ภาษาบูกิส

ภาษาบูกิซ (อังกฤษ: Buginese language, Bugis; บูกิซ: ᨅᨔ ᨕᨘᨁᨗ /basa.uɡi/) เป็นภาษาที่พูดโดยประชากรราว 5 ล้านคน ในภาคใต้ของเกาะซูลาเวซี ประเทศอินโดนีเซีย คำว่า บูกิซ มาจากภาษามลายู ส่วนชาวบูกิซเรียกภาษาของตนว่า บาซา อูกิ แปลว่ากษัตริย์องค์แรก ซึ่งหมายถึง กษัตริย์ในอาณาจักรบุกิสโบราณ แต่เรื่องราวไม่ชัดเจนเพราะไม่มีหลักฐานเป็นลายลักษณ์อักษร หลักฐานลายลักษณ์อักษรครั้งแรกที่พบคือ อี ลา กาลิโก ซึ่งเป็นภาพวงกลม เล่าถึงกำเนิดชีวิต พบในซูลาเวซีใต้

ภาษาบูกิซ
Basa Ugi ᨅᨔ ᨕᨘᨁᨗ
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศอินโดนีเซีย
ภูมิภาค	จังหวัดซูลาเวซีใต้; และบางบริเวณในซูลาเวซี, บอร์เนียว, สุมาตรา, จังหวัดมาลูกู, ปาปัว
ชาติพันธุ์
จำนวนผู้พูด	4 ล้านคน (รวมผู้พูดภาษาที่สอง 500,000 คน)  (2015 )
ตระกูลภาษา	ออสโตรนีเซียน มลายู-พอลินีเชีย บูกิซ ภาษาบูกิซ
ระบบการเขียน	อักษรละติน อักษรลนตารา
รหัสภาษา
ISO 639-2	bug
ISO 639-3	bug
บริเวณที่มีผู้พูดภาษาบูกิซและ ทั่วซูลาเวซี

ระบบการเขียน

อักษรที่ใช้เขียนภาษาบูกิซคืออักษรลนตารา เริ่มใช้เมื่อราว พ.ศ. 2200 ก่อนการเข้ามายึดครองของเนเธอร์แลนด์ บี เอฟ แมทธิวส์ เป็นมิชชันนารีคนแรกที่เรียนภาษาบูกิซและแปลคัมภีร์ไบเบิลเป็นภาษานี้ และได้เขียนพจนานุกรมและไวยากรณ์ไว้ด้วย เปลี่ยนมาเขียนด้วยอักษรละตินเมื่อเป็นอาณานิคมของเนเธอร์แลนด์

ไวยากรณ์

ภาษาบูกิซเป็นภาษารูปคำติดต่อ จัดอยู่ในตระกูลออสโตรนีเซียน กลุ่มมาลาโย-โพลีเนเซียตะวันตก มีความใกล้ชิดกับภาษาซุนดาและภาษาชวา เช่นคำว่า janrang (ม้า) คาดว่ามาจากภาษาชวา anyarang และจัดว่าใกล้เคียงภาษามลายูด้วย

การแพร่กระจาย

ผู้พูดภาษาบูกิซส่วนใหญ่อยู่ในซูลาเวซีใต้ แต่ก็มีผู้พูดภาษานี้กระจายอยู่ใน ชวา ซามารันดา สุมาตราตะวันออก ซาบะฮ์ มาเลเซีย และทางใต้ของฟิลิปปินส์ สาเหตุหนึ่งมาจากการอพยพประชากรหลังจากถูกดัตช์ยึดครอง

ตัวเลข

ตัวเลขในภาษาบูกิซ มีชื่อเรียกดังนี้:

1	ᨔᨙᨉᨗ	seddi
2	ᨉᨘᨓ	dua
3	ᨈᨛᨒᨘ	təllu
4	ᨕᨛᨄ	əppa'
5	ᨒᨗᨆ	lima
6	ᨕᨛᨊᨛ	ənnəŋ
7	ᨄᨗᨈᨘ	pitu
8	ᨕᨑᨘᨓ	aruá
9	ᨕᨙᨔᨑ	aserá
10	ᨔᨄᨘᨒᨚ	səppulo
20	ᨉᨘᨓᨄᨘᨒᨚ	duappulo
30	ᨈᨛᨒᨘᨄᨘᨒᨚ	təlluppulo
40	ᨄᨈᨄᨘᨒᨚ	patappulo
50	ᨒᨗᨆᨄᨘᨒᨚ	limappulo
60	ᨕᨛᨊᨛᨄᨘᨒᨚᨊ	ənnəppulona
70	ᨄᨗᨈᨘᨄᨘᨒᨚ	pituppulo
80	ᨕᨑᨘᨓᨄᨘᨒᨚᨊ	aruá pulona
90	ᨕᨙᨔᨑᨄᨘᨒᨚᨊ	aserá pulona
100	ᨔᨗᨑᨈᨘ	siratu'
1000	ᨔᨗᨔᨛᨅᨘ	sisəbbu
10,000	ᨔᨗᨒᨔ	silassa
100,000	ᨔᨗᨀᨚᨈᨗ	sikətti

อ้างอิง

1. ภาษาบูกิซ ที่ Ethnologue (22nd ed., 2019)
2. Sirk, Ülo (1983). The Buginese language. Moscow: Akademia Nauk.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาบูกิส