาณาจักรล้านช้าง ซึ่งระหว่างการเดินทางถึงชายแดนสยามประเทศพระนางถูกพระเจ้าบุเรงนองชิงตัวไปยังกรุงหงสาวดี
พระราชานุสาวรีย์
หลังสงคราม สมเด็จพระมหาจักรพรรดิได้พระราชทานเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระสุริโยทัยที่สวนหลวง แล้วสร้างวัดอุทิศพระราชกุศลพระราชทาน คือ วัดสวนหลวงสบสวรรค์ สถูปขนาดใหญ่ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเก็บพระบรมอัฐิของสมเด็จพระสุริโยทัย ถูกเรียกว่า เจดีย์พระศรีสุริโยทัย
ต่อมาในปี พ.ศ. 2534 ได้มีโครงการก่อสร้างพระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระสุริโยทัย ในบริเวณ ตำบลบ้านใหม่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระสุริโยทัยและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในวโรกาสทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ ในปี พ.ศ. 2535
วัฒนธรรมสมัยนิยม
ได้มีการนำพระราชประวัติของสมเด็จพระสุริโยทัยมาสร้างเป็นละครโทรทัศน์ ในปี พ.ศ. 2535 ทางช่อง 3 โดยมีกาญจนา จินดาวัฒน์ รับบทเป็นสมเด็จพระสุริโยทัย และภาพยนตร์จากการกำกับของหม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล ในปี พ.ศ. 2544 โดยมีหม่อมหลวงปิยาภัสร์ ภิรมย์ภักดี รับบทเดียวกัน
ภาพยนตร์อิงประวัติศาสตร์เรื่อง "สุริโยไท" ซึ่งออกฉายในปี พ.ศ. 2544 เนื้อหากล่าวถึงตั้งแต่การสวรรคตของสมเด็จพระไชยราชาธิราช เหตุการณ์ซึ่งนำไปสู่สงครามและยุทธหัตถี และนำไปสู่การสวรรคตของสมเด็จพระสุริโยทัย ภาพยนตร์ใช้ต้นทุนสร้าง 550 ล้านบาท
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- คำให้การชาวกรุงเก่า, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 497
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม), หน้า 90
- วีรสตรีไทย: สมเด็จพระสุริโยทัย 2010-02-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สารานุกรมไทยฉบับเยาวชนฯ ฉบับที่ ๒๑. สืบค้น 28 สิงหาคม 2553
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม), หน้า 79
- Wood, William A. R. (1924). History of Siam. Thailand: Chalermit Press. . p. 113.
- Prince Damrong Rajanubhab, Disuankumaan (Originally in 1917, 2001 edition). Our Wars With The Burmese: Thai-Burmese Conflict 1539-1767. Thailand: White Lotus Co. Ltd. . p. 19 อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "Damrong 19" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน - พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม), หน้า 81
- ฉบับหลวงประเสริฐ, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 497
- Wood, William A. R. (1924). History of Siam. Thailand: Chalermit Press. . p. 112.
- Prince Damrong Rajanubhab, Disuankumaan (Originally in 1917, 2001 edition). Our Wars With The Burmese: Thai-Burmese Conflict 1539-1767. Thailand: White Lotus Co. Ltd. . p.11.
- Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Laurier Books Ltd. . p. 159
- A Historical Divide 2010-06-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Subhatra Bhumiprabhas. Retrieved 2010-03-04
- Suriyothai: The Sun and The Moon.Retrieved 2010-03-04 2006-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- บรรณานุกรม
- มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา, 2554. 264 หน้า. ISBN
- ประชุมพงศาวดารภาคที่ 82 เรื่องพระราชพงศาวดารกรุงสยามจากต้นฉบับของบริติชมิวเซียมกรุงลอนดอน. กรุงเทพฯ : พิมพ์ครั้งที่ 2, กรมศิลปากร, 2537. 423 หน้า. ISBN
- พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง, 2558. 558 หน้า. หน้า (38)-(39), (41). ISBN
