ภาษามณีปุระพิษณุปุระ

ภาษามณีปุระพิษณุปุระ (বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী) เป็นภาษาในกลุ่มอินโด-อารยัน พูดในบางส่วนของแคว้นอัสสัม, ตรีปุระ, มณีปุระในประเทศอินเดีย และบางส่วนของบังกลาเทศ และพม่าต่างจากภาษามณีปุระหรือภาษาไมไตที่เป็นตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่า

ภาษามณีปุระพิษณุปุระ
বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
ภูมิภาค	ส่วนใหญ่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดียและบังกลาเทศ
ชาติพันธุ์
จำนวนผู้พูด	120,000  (2001–2003)Census of India 2001
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน อินโด-อิเรเนียน อินโด-อารยัน ภาษามณีปุระพิษณุปุระ
ระบบการเขียน
รหัสภาษา
ISO 639-3	bpy

ประวัติและพัฒนาการ

ภาษามณีปุระพิษณุปุระมีผู้พูดในบางส่วนของรัฐอัสสัม ตรีปุระและมณีปุระในอินเดีย เช่นเดียวกับในบังกลาเทศ พม่า และประเทศอื่น ๆ ภาษานี้ต่างจากภาษากลุ่มอินโด-อารยันอื่น ๆ เช่น ภาษาเบงกอล ภาษาโอริยา ภาษาอัสสัม โดยภาษานี้มีถิ่นกำเนิดและพัฒนาขึ้นในรัฐมณีปุระ โดยเกิดขึ้นครั้งแรกรอบ ๆ หลักฐานรุ่นแรก ๆ ที่กล่าวถึงภาษานี้เป็นบันทึกทางประวัติศาสตร์ในพุทธศตวรรษที่ 23 ชื่อ ขุมัล ปุรณะ เขียนโดยบัณฑิต นวเขนทรา ศรมะ หลักฐานอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าภาษานี้เกิดในรัฐมณีปุระก่อนพุทธศตวรรษที่ 24 G.A. Grierson เรียกภาษานี้ว่า ภาษามณีปุระพิษณุปุระ แต่บางคนเรียกเพียงภาษาพิษณุปุระ

ผู้พูดภาษานี้ส่วนใหญ่ย้ายออกจากรัฐมณีปุระเข้าสู่รัฐอัสสัม ตรีปุระ สิลเหติ และจาชัร ในช่วงระหว่างพุทธศตวรรษที่ 23 เนื่องจากความขัดแย้งภายในระหว่างเจ้าชายในมณีปุระและการรุกรานของพม่า เป็นการยากที่ผู้พูดภาษามณีปุระพิษณุปุระจะรักษาภาษาของตนไว้ ภายใต้อิทธิพลของภาษาไมไต

แม้ว่าใน พ.ศ. 2434 Grierson พบผู้พูดภาษานี้ 2-3 หมู่บ้านใกล้พิษณุปุระ แต่ภาษานี้เริ่มสูญสลายอย่างช้า ๆ ภายในมณีปุระซึ่งคนส่วนใหญ่พูดภาษาไมไต และเริ่มสูญหายในบังกลาเทศและจาชัรซึ่งคนส่วนใหญ่พูดภาษาเบงกอล ภาษานี้ยังเหลือผู้พูดอยู่ในชิริบัม (ส่วนย่อยในมณีปุระ) ตำบลจาชัรในอัสสัม และกลุ่มเล็ก ๆ ในบังกลาเทศและมณีปุระ

จุดเริ่มต้น

ผู้พูดภาษานี้เรียกภาษาของตนว่า อิมัรทาร์ หมายถึงภาษาของแม่ เขาเรียกตนเองว่าชาวมณีปุระ และใช้คำว่า "ชาวพิษณุปุระ" หรือ "พิษณุปริยา" เพื่อแยกตนเองออกจากกลุ่มอื่น ๆ ในมณีปุระ คำว่า "พิษณุปริยา" อาจมาจากคำว่าพิษณุปุระ โดยเติมปัจจัย –อิยา เพื่อให้หมายความว่าประชาชนของพิษณุปุระ ชาวพิษณุปุระดั้งเดิมเชื่อว่าพวกเขาเข้าสู่มณีปุระโดยอพยพมาจากและหัสตินาปุระ หลังจากเกิดสงครามมหาภารตะ มีการกล่าวกันว่าการอพยพครั้งนี้นำโดยพภรุวาหนะ บุตรของอรชุนกับจิตรางคทา นักวิชาการและนักประวัติศาสตร์บางคนสนับสนุนทฤษฎีนี้ จากการสังเกตลักษณะของภาษา ภาษานี้ได้รับอิทธิพลจากภาษาสันสกฤตและภาษามหาราษฏรี เช่นเดียวกับภาษาปรากฤต เช่น ภาษาเสาราเสนีนี้เป็นภาษาของทหารและประชาชนในทุ่งกุรุเกษตร มัธยเทศ อินทรปรัศถ์และหัสตินาปุระ อย่างไรก็ตาม K.P. Sinha ไม่เห็นด้วยกับทฤษฎีนี้และเห็นว่าภาษามณีปุระพิษณุปุระมาจากภาษามคธี

