วัฒนธรรมทิเบต

ทิเบตมีวัฒนธรรมที่โดดเด่นเนื่องจากสภาพทางภูมิศาสตร์และภูมิอากาศ แม้ว่าจะได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมเพื่อนบ้านอย่าง จีน อินเดีย และ เนปาล แต่เนื่องจากเทือกเขาหิมาลัยนั้นอยู่ห่างไกลและการเข้าถึงได้ยาก จึงรักษาความเป็นท้องถิ่นเอาไว้ได้ และยังกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาวัฒนธรรมที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์อีกด้วย

เกลุกทิเมต

ธงอธิษฐานมนต์ทิเบตรูปม้าลม

พุทธศาสนาในทิเบตมีอิทธิพลต่อ วัฒนธรรมทิเบต อย่างมากนับตั้งแต่มีการเผยแพร่เมื่อคริสต์ศตวรรษที่ 7 มิชชันนารีชาวพุทธซึ่งส่วนใหญ่มาจากอินเดีย เนปาล และจีน เป็นผู้เผยแพร่ศิลปะและประเพณีจากอินเดียและจีน ศิลปะ วรรณกรรม และดนตรี ล้วนมีองค์ประกอบของความเชื่อทางพุทธศาสนาที่แพร่หลาย และพุทธศาสนา เองก็รับเอารูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวในทิเบต โดยได้รับอิทธิพลจากประเพณี เพินและความเชื่อในท้องถิ่นอื่นๆ

ผลงานหลายชิ้นด้านดาราศาสตร์ โหราศาสตร์ และการแพทย์ได้รับการแปลจาก ภาษาสันสกฤต และ เครื่องใช้ทั่วไปของอารยธรรมมาจากประเทศจีน โดยมีการนำเข้าสิ่งของและทักษะต่างๆ มากมาย ได้แก่ การทำเนย ชีส เบียร์บาร์เลย์ เครื่องปั้นดินเผา และเครื่องดื่มประจำชาติอย่าง ชาเนย

สภาพทางภูมิศาสตร์และภูมิอากาศที่เฉพาะเจาะจงของทิเบตส่งเสริมให้มีการพึ่งพา ตลอดจนมีการพัฒนาอาหารที่แตกต่างจากภูมิภาคโดยรอบ ซึ่งเหมาะกับความต้องการของร่างกายมนุษย์ในพื้นที่สูงเหล่านี้

ภาษาทิเบต

แผนที่ชาติพันธุ์ภาษาของทิเบต

ภาษาทิเบตพูดในภาษาถิ่นต่างๆ ทั่วทุกส่วนของพื้นที่ที่ชาวธิเบตอาศัยอยู่ซึ่งครอบคลุมพื้นที่กว่าครึ่งล้านตารางไมล์ ภาษาถิ่นบางภาษามีเสียงวรรณยุกต์เหมือน ภาษาจีน ในขณะที่บางภาษาไม่มีเสียงวรรณยุกต์ ในประวัติศาสตร์ทิเบตแบ่งออกเป็น 3 จังหวัดทางวัฒนธรรม ได้แก่ อวีจัง คั่ม และ อัมโต จังหวัดทั้งสามแห่งนี้มีภาษาถิ่นทิเบตเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง ภาษาที่พูดกันอย่างแพร่หลายที่สุดคือภาษาถิ่นลาซา ซึ่งเรียกอีกอย่างว่าภาษาทิเบตมาตรฐาน โดยพูดในทิเบตตอนกลางและในดินแดนพลัดถิ่นโดยชาวทิเบตส่วนใหญ่ ในเมืองคั่มจะพูดภาษา และในเมืองอัมโตจะพูดภาษา ภาษาถิ่นทิเบตอยู่ภายใต้กลุ่มภาษาทิเบต ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่า ภาษาทิเบตสมัยใหม่ได้รับอิทธิพลมาจาก ซึ่งเป็นบรรทัดฐานการเขียน และมาจาก ภาษาทางการของภูฏานคือ ภาษาซองคา ซึ่งมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับภาษาธิเบต