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phrasurioythy hruxkhaihkarchawkrungekaxxkphranamwaphramhaethwi epnphraxkhrmehsiinsmedcphramhackrphrrdi phramhakstriyrchkalthi 15 khxngxanackrxyuthyasmyrachwngssuphrrnphumi phrasurioythytamphngsawdarhlwngpraesrith klawephiyngaekhepnxkhrmehsiphuesiyslaphrachnmchiphephuxpkpxngphrarachswamiinsngkhramphraecataebngchewtiinpi ph s 2092 cungidrbykyxngepnwirstriphrasurioythyphraxkhrmehsikrungsrixyuthyadarngphraysph s 2091kxnhnanangphrayaaemxyuhwsrisudacnthrthdipphrawisuththikstriyswrrkht3 kumphaphnth ph s 2091phrarachswamismedcphramhackrphrrdiphrarachbutrphraraemswr smedcphramhinthrathirach phrawisuththikstriy phrabrmdilk phraethphkstriyrachwngssuphrrnphumiphrarachprawtiphrasurioythythrngepnphraxkhrmehsiinsmedcphramhackrphrrdi inkhnathismedcphramhackrphrrdi khunkhrxngrachsmbtikrungsrixyuthyatxcakkhunwrwngsathirachidephiyng 7 eduxn emux ph s 2091 phraecataebngchaewtiaelamhaxuprachabuerngnxngykkxngthphphmaekhamathangdanecdiysamxngkhaelaekhamatngkhaylxmphrankhr karsukkhrngnnepnthieluxngluxthungwirkrrmkhxngphrasurioythy ephraakhnaphraecaaeprtaodthrrmrachathi 1 kalngpathakbsmedcphramhackrphrrdi phranangidischangphrathinngekhakhwangdwyekrngwaphrarachswamicaepnxntray cnthukphraaesngkhxngawfnphraxngsakhadsaphayaelng swrrkhtxyubnkhxchang emuxwnxathity khun 6 kha eduxn 4 piculskrach 910 trngkbwneduxnpithangsuriykhtikhuxwnthi 3 kumphaphnth ph s 2091 emuxsngkhramyutilng smedcphramhackrphrrdiidthrngplngphrabrmsphkhxngphranangaelasthapnasthanthiplngphrasphepnwdsphswrrkh hruxwdswnhlwngsbswrrkhinpccubn phrawirkrrminhlkthanithyphrasurioythy klang ischangekhakhwangchangsmedcphramhackrphrrdi khwa sungkalngesiythichangphraecaaepr say insngkhramphraecataebngchewti citrkrrmfiphrahtthsmedcphraecabrmwngsethx ecafakrmphrayanrisranuwdtiwngs phrarachphngsawdar chbbphncnthnumas ecim rabuwa emuxwnthi 3 kumphaphnth ph s 2090 smedcphramhackrphrrdiesdcxxkipdukalngkhasukthiphuekhathxng phrasurioythyphrxmdwyphrarachoxrsphrarachthidarwm 4 phraxngkhtamesdcdwy odyphraxngkhthrngaetngkayxyangphramhaxuprach thrngchangphlaythrngsuriykstriysung 6 sxk khrnykkxngthphxxkipbriewnthungphuekhathxng kxngthphxyuthyapathakbkxngthphphraecaaepr sungepnthphhnakhxngphma changthrngkhxngsmedcphramhackrphrrdiekidesiythihnhlnghnicakkhasuk phraecaaeprkthrngkhbchangiltammaxyangkrachnchid phrasurioythythxdphraentrehnphrarachswamikalngxyuinxntraycungribkhbchangekhakhwangphraecaaepr thaihthrngimsamarthtidtamtxipid phraecaaeprcungthayuththhtthikbphrasurioythy enuxngcakphranangxyuinlksnaesiyepriyb changphraecaaepridesychangphrasurioythy cnethahnathngsxnglxyphnphundin aelwphraecaaeprcungfnphrasurioythydwyphraaesngkhxngawtxngphraxngsakhadthungrawphrathn swnphrarachphngsawdarkrungeka chbbhlwngpraesrithxksrniti rabuwamiphrarachthidasinphrachnmbnkhxchangdwy thungaemwacamikarsrangphrarachanusawriykhunechlimphraekiyrtiphraxngkhkhunhlayaehnginpraethsithy aettwtnaelakhwamesiyslakhxngphraxngkhyngepnhwkhxthiyngepnthiotethiyngknxyu enuxngcakkhwamcringthiwaphranamkhxngphraxngkhmiidthukklawthunghruxbnthukiwinprawtisastrphmaely aelakhxethccringthnghmdekiywkbchiwitkhxngphraxngkhthukkhdmacakbangtxnkhxngcdhmayehtukrungsrixyuthyaaelakarbrryaykhxngnksarwcchawoprtueks odmingku eschs Domingo Seixas phrarachoxrsaelaphrarachthidaphrasurioythymiphrarachoxrsphrarachthida 5 phraxngkh sungnacaeriyngladbdngni phraraemswr phrarachoxrsphraxngkhihy thukcbepnxngkhpraknaekphma aelasinphrachnmrahwangiphngsawdi phramhinthr phrarachoxrsxngkhrxng txmaidkhunkhrxngrachyepnsmedcphramhinthrathirach kstriyxngkhsudthaykxnesiykrungsrixyuthyakhrngthi 1 in ph s 2112 phraswsdirach phrarachthida txmaidrbkarsthapnakhunepnphrawisuththikstriy phraxkhrmehsiinsmedcphramhathrrmrachathirachaelaepnphramardainphrasuphrrnklya smedcphranerswrmharach aelasmedcphraexkathsrth phrabrmdilk phrarachthida