ภาษามณีปุระพิษณุปุระไม่ใช่ตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่า แต่ใกล้เคียงกับภาษากลุ่มอินโด-อารยัน โดยได้รับอิทธิพลจากภาษาไมไตทั้งทางด้านไวยากรณ์และการออกเสียง ในแต่ละช่วงของพัฒนาการ ภาษาเสาราเสนี ภาษามคธี ภาษามหาราษฏรีและตระกูลภาษาย่อยทิเบต-พม่าเข้ามามีอิทธิพลมาก ภาษานี้อาจจะพัฒนามาจากภาษาสันสกฤต ภาษาเสาราเสนี และภาษามหาราษฏรีเช่นเดียวกับภาษาฮินดี ภาษาอัสสัม ภาษาเบงกอล และภาษาโอริยา อิทธิพลจากภาษาเสาราเสนีและภาษามหาราษฏรีเห็นได้จากคำสรรพนาม การเชื่อมต่อ และการลงท้ายการก และมีลักษณะบางอย่างจากภาษามคธีปนอยู่ด้วย ภาษานี้คำศัพท์จากภาษาไมไตที่ออกเสียงแบบเก่าในช่วงพ.ศ. 2000 – 2200 ซึ่งอาจเป็นเพราะผู้พูดส่วนใหญ่อพยพออกจากมณีปุระในพุทธศตวรรษที่ 24

สำเนียง

ภาษานี้มีสองสำเนียงคือ ราชัร คัง (หมู่บ้านพระราชา) และมาไท คัง (หมู่บ้านราชินี) ในทาสัทศาสตร์ สำเนียงราชัร คัง เกี่ยวข้องกับภาษาอัสสัมและไมไต ส่วนสำเนียงมาไท คัง เกี่ยวข้องกับภาษาเบงกอล แต่ในทางคำศัพท์ สำเนียงมาไท คัง ได้รับอิทธิพลจากภาษาไมไตมาก ส่วนราชัร คัง ใกล้เคียงกับภาษาอัสสัมและภาษาเบงกอลมากกว่า นอกจากนี้แล้ว ทั้งสองสำเนียงไม่ต่างกัน

ระบบการเขียน

ชาวพิษณุปุระดั้งเดิมกล่าวว่าพวกเขามีระบบการเขียนเป็นของตนเองคืออักษรเทวนาครีที่เคยใช้เขียนภาษาพิศนุปริยะมาก่อนหน้านี้ ในยุคการศึกษาสมัยใหม่ภายใต้การปกครองของอังกฤษโดยผ่านทางภาษาเบงกอล ผู้พูดภาษานี้เริ่มเปลี่ยนมาใช้อักษรเบงกอล

• สัญลักษณ์สระ: া ি ী ু ূ ৃ ে ৈ ো ৌ
• เครื่องหมายเสริมสัทอักษรอื่น ๆ: ৼ ং ঃ ঁ
• สระเดี่ยว: অ আ ই ঈ উ ঊ এ ঐ ও ঔ
• พยัญชนะ: ক খ গ ঘ ঙ ছ জ ঝ ঞ ট ঠ ড ঢ ণ ত থ দ ধ ন প ফ ব ম য র ল শ ষ স হ ড় ঢ় য় ৱ
• ตัวเลข: ০ ১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ৭ ৮ ৯

สระ

• অ - ô - [ɔ]
• আ া - ā - [a]
• ই ি - i - [i]
• ঈ ী - ī - [i]
• উ ু - u - [u]
• ঊ ূ - ū - [u]
• ঋ ৃ - ri - [ɹi]
• এ ে - e - [e/ɛ]
• ঐ ৈ - oi - [oi]
• ও ো - o - [ʊ]
• ঔ ৌ - ou - [ou/ɔu]
• ং - an - [ŋ]
• ঁ - ã - [̃-]
• ঃ - ah - [h]

