สนธิสัญญาที่ไม่เป็นธรรม

สนธิสัญญาไม่เสมอภาค (อังกฤษ: unequal treaty) เป็นชื่อที่ชาวจีนตั้งให้กับชุดสนธิสัญญา ที่ลงนามระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ระหว่างจีน (ส่วนใหญ่หมายถึง ราชวงศ์ชิง ) กับมหาอำนาจตะวันตกต่าง ๆ (โดยเฉพาะ จักรวรรดิอังกฤษ ฝรั่งเศส จักรวรรดิเยอรมัน สหรัฐอเมริกาและจักรวรรดิรัสเซีย) และจักรวรรดิญี่ปุ่น ข้อตกลงซึ่งมักบรรลุหลังจากความพ่ายแพ้ทางทหารหรือการข่มขู่จะรุกรานทางทหาร โดยมีเงื่อนไขที่ได้ประโยชน์ฝ่ายเดียว โดยกำหนดให้จีนต้องยกดินแดน จ่ายค่าปฏิกรรมสงคราม เปิดท่าเรือตามสนธิสัญญา ยกเลิกอำนาจการกำหนดภาษีศุลกากรด้วยตนเอง และการให้สิทธิสภาพนอกอาณาเขตแก่พลเมืองต่างชาติ

สนธิสัญญาไม่เสมอภาค
ชื่อภาษาจีน
อักษรจีนตัวเต็ม	不平等條約
อักษรจีนตัวย่อ	不平等条约
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน bù-píngděng tiáoyuē เวด-ไจลส์ pu1 p'ing2 teng3 t'iao2 yüeh1 ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน ยฺหวิดเพ็ง bat1 ping4 dang2 tiu4 joek3
ชื่อภาษาเกาหลี
ฮันกึล	불평등 조약
ฮันจา	不平等條約
การถอดเสียง อาร์อาร์ bul-pyeong-deung jo-yak เอ็มอาร์ pul-p'yŏng-dŭng cho-yak
ชื่อภาษาญี่ปุ่น
คันจิ	不平等条約
คานะ	ふびょうどうじょうやく
การถอดเสียง โรมาจิ fu byōdō jōyaku

ด้วยกระแสชาตินิยมจีนและการต่อต้านจักรวรรดินิยมที่เพิ่มขึ้นในคริสต์ทศวรรษ 1920 ทั้งพรรคก๊กมินตั๋งและพรรคคอมมิวนิสต์จีนใช้แนวคิดนี้เพื่ออธิบายถึงประสบการณ์ของจีนในการสูญเสียอำนาจอธิปไตย ระหว่างปี 1840 ถึง 1950 คำว่า "สนธิสัญญาไม่เสมอภาค" นั้นมีความเกี่ยวข้องกับแนวคิดของ"ศตวรรษแห่งความอัปยศอดสู"ของจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการต้องยอมยกดินแดนให้เป็นเขตเช่าแก่มหาอำนาจต่างชาติ และการสูญเสียอำนาจการตั้งภาษีศุลกากรผ่านท่าเรือตามสนธิสัญญา

ญี่ปุ่นและเกาหลียังใช้คำนี้เพื่ออ้างถึงสนธิสัญญาหลายฉบับที่ส่งผลให้สูญเสียอำนาจอธิปไตยในระดับที่แตกต่างกันไป

อ้างอิง

1. "Unequal Treaties with China". Encyclopédie d’histoire numérique de l’Europe (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-05-22.
2. Fravel, M. Taylor (2005-10-01). "Regime Insecurity and International Cooperation: Explaining China's Compromises in Territorial Disputes". International Security. 30 (2): 46–83. doi:10.1162/016228805775124534. ISSN 0162-2889.