esiyphrachnmchiphphrxmphramardainsngkhramkhrawesiyphrasurioyith phraethphkstri phrarachthida phayhlngthuksngtwthwayaedsmedcphraichyechsthathirachaehngxanackrlanchang sungrahwangkaredinthangthungchayaednsyampraethsphranangthukphraecabuerngnxngchingtwipyngkrunghngsawdiphrarachanusawriyhlngsngkhram smedcphramhackrphrrdiidphrarachthanephlingphrabrmsphsmedcphrasurioythythiswnhlwng aelwsrangwdxuthisphrarachkuslphrarachthan khux wdswnhlwngsbswrrkh sthupkhnadihysungsrangkhunephuxekbphrabrmxthikhxngsmedcphrasurioythy thukeriykwa ecdiyphrasrisurioythy txmainpi ph s 2534 idmiokhrngkarkxsrangphrarachanusawriysmedcphrasurioythy inbriewn tablbanihm cnghwdphrankhrsrixyuthya epnkarechlimphraekiyrtismedcphrasurioythyaelasmedcphranangecasirikiti phrabrmrachininath inworkasthrngecriyphrachnmphrrsakhrb 5 rxb inpi ph s 2535wthnthrrmsmyniymidmikarnaphrarachprawtikhxngsmedcphrasurioythymasrangepnlakhrothrthsn inpi ph s 2535 thangchxng 3 odymikaycna cindawthn rbbthepnsmedcphrasurioythy aelaphaphyntrcakkarkakbkhxnghmxmecachatriechlim yukhl inpi ph s 2544 odymihmxmhlwngpiyaphsr phirmyphkdi rbbthediywkn phaphyntrxingprawtisastreruxng surioyith sungxxkchayinpi ph s 2544 enuxhaklawthungtngaetkarswrrkhtkhxngsmedcphraichyrachathirach ehtukarnsungnaipsusngkhramaelayuththhtthi aelanaipsukarswrrkhtkhxngsmedcphrasurioythy phaphyntrichtnthunsrang 550 lanbathxangxingwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb phrasurioythy echingxrrthkhaihkarchawkrungeka phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 497 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim hna 90 wirstriithy smedcphrasurioythy 2010 02 19 thi ewyaebkaemchchin saranukrmithychbbeyawchn chbbthi 21 subkhn 28 singhakhm 2553 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim hna 79 Wood William A R 1924 History of Siam Thailand Chalermit Press ISBN 1931541108 p 113 Prince Damrong Rajanubhab Disuankumaan Originally in 1917 2001 edition Our Wars With The Burmese Thai Burmese Conflict 1539 1767 Thailand White Lotus Co Ltd ISBN 9747534584 p 19 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imsmehtusmphl miniyamchux Damrong 19 hlaykhrngdwyenuxhatangkn phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim hna 81 chbbhlwngpraesrith phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun hna 497 Wood William A R 1924 History of Siam Thailand Chalermit Press ISBN 1931541108 p 112 Prince Damrong Rajanubhab Disuankumaan Originally in 1917 2001 edition Our Wars With The Burmese Thai Burmese Conflict 1539 1767 Thailand White Lotus Co Ltd ISBN 9747534584 p 11 Harvey G E 1925 History of Burma From the Earliest Times to 10 March 1824 London Laurier Books Ltd ISBN 8120613651 p 159 A Historical Divide 2010 06 12 thi ewyaebkaemchchin Subhatra Bhumiprabhas Retrieved 2010 03 04 Suriyothai The Sun and The Moon Retrieved 2010 03 04 2006 05 14 thi ewyaebkaemchchin brrnanukrmmulnithismedcphraethphrtnrachsuda namanukrmphramhakstriyithy krungethph mulnithismedcphraethphrtnrachsuda 2554 264 hna ISBN 978 616 7308 25 8 prachumphngsawdarphakhthi 82 eruxngphrarachphngsawdarkrungsyamcaktnchbbkhxngbritichmiwesiymkrunglxndxn krungethph phimphkhrngthi 2 krmsilpakr 2537 423 hna ISBN 974 419 025 6 phrarachphngsawdar chbbsmedcphraphnrtn wdphraechtuphn trwcsxbcharacakexksartwekhiyn krungethph xmrinthrphrinting aexnd phblichching 2558 558 hna hna 38 39 41 ISBN 978 616 92351 0 1 phrarachphngsawdarkrungsrixyuthya chbbphncnthnumas ecim aelaexksarxun nnthburi sripyya 2553 800 hna ISBN 978 616 7146 08 9 sthaniyxypraethsithysthaniyxyprawtisastr