พยัญชนะ

• ক - kô - [kɔ]
• খ - khô - [kʰɔ]
• গ - gô - [gɔ]
• ঘ - ghô - [gʱɔ/g'o]
• ঙ - ṅô - [ŋɔ]
• চ - sô - [sɔ]
• ছ - shô - [ʃɔ]
• জ - jô - [d͡ʒɔ]
• ঝ - zô - [z'ɔ]
• ঞ - nyô - [ɲɔ]
• ট - ṭô - [ʈɔ]
• ঠ - ṭhô - [tʰɔ/ʈɔ]
• ড - ḍô - [ðɔ]
• ঢ - ḍhô - [d'ɔ]
• ণ - ṇô - [nɔ]
• ত - tô - [tɔ]
• থ - thô - [tʰɔ]
• দ - dô - [dɔ]
• ধ - dhô - [d'ɔ]
• ন - nô - [nɔ]
• প - pô - [pɔ]
• ফ - phô - [ɸɔ]
• ব - bô - [bɔ]
• ভ - bhô - [b'ɔ]
• ম - mô - [mɔ]
• য - jô - [d͡ʒɔ]
• র - rô - [ɹɔ]
• ৱ - wô - [ɰɔ]
• ল - lô - [lɔ]
• শ - śô - [ʃɔ]
• ষ - șô - [ʃɔ]
• স - sô - [ʃɔ]
• হ - hô - [hɔ/ħɔ]
• ক্ষ - kșô - [xɔ]
• ড় - ŗô - [ɹɔ]
• ঢ় - ŗhô - [ɹɔ]
• য় - yô - [jɔ]
• ৎ - t ครึ่ง - [t̪]

ผู้พูด

สถิติ

• 295,000 คนในรัฐอัสสัม
• 121,000 คนที่รัฐตริปุระ, รัฐเมฆาลัย, รัฐอรุณาจัลประเทศ, รัฐนาคาแลนด์ และรัฐมิโซรัม
• 1,457 คนที่มณีปุระ (Imphal, , )
• 5,000 คนที่มณีปุระ (เขตย่อย)
• 5,000 คนที่นิวเดลี, รัฐเบงกอลตะวันตก, รัฐมหาราษฏระ, รัฐฌารขัณฑ์, รัฐสิกขิม และรัฐอินเดียอื่น ๆ
• 40,000 คนในประเทศบังกลาเทศ

อ้างอิง

1. "Bishnupuriya". Ethnologue. สืบค้นเมื่อ 12 March 2018.
2. Kim, Amy; Kim, Seung. Bishnupriya (Manipuri) speakers in Bangladesh: a sociolinguistic survey (PDF). SIL INTERNATIONAL. p. 11. สืบค้นเมื่อ 4 October 2020.
3. "Bishnupriya Manipuri language, alphabet, and pronunciation". Omniglot. สืบค้นเมื่อ 17 February 2021.
4. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 12 August 2011. สืบค้นเมื่อ 27 April 2011.{{}}: CS1 maint: archived copy as title ()
5. "Mahasabha census indicates 4.16 lakh Bishnupriya Manipuris in NE".
6. "Census of India - Language tools".
7. Cultural Heritage of North-East India/ Bidhan Singha,1999
8. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 July 2011. สืบค้นเมื่อ 5 July 2011.{{}}: CS1 maint: archived copy as title ()

อ่านเพิ่ม

1. Vasatatvar Ruprekha/ Dr. K. P. Sinha, Silchar, 1977
2. Manipuri jaatisotta bitorko: ekti niropekkho paath /Ashim Kumar Singha, Sylhet, 2001
3. G. K. Ghose / Tribals and Their Culture in Manipur and Nagaland, 1982
4. Raj Mohan Nath / The Background of Assamese Culture, 2nd edn, 1978
5. Sir G. A. Grierson / Linguistic Survey of India, Vol-5, 1903
6. Dr. K. P. Sinha / An Etymological Dictionary of Bishnupriya Manipuri, 1982
7. Dr. M. Kirti Singh / Religious developments in Manipur in the 18th and 19th centuuy, Imphal, 1980
8. Singha, Jagat Mohan & Singha, Birendra / The Bishnupriya Manipuris & Their Language, silchar, 1976

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษามณีปุระพิษณุปุระ

• Bishnupriya Manipuri: A brief introduction
• Details on Bishnupriya Manipuri Language
• The Manipuri Blog
• Archive of Bishnupriya Manipuri Literature
• Bishnupriya Manipuri forum 28 มีนาคม 2009 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Bishnupriya Manipuri society 4 มิถุนายน 2019 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• A Weblog on Bishnupriya Manipuri people and culture
• BishnupriyaManipuri Online Blog