ทัศนศิลป์

เป็นศิลปะทางศาสนาที่มีลักษณะเฉพาะ เป็น มีผลงานหลากหลายประเภท เช่น ภาพวาด จิตรกรรมฝาผนัง รูปปั้น วัตถุประกอบพิธีกรรม เหรียญ เครื่องประดับ และเฟอร์นิเจอร์

วัด ปี 2009 โดยใช้

พรม

ชาวทิเบตใช้พรมสำหรับทุกสิ่งอย่างในครัวเรือน ตั้งแต่ปูพื้น แขวนผนัง ไปจนถึงใช้เป็นอานม้า

การทำ เป็นศิลปะและหัตถกรรมโบราณในประเพณีของชาวทิเบต เหล่านี้ทำมาจากขนแกะบริสุทธิ์ของทิเบตเป็นหลัก ชาวทิเบตใช้พรมสำหรับใช้ในครัวเรือนเกือบทุกชนิด ตั้งแต่ปูพื้น ปูแขวนผนัง ไปจนถึงใช้เป็นอานม้า โดยทั่วไปแล้วพรมที่ดีที่สุดมักมาจาก ซึ่งเป็นเมืองที่ขึ้นชื่อในเรื่องพรม

กระบวนการผลิตพรมทิเบตมีความพิเศษตรงที่แทบทุกอย่างทำด้วยมือ แต่ด้วยการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาใช้ ทำให้กระบวนการผลิตพรมบางส่วนถูกแทนที่ด้วยเครื่องจักร เนื่องจากช่วยลดต้นทุนและภูมิปัญญาที่เสื่อมหายไป นอกจากนี้ เครื่องจักรยังสามารถเพิ่มลูกเล่นการตกแต่งเล็กๆ น้อยๆ บางอย่างได้อีกด้วย

พรมทิเบต เป็นธุรกิจใหญ่ไม่เพียงแต่ในทิเบตเท่านั้น แต่ยังรวมถึงเนปาลด้วย โดยผู้อพยพชาวทิเบตได้นำความรู้เกี่ยวกับการทำพรมมาด้วย ปัจจุบัน ธุรกิจพรมในประเทศเนปาลเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ และมีผู้ส่งออกพรมจำนวนมาก

จิตรกรรม

ทางกาเป็นศิลปะการแบบผสมผสานระหว่างภาพเขียนจีนและภาพเขียนเนปาลและแคชเมียร์ มีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 11 ภาพเหล่านี้เป็นภาพสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีการวาดอย่างประณีตบนผ้าฝ้ายหรือผ้าลินิน โดยทั่วไปแล้วจะเป็นภาพเทพเจ้า พระสงฆ์ที่มีชื่อเสียง และเรื่องราวทางศาสนา โหราศาสตร์ และเทววิทยาอื่นๆ และบางครั้งก็เป็นภาพมณฑลด้วย เพื่อป้องกันให้ภาพไม่ซีดจาง ภาพวาดจึงรักษาใว้ในผ้าไหมทอลายสีสันสดใส และจัดเก็บในรูปแบบม้วนเก็บ คำว่า ทางกา หมายถึง "สิ่งของสำหรับม้วน" และส่อถึงเคล็ดลับที่ว่าทางกาสามารถม้วนเก็บเพื่อขนย้ายได้อย่างง่ายดาย

นอกจากทางกาแล้วยังพบได้บนผนังวัด เช่น จิตรกรรมฝาผนัง เฟอร์นิเจอร์ และสิ่งของอื่นๆ อีกมากมายที่มีภาพวาดประดับ

• ศิลปะทิเบต
• ขนแกะวัชร สัตว์
• ทังกา
• เฌจงคาปา บทบาทเป็นมหาสิทธะออมบีเฮรูกา
• รักตะมามาริ
• ธรรมจักร
• ยามันทากะ
• คราว
• เฟรสโก้
• เฟรสโก้
• พระภิกษุหนุ่มพิมพ์แกะไม้ วัดเซราทิเบต
• ปะการังประคำ
• มังกร

