พระคันธารราษฎร์

พระคันธารราษฎร์ หรือ พระขอฝน เป็นพระพุทธรูปสำคัญของประเทศองค์หนึ่ง เดิมประดิษฐาน ณ หอพระคันธารราษฎร์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ปัจจุบันประดิษฐาน ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต

พระคันธารราษฎร์
ชื่อเต็ม	พระคันธารราษฎร์
ชื่อสามัญ	พระคันธาระ, พระขอฝน
	พระพุทธรูป
ศิลปะ	ศิลปะรัตนโกสินทร์ตอนต้น ปางขอฝน
ความกว้าง	57.40 ซม.
ความสูง	87.50 ซม.(รวมฐาน)
วัสดุ	สำริดกะไหล่ทอง
สถานที่ประดิษฐาน	พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
ความสำคัญ	พระพุทธรูป ประจำพระราชพิธีพิรุณศาสตร์
ส่วนหนึ่งของ

ประวัติ

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นเมื่อปีเถาะ เบญจศก จ.ศ. 1145 (พ.ศ. 2326) มีลักษณะเป็นพระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิราบ พระหัตถ์ขวายกเสมอพระอุระในท่ากวัก พระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระเพลาเป็นกิริยารับน้ำ ลักษณะพระพักตร์ค่อนข้างกลม พระขนงโก่ง พระเนตรเหลือบต่ำโดยลงยาสีเหมือนจริง พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์บางเรียว พระกรรณยาว เกือบจดพระอังสา ขมวดพระเกศาทำเป็นรูปก้นหอยเรียงตลอดถึงพระเมาลี พระรัศมีทำเป็นรูปดอกบัวตูม ครองจีวรห่มเฉียง เปิดพระอังสาขวามีริ้วผ้าที่ด้านหน้าองค์พระพุทธรูป รองรับด้วยฐานบัวคว่ำบัวหงายและฐานสิงห์ ลักษณะทั้งหมด เป็นพระราชดำริที่โปรดให้ถ่ายแบบ มาจากพระพุทธรูปในสมัยโบราณ เดิมเป็นพระพุทธรูปสำริดลงรักปิดทอง ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้กะไหล่ทอง และติดเพชรเม็ดใหญ่เป็นพระอุณาโลมที่พระนลาฏ ปัจจุบันไม่มีเพชรที่พระนลาฏ

พระคันธารราษฎร์นี้ เดิมคงประดิษฐานในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดให้บูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และสร้างปูชนียสถานเพิ่มเติม ได้สร้างหอพระคันธารราษฎร์ ขึ้นที่มุมระเบียงด้านหน้าพระอุโบสถ เป็นอาคารขนาดเล็กยอดปรางค์ เพื่อประดิษฐานพระพุทธรูป และเทวรูปสำคัญที่ใช้ใน พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เรียกนามอาคารตามนามพระพุทธรูปว่า “หอพระคันธารราษฎร์”

ประเพณีและพิธีการ

พระคันธารราษฎร์ เป็นพระพุทธรูปที่ใช้ตั้งเป็นประธานในพระราชพิธีพิรุณศาสตร์ และพืชมงคล ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 จนปัจจุบัน

เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2560 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระคันธารราษฎร์ จากพระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ไปในพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลอุทิศถวาย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และพิธีเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระพรชัยมงคลถวายพระราชกุศลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 12 สิงหาคม 2560 ณ พระลานพระราชวังดุสิต

การขึ้นทะเบียน

• กระทรวงศึกษาธิการ ประกาศเป็นพระพุทธรูปสำคัญ ตามบัญชีแนบท้าย ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ ว่าด้วยการก่อสร้างอนุสาวรีย์แห่งชาติ และการจำลองพระพุทธรูปสำคัญ พ.ศ. 2520

อ้างอิง

1. ประชาชาติธุรกิจ. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ นายกฯ นำสวดมนต์ถวาย ร.9-พระราชินี, สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2560