วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร

วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร หรือวัดจวน ตั้งอยู่ริมแม่น้ำยม ในเขต อำเภอสวรรคโลก เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองของชาวสวรรคโลกมาแต่ช้านานเคยเป็นวัดที่เจ้าเมืองและกรมการเมืองสวรรคโลกกระทำพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา ณ เบื้องพระพักตร์พระพุทธเรืองฤทธิ์ ในระหว่างปี พ.ศ. 2372-2475 เคยเป็นที่ตั้งโรงเรียนประจำอำเภอสวรรคโลก คือโรงเรียนสวรรควิทยา ปัจจุบันคือโรงเรียนสวรรค์อนันต์วิทยา

วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร
ชื่อสามัญ	วัดสว่างอารมณ์, วัดสว่างอารมณ์วรวิหาร, วัดจวน
ที่ตั้ง	ตำบลเมืองสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของ

ได้รับการสถาปนาขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2338

นอกจากนี้ยังเป็นวัดที่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระมาตุจฉาเจ้า เคยเสด็จกราบมนัสการพระพุทธเรืองฤทธิ์ ที่อุโบสถวัดสว่างอารมณ์ และมีพระราชศรัทธาพระราชทานทรัพย์เพื่อการบูรณะปฏิส้งขรณ์วัด ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2455 (ร.ศ.130) เมื่อคราวเสด็จประพาศหัวเมืองสวรรคโลก ดังมีหลักฐานปรากฏใน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 29 ตอน ง0 วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455

ที่ตั้ง

สถานที่ตั้ง ตั้งอยู่เลขที่ 163 ถนน จรดวิถีถ่อง ตำบลเมืองสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย พื้นที่วัดโดยทั่วไปเป็นที่ราบอยู่ติดริมแม่น้ำยม มีกำแพงล้อมรอบ มีอาณาเขตทิศเหนือติดกับถนนสาย 8 ทิศใต้ติดกับถนนราษฎร์ ทิศตะวันออกติดกับถนนจรดวิถีถ่อง และทิศตะวันตกติดกับถนนหน้าเมือง

ประวัติ

วัดสว่างอารมณ์วรวิหารหรือวัดจวน เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองของชาวสวรรคโลกมาแต่ช้านาน เพราะคำว่า “จวน” นั้นมาจากความหมายที่ว่า ที่ว่าการของผู้ปกครอง อันหมายถึงจวนของ (ชื่อเดิม “นาค”/พ.ศ. 2378-2385) ต้นสกุล พระยาผู้ปกครองเมืองสวรรคโลกในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 และได้ทำการโยกย้ายเมืองสวรรคโลกมาที่นี่ จึงได้สร้างวัดเพื่อเป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองสวรรคโลกโดยใช้ชื่อว่าวัดสว่างอารมณ์วรวิหาร และมอบถวายที่ดินถึง 42 ไร่ ให้เป็นที่ตั้งวัดและบริจาคจวนหรือเรือนพักให้เป็นเสนาสนะสงฆ์ด้วย ชาวบ้านจึงเรียกว่าวัดจวนที่ติดปากชาวบ้านเรียกกันจนถึงปัจจุบัน

วัดสว่างอารมณ์ ได้รับการจดทะเบียน และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อประมาณ พ.ศ. 2330 ต่อมาเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2501 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร

ปูชนียวัตถุที่สำคัญ

• พระพุทธเรืองฤทธิ์ เป็นพระพุทธรูปหล่อสำริดสมัยสุโขทัย หน้าตักกว้าง 2.30 เมตร สูง 2.80 เมตร มีพุทธลักษณะสวยงามมาก แต่เดิมประดิษฐานอยู่ที่อุโบสถวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง (วัดพระปรางค์) เมืองสวรรคโลกเก่า (อำเภอศรีสัชนาลัยในปัจจุบัน) ต่อมาเมื่อพระยาวิชิตภักดี (นาค) สร้างวัดสว่างอารมณ์เสร็จแล้วได้อัญเชิญมาประดิษฐาน เป็นพระประธานภายในพระอุโบสถ ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
• พระอุโบสถ สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2330 เป็นอาคารทรงไทย กว้าง 8 เมตร ยาว 22 เมตร สูง 16 เมตร เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธเรืองฤทธิ์
• พระวิหาร สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2330 เป็นอาคารทรงไทย กว้าง 7.50 เมตร ยาว 14 เมตร สูง 15 เมตร เป็นที่เก็บรักษาพระพุทธรูปปางต่าง ๆ ของวัด
• พระมณฑป สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2424 โดยตระกูลคันธนาค เป็นอาคารทรงไทยจตุรมุข กว้างยาวด้านละ 11.50 เมตร มีกำแพงล้อมรอบ พร้อมซุ้มประตูทั้งสี่มุขเป็นที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง

ลำดับเจ้าอาวาส

• เจ้าอธิการอุ่ม
• พระครูอาทรสังวรศีล

อ้างอิง

1. พระยาวิชิตภักดี (นาค) ผู้ครองเมืองสวรรคโลกครั้งนั้นได้บริจาคที่ดิน จำนวน 42 ไร่ เพื่อใช้เป็นที่สร้างวัดพร้อมทั้งบริจาคเรือนพัก หรือจวนให้เป็นเสนาสนะสงฆ์ ชาวบ้านจึงเรียกวัดนี้ว่า วัดจวน
2. แย้ม สีตะสุต ประวัติวัดสว่างอารมณ์.พระนคร.โรงพิมพ์มหากุฎราชวิทยาลัย.2497 หน้าที่ 1-2 พิมพ์เป็นอนุสรณ์งานฌาปนกิจศพนายแย้ม สีตะสุต
3. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2455/D/2565.PDF แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกกรมธรรมการ เรื่อง บริจาคทรัพย์ปฏิสังขรณ์อุโบสถวัดสว่างอารมณ์ แขวงเมืองสวรรคโลก เล่ม 29ราชกิจจานุเบกษา ตอน ง0 วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455
4. อักขรานุกรม นามสกุลพระราชทานในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเหล้าเจ้าอยู่หัว 2529.หน้า 255.
5. http://sawankhalok.cdd.go.th/data/historysawan/history_sawankhalok.htm 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ประวัติศาสตร์ชุมชนอำเภอสวรรคโลก
6. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2455/D/2565.PDF แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกกรมธรรมการ เรื่อง บริจาคทรัพย์ปฏิสังขรณ์อุโบสถวัดสว่างอารมณ์ แขวงเมืองสวรรคโลก เล่ม 29ราชกิจจานุเบกษา ตอน ง0 วันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455