วรรณกรรม

วรรณกรรมฆราวาสทิเบตโบราณมีประเพณีอันเก่าแก่อันยาวนาน ซึ่งรวมถึงมหากาพย์ บทกวี เรื่องสั้น บทละครและการแสดงใบ้ บทละคร และอื่นๆ ซึ่งต่อมาได้ขยายออกเป็นผลงานจำนวนมาก โดยบางชิ้นได้รับการแปลเป็นภาษาตะวันตก วรรณกรรมทิเบตมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 1,300 ปี วรรณกรรมทิเบตนอกทิเบตอาจเป็นประเภทโดยเฉพาะที่โด่งดัง

สถาปัตยกรรม

พระราชวังโปตาลา

วัด ที่มี

สถาปัตยกรรมทิเบตได้รับอิทธิพลจากจีนและอินเดีย และสะท้อนถึงแนวทางพุทธศาสนาอันลึกซึ้ง สามารถพบเห็นกงล้ออธิษฐานพร้อมกับกวางหรือมังกรสองตัวได้ในเกือบทุกวัดในทิเบต มีสถูปหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่แบบกำแพงโค้งมนในแคว้นคั่ม ไปจนถึงกำแพงสี่เหลี่ยมจตุรัสในแคว้นลาดัก

ลักษณะที่แปลกที่สุดของสถาปัตยกรรมทิเบตคือ บ้านและอารามจำนวนมากสร้างขึ้นบนพื้นที่สูงที่มีแสงแดดส่องถึง หันหน้าไปทางทิศใต้ และมักสร้างด้วยส่วนผสมของหิน ไม้ ซีเมนต์ และดิน มีเชื้อเพลิงไม่มากนักสำหรับให้ความร้อนหรือให้แสงสว่าง จึงสร้างหลังคาเรียบเพื่อประหยัดความร้อน และสร้างหน้าต่างหลายบานเพื่อให้แสงแดดส่องเข้ามาได้ โดยทั่วไปผนังจะเอียงเข้าด้านใน 10 องศา เพื่อป้องกันแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งในเขตภูเขา

แหล่งมรดกโลก

ในปี 1994 พระราชวังโปตาลา ซึ่งมีความสูง 117 เมตรและกว้าง 360 เมตร ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น มรดกโลก ในปี 2001 เขตมรดกโลกนี้ขยายออกไปจนถึงบริเวณ พระราชวังโนร์พูลิงกา นี่ถือเป็นตัวอย่างที่สำคัญที่สุดของสถาปัตยกรรมแบบทิเบต เดิมเคยเป็นที่ประทับขององค์ทะไลลามะ ประกอบไปด้วยห้องกว่าพันห้องในความสูง 13 ชั้น อีกทั้งยังมีภาพเหมือนขององค์ทะไลลามะในอดีตและรูปปั้นพระพุทธเจ้าอีกด้วย แบ่งออกเป็นพระราชวังสีขาวชั้นนอกซึ่งเป็นที่ทำการ และพระราชวังสีแดงชั้นในซึ่งเป็นที่รวมตัวของพระลามะ โบสถ์ ศาลเจ้า 10,000 แห่ง และห้องสมุดคัมภีร์พระพุทธศาสนาขนาดใหญ่

ประเพณีและสถาปัตยกรรมแบบดั้งเดิม

ชาวทิเบตมีวัฒนธรรมและความหลากหลายที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่พบเห็นได้เฉพาะในภูมิภาคที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ เช่น ซินเจียง สถาปัตยกรรมขามแบบดั้งเดิมพบเห็นได้ในที่อยู่อาศัยส่วนใหญ่ใน บ้านคั่มมักจะมีลักษณะกว้างขวางและเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี พื้นและเพดานเป็นไม้ เหมือนกับบ้านเรือนทั่วไปในคังติ้ง [บทความนี้ล้าสมัย เมืองคังติ้งสมัยใหม่ได้รับการสร้างขึ้นใหม่ โดยเลิกใช้สถาปัตยกรรมไม้แบบเดิมที่เสี่ยงต่อการเกิดอัคคีภัย] คานไม้แนวนอนรองรับหลังคาและเสาไม้จะรับน้ำหนักไว้ แม้ว่าพื้นที่ดังกล่าวจะมีการตัดไม้เป็นจำนวนมาก แต่ก็มีการนำเข้าไม้จำนวนมากและนำมาใช้ในการสร้างที่อยู่อาศัย ของคั่มซึ่งล้อมรอบไปด้วยป่าไม้ ขึ้นชื่อในเรื่องบ้านไม้ที่สวยงามซึ่งสร้างขึ้นในหลากหลายรูปแบบ และตกแต่งอย่างหรูหราด้วยการประดับตกแต่งไม้ ภายในบ้านมักบุด้วยไม้และมีตู้ต่างๆ ตกแต่งอย่างประณีต แม้ว่าบ้านที่สร้างขึ้นอย่างดีจะใช้วัสดุต่างๆ มากมาย แต่สิ่งที่โดดเด่นก็คือฝีมือ ทักษะนี้ถ่ายทอดจากพ่อสู่ลูกและดูเหมือนจะมีช่างไม้มากมาย อย่างไรก็ตาม ภัยคุกคามต่องานช่างไม้แบบทิเบตดั้งเดิมคือการใช้โครงสร้างคอนกรีตที่เพิ่มมากขึ้น บางคนมองว่าการใช้คอนกรีตที่เพิ่มมากขึ้นนั้นเป็นการแทรกซึมอิทธิพลของจีนเข้าไปในทิเบตโดยเจตนา ใน ซึ่งมีชาวจีนฮั่นเพียงไม่กี่คน โครงสร้างเกือบทั้งหมดเป็นแบบดั้งเดิม

เชิงอรรถ

1. Tikkanen, Amy. "Tibetan carpet". britannica. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 July 2020. สืบค้นเมื่อ 30 September 2010.
2. Cabezón, José Ignacio; Jackson, Roger Reid, บ.ก. (1996). Tibetan literature: Studies in genre. Ithaca, NY: Snow Lion Publ. p. 11. ISBN .
3. "Historic Ensemble of the Potala Palace, Lhasa". unesco. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-25. สืบค้นเมื่อ 2008-02-10.
4. .Pamela Logan (1998). "Wooden Architecture in Ganzi". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2000-09-02. สืบค้นเมื่อ 2008-02-10.

อ้างอิง

• Stein, RA อารยธรรมทิเบต (1962 ในภาษาฝรั่งเศส) ฉบับภาษาอังกฤษครั้งที่ 1 พร้อมแก้ไขเล็กน้อย พ.ศ.2515 สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด, หน้า 113 248–281.ISBN หมายเลข ISBN  (ผ้า),ISBN  (กระดาษ).
• ฟรานค์เก้, AH (1914). โบราณวัตถุของทิเบตอินเดีย สองเล่ม กัลกัตตา พิมพ์ซ้ำปีพ.ศ. 2515: S. Chand, นิวเดลี
• โชเฟล นอร์บุ นิทานพื้นบ้านทิเบต (1984) ห้องสมุดผลงานและเอกสารทิเบต ดารัมศาลา บังกลาเทศ อินเดีย พิมพ์ซ้ำ 1989, 1993.ISBN หมายเลข ISBN 

อ่านเพิ่มเติม

• เกเล็ค ล็อบซัง " บทนำทั่วไปเกี่ยวกับวัฒนธรรมและศาสนาทิเบต " สังคมวิทยาและมานุษยวิทยาจีน ปีที่ 34, ฉบับที่ 4, 2545. เผยแพร่ออนไลน์เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2557 ดอย:10.2753/CSA0009-4625340415 ดูโปรไฟล์ที่ ResearchGate

แหล่งข้อมูลอื่น

• การอนุรักษ์ศิลปะและสถาปัตยกรรมทิเบต
• อาณานิคมของจีนในทิเบตก่อให้เกิดวิกฤตอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม
• ต้นกำเนิดของหน้ากากทิเบต